1. Tera are e kakoauaa Mareta ibukini mwaanena? (Nora te taamnei ni moan te kaongora aei.)

E NANOKAWAKI Mareta ae raoraon Iesu ni kaan, ae te tia rimwina. E a tia ni mate mwanena ae Rataro. Iai te bwai ae e kona ni kabebetea man rawawatana? Eng. E berita Iesu nakoina ni kangai: “E na mangauti mwaanem.” Tao e na aki toki raoi nanokawakin Mareta n taeka akanne, ma e boni kakoauaa ana berita Iesu. E taku: “I ataia bwa e na kautaki n te mangauti n te kabanea ni bong.” (Ioa. 11:20-24) E kakoauaa raoi bwa e na riki anne n te tai ae e na roko. Imwina, e a karaoa te kakai teuana Iesu. E kauta Rataro ni bon te bong naba anne.

2. E aera bwa ko kani karekea te aki nanokokoraki are irouni Mareta?

² Akea bukina ae ti na kantaningaa iai Iesu ke Tamana bwa e na karaoa te aeka ni kakai anne ibukira ngkai. Ma n aroni Mareta, ko kakoauaa naba ae e na boni kautaki n te tai ae e na roko temanna ae ko tangiria? Tao buum, tinam, tamam, ke tibum ae ko tatangiria, ke ko nanokawaki ibukini buan natim ae ko rangi n tangiria. Ko ingainga ni kan rabwatia, ni kataetaea, ao ni ngarengare ma ngaia. E kakukurei bwa n aron naba Mareta iai bukina ae ko kona iai ni kangai: ‘I ataia bwa e na boni kautaki temanna  ae I tangiria n te mangauti.’ Mangaia are ti riai ngaira aika Kristian n tatabemanira nako n iaiangoia bwa e aera ngkai ti kona ni kakoauaa aei.

3, 4. E kangaa ni kamatoaaki ana koaua Mareta n te bwai are e a tibwa tia ni karaoia Iesu?

³ Ibukina bwa e maeka Mareta i rarikin Ierutarem, e bae n aki nora Iesu ngke e kauta natin te aine are e a tia ni mate buuna are e maeka i rarikin Nain i Kariraia. Ma e bae n tia n ongo te rongorongo aei. Ao ai uana naba ma kautakin natin Iairo te aine iroun Iesu. Te koraki ake a mena n ana auti te teinnaine anne, a “ataia ae e a boni mate.” Eng e taua baina Iesu ao e taku: “Te teinnaine, teirake!” Ao e a teirake ngkekei naba. (Ruka 7:11-17; 8:41, 42, 49-55) A bon ataia Mareta ma tarina ae Maria bwa e kona Iesu ni kamarurungia aoraki. Ngaia are a iangoia bwa ngke arona bwa e mena Iesu i rarikia, e na bon aki mate Rataro. Ma ngkai e a mate raoraon Iesu ae tatangiria, tera ae e na riki nakoina n te tai ae e na roko? Noria bwa e taekinna Mareta bwa e na mangauti Rataro n te tai ae e na roko “n te kabanea ni bong.” E aera bwa e kakoauaa raoi anne? Ao e aera bwa ko kakoauaa ae n te tai ae e na roko ao iai te mangauti ae a na kautaki naba iai aika tangiraki iroum?

⁴ Iai bukina aika mataata ae ko kona ni kakoauaa raoi iai anne. Ngkana ti rinanoi tabeua, ane ko na bae n nori koaua ibukin te mangauti aika n Ana Taeka te Atua aika ko tuai n iaiangoi mai mwaina. A na kakorakoraa riki am koaua are ko na manga noriia naake a tangiraki iroum.

5. Tera ae kaira Mareta bwa e na kakoauaa raoi ae e na kautaki Rataro?

⁵ Noria bwa e aki kangai Mareta: ‘I kantaningaia bwa e na kautaki mwaaneu.’ Ma e taku: “I ataia bwa e na kautaki.” E kakoauaa raoi aei Mareta ibukina bwa e bae n tia n ongo taekani kakai imwaini moanakin naba ana mwakuri ni minita Iesu. E reiakini baikai ngke e uarereke ni mwengana ao n te tinakoka. Ti na neneri ngkai mangauti ake tenua aika n te Baibara.

