1-3. (a) Vhuimo ha vhathu vha Yehova ho vha vhu hani musi Sakaria a tshi thoma u porofita? (b) Ndi ngani Yehova o humbela vhathu vhawe uri vha ‘vhuyelele khae’?

ḼIṄWALWA ḽi tshi khou fhufha, musadzi o dzula ngomu tshirunduni na vhasadzi vhavhili vho ṱharamudza phapha dzine dza nga phapha dza maovhelwa—zwenezwo zwifanyiso zwi wanala kha bugu ya Sakaria. (Sak. 5:1, 7-9) Ndi ngani Yehova o sumbedza muporofita enea mabono a mangadzaho? Vhaisiraele vho vha vhe kha vhuimo vhufhio nga tshenetsho tshifhinga? Zwe Sakaria a zwi ṅwala nga ha enea mabono zwi ri kwama hani ṋamusi?

² Ṅwaha wa 537 B.C.E. wo vha u ṅwaha u takadzaho vhukuma kha vhathu vhe vha ḓiṋekedzela kha Yehova. Nga murahu ha u fhedza miṅwaha ya 70 vhe vhuthubwani, vho vhofhololwa Babele. Vho vha vhe na mafulufulu a u humela murahu ngei Yerusalema u itela u fhaṱulula thembele na u gwadamela Yehova henefho. Nga 536 B.C.E., vho bwa mutheo wa thembele. Nga tshenetsho tshifhinga, vhathu vho vha vhe kha “mihuvho mihulu, luhuwa lwa pfiwa na nga vha re kule.” (Esera 3:10-13) Naho zwo ralo, vhathu vho  tovhola vhathu vhe vha vha vha tshi khou fhaṱa thembele. Samusi vhathu vho kulea nungo nga nṱhani ha u tovholwa, vho litsha u fhaṱa thembele nahone vha thoma u ṱhogomela miḓi yavho na u ṱahula masimu avho. Nga murahu ha miṅwaha ya 16, mushumo wa u fhaṱa thembele ya Yehova wo vha u sa athu u fhela. Vhathu vha Mudzimu vho vha vha tshi fanela u humbudzwa uri vha fanela u humela kha Yehova na u litsha u vhea madzangalelo avho phanḓa. Yehova o vha a tshi ṱoḓa uri vha humele khae, u mu gwadamela nga mbilu yoṱhe na nga u fhisea.

³ Mudzimu o rumela muporofita Sakaria nga 520 B.C.E., u itela u thusa vhathu vhawe uri vha humbule zwo itaho uri vha vhofhololwe Babele. Dzina Sakaria ḽine ḽa amba uri “Yehova O Humbula” ḽi nga vha ḽo vha humbudza ngoho ya ndeme. Naho vho vha vho hangwa nḓila ye Yehova a vha phulusa ngayo, Mudzimu o vha a kha ḓi humbula vhathu vhawe. (Vhalani Sakaria 1:3, 4.) O vha khwaṱhisedza uri u ḓo vha thusa kha u vusulusa vhurabeli ho kunaho, fhedzi o dovha a vha tsivhudza uri ha nga ḓo vha takalela arali vha sa mu gwadameli nga mbilu yoṱhe. Kha ri vhone uri nga nḓila-ḓe, Yehova o shumisa bono ḽa Sakaria ḽa vhurathi na ḽa vhusumbe. Zwiṅwe hafhu, ndi ngudo dzifhio dzine ra dzi guda kha zwenezwi ṋamusi?

4. Ndi mini zwe Sakaria a zwi vhona kha bono ḽawe ḽa vhurathi, nahone ndi mini zwi swayeaho nga ha ḽiṅwalwa ḽe ḽa ṅwalwa thungo dzoṱhe? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma 1.)

⁴ Ndima 5 ya bugu ya Sakaria i thoma nga bono ḽi songo ḓoweleaho. (Vhalani Sakaria 5:1, 2.) Sakaria o vhona ḽiṅwalwa ḽo lapfaho nga mithara dza 9 nahone ḽo ṱanḓavhuwa nga mithara dza 4.5 ḽi tshi khou fhufha! Ḽo vha ḽo pombololwa nahone ḽo lugela u vhalwa. Ḽo vha ḽo ṅwalwa mulaedza wa khaṱulo thungo dzoṱhe. (Sak. 5:3) Kanzhi, ho vha hu tshi ṅwalwa thungo nthihi fhedzi, fhedzi ḽeneḽi ḽi ṅwalwa ḽo vha ḽi na mulaedza wa ndeme vhukuma.

5, 6. Yehova u dzhia hani mifuda yoṱhe ya u tswa?

