1-3. 1) ¿Bix yanil kaʼach u kaajal Jéeoba le ka káaj u profetizar Zacaríasoʼ? 2) ¿Baʼaxten aʼalaʼab tiʼ le israelitaʼob ka suunak u kaʼa adorartoʼob Jéeobaoʼ?

 JUNPʼÉEL kotsʼbil juʼuneʼ táan u bisaʼal kaʼanal tumen iikʼ, juntúul koʼolel kʼalaʼan ichil junpʼéel xúuxak yéetel kaʼatúul koʼoleloʼob yaan u xiikʼoʼob bey jeʼex le yaan tiʼ le cigüeñaoʼ táan bin u xikʼnaloʼob. Tuláakal lelaʼ letiʼe baʼax ku yaʼalik le libro tu tsʼíibtaj profeta Zacaríasoʼ (Zac. 5:1, 7-9). ¿Baʼaxten tsʼaʼab u yil le baʼaloʼob tumen Jéeobaaʼ? ¿Baʼaxoʼob ku beetik le israelitaʼob teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ? ¿Bix jeʼel u yáantkoʼon le baʼaxoʼob tu yilaj Zacaríasoʼ?

² Tu añoil 537 táanil tiʼ u taal Jesuseʼ, jach kiʼimakchaj u yóol u kaajal Jéeoba. Letiʼobeʼ palitsiltaʼaboʼob Babilonia ich setenta años, baʼaleʼ chaʼab u suutoʼob tu luʼumoʼob. Tu káajbaleʼ le israelitaʼoboʼ jach kiʼimak u yóoloʼob, tumen yaan u suutoʼob Jerusalén u jel líiʼsoʼob le templo utiaʼal u kaʼa adorartikoʼob Diosoʼ. Tu añoil 536, tu káajsoʼob u jel líiʼskoʼob le templooʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ joʼopʼ u yawatoʼob yéetel kiʼimak óolal, «tumen jach yaʼab  u yaawtoʼobeʼ tak náachil ku yuʼubaʼal u juu[moʼob]» (Esd. 3:10-13). Baʼaleʼ le máaxoʼob pʼekmil u adorartaʼal Jéeobaoʼ káaj u líikʼloʼob tu contra le máaxoʼob jel líiʼsik le templooʼ. Le israelitaʼoboʼ jach lúub u yóoloʼob yoʼolal le baʼaxoʼob beetaʼabtiʼoboʼ ka tak xuʼul u beetkoʼob le meyajoʼ. Ka chʼíikoʼob chéen u beet u yotochoʼob yéetel u meyajt u luʼumoʼob. Dieciséis años u jel káajs u beetkoʼob le templooʼ, tu pʼatoʼob junpuliʼ u meyajil. Jéeobaeʼ tu kʼaʼajsaj tiʼ le israelitaʼob ka xuʼuluk u kaxtik chéen u yutsiloʼob utiaʼal maʼ u sajaktaloʼob u adorartoʼob yéetel kiʼimak óolal jeʼex uts tu tʼaaneʼ.

³ Le oʼolal tu añoil 520, Jéeobaeʼ tu túuxtaj profeta Zacarías utiaʼal u kʼaʼajsik tiʼ le kaaj baʼax oʼolal tu jáalkʼabtoʼob Babiloniaoʼ. Le kʼaabaʼ Zacaríasoʼ u kʼáat yaʼal «Jéeobaeʼ tsʼoʼok u kʼaʼajsik». Lelaʼ maʼ xaaneʼ tu kʼaʼajsaj tiʼ le israelitaʼob junpʼéel baʼal jach kʼaʼanaʼanoʼ: kex tu tuʼubsoʼob baʼax tu beetaj Jéeoba tu yoʼolaloʼobeʼ, láayliʼ yaabiltaʼanoʼobeʼ (xok Zacarías 1:3, 4). Letiʼeʼ tu yaʼalajtiʼob yéetel yaabilaj yaan u yáantkoʼob utiaʼal ka páajchajak u adorartaʼal jeʼex unajeʼ. Baʼaleʼ tu yaʼalajtiʼob xaneʼ chéen le máaxoʼob kun adorartik tu jaajil u yóoloʼob ken u kʼamoʼoboʼ. Koʼoneʼex ilik bix úuchik u meyaj tiʼ Jéeoba le náay seis yéetel siete tu yilaj Zacarías utiaʼal u yáantkoʼob u kʼex u tuukuloʼoboʼ yéetel baʼax jeʼel u kaʼansiktoʼoneʼ.