6. Tera te kakai ae kamimi are e karaoia Eria, ao tera irekerekena ma Mareta?

⁶ E riki te mangauti are te moan n te tai are e anga iai te mwaaka te Atua nakon ana burabeti ae Eria bwa e na karaoi kakai. E kaota te akoi te aine ae e a tia ni mate buuna nakon ana burabeti te Atua aei ni kaawani Boinike ae Tarebata. Ao e a karaoa te kakai te Atua bwa e aki roko n te bane ana burawa ao ana oera neiei bwa e aonga n teimatoa ni maiu ma natina. (1Uea 17:8-16) Imwina riki, e a aoraki natin neiei ao e mate, ao e buokia Eria. E rabwata te ataei ae mate aei Eria ao e tataro ni kangai: “Atuau, taiaoka ma kariaia bwa e na manga oki maiun te ataei aei.” Ao e bon riki! E ongo te Atua iroun Eria ao e a manga oki maiun te ataei. Anne te mangauti ae moan taekinaki n te Baibara. (Wareka 1 Uea 17:17-24.) E bon ataa taekan te bwai ane kamimi anne Mareta.

7, 8. (a) Karakina aron Eritai ni kabebetea nanon te aine temanna. (b) Tera ae e kakoauaaki ibukin Iehova man ana kakai Eritai?

⁷ Te mangauti ae te kauoua ae taekinaki n te Baibara e karaoia te burabeti ae Eritai are oneani mwin Eria. Iai te aine ae maeka n te kaawa ae Tunem are kaota te akoi ae rianako nakon Eritai. Ibukin anne ao te Atua e kakabwaiaa te aine ae kanoabo aei ma buuna ae e a kara n angania natiia te mwaane. Ma tabeua te ririki imwina ao e a mate natiia aei. Iangoa korakoran rawawatan nanon te tina. Man ana kariaia buun neiei, e a mwananga tao 19 te maire (30 te kiromita)  nakon Eritai n te Maunga ae Karemera. E karimoaa ana tabonibai ae Keati nako Tunem te burabeti aei bwa e na kauta te teei, ma e aki kona ni kautia. Imwina, e a roko te tina are nanokawaki ma Eritai.—2Uea 4:8-31.

⁸ E rin n te auti i Tunem Eritai, e nakon te teinimwaane are mate, ao e tataro. E uti n te kakai te teinimwaane aei. Ai kimwareireira te tina aei n nora natina bwa e a maiu! (Wareka 2 Uea 4:32-37.) E boni bae neiei n uringi ana taeka Anna ngkoa are kanoabo ngke e nikira Tamuera bwa e na beku n te umwanrianna ae tabu, ae kangai: “Iehova . . . e karuoa rikaaki te aba nakon te Ruanimate, ao e kateirakea te aba.” (1Tam. 2:6) E teretere bwa ni kautan te teinimwaane are i Tunem, e a kaotia iai te Atua bwa e boni kona ni kautiia maate.

9. Taekina aron irekereken Eritai ma te mangauti are te katenua ae taekinaki n te Baibara.

⁹ Ma tiaki anne te kabanea ni bwai ae kamimi ae irekereke iai Eritai. E beku bwa te burabeti i nanon 50 tabun te ririki, ao imwina e “a mamaara . . . n te aoraki are e a boni mate iai.” Imwina riki, ai bon tii riin Eritai n tiku n te ruanimate. N te bong teuana, a tauna temanna te mwaane tibun Iteraera tabeman ao a a noriia naba taiani kairiribai bwa a roko. A kawaekoaia ni birinako mairouia naakai ao a a karenakoa naba te mwaane are mate nakon ruanimaten Eritai are a mena iai riina. Ti wareka ae kangai: “Ngke e boo rabwatan teuarei ma riin Eritai, ao e a maiu naba teuarei ao e a teirake.” (2Uea 13:14, 20, 21) Iangoia bwa tera manenan taekan taiani mangauti akanne nakoni Mareta! Bon iai mwaakan te Atua i aon te mate. Ao iangoia bwa tera manenana nakoim. Ni koauana, a riai ni kairiko bwa ko na kakoauaa ae e korakora mwaakan te Atua ao akea tiana.

