1. Kumbi Marita wagomezganga kuti mzichi waki wazamuchitanji? (Wonani chithuzi cho che pachanya.)

MARITA yo wenga munyaki waku Yesu kweniso wakusambira waki, wenga ndi chitima. Mzichi waki Lazaro wangufwa. Kumbi penga cho chatingi chimupembuzgengi? Hinya. Yesu wangumusimikiziya kuti: “Mzichi waku wayukengi.” Ivi vinguchitiska kuti chitima chaki chimali cha, kweni Marita wangugomezga vo Yesu wangukamba. Iyu wangukamba kuti: “Ndiziŵa kuti wazamuyuka pa chiyuka, pa zuŵa lakumaliya.” (Yoha. 11:20-24) Iyu wenga ndi chigomezgu kuti chiyuka chazamuŵaku kunthazi. Pavuli paki, Yesu wanguchita chakuziziswa. Iyu wanguyuska Lazaro pa zuŵa lenilo.

2. Ntchifukwa wuli mungayanja kuja ndi chigomezgu nge cho Marita wenga nachu?

² Isi tilivi chifukwa chakugomezge kuti Yesu pamwenga Awisi angachita chakuziziswa chakuyuska mubali widu sonu asani wafwa. Kweni kumbi mugomezga kuti mubali winu wazamuyuka kunthazi nge mo Marita wanguchitiya? Iyu wangaŵa yo mukutorana nayu, anyinamwi, awisemwi, ambuyamwi pamwenga mwana winu. Mungakhumbisisa kuti muzimuvumbatiyi, kulongoro ndi kuseka nayu. Nge mo  Marita wanguchitiya, namwi mwe ndi chifukwa chakuvwika chakukambiya kuti, ‘Ndiziŵa kuti mubali wangu wazamuyuka pa chiyuka.’ Chinanga kuti ve viyo, Mkhristu weyosi wangachita umampha kuja ndi chifukwa chakugomezge kuti kwe chiyuka.

3, 4. Kumbi vo Yesu wanguchita pambula kuswera, vitenere kuti vingumuwovya wuli Marita kuja ndi chigomezgu chikulu?

³ Vakukayikisa kuti Marita yo wajanga kufupi ndi Yerusalemu, wengapu pa nyengu yo Yesu wayuskiyanga mwana wa choko kufupi ndi tawuni ya Nayini ku Galileya. Chinanga kuti pengavi, panyaki wanguvwa za nkhani iyi ndipuso yakuti Yesu wanguyuska mwana waku Yairo. Ŵanthu wo ŵenga kunyumba yaku Yairo “anguziŵa kuti wafwa.” Chinanga kuti venga viyo, Yesu wangumuko pajanja msungwana yo wangufwa ndi kukamba kuti: “Wamwana, yuka!” Iyu wanguyuka nyengu yeniyo. (Luka 7:11-17; 8:41, 42, 49-55) Marita ndi Mariya aziŵanga kuti Yesu wachizganga ŵanthu wo atama. Pa chifukwa ichi, yiwu aŵanaŵananga kuti asani Yesu wengapu Lazaro watingi wafwengi cha. Sonu pakuti pa nyengu iyi mubwezi waku Yesu ndipu wafwa, kumbi yiwu ŵenga ndi chigomezgu wuli? Wonani kuti Marita wangukamba kuti Lazaro wazamuyuka kunthazi “pa zuŵa lakumaliya.” Ntchifukwa wuli wagomezganga kuti mzichi waki wazamuyuka? Ndipu ntchifukwa wuli imwi musimikiza kuti akufwa azamuyuka kunthazi kusazgapu abali ŵinu?

⁴ Pe vifukwa vakuvwika vakugomezge kuti akufwa azamuyuka. Penipo tiwonengi vinyaki mwa vifukwa ivi, muwonengi kuti mu Bayibolu mwe fundu zinyaki zakukwaskana ndi chiyuka zo imwi mwaŵanaŵaniyangaku cha kuti zingakuwovyani kuja ndi chigomezgu kuti mwazakuŵawona so abali ŵinu wo akufwa.

