Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Konle Ehwili Nee Belemgbunli Kyɛlɛ Bɔ Ɛ Nwo Bane

Konle Ehwili Nee Belemgbunli Kyɛlɛ Bɔ Ɛ Nwo Bane

“Saa bɛtie [Gyihova] bɛ Nyamenle ne ane na bɛyɛ tieyɛ bɛmaa ye a, bɛbanwu kɛ ɛhye mɔ amuala bazi.”​—ZƐK. 6:15.

EDWƐNE: 61, 22

1, 2. Zɛkalaya yekile mɔɔ tɔ zo nsuu ɛlɛkɔ awieleɛ la, tɛnlabelɛ boni a ɛnee Dwuuma mɔɔ wɔ Gyɛlusalɛm la wɔ nu a?

ZƐKALAYA yekile mɔɔ tɔ zo nsuu ɛlɛkɔ awieleɛ la, ɔzuzule ninyɛne dɔɔnwo anwo. Gyihova bɔle ɛwɔkɛ kɛ ɔbadea menli mɔɔ ɛnli nɔhalɛ la wɔ bɛ ninyɛndane nwo. Ɛwɔkɛ ɛhye maanle Zɛkalaya anwosesebɛ. Noko, nzenzaleɛ biala amba. Ɛnee adalɛbɔlɛ nee ninyɛndane gyɛne tɛkɔ zo yɛɛ Gyihova ɛzonlenlɛ sua ne mɔɔ wɔ Gyɛlusalɛm la ɛzilɛ ɛha ɛkɛ. Duzu ati a Dwuuma gyakyile Nyamenle gyima ne ndɛndɛ zɛhae ɛ? Asoo bɛrale bɛ sua zo kɛ bɛbayɛ mɔɔ bɛdabɛ mumua ne bɛkulo la ɔ?

2 Ɛnee Zɛkalaya ze kɛ Dwuuma mɔɔ ziale rale Gyɛlusalɛm la le Gyihova azonvolɛ. Ɛnee bɛle menli mɔɔ ‘Nyamenle vale ɔ sa hanle bɛ ahonle’ ɔmaanle bɛgyakyile bɛ sua nee bɛ gyima wɔ Babelɔn na bɛhɔle a. (Ɛzela 1:2, 3, 5) Bɛgyakyile azɛlɛ mɔɔ ɛnee bɛde zo la na bɛhɔle maanle mɔɔ ɛnee bɛ nuhua dɔɔnwo ɛnze ɛkɛ la anu. Saa Gyihova ɛzonlenlɛ sua ne mɔɔ bɛsi ye bieko la anwo ɛngyia a, anrɛɛ bɛnrɛpɛ adenle tendenle mɔɔ bayɛ mayɛlɛ 1,000 anzɛɛ (km 1,600) la bɛnrɛlua adenle mɔɔ zolɛ yɛ ɛzulolɛ la azo.

3, 4. Ngyegyelɛ boni a Dwuuma mɔɔ ɛnee ɛzia ɛra la yiale a?

3 Kɛzi ɛnee zɔhane adendulɛ ne bayɛ ɛ? Mɔɔ Dwuuma ne lua adenle zo la, ɛnee bɛlɛdwenle bɛ sua fofolɛ ne anwo. Bɛdele kɛzi mekɛ bie ɛnee suakpole Gyɛlusalɛm le kɛnlɛma la anwo edwɛkɛ. Bɛ nuhua mɔɔ anye ɛvi la nwunle kɛzi ɛnee ɛzonlenlɛ sua ne le kɛnlɛma la. (Ɛzela 3:12) Saa ɛnee ɛboka bɛ nwo wɔ adendulɛ ne anu a, anrɛɛ kɛzi ɛbade nganeɛ wɔ mekɛ mɔɔ ɛlimoa ɛnwunle Gyɛlusalɛm mɔɔ le wɔ sua fofolɛ ne la ɛ? Asoo anrɛɛ ɔbayɛ wɔ nyane kɛ azua ne mɔ ɛzɛkye na yeyɛ kpɔkɛ ɔ? Asoo anrɛɛ ɛbava Babelɔn bane ne mɔ mɔɔ bɔ nwo nwiɔ la wɔatoto Gyɛlusalɛm bane ne mɔɔ ɛde ɛgua na adokule deda nlenkɛ mgbole ne mɔ nee ɛleka mɔɔ sinzavolɛma ɛnee gyinla sinza anu la anwo ɔ? Noko, menli ne zile bɛ ahonle. Mɔɔ bɛlɛba sua nu la, bɛnwunle kɛzi Gyihova boale bɛ la. Mɔɔ bɛdwule la, bɛlimoa bɛzile afɔlemokyea wɔ ɛleka mɔɔ ɛnee ɛzonlenlɛ sua dɛba ne gyi la na bɛbɔle afɔle dahuu bɛmaanle Gyihova. (Ɛzela 3:1, 2) Anyelielɛ mɔɔ bɛlimoa bɛnyianle la maanle ɔyɛle kɛ asɛɛ debie biala ɛnrɛmaa bɛ sa nu ɛnrɛdo.

