Skip to content

Skip to table of contents

Nkalaki Amusini Zilamukwabilila

Nkalaki Amusini Zilamukwabilila

“Eeci ciyoocitika ikuti naa mukaliswiilile ijwi lya Jehova Leza wanu.”—ZEK. 6:15.

NYIMBO: 61, 22

1, 2. Kumamanino aacilengaano caciloba ncaakabona Zekariya, ino bukkale bwaba Juda mu Jerusalemu bwakali buti?

MBOCAMANA buyo cilengaano caciloba Zekariya ncaabona, musinsimi ujisi zintu zinji zyakuyeeya. Jehova wakasyomezyede kuti bantu batasyomeki uyoobapa mulandu akaambo kamicito yabo mibyaabi. Cakutadooneka, kweelede kuti cisyomezyo eeci cakamukulwaizya Zekariya. Pele mubwini, kunyina cakacincide pe. Kutasyomeka amicito iimbi mibyaabi yakaciliko alimwi mulimo wakuyakulula tempele lya Jehova mu Jerusalemu wakacili kulamfwu kuti umane. Mbuti ba Juda mbobakali kukonzya kuusiya cakufwambaana boobo mulimo wabo ngobakapegwa a Leza? Sena bakapiluka kumunzi wabo akaambo buyo kakuyanda kusumpula zintu nzyobakali kuyanda bamukamwini?

2 Zekariya wakalizyi kuti ba Juda ibakaunka ku Jerusalemu bakali bamaalumi abamakaintu ibakajisi lusyomo. Mbembabo “Leza mwini-mwini mbaakasungula mumoyo” kuti basiye maanda alimwi amakwebo mwalo mobakakkede kabotu. (Ezr. 1:2, 3, 5) Bakasiya nyika njobakazyibide akuunka kubusena bunji bwabo mbobatakaningabwene. Ikuti kuyakulula tempele lya Jehova nokwatakali kuyandika kapati, nokunga nobatakapanga lweendo lukatazya lwamusinzo wamakkilomita aali 1,600 munyika iikatazya kwiinda.

3, 4. Ino mbuyumuyumu nzi ba Juda ibakapiluka mbobakajana?

3 Ino lweendo oolo lweelede kuti lwakali buti? Ciindi ba Juda nobakali kuyaabweenda, tacidoonekwi kuti ciindi cinji bakali kuyeeya kujatikizya munzi wabo mupya. Bakamvwa mbowakali mubotu munzi wa Jerusalemu ciindi cimwi. Ibakali bapati akati kabo bakabubona bulemu mbolyakajisi tempele. (Ezr. 3:12) Ikuti nomwakali ambabo mulweendo oolu, ino nomwakalimvwa buti kubona Jerusalemu ciindi cakusaanguna, imunzi wanu mupya? Sena nomwakausa kubona mayake aanyonyookede aazingulukidwe bwizu? Sena nomwakeezyanisya malambo obilo aa Babuloni kumalambo aakanyonyookede aa Jerusalemu, amasena mapati imwakali zitendele alimwi angazi ciindi cimwi? Pele, bantu bakakkazika myoyo. Bakalilibwene kale janza lya Jehova mbolyakabafwutula mulweendo lwabo lulamfwu nobakali kuya kumunzi wabo. Ncobakasaanguna kucita mbobakasikila buyo, nkuyaka cipaililo abusena aakali tempele lyakaindi, mpoonya bakatalika kutuula zipaizyo zyabuzuba abuzuba kuli Jehova. (Ezr. 3:1, 2) Kweelana alukkomano ndobakajisi kumatalikilo, cakali kulibonya kuti kunyina cintu icakali kukonzya kubatyompya.