5. Ntchifukwa wuli Marita wangusimikiza kuti Lazaro wazamuyuka?

⁵ Wonani kuti Marita wangukamba cha kuti ‘Ndigomezga kuti mzichi wangu wazamuyuka.’ Iyu wanguti: “Ndiziŵa kuti wazamuyuka.” Marita wangusimikiza kuti mzichi waki wazamuyuka chifukwa cha vakuziziswa vo wanguvwa chinanga ndi po Yesu wenga wechendayambi uteŵeti waki. Iyu wanguvwa nkhani izi weche munamana ku nyumba ndi ku sinagogi. Panyaki Marita wakumbukanga nkhani zitatu zo zikulembeka m’Malemba.

6. Kumbi Marita watenere kuti wanguvwa chakuziziswa nichi?

⁶ Chiyuka chakwamba chinguchitika pa nyengu yo Chiuta wawovyanga mchimi Eliya kuchita vakuziziswa. Munthukazi munyaki wanguchitiya Eliya vinthu vamampha. Iyu wajanga ku Zarefati, tawuni ya ku Fonike yo yenga mumphepeti mwa nyanja. Chiuta wanguchitiska kuti ufwa ndi mafuta vileki kumala ndipu iyu ndi mwana waki angufwa cha. (1 Ŵakaro. 17:8-16) Pavuli paki, mwana waki wangutama ndipu wangufwa. Eliya wangumuwovya. Pa nyengu yo wakwaskanga thupi la mwana, Eliya wangupemphera kuti: “Chiuta, chondi, chitiskani kuti umoyu wa mwana uyu uweliyemu.” Umoyu waki unguweliyamu nadi. Chiuta wanguvwa pempheru laku Eliya ndipu mwana yo wanguja so ndi umoyu. Chiyuka ichi ndichu chenga chakwamba kulembeka m’Bayibolu. (Ŵerengani 1 Ŵakaronga 17:17-24.) Marita watenere kuti wanguvwa za chiyuka ichi.

7, 8. (a) Konkhoskani vo Elisha wanguchita kuti chitima cha munthukazi wa ku Shunemu chimali? (b) Kumbi chakuziziswa cho Elisha wanguchita chilongonji zaku Yehova?

⁷ Chiyuka chachiŵi cho chikulembeka m’Bayibolu chinguchitika ndi Elisha yo wangusele m’malu mwaku Eliya. Munthukazi munyaki wachiyisirayeli yo wajanga ku Shunemu wangumulonde umampha ukongwa Elisha. Chifukwa chakuchita viyo, Chiuta wangutumbika munthukazi uyu ndi murumu waki yo wenga wakukota, mwakuŵapaska mwana munthurumi. Pati pajumpha  vyaka mwana uyu wangufwa. Ŵanaŵaniyani chitima cho anyina ŵenga nachu. Murumu waki wati wamuzomereza, munthukazi uyu wangwenda mtunda wa makilomita 30 kuluta ku phiri la Karmele ko kwenga Elisha. Elisha wangutumiza Gehazi muteŵeti waki kuti wadangiyepu kuluta ku Shunemu. Gehazi wangutondeka kumuyuska mwana yo wangufwa. Pavuli paki anyina a mwana yo anguza ndi Elisha.—2 Ŵakaro. 4:8-31.

⁸ Ŵati afika ku Shunemu, Elisha wangusele munyumba mo mwenga mwana wakufwa ndipu wangupemphera. Mwana yo wangufwa wanguyuka. Anyina ŵati amuwona angukondwa ukongwa ndipu angumuto. (Ŵerengani 2 Ŵakaronga 4:32-37.) Marita watenere so kuti wangukumbuka vo Hana yo pakwamba wabalanga cha wangupemphera wati waluta ndi Samuele ku chihema. Iyu wangukamba kuti: “Yehova . . . wasisiya munthu Mudindi ndi kumuyuska so.” (1 Samu. 2:6) Chiuta wanguyuska mwana waku Shunemu kulongo kuti we ndi nthazi zakuyuskiya ŵanthu akufwa.

