1, 2. Ha ikatarapos han ikapito nga bisyon ni Sakarias, ano an kahimtang han mga Judio ha Jerusalem?

HA IKATARAPOS han ikapito nga bisyon ni Sakarias, damu an iya kinahanglan hunahunaon. Hi Jehova nagpasarig nga sisirotan niya adton mga diri tangkod tungod han ira magraot nga buhat. Sigurado nga naparig-on hi Sakarias hini nga saad. Pero waray gud mabag-o an kahimtang. Nagpapadayon pa gihapon an pagin diri tangkod ngan an iba pa nga magraot nga buhat, ngan an pagtukod utro han templo ni Jehova ha Jerusalem waray pa matapos. Kay ano nga tigda nga ginbayaan han mga Judio an toka nga iginhatag ha ira han Dios? Binalik ba hira ha Jerusalem basi la mas mapaopay an ira personal nga kinabuhi?

² Maaram hi Sakarias nga may pagtoo an mga Judio nga binalik ha Jerusalem. Hira an mga tawo “kanay espiritu tinandog [o, ginpagios] han Dios” basi bayaan an ira mga balay ngan negosyo ha Babilonya. (Esra 1:2, 3, 5) Ginbayaan nira an tuna nga ira na nahiaraan basi kumadto ha lugar nga an kadam-an ha ira waray pa gud makakita. Kon diri importante para ha ira an pagtukod utro han templo ni Jehova, diri unta hira  magbibiyahe ha peligroso ngan magkuri nga dalan nga mga 1,600 ka kilometro an kahirayo.

3, 4. Ano nga mga problema an inatubang han mga Judio nga binalik ha Jerusalem?

³ Nahahanduraw mo ba an pagbiyahe han mga Judio? Samtang naglalakaton hira, sigurado nga ginhihinunahuna nira kon ano an ira magigin kahimtang ha ira bag-o nga urukyan. Nabatian nira nga maopay gud an syudad han Jerusalem hadto. Nakita han mga lagas nga kaupod nira kon mationan-o kaopay an templo hadto. (Esra 3:12) Kon nagbiyahe ka kaupod nira, ano daw la an imo aabaton han nakita mo ha siyahan nga higayon an Jerusalem, an imo bag-o nga urukyan? Bangin masubo ka ha pagkita han guba nga mga istraktura nga natabonan na hin mga banwa. Bangin ikompara mo an magrig-on ngan doble nga pader han Babilonya ha bungkag nga pader han Jerusalem, nga may dagku nga guhang diin nahimumutang hadto an mga ganghaan ngan mga torre nga taran-awan. Pero ini nga mga kahimtang waray makapaluya ha mga Judio. Naeksperyensyahan na nira an pagtalwas ni Jehova durante han ira maiha nga pagbiyahe. An ira una nga ginhimo pag-abot nira ha Jerusalem amo an pagtukod hin halaran ha lugar diin nahimumutang hadto an templo, ngan nagtikang hira paghalad kan Jehova ha kada adlaw. (Esra 3:1, 2) Tungod han ira duro nga kadasig ha tinikangan, baga hin waray bisan ano nga makakapaundang ha ira.

⁴ Labot la ha pagtukod han templo, kinahanglan tukuron utro han mga Israelita an ira syudad ngan an ira mga balay. Kinahanglan liwat nira mag-uma ngan magtagana hin pagkaon para ha ira pamilya. (Esra 2:70) Baga hin damu hinduro an ira buruhaton. Katapos, tigda nga nagkaada pagtimaraot. Bisan kon ha tinikangan marig-on hira, hinay-hinay nga nanluya hira tungod han pagtimaraot nga inabot hin 15 ka tuig. (Esra 4:1-4) Ngan han 522 B.C.E., nagkaada daku nga problema han igindiri han hadi han Persia an pagtukod ha Jerusalem. Baga hin waray na paglaom nga matukod utro an syudad.—Esra 4:21-24.

5. Paonan-o ginbuligan ni Jehova an iya nanluluya nga katawohan?

⁵ Maaram hi Jehova kon ano an ginkikinahanglan han iya katawohan. Iginhatag han Dios kan Sakarias an ultimo nga bisyon basi pasarigon an mga Judio nga hinigugma hira ni Jehova ngan gin-aapresyar niya an ira mga nahimo ngan basi pasarigon hira nga papanalipdan niya hira kon bumalik hira ha iya igintoka ha ira. May kalabotan ha pagtukod utro han templo, hi Jehova nagsaad: “Ini mahananabu, kon kamo ha madoroto sumugot han tingug ni Jehova nga iyo Dios.”—Sak. 6:15.