4 Kuyungizya amulimo wakuyakulula tempele, bana Israyeli alimwi bakeelede kuyakulula minzi yabo. Bakeelede kuyakulula maanda, kusyanga myuunda, kujanina mikwasyi yabo zyakulya. (Ezr. 2:70) Mulimo ngobakeelede kucita wakali kulibonya kukomena kapati. Mpoonya kwakaba kukazyigwa canguzu alimwi cakufwambaana. Nokuba kuti kumatalikilo bakaima nji, myaka iili 15 yakupenzyegwa yakabatyompya kapati. (Ezr. 4:1-4) Penzi ilyakabamana nguzu lyakabasikila mu 522 B.C.E. ciindi mwami wa Persia naakaulesyela limwi mulimo wakuyaka Jerusalemu. Kuyakululwa kwamunzi ooyu kwakalibonya kuti takukonzyi kuzwidilila.—Ezr. 4:21-24.

5. Ino mbuti Jehova mbwaakabagwasya bantu bakwe ciindi nobakatyompedwe?

5 Jehova wakalizyi ncobakali kuyandika bantu bakwe. Leza wakapa Zekariya kubona cilengaano camamanino kusyomezya ba Juda kuti ulabayanda alimwi akubalumba kuli zyoonse nzyobakacitide kale alimwi akubasyomezya kuti uyoobakwabilila ikuti bajokela kumulimo wakwe. Kaamba kujatikizya kuyakulula tempele, Jehova wakasyomezya kuti: “Ciyoocitika ikuti naa mukaliswiilile ijwi lya Jehova Leza wanu.”—Zek. 6:15.

IMPI YABANGELO BATANTIDE MABBIZA

6. (a) Ino cilengaano calusele ncaakabona Zekariya cakatalika buti? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo acibalo.) (b) Nkaambo nzi mabbiza ncaajisi mibala yiindene-indene?

6 Cilengaano camamanino akati kazilengaano zili lusele nzyaakabona Zekariya ambweni nceciinda kuyumya lusyomo. (Amubale Zekariya 6:1-3.) Amweezyeezye bukkale oobu: Nkalaki zyone zileenda cakufwambaana “kuzwa akati kamalundu obilo . . . aamukuba,” kuboneka kuti zililibambilide kulwana. Mabbiza aakwela nkalaki ajisi mibala yiindene-indene. Eeci cilagwasya kwaandaanya batantide alingawo kweelana ambobatobelana. Zekariya wakabuzya kuti: “Ino nzinzi eezyi?” (Zek. 6:4) Andiswe mbubwenya buyo tuyanda kuzyiba, nkaambo cilengaano eeci cilatujatikizya cacigaminina.

Jehova ucibelesya bangelo bakwe kukwabilila alimwi akuyumya-yumya bantu bakwe

7, 8. (a) Ino malundu obilo aiminina nzi? (b) Nkaambo nzi malundu ncaabambidwe amukuba?

7 Mu Bbaibbele, malundu alakonzya kwiiminina mami, naa mfwulumende. Malundu aambidwe mucibalo ca Zekariya alikozyenye amalundu obilo aapanduludwe mubusinsimi bwa Daniele. Mulundu umwi wiiminina bweendelezi bwa Jehova bwakoonse koonse alimwi ibutamani. Mulundu uumbi wiiminina Bwami bwabu Mesiya mubweendelezi bwa Jesu. (Dan. 2:35, 45) Kuzwa ciindi Jesu naakabikkwa kuba mwami cilimo mumwaka wa 1914, malundu oonse obilo nkwaali alimwi abeleka mulimo waalubazu mukuzuzikizya kuyanda kwa Leza anyika.

8 Ino nkaambo nzi malundu ncaabambidwe amukuba? Mbubwenya mbuli ngolida, mukuba ndubulo luyandisi kapati. Jehova wakalailila kuti lubulo oolu lumweka lubelesyegwe ndulo mukuyaka tente lyakukombela mpoonya mukuya kwaciindi amukuyaka tempele mu Jerusalemu. (Kul. 27:1-3; 1Bam. 7:13-16) Aboobo, cileelela kuti malundu obilo aacikozyanyo aamukuba atuyeezya bube bubotu kapati bwabweendelezi bwa Jehova bwakoonse koonse alimwi abwa Bwami bwabu Mesiya bwalo buyooleta bulelo busyomeka alimwi azilongezyo kubantu boonse.