9. Konkhoskani chiyuka chachitatu cho chikulembeka m’Bayibolu.

⁹ Kweni ichi ntchakuziziswa chakumaliya cha chakukwaskana ndi Elisha. Iyu wanguteŵete nge mchimi kwa vyaka vakujumpha 50. Pavuli paki, ‘wangutama nthenda yo yingumutole ku nyifwa.’ Liŵavu laku Elisha lati laja viwanga pe, gulu lakuyukiya linguza mucharu cho. Ayisirayeli anyaki anguluta kuchiyika munthu. Chifukwa chakuti athaŵanga arwani, anguponya munthu wakufwa mu muwunda mo mwenga viwanga vaku Elisha. Bayibolu likamba kuti: “Thupi la munthu yo lati lakwaska viwanga vaku Elisha, wanguyuka ndipu wanguma.” (2 Ŵakaro. 13:14, 20, 21) Nkhani za chiyuka zenizi zitenere kuti zingumuwovya ukongwa Marita. Chiuta we ndi nthazi nadi zakuthereske nyifwa. Ŵanaŵaniyani mo nkhani izi zingakuwovyiyani. Zitenere kukuwovyani kuti muleki kukayika kuti Yehova we ndi nthazi zikulu kweniso zambula mphaka.

10. Kumbi Peturo wanguchitanji Tabita wati wafwa?

¹⁰ Mu Malemba Ngachigiriki Ngachikhristu namu tiŵerengamu kuti Chiuta wagwiriskiyanga ntchitu ŵanthu kuyuska akufwa. Mwakuyeruzgiyapu, Yesu wanguyuska munthu kubwalu kwa tawuni ya Nayini ndi ku nyumba yaku Yairo. Wakutumika Peturo nayu wanguyuska Dorika (Tabita). Peturo wanguza po penga thupi laku Dorika lo lenga pafupi kuchiyikika ku masanu. Wati wafika pafupi, Peturo wanguromba. Pavuli paki, wangukamba kuti: “Tabita, yuka!” Nyengu yeniyo wanguja wamoyu ndipu Peturo “wangumupereka wamoyu” kwa Akhristu anyaki. Ŵanthu wo ŵengapu angukhorwa ndi chakuchitika ichi ndipu “anandi angugomezga mwa Ambuya.” Yiwu angukambiyaku anyawu uthenga wamampha wakukwaskana ndi Yesu ndipuso kuti Yehova we ndi nthazi zakuyuskiya akufwa.—Machi. 9:36-42.

11. Kumbi Luka wangukamba kuti Utiko wanguchitanji, nanga chakuchitika ichi chinguŵakwaska wuli ŵanthu?

¹¹ Ŵanthu anyaki anguwona so munthu munyaki yo wanguyuskika. Zuŵa linyaki wakutumika Paulo wachitiskanga unganu muchipinda cha pachanya ku Trowa ko sonu nkhumpotu chaku vuma kwa Turkey. Paulo wangulongoro mpaka pakati pa usiku. Mnyamata munyaki zina laki Utiko, wanguja pawindu ndipu wavwisiyanga. Iyu wangwamba kusiwa ndipu wanguwa pasi kutuwa panyumba yachitatu yakuyerekana. Panyaki Luka yo wenga dokotala ndiyu wangwamba kufika po wanguwiya Utiko kuti wamuwoni. Iyu wangusaniya kuti Utiko wangupwetekeka ŵaka cha pamwenga kufwa chipoyu kweni wangufwa. Paulo nayu wangusika ndipu wanguvumbatiya thupi laku Utiko. Pavuli paki, wangukamba kuti: “Ngwamoyu.” Ivi vitenere kuti vinguŵakwaska ukongwa wo ŵengapu. Ŵati awona kuti Paulo wayuska mnyamata yo wangufwa, “angupembuzgika ukongwa.”—Machi. 20:7-12.