6. (a) Paonan-o nagtikang an ikawalo nga bisyon ni Sakarias? (Kitaa an retrato ha tinikangan hini nga artikulo.) (b) Kay ano nga iba-iba an kolor han mga kabayo?

⁶ An kataposan han walo nga bisyon ni Sakarias bangin amo an makaparig-on gud ha pagtoo. (Basaha an Sakarias 6:1-3.) Handurawa an panhitabo: “Tikang ha butnga han duha nga bukid . . . nga tumbaga” may nahaguros nga upat nga karomata o karuwahe, nga posible nga pan-girra. Iba-iba an kolor han mga kabayo nga nagdadanas han karuwahe. Mabulig ini basi makilala an tagsa nga sakay han mga karuwahe. Nagpakiana hi Sakarias, “Mga ano ini?” (Sak. 6:4) Karuyag liwat naton ito mahibaroan kay may daku nga epekto ha aton ini nga bisyon.

7, 8. (a) Ano an ginrirepresentaran han duha nga bukid? (b) Kay ano nga tumbaga an duha nga bukid?

⁷ Ha Biblia, an bukid mahimo magrepresentar hin ginhadian, o gobyerno. An mga bukid ha bisyon ni Sakarias puropariho ha duha nga bukid nga ginhulagway ha tagna ni Daniel. An usa nga bukid nagrirepresentar ha pagmando ni Jehova ha uniberso ha waray kataposan. An usa pa nga bukid nagrirepresentar han Mesianiko nga Ginhadian ilarom ha pagmando ni Jesus. (Dan. 2:35, 45) Tikang han nahitrono hi Jesus han katrakdag han 1914, naeksister na an duha nga bukid ngan may importante ito nga papel ha pagtuman han kaburut-on han Dios ha tuna.

 ⁸ Kay ano nga tumbaga an mga bukid? Pariho han bulawan, an tumbaga usa nga metal nga birilhon gud. Hi Jehova nagsugo nga gamiton inin mainggat nga metal ha paghimo han tabernakulo ngan ha urhi han templo ha Jerusalem. (Eks. 27:1-3; 1 Hadi 7:13-16) Salit an simboliko nga duha nga bukid nga tumbaga nagpapahinumdom ha aton han maopay hinduro nga pagmando ni Jehova ha uniberso ngan han pagmando han Mesianiko nga Ginhadian, nga maghahatag hin kasigurohan ngan mga bendisyon ha katawohan.

9. Hin-o an mga sakay han karuwahe, ngan ano an ira toka?

⁹ May kalabotan ha mga karuwahe, ano an ginrirepresentaran hito ngan han mga sakay hito? An mga sakay han mga karuwahe mga anghel, posible nga daku nga mga grupo hin mga anghel. (Basaha an Sakarias 6:5-8.) Nagawas hira tikang ha “atubangan han Ginoo han bug-os nga tuna” nga may espesyal nga toka nga sadang tumanon. Ano an ira toka? An mga karuwahe ngan an mga sakay hito ginpakadto ha espisipiko nga mga lugar. An ira responsabilidad amo an pagpanalipod ha katawohan ni Jehova, labi na tikang ha pag-atake han “tuna ha amihanan,” an Babilonya. Sisiguruhon ni Jehova nga diri na gud magigin uripon utro han Babilonya an iya katawohan. Sigurado nga naparig-on gud hini an mga nagtutukod han templo ha panahon ni Sakarias! Diri na hira angay mabaraka ha mga ginhihimo nga ulang han ira mga kaaway.

10. Ano nga pasarig an mahibabaroan han katawohan han Dios yana ha tagna ni Sakarias may kalabotan han mga karuwahe ngan han mga sakay hito?

¹⁰ Pariho ha panahon ni Sakarias, ginagamit pa gihapon ni Jehova an iya mga anghel ha pagpanalipod ngan pagparig-on ha iya katawohan. (Mal. 3:6; Heb. 1:7, 14) Tikang han nakagawas an espirituwal nga Israel ha simboliko nga pagkabihag ha Babilonya nga Gamhanan han 1919, waray na mapugngi an pag-uswag han tinuod nga pagsingba bisan pa han duro nga pagkontra. (Pah. 18:4) Tungod kay ginpapanalipdan kita han mga anghel, diri kita sadang mahadlok nga bangin makaeksperyensya na liwat hin espirituwal nga pagkabihag an organisasyon ni Jehova. (Sal. 34:7) Lugod, makakasiguro kita nga an mga surugoon han Dios ha bug-os nga kalibotan padayon nga mag-uuswag ha espirituwal. Samtang ginpapamalandong naton an bisyon ni Sakarias, nakakasiguro kita nga talwas kita ilarom han landong hinin duha nga bukid.