4 Saa ɛye ɛzonlenlɛ sua ne ɛzilɛ ɛsie ahane a, ɛnee ɔwɔ kɛ Yizilayɛma ne si bɛ azuamgbole ne bieko. Ɛnee ɔwɔ kɛ bɛsi bɛ azua, bɛyɛ egyinli na bɛkpondɛ aleɛ mɔɔ bɛbali la. (Ɛzela 2:70) Ɛnee ɔzɔho kɛ gyima ne le kpole. Yeangyɛ, agbɔvolɛ bɔle mɔdenle kɛ bɛmaa bɛagyakyi gyima ne. Mɔlebɛbo ne, bɛnyianle akɛnrasesebɛ noko dwazotia mɔɔ hɔle zo ɛvolɛ 15 la maanle bɛ sa nu dole. (Ɛzela 4:1-4) Pɛhyea belemgbunli ne lile mɛla kɛ bɛgyakyi azua mɔɔ bɛlɛsi ye wɔ Gyɛlusalɛm la wɔ ɛvolɛ 522 K.Y.M. Ɛnee ɔzɔho kɛ bɛnrɛhola suakpole ne kyekye bieko.​—Ɛzela 4:21-24.

5. Duzu a Gyihova yɛle amaa menli ne adoa ye gyima ne azo a?

5 Ɛnee Gyihova ze ye menli ne ngyianlɛ. Nyamenle maanle Zɛkalaya nwunle yekile mɔɔ li awieleɛ mɔɔ bamaa Dwuuma anwu kɛ ɔkulo bɛ yɛɛ ɔ nye sɔ biala mɔɔ bɛyɛ la, na saa bɛsia bɛkɔ Ye gyima ne azo a, ɔbabɔ bɛ nwo bane. Amaa bɛazi ɛzonlenlɛ sua ne la, Gyihova bɔle ɛwɔkɛ kɛ: “Saa bɛtie [Gyihova] bɛ Nyamenle ne ane na bɛyɛ tieyɛ bɛmaa ye a, bɛbanwu kɛ ɛhye mɔ amuala bazi.”​—Zɛk. 6:15.

ANWUMABƆVOLƐMA ƐLƆNE

6. (a) Kɛzi Zɛkalaya yekile ne mɔɔ tɔ zo mɔtwɛ la bɔ ɔ bo ɛ? (Nea mɔlebɛbo nvoninli ne.) (b) Duzu ati a asolo mgbɔnwɔ ne mɔ kɔla ɛ?

6 Zɛkalaya yekile mɔɔ tɔ zo mɔtwɛ mɔɔ li awieleɛ la maanle bɛ diedi nu mianle kpalɛ. (Kenga Zɛkalaya 6:1-3.) Pɛ tɛnlabelɛ ɛhye anwo nvoninli nea: “konle ehwili nna vi awoka nwiɔ avinli ɛlɛba. Awoka ne mɔ le kɔbele awoka,” ɔbayɛ kɛ bɛlɛkɔ konle. Asolo mgbɔnwɔ mɔɔ bɛlɛtwe konle ehwili ne mɔ la biala kɔla. Ɛhye maa yɛnwu menli mɔɔ dede zolɛ la ko biala. Zɛkalaya bizale kɛ, “na ɛhye mɔ noko ɛ?” (Zɛk. 6:4) Yɛdayɛ noko yɛkulo kɛ yɛnwu ye, ɔluakɛ yekile ɛhye fale yɛ nwo.

Gyihova dua ye anwumabɔvolɛma anwo zo bɔ ye menli nwo bane na ɔmaa bɛ anwosesebɛ

7, 8. (a) Duzu a awoka nwiɔ ne gyi ɛkɛ maa a? (b) Kɛmɔti a awoka ne mɔ le kɔbele ɛ?