4. 1) ¿Baʼax tu yilaj Zacarías teʼ náay seisoʼ? 2) ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal tsʼíibtaʼanil tu kaʼatséelil le rollooʼ? (Ilawil le dibujo 1.)

⁴ Le capítulo 5 tiʼ Zacaríasoʼ ku káajal yéetel u tsikbalil junpʼéel náay maʼ suukaʼan u yilaʼaliʼ (xok Zacarías 5:1, 2). Le profetaoʼ tu yilaj junpʼéel rollo chʼúuyaʼan tumen iikʼ kex 9 metros u chowakil yéetel 4 metros kaʼa tak táanchumuk u kaʼanlil. Chóolaʼan utiaʼal u béeytal u xoʼokol. Le rollooʼ tu kaʼatséelil tsʼíibtaʼan (Zac. 5:3). U suukileʼ junpʼéel rolloeʼ chéen juntséel ku tsʼíibtaʼaliʼ. Baʼaleʼ tumen tu kaʼatséelil tsʼíibtaʼaneʼ ku yeʼesikeʼ le baʼax ku yaʼalikoʼ jach kʼaʼanaʼan u yojéeltaʼal. U jaajileʼ táan u tʼaan tiʼ u kʼiinil u castigo Jéeoba.

5, 6. ¿Bix u yilik Jéeoba le ookoloʼ?

⁵ (Xok Zacarías 5:3, 4.) Tuláakloʼon yaan k-kʼubik cuenta tiʼ Dios yoʼolal baʼaxoʼob k-beetik. Baʼaleʼ le máaxoʼob bisik u kʼaabaʼoʼ maas yaʼab baʼax kun kʼáatbil tiʼob. Toʼoneʼ k-ojel le ookoloʼ ku beetik u yaʼalaʼal baʼax kʼaas tiʼ u kʼaabaʼ Dios (Pro. 30:8, 9). Yaan máaxoʼob tuklikeʼ maʼ kʼaas ka ookolnakoʼob wa jach kʼaʼabéettiʼob le baʼax ku chʼaʼikoʼoboʼ. Baʼaleʼ juntúul máax ku yookoleʼ ku yeʼesik maas kʼaʼanaʼan u yilik le baʼax ku chʼaʼikoʼ ke u pʼatik maʼalobil u kʼaabaʼ Jéeoba yéetel u beetik baʼax uts tu tʼaan.

⁶ Zacarías 5:3 yéetel 4, ku yaʼalikeʼ le maldicionoʼ yaan u yokol tu yotoch le j-ookoloʼ tak ken u xuʼuls tiʼ. Lelaʼ ku yeʼesikeʼ Jéeobaeʼ jeʼel u páajtal u chíikbesik le baʼax kʼaas ku beetik juntúul máax meyajtikoʼ yéetel ku juzgartik. Maʼ xaaneʼ yaan máaxeʼ jach u yojel u taʼak tiʼ le autoridadoʼob, tiʼ u patrón, tiʼ le ancianoʼob wa tiʼ u taataʼob le baʼax kʼaas u beetmoʼ. Baʼaleʼ maʼ tu páajtal u taʼakik tiʼ Dios, tumen letiʼeʼ ku yaʼalikeʼ yaan u beetik u chíikpajal le ookol u beetmaj máakoʼ (Heb. 4:13). Toʼoneʼ jach kiʼimak k-óol k-antal yéetel máaxoʼob ku tsʼáaik u yóol u beetoʼob baʼax maʼalob tiʼ «tuláakal baʼal» (Heb. 13:18).

7. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le náay tu yilaj Zacarías yoʼolal le rollooʼ?

⁷ Jéeobaeʼ maʼ uts tu táan le ookoloʼ. Toʼoneʼ jach kiʼimak k-óol k-kʼaj óoltmil bey xan k-beetik baʼax uts tu tʼaan, ichil lelaʼ táakaʼan k-beetik tuláakal baʼal utiaʼal u nojbeʼenil u kʼaabaʼ. Beyoʼ maʼ ken u castigartoʼon Dios  paʼteʼ yéetel le máaxoʼob u yóoliliʼ u beetoʼob baʼax kʼaasoʼ.

8-10. 1) ¿Baʼax táakaʼan ichil junpʼéel juramento? 2) ¿Baʼax juramentoil maʼ tu tsʼoʼokbesaj Sedequíasiʼ?