11. Kay ano nga diri kita sadang mahadlok ha tiarabot nga pag-atake ha katawohan han Dios?

¹¹ Diri na mag-iiha, an politikal nga mga gahum ha kalibotan ni Satanas magkakaurosa ha ira pangalimbasog nga poohon an katawohan han Dios. (Esek. 38:2, 10-12; Dan. 11:40, 44, 45; Pah. 19:19) Iginhuhulagway han tagna ni Esekiel nga ini nga mga gahum pariho hin dampog nga nagtatabon han tuna. Sakay hin mga kabayo, maatake hira ha aton nga may duro nga kasina. (Esek. 38:15, 16) * Angay ba kita mahadlok? Diri! May kaupod kita nga mangangabayo nga mga anghel nga kasundalohan. Durante han makuri nga panahon han daku nga kasakitan, an mga anghel nga kasundalohan ni Jehova maabot basi panalipdan an katawohan han Dios ngan bungkagon adton mga nakontra han iya pagkasoberano. (2 Tes. 1:7, 8) Makatirigamnan gud ito nga adlaw! Hin-o man an mangunguna ha langitnon nga kasundalohan ni Jehova?

12, 13. (a) Ano an sunod nga iginsugo kan Sakarias? (b) Isaysay kon paonan-o an tawo nga gintawag nga Saringsing nagrirepresentar kan Jesu-Kristo.

¹² Hi Sakarias nagkaada walo nga bisyon nga  hiya la an nakakita. Pero yana, makikigbahin hiya ha usa nga matagnaon nga buhat sugad nga pagdasig ha mga nagtutukod utro han templo han Dios. (Basaha an Sakarias 6:9-12.) Hi Sakarias ginsugo nga mangulekta hin silber ngan bulawan kanda Helday, Tobiha, ngan Jedaya—mga bag-o nga nagkaabot tikang ha Babilonya—ngan maghimo hin “korona” gamit an mga kontribusyon. (Sak. 6:11) Ginsugo ba hi Sakarias nga ibutang an korona ha ulo ni Gobernador Serubabel han tribo han Juda ngan tulin ni David? Waray. Sigurado nga nahipausa an mga nagkikita han iginbutang niya ito ha ulo han Hitaas nga Saserdote nga hi Josue.

¹³ Nagin hadi ba an Hitaas nga Saserdote nga hi Josue han ginkoronahan hiya? Waray. Hi Josue waray matawo ha hadianon nga tulin ni David, salit diri hiya kwalipikado nga magin hadi. An pagkoronahi ha iya usa nga matagnaon nga buhat; nagtutudlok ito ha magigin hadi ngan saserdote ha waray kataposan. An hitaas nga saserdote nga ginhimo nga hadi gintawag nga Saringsing. Matin-aw nga iginpapakita han Kasuratan nga an Saringsing amo hi Jesu-Kristo.—Isa. 11:1; Mat. 2:23. *

14. Ano an ginhihimo ni Jesus sugad nga Hadi ngan Hitaas nga Saserdote?

¹⁴ Sugad nga Hadi ngan Hitaas nga Saserdote, hi Jesus an lider han langitnon nga kasundalohan ni Jehova. Tungod hito, ginhihimo niya an ngatanan basi an katawohan han Dios ha kabug-osan magkinabuhi nga may seguridad bisan kon naukoy hira hinin maraot nga kalibotan. (Jer. 23:5, 6) Diri na mag-iiha, pangungunahan han Kristo an pagbungkag ha mga nasud sugad nga pagsuporta ha pagkasoberano han Dios ngan ha pagpanalipod ha katawohan ni Jehova. (Pah. 17:12-14; 19:11, 14, 15) Pero antes an Saringsing magpadapat hin paghukom, may-ada hiya daku nga buruhaton nga kinahanglan tapuson.

15, 16. (a) Ano nga pagpahiuli ngan pagputli an ginhihimo ha moderno nga panahon, ngan hin-o an nangunguna hito? (b) Ano an mahitatabo ha kataposan han Usa ka Yukot ka Tuig nga Pagmando han Kristo?

¹⁵ Labot la nga ginpili hi Jesus sugad nga Hadi ngan Hitaas nga Saserdote, gintokahan liwat hiya nga ‘magtukod han templo ni Jehova.’ (Basaha an Sakarias 6:13.) Ha moderno nga panahon, ginhimo ni Jesus an pagtukod pinaagi ha pagbulig ha tinuod nga mga magsiringba nga makagawas tikang ha Babilonya nga Gamhanan ngan pagpahiuli han Kristiano nga kongregasyon han 1919. Nagpili liwat hiya hin “matinumanon ngan maaramon nga uripon” basi manguna ha mga buruhaton ha tunan-on nga bungsaran han daku nga espirituwal nga templo. (Mat. 24:45) Sagipo liwat hi Jesus ha pagputli ha katawohan han Dios ngan pagbulig ha ira nga magin limpyo an ira pagsingba.—Mal. 3:1-3.