⁵ Vhalani Sakaria 5:3, 4. Vhathu vhoṱhe vha ḓo ḓifhindulela kha Yehova, zwihuluhulu vhathu vhawe ngauri vha vhidzwa nga dzina ḽawe. Vhane vha funa Mudzimu vha ṱhogomela uri mifuda yoṱhe ya u tswa i “tshinya dzina ḽa Mudzimu [wavho].” (Mir. 30:8, 9) Hu sa londwi zwiṱuṱuwedzi kana zwiitisi zwine na nga vha ni nazwo, muthu ane a tswa u vha a tshi khou sumbedza uri u vha hawe na vhupangwa ndi zwa ndeme u fhira Mudzimu nahone u vha a tshi khou livhisa ṱhogomelo kha zwithu zwinzhi zwi vhonalaho. U vha a tshi khou nyadza mulayo wa Mudzimu, nahone u dzhia Yehova na dzina ḽawe zwi si zwa ndeme.

⁶ Naa no zwi ṱhogomela uri kha Sakaria 5:3, 4, ‘ma-ṱula-khombo a ḓo ya nḓuni ya a tswaho a dzula henefho nḓuni uri a lozwe’? A huna tshine tsha nga thivhela khaṱulo ya Yehova. I nga kona u swika hoṱhe-hoṱhe na ho dzumbamaho, ya bvukulula vhukhakhi vhu re vhukati ha vhathu vha Yehova. Naho muthu ane a tswa a tshi nga zwi dzumbela mapholisa, vhatholi, vhahulwane kana vhabebi, a nga si kone u zwi dzumbela Mudzimu ane a khwaṱhisedza uri vhane vha tswa vha ḓo bviselwa khagala. (Vhaheb. 4:13) Ndi zwavhuḓi vhukuma u ḓikonanya na vhathu vhane vha ita zwoṱhe zwine vha nga kona u itela u fulufhedzea “kha zwithu zwoṱhe”!—Vhaheb. 13:18.

7. Ri nga ponyoka hani maṱula-khombo a ḽiṅwalwa ḽine ḽa khou fhufha?

⁷ Mifuda yoṱhe ya u tswa i sinyusa Yehova. Ri zwi dzhia hu ndugelo u tshila u tendelana na zwilinganyo zwa Yehova zwa vhuḓifari, u dzula ri tshi ḓifara nga nḓila ine ya sa ḓo nyadzisa dzina ḽawe. Nga zwenezwo, ri nga kona u ponyoka khaṱulo ya Yehova musi a tshi ḓo haṱula vhane vha nyadza mulayo wawe nga khole.

8-10. (a) Muano ndi mini? (b) Khosi Tsedekia o kundelwa u ita muano ufhio?

⁸ Mulaedza wo ṅwalwaho kha ḽiṅwalwa ḽine ḽa khou fhufha u dovha wa sevha vhane vha ‘sokou ana nga dzina ḽa Mudzimu vha tshi zwifha.’ (Sak. 5:4) Muano ndi khwaṱhisedzo ya vhungoho ha mafhungo kana fulufhedziso ḽine muthu a ḽi ita ḽa uri u ḓo ita zwiṅwe zwithu kana ha nga zwi iti.

⁹ U ana nga dzina Yehova a si matamba-vhana. Zwenezwi zwo itwa nga khosi ya u fhedza ye ya vhewa uri i vhuse Yerusalema. Tsedekia o ana nga Yehova uri u ḓo dzula a tshi fulufhedzea kha khosi ya Babele. Fhedzi Tsedekia ho ngo ita zwe a ana. Nga zwenezwo, Yehova o mu haṱula nga u amba zwi tevhelaho: “Nga vhutshilo hanga, [Tsedekia] u ḓo fela hangei Babele muḓini wa yeneyo khosi ye ya mu vhumba, wa yeneyo khosi ye a nyadza muano wayo, ye a tshinya mulanga wayo.”—Hesek. 17:16.

¹⁰ Khosi Tsedekia o vha a tshi fanela u ita zwe a ana, samusi o vha o ana nga dzina ḽa Mudzimu. (2 Koron. 36:13) Fhedzi Tsedekia ho ngo ita zwe a zwi fulufhedzisa nahone o humbela Vhaegipita uri vha mu thuse uri a ponyoke kha muano we a u ita, fhedzi Vhaegipita a vho ngo kona u mu thusa.—Hesek. 17:11-15, 17, 18.

11, 12. (a) Ndi ufhio muano wa ndeme vhukuma une ra nga u ita? (b) Muano washu wa u ḓiṋekedzela u fanela u kwama hani matshilele ashu a ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe?