⁸ Le rollo xanoʼ ku yaʼalik baʼax kun úuchul tiʼ le máaxoʼob ku meyajtiʼob u kʼaabaʼ Dios utiaʼal u creertaʼal baʼax ku yaʼalikoʼoboʼ (Zac. 5:4). Yaan máakeʼ jach ku jurartik junpʼéel baʼal utiaʼal u yilaʼal jaaj baʼax ku yaʼalik wa utiaʼal u yaʼalik jach yaan u beetik wa baʼax wa maʼ.

⁹ U jurar máak tu kʼaabaʼ Dioseʼ maʼ chéen báaxaliʼ. Koʼoneʼex ilik baʼax úuch tiʼ Sedequías, le u tsʼook rey anchaj Judá gobernarnaj Jerusalenoʼ. Tu yaʼalaj tu kʼaabaʼ Jéeoba yaan u beetik baʼax ken u yaʼal u reyil Babilonia. Baʼaleʼ tu mixbaʼalkúuntaj le baʼax tu yaʼaloʼ, tumen maʼ tu beetiʼ. Le oʼolal Dioseʼ tu yaʼaleʼ tiʼ kun kíimil Babiloniaeʼ (Eze. 17:16).

¹⁰ Jéeobaeʼ ku páaʼtik kaʼach ka u tsʼoʼokbes Sedequías le baʼax tu yaʼalaj u beetik tu kʼaabaʼoʼ (2 Cró. 36:13). Baʼaleʼ letiʼeʼ maʼ tu tsʼoʼokbesaj baʼax tu yaʼaliʼ, baʼaxeʼ tu kʼáataj u yáantaj Egipto utiaʼal u lukʼul yáanal u páajtalil Babilonia. Chéen baʼaleʼ maʼ béeychajiʼ (Eze. 17:11-15, 17, 18).

11, 12. 1) ¿Máakalmáak le baʼax maas kʼaʼanaʼan tsʼoʼok k-aʼalik k-beetkoʼ? 2) ¿Bix k-eʼesik sáamsamal k-kʼubmaj k-kuxtal utiaʼal k-meyajtik Dios?

¹¹ Jéeobaeʼ ku yuʼubik le baʼaxoʼob k-aʼalik k-beetkoʼ. Letiʼeʼ maʼ chéen báaxal u yilkiʼ, le oʼolal ku páaʼtik ka k-tsʼoʼokbesoʼob utiaʼal k-lúubul utsil tu táan (Sal. 76:11). Le ka t-kʼubaj k-kuxtal tiʼ Diosoʼ letiʼe baʼax maas kʼaʼanaʼan tsʼoʼok k-aʼalik k-beetkoʼ. Teʼ kʼiin jeʼeloʼ t-aʼalajtiʼ yaan k-meyajtik kex jeʼel baʼalak ka úuchuktoʼoneʼ.

¹² ¿Bix jeʼel k-tsʼoʼokbesik le baʼax t-aʼalaj le ka t-kʼubaj k-kuxtal tiʼ Diosoʼ? Le baʼaxoʼob  k-beetik ken muʼyajnakoʼon, kex nuuktak wa mejentakeʼ, ku yeʼesik wa k-beetik «sáamsamal» le baʼax k-aʼalmaj tiʼ Jéeobaoʼ (Sal. 61:8). Wa ku joʼopʼol u coquetear k-éet meyaj wa k-éet xook t-éeteleʼ, maʼ unaj k-ketkiʼ, beyoʼ k-eʼesik tiʼ Jéeoba k-kʼáat k-beet baʼax ku yaʼalik (Pro. 23:26). Wa chéen t-juunal ichil k-familia k-meyajtik Jéeobaeʼ, ¿k-kʼáatik wa tiʼ ka u yáantoʼon k-beet baʼax maʼalob mantatsʼ? Jeʼel baʼaxak ka k-aktáanteʼ, ¿k-orar wa tiʼ Jéeoba sáamsamal utiaʼal k-tsʼáaik u graciasil tiʼ ikil u yeʼesiktoʼon u yaabilaj yéetel u nuʼuktikoʼon? ¿K-jóoʼsik wa u súutukil utiaʼal k-xokik le Biblia sáamsamaloʼ? U jaajileʼ, le ka t-kʼubaj k-kuxtal tiʼ Dioseʼ t-aʼalaj yaan k-beetik tuláakal le baʼaloʼobaʼ. Le ken k-beet le baʼax t-aʼalaj le ka t-kʼubaj k-kuxtaloʼ ku yeʼesik k-beetik baʼax ku yaʼalik Dios. Wa k-beetik u maas maʼalobil ku páajtal utiaʼal k-meyajtikeʼ, k-eʼesik jach tu jaajil k-yaabiltmaj yéetel jach tu jaajil k-óol k-kʼubmil k-kuxtal tiʼ. Tsʼoʼoleʼ ku chíikpajal ichil k-kuxtal táan k-meyajtik Jéeoba, maʼ chéen k-aʼalikiʼ. Wa k-tsʼoʼokbesik le baʼax k-aʼalmaj tiʼ Jéeobaoʼ yaan k-kʼamik u yutsiloʼob, tumen letiʼeʼ ku yaʼalik u tsʼáaik junpʼéel jatsʼuts kuxtal tiʼ le máaxoʼob kun chúukpajal u yóoloʼob meyajtikoʼ (Deu. 10:12, 13).