7 Wɔ Baebolo ne anu, boka kola gyinla ɛkɛ maa belemgbunlililɛ anzɛɛ arane. Awoka mɔɔ wɔ Zɛkalaya yekile ne anu la le kɛ awoka nwiɔ ne mɔɔ wɔ Daneɛle ngapezo ne anu la. Boka ne ko gyi ɛkɛ maa Gyihova aleɛabo tumililɛ nee ye belemgbunlililɛ mɔɔ ɛnlɛ awieleɛ la. Ko noko gyi ɛkɛ maa Mɛzaya Belemgbunlililɛ ne mɔɔ wɔ Gyisɛse asa nu la. (Dan. 2:35, 45) Ɔvi October 1914 mɔɔ bɛziele Gyisɛse belemgbunli la, awoka nwiɔ ɛhye ɛhɔ zo ɛgyinla ɛkɛ, na bɛlɛyɛ gyima titili bɛamaa bɛayɛ Nyamenle ɛhulolɛdeɛ wɔ azɛlɛ ye azo.

8 Kɛmɔti a awoka ne mɔ le kɔbele ɛ? Kɔbele le agudeɛ mɔɔ sonle bolɛ kɛ nvutuke la. Gyihova maanle bɛvale bulalɛ ɛhye mɔɔ ta la bie bɛzile ndanlɛ sua ne nee ɛzonlenlɛ sua ne mɔɔ ɛnee wɔ Gyɛlusalɛm la. (Ade. 27:1-3; 1 Arl. 7:13-16) Ɔti, kɔbele awoka nwiɔ ne maa yɛnwu kɛ Gyihova, aleɛabo amuala tumililɛ ne nee Mɛzaya Belemgbunlililɛ ne mɔɔ sonle bolɛ kpole kpalɛ la bamaa alesama anyia banebɔlɛ nee nyilalɛ dɔɔnwo.

9. Nwane mɔ a ɛlɛka konle ehwili ne mɔ a? Bɛ gyima a le duzu?

9 Maa yɛnlea konle ehwili ne mɔ bieko. Duzu a ehwili ne mɔ nee menli mɔɔ ɛlɛka bɛ la gyi ɛkɛ maa a? Menli mɔɔ ɛlɛka bɛ la le anwumabɔvolɛma, ɔbayɛ kɛ bɛle ekpunli anzɛɛ bɛhyehyɛ bɛ nu. (Kenga Zɛkalaya 6:5-8.) Bɛvi ‘Gyihova mɔɔ bɔle azɛlɛ ye la’ anyunlu bɛkayɛ gyima titili bie. Duzu gyima ɔ? Konle ehwili ne mɔ nee menli mɔɔ ɛlɛka bɛ la ɛlɛkɔ ahɔyɛ azɛlɛsinli bie mɔ anu gyima. Bɛ gyima a le kɛ bɛbɔ Gyihova menli nwo bane bɛavi “ɛbɔ nu afoa nu maanle ne” mɔɔ wɔ Babelɔn la anwo. Gyihova banlea kɛ Babelɔn ɛnrɛhye ye menli ne nuokɛ bieko. Nea kɛzi ɛhye kyekyele menli mɔɔ ɛnee bɛlɛsi ɛzonlenlɛ sua ne wɔ Zɛkalaya mekɛ zo la arɛle a! Ɛnee ɔnle kɛ bɛsulo mɔɔ bɛ agbɔvolɛ bayɛ la.

10. Kɛzi Zɛkalaya ngapezo ne mɔɔ fale konle ehwili ne mɔ nee menli mɔɔ ɛlɛka bɛ la maa Nyamenle menli anwosesebɛ ɛnɛ ɛ?

10 Ɛlɔne Gyihova dua ye anwumabɔvolɛma anwo zo bɔ ye menli nwo bane na ɔmaa bɛ anwosesebɛ kɛ mɔɔ ɔyɛle ye wɔ Zɛkalaya mekɛ zo la. (Mal. 3:6; Hib. 1:7, 14) Ɔvi mekɛ mɔɔ bɛyele Gyihova menli bɛvile sɛkɛlɛneɛ adenle zo akɛlɛzonlenlɛ nu wɔ Babelɔn Kpole ne anu wɔ 1919 la, nɔhalɛ ɛzonlenlɛ ɛlɛkɔ zo ɔnva nwo dwazotia biala mɔɔ bɛyia la. (Yek. 18:4) Kɛmɔ anwumabɔvolɛma bɔ yɛ nwo bane la ati, ɔnle kɛ yɛsulo kɛ Gyihova menli bahɔ akɛlɛzonlenlɛ nu wɔ adalɛ ɛzonlenlɛ nu bieko. (Edw. 34:7) Emomu, yɛbahɔ zo yɛava anyelielɛ yɛayɛ dɔɔnwo wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu. Zɛkalaya yekile ne maa yɛnwu kɛ yɛlɛ anwobanebɔlɛ wɔ awoka nwiɔ ne avinli.

