1-3. (a) Unsay angay natong iapil sa atong pangunang mga pagtulon-an? (b) Nganong importante kaayo ang pagkabanhaw? (Tan-awa ang hulagway sa sinugdan sa artikulo.)

UNSA may imong tubag kon pangutan-on ka, ‘Unsa may pangunang mga pagtulon-an sa inyong relihiyon?’ Seguradong ipasiugda nimo nga si Jehova ang Maglalalang ug Maghahatag ug Kinabuhi. Lagmit hisgotan nimo nga mituo ka kang Jesu-Kristo, kinsa namatay ingong lukat. Ug malipay sad kang maghisgot bahin sa umaabot nga paraisong yuta, diin ang katawhan sa Diyos mabuhi sa walay kataposan. Apan hisgotan ba nimo ang pagkabanhaw ingong usa sa imong gipabilhang pagtulon-an?

² Duna tay maayong mga katarongan nga iapil ang pagkabanhaw sa atong pangunang pagtulon-an bisan pag naglaom ta nga maluwas sa dakong kasakitan ug mabuhi sa yuta sa walay kataposan. Gipakita ni apostol Pablo kon nganong hinungdanon sa atong pagtuo ang pagkabanhaw: “Kon, sa pagkatinuod, walay pagkabanhaw sa mga patay, wala usab diay bangona si Kristo.” Kon wala pa banhawa si Kristo, dili unta siya ang atong Hari, ug walay kapuslanan ang atong pagpanudlo bahin sa pagmando ni Kristo. (Basaha ang 1 Corinto 15:12-19.) Apan, nahibalo ta nga nabanhaw si Jesus. Tungod niana, lahi ta sa mga Saduseo, kinsa nagpanghimakak nga  mabanhaw ang mga patay. Bisan pag yagayagaan ta, lig-on gihapon ang atong pagtuo sa pagkabanhaw.​—Mar. 12:18; Buh. 4:2, 3; 17:32; 23:6-8.

³ Dihang misulat si Pablo bahin sa “pangunang doktrina mahitungod kang Kristo,” iyang giapil “ang pagtulon-an bahin sa . . . pagkabanhaw sa mga patay.” (Heb. 6:1, 2) Ug iyang gipasiugda nga siya nagtuo sa pagkabanhaw. (Buh. 24:10, 15, 24, 25) Pero bisag ang pagkabanhaw giapil sa pangunang doktrina, nga usa sa “paninugdang mga butang sa sagradong mga pahayag sa Diyos,” wala magpasabot nga dili kaayo nâ importante. (Heb. 5:12) Ngano?

4. Unsang mga pangutana ang mahimong motungha bahin sa pagkabanhaw?

⁴ Dihang ang usa magsugod pagtuon sa Bibliya, sagad mabasa niya ang mga asoy sa pagpamanhaw nga gibuhat kaniadto, sama sa pagbanhaw kang Lazaro. Ug iyang mahibaloan nga si Abraham, Job, ug Daniel masaligon nga sa umaabot mabuhi pag-usab ang mga patay. Bisan pa niana, unsay imong tubag dihang pangayoan kag ebidensiya kon nganong makasalig ka sa pagkabanhaw nga gisaad gatosan ka tuig kanhi? Ug gipakita ba gyod sa Bibliya kon kanus-a mahitabo ang pagkabanhaw? Ang tubag niana makapalig-on sa atong pagtuo, busa susihon nato kon unsay giingon sa Kasulatan.

5. Unsay una natong hisgotan bahin sa pagkabanhaw?

⁵ Sayon rang hunahunaon kon ang usa gibanhaw wala madugay human siya mamatay. (Juan 11:11; Buh. 20:9, 10) Apan, komosta ang saad nga mahitabo ang pagkabanhaw mga katuigan, o kasiglohan pa gani, sa umaabot? Makasalig ka ba niana, gisaad man kini bahin niadtong bag-o pang namatay o niadtong dugay nang namatay? Sa pagkatinuod, mituo ka sa pagkabanhaw nga nahitabo gatosan ka tuig human kini gisaad. Sa unsang paagi? Ug unsay kalabotan niana sa imong gilaomang pagkabanhaw?

6. Sa unsang paagi naapil si Jesus sa katumanan sa Salmo 118?

⁶ Maylabot sa pagkabanhaw nga gitagna dugay na kanhi, tagda ang Salmo 118, nga giisip sa pipila nga sinulat ni David. Lakip niana ang hangyo: “Jehova, palihog luwasa kami! . . . Dalayegon ang Usa nga moanhi sa ngalan ni Jehova.” Tingali mahinumdoman nimo nga gikutlo sa mga tawo kining tagnaa bahin sa Mesiyas dihang si Jesus misulod sa Jerusalem sa Nisan 9, pipila ka adlaw unâ siya mamatay. (Sal. 118:25, 26; Mat. 21:7-9) Apan sa unsang paagi ang Salmo 118 nagtumong sa pagkabanhaw nga mahitabo mga katuigan pa sa umaabot? Matikdi kon unsa pay gitagna niana nga salmo: “Ang bato nga gisalikway sa mga magtutukod nahimong pangulong bato sa pamag-ang.”​—Sal. 118:22.