13. ¿Baʼax k-kanik tiʼ le u seis náay anchaj tiʼ Zacaríasoʼ?

¹³ Le u seis náay tu yilaj Zacaríasoʼ ku yáantkoʼon k-ileʼ le máaxoʼob u yaabiltmoʼob Jéeobaoʼ maʼ unaj u yookoloʼobiʼ yéetel unaj u tsʼoʼokbeskoʼob baʼax ku yaʼalikoʼob. Ku kaʼansik xan toʼoneʼ Dioseʼ maʼ xuʼul u kʼamik le israelitaʼob kex tu beetoʼob baʼaloʼob maʼ maʼalobtakoʼ. Letiʼeʼ u yojel kuxlajoʼob ich kʼasaʼan máakoʼob, le oʼolal túulchʼintaʼaboʼob u beetoʼob baʼaloʼob maʼ maʼalobtakiʼ. Jéeobaeʼ mantatsʼ ku béeykuntik baʼaxoʼob ku yaʼalik u beetik, beyoʼ ku yeʼesik bix unaj k-beetik xan. Tsʼoʼoleʼ jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal k-tsʼoʼokbesik baʼax k-aʼalmaj k-beetkeʼ. Junpʼéel bix u yáantkoʼoneʼ letiʼe u tsʼáaik k-ojéelt maʼ kun xáantal ken u xuʼuls tiʼ le baʼaxoʼob kʼaastak ku beetaʼal way Luʼumaʼ. Le uláakʼ náay anchaj tiʼ Zacaríasoʼ ku yeʼesiktoʼon jach tu jaajil yaan u béeychajal baʼaxoʼob ku yaʼalik Jéeoba.

14, 15. 1) ¿Baʼax tu yilaj Zacarías teʼ náay sieteoʼ? (Ilawil le dibujo 2.) 2) ¿Baʼax ku chíikbesik le koʼolel yaan ichil le xúuxakoʼ? 3) ¿Baʼaxten kaʼa kʼaʼal le koʼolel ichil le xúuxakoʼ?

¹⁴ Ka tsʼoʼok u yilik teʼ náay le rollo ku bisaʼal kaʼanal tumen le iikʼoʼ, juntúul angeleʼ tu yaʼalaj tiʼ Zacarías: «¡Ilawil le baʼax [kun] chíikpajal tiʼ le súutukaʼ!». ¿Baʼax tu yilaj le profeta teʼ náay sieteoʼ? Tu yilaj «junpʼéel x-pʼisib», wa junpʼéel xúuxak utiaʼal u pʼiʼisil junpʼéel efá (xok Zacarías 5:5-8). «Le x-pʼisiboʼ nupʼaʼan kaʼach tumen junpʼéel maak [de plomo]». Le ka luʼsaʼab u maakoʼ, Zacaríaseʼ tu yilaj «kulukbal juntúul koʼolel ichil». Le angeloʼ tu yaʼalajtiʼeʼ le koʼoleloʼ letiʼe «kʼasaʼaniloʼ». Chéen máans ta tuukul bix jaʼakʼik u yóol Zacarías ka tu yilaj táan u jóokʼol le koʼoleloʼ. Baʼaleʼ le angeloʼ tu kaʼa oksaj ichileʼ ka tu nupʼaj tu kaʼatéen yéetel le maak jach aaloʼ. ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal le baʼax tu yiloʼ?

¹⁵ Le náayaʼ ku yeʼesikeʼ Jéeobaeʼ maʼ ken u chaʼa u beetaʼal mix junpʼéel baʼax kʼaas ichil u kaajal. Wa ku beetaʼal baʼax kʼaaseʼ, tu séebaʼanil ku luʼsik (1 Cor. 5:13). Lelaʼ bey u yeʼesik úuchik u jáan tsʼaʼabal u maak de plomo le xúuxak tumen le angeloʼ.