9. Ino mbaani batantide munkalaki, alimwi ino bajisi mulimo nzi?

9 Lino atujokele kunkalaki. Ino nkalaki alimwi abaabo batantide mulinzizyo baiminina nzi? Ibatantide munkalaki mbangelo, kulangilwa kuti ntubunga naa nkamu zyabangelo. (Amubale Zekariya 6:5-8.) Bayaabweenda kuzwa “kumbele lya Mwami wanyika yoonse” kutegwa bazuzikizye mulimo waalubazu. Ino bapedwe mulimo nzi? Inkalaki abaabo batantide mulinzizyo batumwa kutegwa bakalanganye zilawo zigaminide. Mukuli wabo ngwakukwabilila bantu ba Jehova, ikapati ‘kucisi cakunyika,’ nkokuti Babuloni. Jehova wakali kuyoosinizya kuti bantu bakwe batakatolwi alimwi mubuzike kuli Babuloni. Eelo kaka lwakali luumbulizyo kuli basikuyaka tempele mumazuba ngaakali kupona Zekariya! Tiibakeelede kulibilika kujatikizya kunyonganizyigwa abasinkondonyina.

10. Ino ncisyomezyo nzi ncobakonzya kuba ancico bantu ba Leza mazuba aano kuzwa kubusinsimi bwa Zekariya bujatikizya nkalaki abatantide mulinzizyo?

10 Mbubwenya mbuli kuciindi ca Zekariya, Jehova wamakamu ucibelesya bangelo bakwe kukwabilila alimwi akuyumya-yumya bantu bakwe. (Malk. 3:6; Heb. 1:7, 14) Kuzwa ciindi ba Israyeli bakumuuya nobakaangununwa kuzwa mubuzike bwacikozyanyo kuli Babuloni Mupati mu 1919, kukomena kwabukombi busalala kwazumanana nokuba kuti kwakali kukazyigwa kapati. (Ciy. 18:4) Akaambo kakuti tulakwabililwa abangelo, tatweelede kuyoowa kuti mbunga ya Jehova inga yatalika alimwi kudyaamininwa munzila yakumuuya. (Int. 34:7) Muciindi caboobo, tweelede kusyoma kuti babelesi ba Leza munyika yoonse bayoozumanana kuzwidilila kumuuya. Notuyeeya cilengaano ncaakabona Zekariya, tatudooneki kuti tulikwabilidwe akati kamalundu obilo.

11. Ino nkaambo nzi ncotuteelede kukuyoowa kulwanwa ikuboola kubantu ba Leza?

11 Ino-ino mbunga zyatwaambo twacisi zyamunyika ya Saatani ziyoobamba nkamu iijisi makanze aakunyonyoona bantu ba Leza. (Ezk. 38:2, 10-12; Dan. 11:40, 44, 45; Ciy. 19:19) Businsimi bwa Ezekiele bupandulula mbunga eezyi kuti zilavwumba nyika mbuli makumbi alimwi akutulwana cabukali, kazitantide amabbiza. (Ezk. 38:15, 16) * Sena kuli cintu cili coonse ncotweelede kuyoowa? Peepe! Tulijisi impi kulubazu lwesu. Kuciindi eeco cikatazya kapati lyamapenzi mapati, makamu aa Jehova aabangelo basikalumamba ayooboola antoomwe kutegwa akwabilile bantu ba Leza akunyonyoona baabo ibakazya bweendelezi bwakwe. (2Tes. 1:7, 8) Eelo kaka bunooli buzuba bulibedelede oobo! Pele ino nguni uyoosololela impi ya Jehova yakujulu?

JEHOVA WAMUSAMIKA MUSINI MWAMI WAKWE ALIMWI IMUPAIZI

12, 13. (a) Ino ncinzi lino Zekariya ncaambilwa kucita? (b) Amupandulule mwaalumi wazina lyakuti Cisyuukila mbwaiminina Jesu Kristo kweelana abusinsimi.