¹¹ Yehova u dovha a thetshelesa muano une ra u ita. U dzhia muano washu u wa ndeme vhukuma nahone ri fanela u ita zwe ra ana u itela uri a ri takalele. (Ps. 76:11) Kha miano yoṱhe ine ra i ita, muano wa ndeme vhukuma ndi wa musi ri tshi ḓiṋekedzela kha Yehova. U ḓiṋekedzela ndi muano wa ndeme une wa sumbedza uri ri ḓo shumela Yehova hu sa londwi zwine zwa nga itea vhutshiloni hashu.

¹² Ri nga dzula hani ri tshi fulufhedzea?  “Misi na misi” ri sedzana na milingo mihulwane na miṱuku nahone nḓila ine ra dzhia ngayo yeneyo milingo i sumbedza nḓila ine ra vha ngayo na vhushaka ho khwaṱhaho na Yehova. (Ps. 61:8) Sa tsumbo, arali muṅwe muthu a sumbedza u vha na dzangalelo kha riṋe musi ri mushumoni kana ri tshikoloni, naa u landula zwenezwo zwithu ri zwi dzhia zwi tshibuli tsha u ‘takalela nḓila dza Yehova’? (Mir. 23:26) Arali hu inwi ni noṱhe muṱani ane a shumela Yehova, naa ni humbela thuso kha Yehova uri ni bvele phanḓa ni tshi ḓifara nga nḓila ya Vhukriste naho hu si na muthu ane a ita vhuḓidini ha u ita zwenezwo? Naa ri amba na Khotsi ashu wa ṱaḓulu nga thabelo ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe, ri tshi mu livhuwa ngauri u a ri funa na u ri livhisa? Naa ri ḓiṋea tshifhinga tsha u vhala Bivhili ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe? Naa a ro ngo fulufhedzisa uri ri ḓo ita zwenezwi zwithu? Zwi ṱoḓa uri ri thetshelese. U ita zwenezwi zwithu zwoṱhe zwi sumbedza uri ri funa Yehova nahone ro ḓiṋekedzela khae zwa vhukuma. Zwenezwi zwithu zwi fanela u vha kutshilele kwashu, hu si u zwi itela u bva mulanduni. U ita zwe ra ana zwi a ri vhuyedza; u fulufhedzea hashu zwi ita uri ri vhe na vhumatshelo havhuḓi.—Doit. 10:12, 13.

13. Ri guda mini kha bono ḽa Sakaria ḽa vhurathi?

¹³ Bono ḽa vhurathi ḽa Sakaria ḽo ri thusa u vhona uri vhane vha funa Yehova a vho ngo fanela u tswa kana u ita muano wa mazwifhi. Ri dovha ra guda uri naho Vhaisiraele vho ita vhukhakhi vhunzhi, Yehova o ita zwe a fulufhedzisa nahone ho ngo laṱa vhathu vhawe. O vha a tshi pfesesa mutsiko we vha vha vho sedzana nawo samusi vho vha vho tangwa nga maswina avho. O ri vhetshela tsumbo ya u ita zwe a fulufhedzisa nahone u ḓo ri thusa uri na riṋe ri ite zwe ra fulufhedzisa. Iṅwe nḓila ine a ri thusa ngayo ndi nga u ri ṋea fulufhelo ḽa uri hu si kale u ḓo fhelisa vhuvhi hoṱhe ḽifhasini ḽoṱhe. Bono ḽa Sakaria ḽi tevhelaho ḽi khwaṱhisedza zwenezwi.

14, 15. (a) Sakaria o vhona mini kha bono ḽawe ḽa vhusumbe? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma 2.) (b) Musadzi ane a vha tshirunduni tsha u ela u imela mini, nahone ndi ngani muruṅwa o mu valela?

¹⁴ Musi Sakaria a tshi vhona ḽiṅwalwa ḽine ḽa khou fhufha, muruṅwa o mu vhudza a ri “lavhelesa.” Bono ḽawe ḽa vhusumbe ḽi dzumbulula mini? Zwino u vhona hu tshi bvelela “tshirundu” tsha u ela. (Vhalani Sakaria 5:5-8.) Tshenetsho tshirundu tshi na “mutibo wa mutobvu.” Musi tshirundu tshi tshi tibulwa, Sakaria o vhona “musadzi ó dzula ngomu.” Muruṅwa o mu ṱalutshedza uri musadzi ane a vha nga ngomu tshirunduni ndi “vhuvhi.” Edzani u vhona nga maṱo a muhumbulo nḓila ye Sakaria a vha o tshuwa ngayo musi a tshi vhona onoyo musadzi a tshi lingedza u bva tshirunduni! Muruṅwa o dzhia vhukando nga u ṱavhanya, o mu longa tshirunduni nahone a vala nga mutibo u lemelaho. Zwenezwi zwi amba mini?