¹⁶ Durante han Usa ka Yukot ka Tuig nga Pagmando ni Jesus, bubuligan niya ngan han 144,000 nga iya kaupod nga mga hadi ngan saserdote an matinumanon nga katawohan nga magin perpekto. Kon matapos na ini, an tinuod la nga mga magsiringba han Dios an mahibibilin ha nalimpyohan na nga tuna. Ha kataposan, bug-os na nga maibabalik an tinuod nga pagsingba!

17. Ano nga pasarig an sunod nga iginhatag ni Jehova ha mga Judio, ngan paonan-o an iya mensahe nakaapekto ha ira?

¹⁷ Ano an nagin epekto han mensahe ni Sakarias ha mga Judio ha iya panahon? Hi Jehova nagpasarig nga bubuligan ngan papanalipdan niya hira ha ira buruhaton. An iya pasarig nga matutukod an templo sigurado nga naghatag hin paglaom ha ira nanluluya nga kasingkasing. Pero paonan-o matatapos han pipira la nga indibiduwal an daku gud nga buruhaton? An sunod nga mga iginyakan ni Sakarias nagwara han ira mga kahadlok o kabaraka. Labot la han bulig han  magtinumanon nga indibiduwal nga pariho kanda Helday, Tobiha, ngan Jedaya, an Dios nagsiring nga may damu nga iba pa nga ‘makanhi ngan magtutukud han templo ni Jehova.’ (Basaha an Sakarias 6:15.) Tungod kay nasarig an mga Judio nga bubuligan hira han Dios, gumios dayon hira ngan bumalik ha pagtukod nga buruhaton bisan pa han ulang tungod han pagdiri han hadi han Persia. Ha urhi, ginkuha ni Jehova inin sugad bukid nga ulang, ngan natapos an templo han 515 B.C.E. (Esra 6:22; Sak. 4:6, 7) Pero an mga pulong ni Jehova naghuhulagway hin mas daku nga katumanan ha aton panahon.

18. Paonan-o an Sakarias 6:15 natutuman ha aton panahon?

¹⁸ Yana, minilyon an naupod ha tinuod nga pagsingba ngan kinasingkasing nga naghahatag han ira birilhon nga mga butang, nga nag-uupod han ira panahon, kusog, ngan mga panag-iya basi masuportaran an daku nga espirituwal nga templo ni Jehova. (Prob. 3:9) Paonan-o kita nakakasiguro nga ginpapabilhan ni Jehova an aton maunungon nga suporta? Tigamni nga hira Helday, Tobiha, ngan Jedaya an nagdara han mga materyales han korona nga ginhimo ni Sakarias. An korona nagin usa nga ‘hinumdoman’ han ira kontribusyon para ha putli nga pagsingba. (Sak. 6:14) Sugad man, an sakripisyo ngan gugma nga aton iginpapakita para kan Jehova diri gud hingangalimtan. (Heb. 6:10) Ginpapabilhan ito ni Jehova, ngan magpapabilin ito ha iya panumdoman.

19. Ano an sadang magin epekto ha aton yana han mga bisyon ni Sakarias?

¹⁹ An ngatanan nga kalamposan nga aton nakikita hinin kataposan nga mga adlaw may kalabotan ha tinuod nga pagsingba pamatuod gud han bendisyon ni Jehova ngan han pagpanguna han Kristo. Bahin kita han marig-on, may kasigurohan, ngan nagpapadayon nga organisasyon. An katuyoan ni Jehova may kalabotan ha putli nga pagsingba sigurado nga “mahananabu.” Pabilhi an imo bahin ha pag-alagad kaupod han katawohan ni Jehova, ngan ‘madoroto nga sugta an tingug ni Jehova nga imo Dios.’ Kon bubuhaton mo ito, makakarawat mo an panalipod han aton Hadi ngan Hitaas nga Saserdote ngan han mga anghel nga sakay han mga karuwahe. Buhata an imo pinakamaopay ha pagsuporta ha tinuod nga pagsingba. Ha pagbuhat hito, makakasiguro ka nga papanalipdan ka ni Jehova han mga kasundalohan durante han nahibibilin nga panahon hini nga sistema—ngan ha kadayonan!