16. 1) ¿Baʼax tu yilaj Zacarías beetaʼab tiʼ le xúuxakoʼ? (Ilawil le dibujo 3.) 2) ¿Tuʼux bisaʼab le xúuxak tumen le koʼoleloʼob yaan u xiikʼoʼoboʼ?

¹⁶ Ka tsʼoʼokeʼ Zacaríaseʼ tu yilaj kaʼatúul koʼoleloʼob nuuktak u xiikʼoʼob jeʼex le cigüeñaoʼ (xok Zacarías 5:9-11). Letiʼobeʼ maʼ beyoʼob jeʼex le koʼolel ku kʼaabaʼtik «kʼasaʼanil»  yaan ichil le xúuxakoʼ. Zacaríaseʼ tu yileʼ tu chʼúuyoʼobeʼ ka tu bisoʼob. ¿Tuʼux tu bisoʼob? «Tu luʼumil Babilonia.» ¿Baʼaxten tiʼ tu bisoʼobiʼ?

17, 18. 1) ¿Baʼaxten Babiloniaeʼ letiʼe tuʼux maas maʼalob utiaʼal u bisaʼal le «kʼasaʼaniloʼ»? 2) ¿Baʼax unaj k-beetik yoʼolal le kʼasaʼaniloʼ?

¹⁷ Tu kʼiiniloʼob Zacarías yéetel u maasil israelitaʼoboʼ, Babiloniaeʼ letiʼe tuʼux maas maʼalob utiaʼal u bisaʼal le «kʼasaʼaniloʼ». Letiʼobeʼ kuxlajoʼob teʼ kaaj jach ku beetaʼal baʼaloʼob kʼaastak tu táan Diosoʼ, le oʼolal sáamsamal anchaj u kanáantkoʼob maʼ u beetkoʼob xan beyoʼ. Bey túunoʼ u yojloʼob jach yaʼab baʼaloʼob kʼaastak ku beetaʼaliʼ. Letiʼobeʼ jach líiʼsaʼab u yóoloʼob yoʼolal le baʼax tu yiloʼobaʼ, tumen eʼesaʼabtiʼob mix baʼal kun kʼaskúuntik le adoración ku tsʼaʼabal tiʼ Jéeobaoʼ.

¹⁸ Le náay xanoʼ tu kʼaʼajsaj tiʼ le judíoʼob unaj u kanáantkoʼob maʼ u kʼaskúuntikoʼob le adoración ku tsʼáaikoʼob tiʼ Diosoʼ. Ichil u kaajal Jéeobaeʼ junpuliʼ maʼ tu páajtal u yantal kʼasaʼaniliʼ. Letiʼeʼ tu natsʼoʼon ichil u kiliʼich kaajal, teʼeloʼ k-uʼuyik u yaabiltmoʼon yéetel ku kanáantkoʼoniʼ. Baʼaleʼ toʼoneʼ unaj k-áantaj utiaʼal u pʼáatal limpioil. ¿Ku síijil wa t-puksiʼikʼal k-beetik beyoʼ? Ichil le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ maʼ tu kʼaʼamal máaxoʼob beetik baʼaxoʼob kʼaastakiʼ.

19. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le náayoʼob anchaj tiʼ Zacaríasoʼ?

¹⁹ Le náay seis yéetel siete tu yilaj Zacaríasoʼ ku yeʼesik baʼax kun úuchul tiʼ le máaxoʼob ku yookoloʼob yéetel maʼatech u tsʼoʼokbeskoʼob baʼax ku yaʼalikoʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ ku kʼaʼajsiktoʼoneʼ Jéeobaeʼ maʼ ken u chéen il u beetaʼal baʼax kʼaas. Le oʼolal unaj k-pʼektik le baʼax kʼaasoʼ. Le náayoʼobaʼ ku yeʼesik xaneʼ yaan u bintoʼon utsil wa k-beetik baʼax maʼalob. Letiʼeʼ yaan u kanáantkoʼon yéetel yaan u bendecirkoʼon. Tsʼoʼoleʼ k-jach ojel yaan u yáantkoʼon utiaʼal u chúukpajal k-óol k-beet baʼax maʼalob, kex kuxaʼanoʼob teʼ kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ. ¿Baʼaxten k-jach ojel yaan u pʼáatal utiaʼal mantatsʼ le u jaajil adoracionoʼ? ¿Bix k-ojéeltik Jéeobaeʼ yaan u kanáantik u kaajal teʼ kʼiinoʼob jach naatsʼ yanil le nojoch muʼyajiloʼ? Le kʼáatchiʼobaʼ yaan u núukaʼal teʼ xook ku segueroʼ.