11. Duzu ati a ɔnle kɛ yɛsulo Nyamenle menli mɔɔ bɛbateta bɛ la ɛ?

11 Ɔnrɛhyɛ Seetan maanyɛlɛ ngyehyɛleɛ ne baha abɔ nu kɛ bɛsɛkye Nyamenle menli. (Yiz. 38:2, 10-12; Dan. 11:40, 44, 45; Yek. 19:19) Yizikeɛle ngapezo ne ka kɛ ɛlɔnema ɛhye bara yɛ nwo zo kɛ amungu la araheda maanle ne azo, biala de ɛkpɔnwɔ zo na bɛ nwo yɛ ɛzulolɛ. (Yiz. 38:15, 16) * Asoo ɔwɔ kɛ yɛsulo? Kyɛkyɛ! Yɛlɛ ɛlɔnema wɔ yɛ afoa. Saa anwongyelelɛ kpole ne anu yɛ se a, ɛlɔne Gyihova anwumabɔvolɛma babɔ ye menli nwo bane na bɛazɛkye awie biala mɔɔ dwazo tia Gyihova tumililɛ ne la. (2 Tɛs. 1:7, 8) Ɔbayɛ ɛzulolɛ kpalɛ! Noko, nwane a bali Gyihova anwuma ɛlɔne ne anyunlu a?

GYIHOVA ƐZOA YE BELEMGBUNLI NEE YE ƐSƆFO NE KYƐLƐ

12, 13. (a) Duzu a bɛzele Zɛkalaya kɛ ɔyɛ a? (b) Kilehile kɛzi nrenyia ne mɔɔ bɛfɛlɛ ye Ɛnyelɛ la le ngapezo mɔɔ fale Gyisɛse Kelaese anwo la anu.

12 Zɛkalaya angomekye nwunle yekile mɔtwɛ. Noko eza ɔyɛle debie mɔɔ bɛnwu ye amaa yeamaa menli mɔɔ ɛlɛsi Nyamenle ɛzonlenlɛ sua ne bieko anwosesebɛ la. (Kenga Zɛkalaya 6:9-12.) Bɛzele Zɛkalaya kɛ ɔlie dwɛtɛ fufule nee ezukoa nvutuke ɔvi Hɛledae, Tobaegya, yɛɛ Gyɛdaya mɔɔ bɔ zo mɔɔ bɛvi Babelɔn bɛra la ɛkɛ ɔva ɔyɛ “belemgbunli kyɛlɛ.” (Zɛk. 6:11) Asoo bɛzele Zɛkalaya kɛ ɔva kyɛlɛ ne ɔzoa Amɛnlado Zɛlubabɛle mɔɔ vi Dwuda abusua nu na ɔle Devidi abozonli la ɔ? Kyɛkyɛ. Gyihova zele Zɛkalaya kɛ ɔva kyɛlɛ ne ɔzoa Ɛsɔfo Kpanyinli Dwɔhyua. Bie a ɛhye zinle menli mɔɔ ɛnee wɔ ɛkɛ la anwo.

13 Asoo kyɛlɛ ne mɔɔ bɛvale bɛzoale Ɛsɔfo Kpanyinli Dwɔhyua la kile kɛ ɔle belemgbunli ɔ? Kyɛkyɛ, Dwɔhyua ɛnvi Devidi alehelɛ abusua ne anu, ɔti ɔnfɛta kɛ ɔbayɛ belemgbunli. Kyɛlɛ ne mɔɔ bɛvale bɛzoale ye la le ngapezo mɔɔ kile kɛ awie bayɛ belemgbunli nee ɛsɔfo dahuu la. Bɛfɛlɛ ɛsɔfo kpanyinli ne mɔɔ bɛzie ye belemgbunli la Ɛnyelɛ. Baebolo ne ka kɛ, Ɛnyelɛ zɔhane ne a le Gyisɛse Kelaese.​—Aye. 11:1; Mat. 2:23, ɔbdw.