12, 13. Kutuliya pa vo takambiskana pa nkhani ya chiyuka, kumbi tikambiskanengi mafumbu nanga?

¹² Nkhani yo yakambika pachanya yapa yingakuwovyani kuja ndi chigomezgu cho Marita wenga nachu. Yingakuwovyani kugomezga kuti Chiuta widu yo Wapereka Umoyu, we ndi nthazi zakuyuska munthu yo wafwa. Kweni ntchakukondwesa kuti ateŵeti akugomezgeka aku Yehova nge Eliya, Yesu ndi Peturo, ŵengapu pa nyengu yo Yehova wayuskanga ŵanthu akufwa. Nanga tingakambanji za ŵanthu wo akufwa pa nyengu yo Yehova wayuskanga ŵanthu cha? Kumbi ŵanthu akugomezgeka wo ŵengapu pa nyengu yo Chiuta wayuskanga ŵanthu cha, angagomezga kuti akufwa azamuyuka kunthazi? Kumbi yiwu angakamba mwakusimikiza nge mo Marita wangukambiya kuti: “Ndiziŵa kuti [mzichi wangu] wazamuyuka pa chiyuka, pa zuŵa lakumaliya”? Ntchifukwa wuli Marita wagomezganga kuti mubali waki wazamuyuka, nanga ntchifukwa wuli namwi mungagomezga?

¹³ M’Bayibolu mwe nkhani zinandi zo zilongo kuti ateŵeti akugomezgeka aku Yehova aziŵanga kuti kunthazi kwazamukuŵa chiyuka. Tiyeni tiwonepu nkhani zinyaki.

14. Kumbi nkhani yaku Abrahamu yititisambizanji za chiyuka?

¹⁴ Ŵanaŵaniyani vo Chiuta wangukambiya Abrahamu kuti wachiti ndi Isaki, mwana yo wangumulindizga kwa nyengu yitali. Yehova wanguti: “Uto mwana waku munthurumi, yumoza pe yo utanja ukongwa, Isaki ndipu . . . ukamupereki . . . nge sembi yakotcha.” (Chiya. 22:2) Ŵanaŵaniyani mo Abrahamu wanguvwiya wati wavwa vo Chiuta wangumukambiya. Yehova wangulayizga kuti kuporote mu mphapu yaku Abrahamu, mitundu yosi yazamutumbikika. (Chiya. 13:14-16; 18:18; Aro. 4:17, 18) Yehova wangukamba so kuti mphapu iyi yazamutuliya “mwaku Isaki.” (Chiya. 21:12) Kumbi ivi vatingi vichitikengi asani Abrahamu wangubaya Isaki kuti wamupereki sembi? Chiuta wangukambiya Paulo kulemba kuti Abrahamu wagomezganga kuti Chiuta wangamuyuska Isaki. (Ŵerengani Aheberi 11:17-19.) Bayibolu likamba cha kuti Abrahamu waŵanaŵananga kuti asani wabaya Isaki, wayukengi asani pajumpha maola ngamanavi, zuŵa limoza pamwenga sabata yimoza pe. Abrahamu waziŵanga cha nyengu yo mwana waki watingi wayukiyengi. Kweni iyu wagomezganga kuti Yehova wayuskengi Isaki.

15. Kumbi Yobu wagomezganganji?

¹⁵ Yobu nayu wagomezganga kuti akufwa azamuyuka kunthazi. Iyu waziŵanga kuti asani chimiti achiwisa chibuka so ndi kuja nge chame ŵaka sonu. Kweni ndimu viliri cha ndi munthu. (Jobu 14:7-12; 19:25-27) Asani munthu wafwa  wangajiyusa yija cha mu muwunda. (2 Samu. 12:23; Sumu 89:48) Kweni ivi ving’anamuwa kuti Chiuta wangatondeka cha kuyuska munthu. Yobu wagomezganga kuti Yehova wakuŵika nyengu yakuti wazimukumbuki. (Ŵerengani Jobu 14:13-15.) Iyu waziŵanga cha nyengu yo Chiuta wazakumuyuskiya. Kweni wagomezganga kuti Yehova yo wakulenga ŵanthu, wazakumukumbuka ndi kumuyuska.