12 Zekariya wakajisi zilengaano izili lusele nzyaakabona alikke. Lino utola lubazu mumulimo wabusinsimi kutegwa akulwaizye baabo ibabukulusya tempele lya Leza. (Amubale Zekariya 6:9-12.) Zekariya waambilwa kuti abweze nsiliva angolida kuli Heledai, Tobija alimwi a Jedaya—beenzu botatwe ibapiluka kuzwa ku Babuloni alimwi akuti apange “musini” kuzwa kuzintu izyakasangwa. (Zek. 6:11) Sena Zekariya waambilwa kuti abikke musini amutwe wa Mweendelezi Zerubbabeli wamusyobo wa Juda alimwi waluzubo lwa Davida? Peepe. Kweelede kuti basikulangilila bakagambwa kumubona kasamika musini Mupaizi Mupati Joshua.

13 Sena kusamikwa musini kwa Mupaizi Mupati Joshua kwakapa kuti abe mwami? Peepe, Joshua tanaakali kuzwa mumulongo wabami wa Davida aboobo tanaakali kweelela kuba mwami. Kusamikwa musini kwakali kwabusinsimi, kutondezya kuti mwami amupaizi wakumbele alimwi uutamani wakali kuboola kumbele. Mupaizi mupati uubikkwa kuba mwami wiitwa kuti Cisyuukila. Magwalo cakusalazya atondezya kuti Cisyuukila ngu Jesu Kristo.—Is. 11:1; Mt. 2:23, bupanduluzi buyungizyidwe.

14. Ino mulimo nzi ngwacita Jesu kali Mwami alimwi a Mupaizi Mupati?

14 Kali Mwami alimwi a Mupaizi Mupati, Jesu ngomweendelezi wamakamu aa Jehova aakujulu. Aboobo, ulabeleka canguzu kutegwa bantu ba Leza boonse bakkale muluumuno nokuba kuti bakkala munyika imuli lunya. (Jer. 23:5, 6) Ino-ino, Kristo uyoobweza ntaamu kuzunda masi ikusumpula bulelo bwa Leza akukwabilila bantu ba Jehova. (Ciy. 17:12-14; 19:11, 14, 15) Pele katanabeteka, Cisyuukila, ujisi mulimo mupati ngwayelede kucita.

UYOOYAKA TEMPELE

15, 16. (a) Ino nkubukulusyigwa nzi akubambululwa ikwacitwa mazuba aano, alimwi ino nguni wali kucita boobo? (b) Ino ncinzi ciyoocitika bwaakumana Bulelo bwa Kristo bwa Myaka Iili 1,000?

15 Kuyungizya akuba Mwami alimwi a Mupaizi Mupati, Jesu wakapegwa mulimo ‘wakuyaka tempele lya Jehova.’ (Amubale Zekariya 6:13.) Mazuba aano, mulimo wa Jesu wakuyaka wali kubikkilizya akwaangununa bakombi bakasimpe kuzwa ku Babuloni Mupati akubukulusya mbungano ya Bunakristo mu 1919. Alimwi wakasala “muzike uusyomeka alimwi uucenjede” kutegwa kasololela mulimo watempele lipati lyakumuuya anyika. (Mt. 24:45) Jesu alimwi wajisi bubi kubambulula bantu ba Leza alimwi akubagwasya kuti kabakomba munzila iisalala.—Malk. 3:1-3.

16 Mu Bulelo bwa Myaka Iili 1,000, Jesu aba 144,000 ibaminyina alimwi abapaizinyina bayoopa kuti ibantu basyomeka bakalondoke. Eeci caakucitwa, balikke bakombi ba Leza bakasimpe mbabayoocaala munyika iisalazyidwe. Kumamanino, bukombi busalala buyoopilusyigwa cakumaninina!