14. Duzu gyima a Gyisɛse ɛlɛyɛ ye kɛ Belemgbunli nee Ɛsɔfo Kpanyinli a?

14 Gyisɛse mɔɔ le Belemgbunli nee Ɛsɔfo Kpanyinli la a le Gyihova anwuma ɛlɔne ne adekilevolɛ a. Ɔti, ɔbayɛ gyima ɛsesebɛ amaa Nyamenle menli kɔsɔɔti anyia banebɔlɛ ɔnva nwo kɛ bɛde ewiade mɔɔ basabasayɛlɛ wɔ nu anu la. (Gyɛ. 23:5, 6) Ɔnrɛhyɛ, Kelaese bazɛkye maanle maanle ne mɔ, yeagyinla Nyamenle tumililɛ ne anzi na yeabɔ Gyihova menli ne anwo bane. (Yek. 17:12-14; 19:11, 14, 15) Noko kolaa na Ɛnyelɛ ava ɛzɛkyelɛ ne ara la, ɔlɛ gyima kpole mɔɔ ɔbayɛ a.

ƆBAZI ƐZONLENLƐ SUA NE

15, 16. (a) Duzu a bɛlɛfa bɛazie ɛkɛ bieko a? Kɛmɔti a bɛlɛtu yɛ nu a? Nwane a ɛlɛyɛ ɛhye a? (b) Duzu a bazi wɔ Kelaese Ɛvolɛ Apenle Ko Tumililɛ ne awieleɛ a?

15 Bɛyɛle Gyisɛse Belemgbunli nee Ɛsɔfo Kpanyinli, eza bɛmaanle ye gyima kɛ ɔzi “[Gyihova] Ɛzonlenlɛ Sua ne.” (Kenga Zɛkalaya 6:13.) Ɛnɛ, suazilɛ gyima mɔɔ Gyisɛse ɛlɛyɛ la a le nɔhalɛ azonvolɛ mɔɔ ɔlɛye bɛ yeavi Babelɔn Kpole ne anu yeahɔ Kilisiene asafo ne mɔɔ ɔvale ɔziele ɛkɛ ne wɔ 1919 anu la. Eza ɔkpale “akɛlɛ nɔhavo nee nrɛlɛbɛvolɛ ne” mɔɔ ɛlɛdi gyima ne anyunlu wɔ sunsum nu ɛzonlenlɛ sua kpole ne asalo mɔɔ wɔ azɛlɛ ye azo anu la. (Mat. 24:45) Eza Gyisɛse ɛlɛtu Nyamenle menli nu, na yeaboa bɛ yeamaa bɛava ɛzonlenlɛ mɔɔ anwo te la bɛamaa Nyamenle.​—Mal. 3:1-3.

16 Wɔ Ɛvolɛ Apenle Ko Tumililɛ ne anu, Gyisɛse nee ɔ gɔnwo mɔ arelemgbunli nee ɛsɔfoma 144,000 ne bamaa alesama mɔɔ di nɔhalɛ la ali munli. Yemɔ anzi, Nyamenle nɔhalɛ azonvolɛ ala a badɛnla azɛlɛ fofolɛ ne azo a. Awieleɛ kolaa ne, nɔhalɛ ɛzonlenlɛ ala a badɛnla ɛkɛ a!

YƐ SUAZILƐ GYIMA NE BIE

17. Anwosesebɛmaanlɛ boni a nzinlii Gyihova vale maanle Dwuuma a? Kɛzi ye edwɛkɛ ne boale bɛ ɛ?

17 Kɛzi Zɛkalaya edwɛkɛ ne boale ye mekɛ zo Dwuuma ne ɛ? Gyihova bɔle bɛ ɛwɔkɛ kɛ ɔbaboa bɛ na yeabɔ bɛ nwo bane amaa bɛawie bɛ gyima ne. Ɛwɔkɛ ɛhye maanle bɛnyianle anyelazo. Ɛnee kɛ ɔkɛyɛ na menli ekyii ayɛ gyima kpole zɛhae ɛ? Edwɛkɛ bieko mɔɔ Zɛkalaya hanle la yele ɛzulolɛ nee adwenle nu keseeyɛlɛ biala vile ɛkɛ. Bieko, saa ɛye moalɛ mɔɔ Hɛledae, Tobaegya, yɛɛ Gyɛdaya vale maanle la ɛsie ahane a, Nyamenle hanle kɛ menli gyɛne “baraboa [Gyihova] Ɛzonlenlɛ Sua ne ɛzilɛ.” (Kenga Zɛkalaya 6:15.) Dwuuma nwunle kɛ Nyamenle gyi bɛ nzi, ɔti bɛhɔle suazilɛ gyima ne azo ndɛndɛ, ɔnva nwo kɛ ɛnee bɛva bɛ sa bɛdo gyima ne azo la. Yeangyɛ, Gyihova maanle bɛyele bɛ sa bɛvile gyima ne azo, na bɛwiele ɛzonlenlɛ sua ne si wɔ 515 K.Y.M. (Ɛzela 6:22; Zɛk. 4:6, 7) Mɔɔ Gyihova hanle la noko fale ninyɛne mgbole mɔɔ basisi wɔ yɛ mekɛ ye azo la anwo.