10. Tera ae riki nakon te tari te aine ae Tabita, ao tera are e karaoia Betero?

¹⁰ Iai naba taiani mangauti n te Koroboki ni Kristian ae Tabu n te Taetae ni Kuriiti, ake a karaoaki irouia ana toro te Atua aika kakaonimaki. Ti kona n noria man taiani mangauti ake e karaoi Iesu ngke e mena i tinanikun Nain ao n ana auti Iairo. E karaoa teuana te abotoro Betero ngke e kauta te aine ae te Kristian are Toreka (Tabita). E rin teuaei n te tabo are e mena iai rabwatan neiei imwain taunakina ao e tataro. Ao imwina e taku: “Tabita, teirake!” E a maiu naba ngkekei, ao Betero e ‘kaota neiei bwa e a maiu’ nakoia raona ni Kristian. E rangi n anainano te bwai ane riki anne ao a “mwaiti ake a a onimakina iai te Uea.” Ao a a kona nakanne ni kaongoia tabemwaang te rongorongo ae raoiroi ae taekan Iesu ao n tuangia naba aomata ni kabane ae e kona Iehova ni kautiia maate.—Mwa. 9:36-42.

11. Tera ana kukune te taokita ae Ruka n te baere riki nakon te rorobuaka temanna, ao tera aron rotakia aomata iai?

¹¹ Iai aika nora te mangauti teuana riki. N te taina, e ira te botaki te abotoro Bauro n te ruu i eta i Teroa, ae e a mena ngkai i meangimaeaon Turkey. E kabwarabwara Bauro ni karokoa te nukanibong. Ao e tekateka n te winto n ongora te rorobuaka n ataei ae Eutuko. Ma e a tii matunako naba ao e bwaka man te boratentao. E bae ni moan roko irouna te taokita ae Ruka ao n tuoa. E aki ikoaki Eutuko ao n tong, e a boni mate! E ruo rikaaki Bauro ao e rabwata teuanne, ao imwina e taekina te bwai ae kamimi aei: “E a maiu.” Ai korakorara rotakin nanoia naake a nora aei! Ngke a nora raoi Bauro ni kauta te mate ao “a rangi ni kabebeteaki.”—Mwa. 20:7-12.

12, 13. Ni kaineti ma taiani mangauti aika maroroakinaki, baikara titiraki aika ti riai n iaiangoi?

¹² E a riai n reke iroum te aki nanokokoraki are irouni Mareta imwini maroroakinan taiani mangauti. Bon te bwai ni kakoaua bwa e boni kona Atuara ae te tia Anga te Maiu ni kauta ae e mate. Ma e kakaongora bwa e irekereke ana toro te Atua ae kakaonimaki ae Eria n te mangauti teuana, Iesu n are teuana, ao Betero n are teuana, n te tai are e karaoi iai kakai Iehova. Ma tera aroia naake a mate n taai ake rimoa? Ngke arona bwa e aki karaoi taiani mangauti te Atua n taai akanne, a kona mwaane ma aine aika kakaonimaki ni kantaningaa te Atua bwa e na kautiia maate n te tai ae e na roko? E kona n reke irouia te namakin are irouni Mareta ae kangai: “I ataia bwa e na kautaki [mwaaneu] n te mangauti n te kabanea ni bong”? E aera bwa e kakoauaa anne neiei, ao e aera bwa ko kona naba ngkoe?

¹³ A bati kiibu n Ana Taeka te Atua ae kairaki koreana rinanon te taamnei, aika kaotaki iai bwa a ataia ana toro Iehova aika kakaonimaki ni koaua ae iai te mangauti n te tai ae e na roko. Ti na rinanoi tabeua mai iai.

14. Tera reireiara ibukin te mangauti n rongorongon Aberaam?

¹⁴ Iangoa te baere e tuanga Aberaam te Atua bwa e na karaoia nakon Itaaka, ae natina are e a kamani kantaningaa rikina. E taku Iehova: “Taiaoka kaira natim ae am rikitemanna ae ko rangi n tangiria, ae Itaaka, ao . . . aanga . . . bwa te karea ni kabuekaki.” (KBwaai 22:2) Iangoi namakin aika kona n ueke man te tua anne. E a tia Iehova ni berita bwa a na kakabwaiaaki natannaomata nako rinanon ana kariki Aberaam. (KBwaai 13:14-16; 18:18; IRom 4:17, 18) E taekinna naba Iehova bwa e na reke te kakabwaia “rinanon Itaaka.” (KBwaai 21:12) Ma e na kangaa n riki anne ngkana e a tiringa Itaaka Aberaam bwa te karea? E kairaki n te taamnei Bauro bwa e na kabwarabwaraa ae Aberaam e onimakina te Atua bwa e kona ni kauta Itaaka man te mate. (Wareka Ebera 11:17-19.) E aki taekinaki n te Baibara bwa e iangoia Aberaam ae e na kautaki Itaaka n te tai naba anne, teuana te bong imwina, ke teuana te wiki imwina. E aki kona n ataia Aberaam bwa n ningai ae e na manga kautaki iai natina. Ma e onimakina Iehova bwa e na boni kauta Itaaka.