AMUTOLE LUBAZU MUMULIMO WAKUYAKA

17. Ino ncisyomezyo nzi lino Jehova ncaapa ba Juda, alimwi ino mulumbe wakwe wabajatikizya buti?

17 Aboobo, mbuti mulumbe wa Zekariya mbowakabajatikizya ba Juda mumazuba aakwe? Jehova wakasyomezyede lukwabililo kumulimo wabo. Kweelede kuti cisyomezyo cakwe cakuti tempele lyakali kuyooyakwa cakabapa bulangizi. Pele mbuti bantu basyoonto buyo mbobakali kukonzya kubeleka mulimo mupati boobo? Majwi aatobela aa Zekariya akagusya buyoofwu naa kudooneka nkobakajisi. Kuyungizya aalugwasyo lwabantu basyomeka mbuli Heledai, Tobija alimwi a Jedaya, Leza wakaamba kujatikizya abambi banji ibakali ‘kuyakuboola kuzootola lubazu mukuyaka tempele lya Jehova.’ (Amubale Zekariya 6:15.) Kabajisi lusyomo lwakuti Leza ulabagwasya, cakufwambaana ba Juda bajata bubi, batalika alimwi mulimo wabo nokuba kuti wakalesyegwa. Kalitanalampa, Jehova wagusya buyumuyumu ibuli mbuli mulundu bwakulesyegwa amweendelezi, mpoonya tempele lyamana kuyakwa mu 515 B.C.E. (Ezr. 6:22; Zek. 4:6, 7) Nokuba boobo, majwi aa Jehova, apandulula zintu zyakumbele zyamu mazuba eesu.

Jehova kunyina nayooluluba luyando ndotutondezya kulinguwe! (Amubone muncali 18 a 19)

18. Mbuti lugwalo lwa Zekariya 6:15 mboluzuzikizyigwa mazuba aano?

18 Mazuba aano, bantu banji baboola kubukombi bwakasimpe, alimwi balakulwaizyigwa kuzwa ansi aamoyo kusanga ‘zintu zyabo ziyandisi,’ zyalo izibikkilizya ciindi cabo, nguzu, alimwi alubono kugwasyilizya tempele lipati lyakumuuya lya Jehova. (Tus. 3:9) Ino inga twasinizya buti kuti Jehova ulabikkila maano kulugwasyo ndotupa cakusyomeka? Amuyeeye kuti Heledai, Tobija alimwi a Jedaya bakaleta zintu nzyaakabelesya Zekariya kupanga musini. Mpoonya musini wakabeleka kauli “ciibalusyo,” naa “ciyeekezyo,” cazintu nzyobakasanga kubukombi bwakasimpe. (Zek. 6:14; bupanduluzi buyungizyidwe) Mbubwenya buyo, mulimo alimwi aluyando ndotutondezya kuli Jehova kunyina noziyoolubwa pe. (Heb. 6:10) Zinooliko lyoonse, Jehova unooziyeeya.

19. Ino zilengaano nzyaakabona Zekariya zyeelede kutujatikizya buti mazuba aano?

19 Zintu zyoonse izyacitwa akaambo kabukombi bwakasimpe mumazuba aaya aamamanino mbumboni ibulibonya ameso bwazilongezyo zya Jehova alimwi abusolozi bwa Kristo. Tuli cibeela cambunga iikkalikene, iikwabilidwe alimwi iinooliko kukabe kutamani. Makanze aa Jehova kujatikizya bukombi busalala ‘ayoocitika.’ Amubukkomanine busena mbomujisi akati kabantu ba Jehova, alimwi ‘amukaliswiilile ijwi lya Jehova Leza wanu.’ Mpoonya muyoozumanana kuba mulukwabililo lwa Mwami alimwi Mupaizi Mupati wesu alimwi awabasikutanta munkalaki bakujulu. Amulitakate mukugwasyilizya bukombi bwakasimpe. Ciindi nomucita boobo, mulakonzya kuba masimpe kuti Jehova wamakamu uyoomukwabilila kuciindi cisyeede mubweende bwazintu oobu—alimwi mane kukabe kutamani!

^ munc. 11 Kutegwa muzyibe zinji, amubone “Mibuzyo Yabasikubala” mu Ngazi Yamulindizi, yamu May 15, 2015, peeji 29-30.