Gyihova arɛle ɛnrɛvi ɛlɔlɛ mɔɔ yɛlɛ yɛmaa ye la ɛlɛ! (Nea ɛdendɛkpunli 18, 19)

18. Kɛzi Zɛkalaya 6:15 ɛlɛba nu ɛnɛ ɛ?

18 Ɛnɛ, menli dɔɔnwo ɛlɛba nɔhalɛ ɛzonlenlɛ nu, na bɛfi bɛ ahonle nu bɛfa bɛ ninyɛne mɔɔ sonle bolɛ, mɔɔ bie a le bɛ mekɛ, anwosesebɛ nee bɛ ezukoa bɛboa Gyihova sunsum nu ɛzonlenlɛ sua ne. (Mrɛ. 3:9) Kɛ ɔkɛyɛ na yɛalie yɛali kɛ Gyihova anye sɔ ahonle nu mɔɔ yɛfi yɛboa la ɛ? Kakye kɛ, Hɛledae, Tobaegya, yɛɛ Gyɛdaya a vale ninyɛne mɔɔ Zɛkalaya vale yɛle belemgbunli kyɛlɛ ne la rale a. Belemgbunli kyɛlɛ ne yɛle ninyɛne mɔɔ bɛvale bɛboale nɔhalɛ ɛzonlenlɛ la anwo “ngakyelɛdeɛ.” (Zɛk. 6:14) Zɔhane ala a Gyihova arɛle ɛnrɛvi yɛ gyima mɔɔ yɛyɛ nee ɛlɔlɛ mɔɔ yɛlɛ yɛmaa ye la a. (Hib. 6:10) Gyihova bahakye ye dahuu.

19. Kɛzi ɔwɔ kɛ yɛmaa Zɛkalaya yekile ne mɔ boa yɛ ɛnɛ ɛ?

19 Gyihova nyilalɛ nee Kelaese tileyɛlɛ ne a ɛmaa yɛhola yɛyɛ ninyɛne mgbole ɛhye mɔ wɔ nɔhalɛ ɛzonlenlɛ nu wɔ awieleɛ mekɛ ɛhye anu a. Ɔyɛ yɛ fɛ kɛ yɛboka ahyehyɛdeɛ mɔɔ gyi pi, ɔlɛ banebɔlɛ na ɔbadɛnla ɛkɛ dahuu la anwo a. Bodane mɔɔ Gyihova lɛ maa nɔhalɛ ɛzonlenlɛ la “bazi” anzɛɛ bara nu. Maa ɛ nye ɛzɔ nwolɛ adenle mɔɔ ɛlɛ ye wɔ Gyihova menli avinli la na ‘tie Gyihova wɔ Nyamenle ne ane.’ Ɛyɛ zɔ a, yɛ Belemgbunli, Ɛsɔfo Kpanyinli nee anwuma ɛlɔnema mɔɔ ɛlɛka konle ehwili ne mɔ la babɔ ɛ nwo bane. Bɔ mɔdenle biala kɛ ɛbaboa nɔhalɛ ɛzonlenlɛ. Mekɛ mɔɔ ɛlɛyɛ zɔ la, ɛbahola wɔanyia anwodozo kɛ ɛlɔne Gyihova babɔ ɛ nwo bane wɔ mekɛ ekyii mɔɔ ɛha na ewiade ɛhye ara awieleɛ la anu nee mekɛ mɔɔ ɛnlɛ awieleɛ!

^ ɛden. 11 Saa ɛkpondɛ nwolɛ edwɛkɛ dɔɔnwo a, nea “Kpuya Mɔɔ Vi Kengavolɛma Ɛkɛ” mɔɔ wɔ May 15, 2015, Ɛzinzalɛ Arane ne m. 27-28 la.