15. Tera ana kantaninga te baatua are Iobi?

¹⁵ E kantaningaa naba te mangauti n te tai ae e na roko te baatua are Iobi. E ataia ae ngkana e koreaki te aroka teuana, e kona ni manga bwebwe ao n riki n aron te aroka ae boou, ma e aki kona n riki anne nakon te  aomata. (Iobi 14:7-12; 19:25-27) Ngkana e mate te aomata, e aki kona n uti i bon irouna man te ruanimate ao ni manga maiu. (2Tam. 12:23; TaiAre. 89:48) Ni koauana, e aki nanonaki n anne bwa e aki kona te Atua ni kauta te aomata. E boni kakoauaa Iobi bwa e na uringaki iroun Iehova. (Wareka Iobi 14:13-15.) E aki kona n ataia Iobi bwa n ningai n te tai ae e na roko ae e na uringaki iai. Ma e bon onimakina Teuare karika te maiu n te moantai bwa e kona ao e na bon uringnga ao ni kautia.

16. Tera ana kaunganano te anera nakon te burabeti ae Taniera?

¹⁶ Taniera bon temanna naba te mwaane ae kakaonimaki ae ti ataa taekana n te Koroboki ae Tabu n te Taetae n Ebera. E kakaonimaki ni koaua ni beku ibukin te Atua i nanon ririki aika bati, ao e boutokaia Iehova. N te taina, e a kaungaaki iroun te anera bwa ngaia “te mwaane ae . . . rangi ni kakawaki,” ao e na ‘reke irouna te rau’ ao e “na korakora.”—Tan. 9:22, 23; 10:11, 18, 19.

17, 18. Tera te berita ae e anganaki Taniera ibukin te tai ae e na roko?

¹⁷ E a kaani koro 100 ana ririki Taniera ao e a kaan tokini maiuna. Ao e bae n iaiangoa te bae e na riki nakoina n te tai ae mwaina. E na manga maiu Taniera? Eng, ngaia anne! Ti wareka ana kaungaunga te Atua nakoina ni kabanean te boki ae Taniera, ae kangai: “Ni kaineti ngkanne ma ngkoe, ko na teimatoa n nene ni karokoa te toki. Ko na motirawa.” (Tan. 12:13) E ataia Taniera ae e a kara bwa a a motirawa maate, ao akea “te babaire ke te atatai ke te wanawana i nanon te Ruanimate,” ike e na waekoa n nako iai. (TeMin. 9:10) Ma tiaki anne tokin teuaei, bwa e anganaki te berita ae kakukurei ibukin te tai ae e na roko.

¹⁸ E reitaki te rongorongo nakon te burabeti ae Taniera ni kangai: “Ko na teirake ibukin tibwangam n tokini boong.” Akea bongin te namwakaina ke abwakin te tai ae e anganaki. E na roko Taniera n tokina ae te mate ao imwina e motirawa. Mangaia are taekana are e na ‘teirake ibukin tibwangana’ n te tai ae e na roko, e a kamataataa raoi te berita ibukin te mangauti n te tai ae e na roko n te tai ae maan imwini matena. Te tai anne bon “tokini boong.”

19, 20. (a) A kangaa n irekereke baika ti a tia n rinanoi ma ana taeka Mareta nakon Iesu? (b) Tera ae ti na rinanona n te kaongora ae imwina?

¹⁹ Iai bukina ae mataata raoi irouni Mareta ngke e kakoauaa raoi bwa e na “kautaki n te mangauti n te kabanea ni bong” mwaanena ae kakaonimaki ae Rataro. A riai ni karauaki nanoia Kristian ni boong aikai n te berita are e anganaki Taniera, ao te aki nanokokoraki ae e oti n ana kaeka Mareta nakon Iesu. Bon iai te mangauti.

²⁰ Ti a tia n noria ni baike a riki rimoa bwa a kona ni kautaki maate. Ao a kantaningaa te mangauti n te tai ae e na roko mwaane ma aine ake a beku ibukin te Atua. Ma iai te bwai ni kakoaua ae e na kaotaki iai bwa e kona n riki te mangauti ae e a maan ni beritanaki? Ngkana iai, a na kakorakoraaki riki iai nanora ni kakantaningaa te mangauti n aroni Mareta. Ma n ningai ae e na riki iai anne? Ti na rinanona n te kaongora ae imwina.