16. Kumbi mungelu wangumuchiska wuli Danyele?

¹⁶ Munthu munyaki wakugomezgeka yo wakulembeka m’Malemba Ngachiheberi ndi Danyele. Iyu wanguteŵete Chiuta mwakugomezgeka kwa vyaka vinandi ndipu Yehova wamuwovyanga. Nyengu yinyaki mungelu wangukambiya Danyele yo wenga “munthu wakuzirwa ukongwa” kuti ‘chimangu chiŵi nayu’ ndipuso kuti ‘waje wanthazi.’—Danye. 9:22, 23; 10:11, 18, 19.

17, 18. Kumbi Yehova wangumulayizganji Danyele?

¹⁷ Danyele wenga ndi vyaka pafupifupi 100 ndipu wenga pafupi kufwa. Panyaki iyu waŵanaŵaniyanga vo vichitikengi pa umoyu waki. Kumbi Danyele wazamuja so ndi umoyu? Tikayika cha kuti ndimu vazamuŵiya. Kukumaliya kwa buku laku Danyele tisaniyaku vo Chiuta wangumukambiya kuti: ‘Kweni iwi luta mpaka ku umaliru ndipu upumuwengi.’ (Danye. 12:13) Danyele yo pa nyengu yo wenga wakukota, waziŵanga kuti akufwa apumuwa ndipuso kuti mulivi “kuŵanaŵana vakuchita, kuziŵa vinthu pamwenga zeru mu Muwunda.” Danyele wenga pafupi kufwa. (Waku. 9:10) Kweni uwu wenga umaliru waki cha. Yehova wakumulayizga vinthu vamampha kunthazi.

¹⁸ Mungelu wangulutirizga kukambiya Danyele kuti: “Wazamukuma mumalu ngo ngakupaskika kwaku iwi pa umaliru wa mazuŵa.” Mungelu yo wangumukambiya cha zuŵa pamwenga utali wa nyengu. Danyele watingi wazifwengi ndi kupumuwa. Mazu ngo wangukamba kuti Danyele ‘wazamukuma mumalu ngo wangupaskika’ kunthazi, ngalongo kuti wazamuyuka pavuli pakuti pajumpha nyengu yitali kutuliya po wangufwiya. Ivi vazamuchitika “pa umaliru wa mazuŵa.” Pakukamba vo Chiuta wangulayizga Danyele, Bayibolu la Jerusalem Bible likamba kuti: “Wazamukuma kuti ulonde chigaŵa chaku pa umaliru wa nyengu.”

19, 20. (a) Kumbi vo takambiskana vikoliyana wuli ndi vo Marita wangukambiya Yesu? (b) Kumbi tazamukambiskananji munkhani yinyaki?

¹⁹ Marita wenga ndi chifukwa chakugomezge kuti mzichi waki Lazaro yo wenga wakugomezgeka, “wazamuyuka pa chiyuka, pa zuŵa lakumaliya.” Vo Danyele wangulayizgika kweniso chigomezgu cho Marita wangulongo po wamukanga Yesu, vitenere kusimikiziya Akhristu mazuŵa nganu kuti kwazamuja chiyuka.

²⁰ Tawona vo vinguchitika munyengu zakuvuli vo vilongo kuti ŵanthu azamuyuskika. Anthurumi ndi anthukazi wo ateŵetiyanga Chiuta alindizganga kuti nyengu yinyaki kunthazi ŵanthu azamuyuskika. Kweni kumbi pe ukaboni wewosi wakulongo kuti ŵanthu angayuka asani pajumpha nyengu yitali kutuliya po layizgu la chiyuka lingukambikiya? Asani ndi viyo, te so ndi chifukwa chinyaki chakugomezge kuti kwazamukuŵa chiyuka nge mo Marita wanguchitiya. Kweni kumbi ŵanthu ayuskikengi zukwanji? Tazamukambiskana fundu zenizi munkhani yinyaki.