¹⁵ Ḽeneḽi bono ḽi sumbedza uri Yehova a nga si konḓelele vhuvhi naho vhu vhufhio kha vhathu vhawe. U ḓo ita vhungoho ha uri vhu fheliswe nga u ṱavhanya. (1 Vhakor. 5:13) Muruṅwa o khwaṱhisedza zwenezwi musi a tshi vala tshirundu nga mutibo u lemelaho nga u ṱavhanya.

16. (a) Sakaria o vhona hu tshi itea mini kha tshirundu tsha u ela? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma 3.) (b) Vhasadzi vhe vha vha vhe na phapha vho isa ngafhi tshirundu tsha u ela?

¹⁶ Sakaria o dovha a vhona vhasadzi vhavhili vhe vha vha vhe na phapha dzi ngaho dza maovhelwa. (Vhalani Sakaria 5:9-11.) Vhenevho vhasadzi vho vha vho fhambana vhukuma na musadzi ane a vha kha tshirundu! Vhenevha vhasadzi vho shumisa phapha dzavho u hwala tshenetsho tshirundu tshe tsha vha tshi na “vhuvhi.” Vho isa ngafhi tshenetsho tshirundu? Tsho iswa “kha ḽa Sineari” kana Babele. Ndi ngani vho isa tshenetsho tshirundu Babele?

17, 18. (a) Ndi ngani Sineari ho vha hu fhethu ho teaho hune “vhuvhi” ha fanela u iswa hone? (b) Ri fanela u ḓiimisela u ita mini?

 ¹⁷ Vhaisiraele vha misini ya Sakaria, vho vha vha tshi pfesesa uri ndi ngani Sineari ho vha hu fhethu ho teaho hune vhuvhi ha fanela u iswa hone. Sakaria na Vhayuda ngae vho vha vha tshi zwi ḓivha uri Babele ho vha hu fhethu ho ḓalaho vhuvhi misini yavho. Samusi vho alutshela muḓini wo ḓalaho vhuvhi na vhuḓifari vhu songo kunaho, vho vha vha tshi fanela u lwisana nazwo ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe u itea u iledza yeneyo ṱhuṱhuwedzo ya vhuhedeni. Ḽeneḽo bono ḽo vha khuthadza vhukuma—ḽo vha khwaṱhisedza uri Yehova u ḓo ita uri vhurabeli ha ngoho vhu dzule ho kuna!

¹⁸ Naho zwo ralo, ḽeneḽo bono ḽo dovha ḽa humbudza Vhayuda nga ha vhuḓifhinduleli havho ha u ita uri vhurabeli ha ngoho vhu dzule ho kuna. Vhuvhi vhu nga si ḓo vhuya ha tendelwa vhukati ha vhathu vha Yehova. Samusi Mudzimu o ri ḓisa ndanguloni yawe yo kunaho hune ra ḓipfa ri tshi funwa na u tsireledzea, muṅwe na muṅwe washu u na vhuḓifhinduleli ha u thusa uri hu dzule ho kuna. Naa ri a ṱuṱuwedzea uri ndanguloni hu dzule ho kuna? Vhuvhi naho vhu vhufhio a vhu ṱoḓei paradisoni yashu ya lwa muya.

19. Mabono a Sakaria a amba mini kha riṋe ṋamusi?

¹⁹ Bono ḽa Sakaria ḽa vhurathi na ḽa vhusumbe ndi tsevho kha vhane vha bvela phanḓa vha sa fulufhedzei nahone ḽi humbudza uri Yehova ha konḓeleli vhuvhi. Vhane vha mu gwadamela nga mbilu yoṱhe, vha fanela u vhenga vhuvhi zwi tshi bva mbiluni. Enea mafhungo ndi khwaṱhisedzo i bvaho ha Khotsi ashu wa ṱaḓulu. Arali ri tshi shuma nga nungo dzoṱhe u itela u vha vhathu vhane Mudzimu a vha takalela na u vha tsireledza, ri nga si sedzane na maṱula-khombo. Nṱhani hazwo, Yehova u ḓo ri fhaṱutshedza. U ita vhuḓidini ha u dzula ro kuna kha ḽino shango ḽo ḓalaho vhuvhi zwi ḓo vha zwi si mahandana. Ri nga vha na vhungoho ha uri ri ḓo bvelela ri tshi thuswa nga Yehova! Fhedzi ri nga vha hani na vhungoho ha uri vhurabeli ha ngoho vhu ḓo dzula vhu hone kha ḽino shango ḽo ḓalaho vhathu vha sa ofhi Mudzimu? Ndi khwaṱhisedzo ifhio ine ra vha nayo ya uri Yehova u ḓo tsireledza ndangulo yawe samusi maṱungu mahulu a tshi khou sendela? Dzenedzi mbudziso dzi ḓo haseledzwa kha thero i tevhelaho.