7. Sa unsang paagi gisalikway sa mga Hudiyo si Jesus?

⁷ Ang “mga magtutukod” nga nagsalikway sa Mesiyas mao ang Hudiyong mga lider. Ang ilang pagsalikway labaw pa sa wala nila pagpanumbaling o pagdawat kang Jesus ingong Kristo. Daghang Hudiyo ang nagsalikway niya pinaagi sa pagsinggit nga ipapatay siya. (Luc. 23:18-23) Oo, may tulubagon usab sila sa kamatayon ni Jesus.

8. Sa unsang paagi si Jesus mahimong “pangulong bato sa pamag-ang”?

⁸ Kon si Jesus gisalikway ug gipatay, sa unsang paagi siya mahimong “pangulong bato sa pamag-ang”? Mahitabo lamang kana kon banhawon siya. Si Jesus mismo ang nagpatin-aw niana. Naghatag siyag ilustrasyon diin gidagmalan sa mga saop ang gipadala sa tag-iya, sama ra sa pagmaltratar sa mga Israelinhon sa mga propeta nga gipadala sa Diyos. Sa ilustrasyon, ang kataposang gipadala sa tag-iya mao ang iyang pinalanggang anak  ug manununod. Gidawat ba nila ang anak? Wala. Gipatay pa gani siya sa mga saop. Human sa maong ilustrasyon, gikutlo ni Jesus ang tagna sa Salmo 118:22. (Luc. 20:9-17) Gikutlo usab kana ni apostol Pedro dihang “gihimo didto sa Jerusalem ang panagkatigom sa . . . mga magmamando ug mga ansiyano ug mga eskriba.” Siya naghisgot bahin kang “Jesu-Kristo nga Nasaretnon, nga inyong gilansang apan kinsa gibangon sa Diyos gikan sa mga patay.” Dayon si Pedro klarong miingon: “Kini mao ‘ang bato nga giisip ninyo nga mga magtutukod ingong walay hinungdan nga nahimong ulohan [o, pangulong bato] sa pamag-ang.’”​—Buh. 3:15; 4:5-11; 1 Ped. 2:5-7.

9. Unsang talagsaong hitabo ang gitagna sa Salmo 118:22?

⁹ Oo, ang Salmo 118:22 nagtagnag pagkabanhaw nga mahitabo gatosan ka tuig sa ulahi. Ang Mesiyas isalikway ug mamatay, pero banhawon siya aron mahimong pangulong bato sa pamag-ang. Busa, kining binanhawng Anak nahimong usa kansang ngalan “gikahatag taliwala sa mga tawo nga pinaagi niini kita gayod maluwas.”​—Buh. 4:12; Efe. 1:20.

10. (a) Unsay gitagna sa Salmo 16:10? (b) Nganong makaseguro ta nga ang Salmo 16:10 wala matuman kang David?

¹⁰ Tagda ang laing teksto nga naghisgot ug pagkabanhaw. Natuman kini kapig usa ka libo ka tuig sa ulahi. Angay kining magpalig-on sa imong pagsalig nga ang pagkabanhaw puwedeng mahitabo bisag dugay nang gitagna o gisaad. Sa Salmo 16, si David misulat: “Dili mo biyaan ang akong kalag sa Sheol. Dili mo itugot nga ang imong maunongon makakita sa gahong.” (Sal. 16:10) Wala moingon si David nga siya dili gayod mamatay o moadto sa komon nga lubnganan sa katawhan. Ang Pulong sa Diyos klarong nag-ingon nga si David natigulang ug namatay, ug siya “natulog uban sa iyang mga katigulangan ug gilubong sa Siyudad ni David.” (1 Hari 2:1, 10) Nan, unsa may gipasabot sa Salmo 16:10?

11. Kanus-a gipatin-aw ni Pedro ang Salmo 16:10?

¹¹ Kapig usa ka libo ka tuig human masulat ang maong salmo ug pipila ka semana human sa kamatayon ug pagkabanhaw ni Jesus, si Pedro nagpakigpulong bahin sa Salmo 16:10 atubangan sa linibo ka Hudiyo ug mga kinabig. (Basaha ang Buhat 2:29-32.) Siya miingon nga si David namatay ug gilubong. Ang mamiminaw ni Pedro nahibalo niana. Ug walay giingon ang Bibliya nga may mikuwestiyon sa gisulti ni Pedro nga si David “nakapanglantaw nang daan ug misulti mahitungod sa pagkabanhaw” sa umaabot nga Mesiyas.

12. Sa unsang paagi natuman ang Salmo 16:10, ug unsay gipamatud-an niana maylabot sa gisaad nga pagkabanhaw?

¹² Gisuportahan ni Pedro ang iyang punto pinaagi sa pagkutlo sa giingon ni David sa Salmo 110:1. (Basaha ang Buhat 2:33-36.) Ang pangatarongan ni Pedro pinasukad sa Kasulatan nakatabang sa pagkombinsir sa dakong panon sa katawhan nga si Jesus mao ang “Ginoo ug Kristo.” Dugang pa, gidawat sa mga tawo nga ang Salmo 16:10 natuman dihang gibanhaw si Jesus. Sa ulahi, gigamit ni Pablo ang susamang lig-ong ebidensiya dihang nakigsulti siya sa mga Hudiyo sa siyudad sa Antioquia sa Pisidia. Nakombinsir sila niana, ug gusto nilang mahibalog dugang. (Basaha ang Buhat 13:32-37, 42.) Angay sab nang makapakombinsir nato nga kasaligan ang maong mga tagna sa Bibliya bahin sa umaabot nga pagkabanhaw, bisan pag natuman kana gatosan ka tuig sa ulahi.

13. Unsang mga pangutana ang posibleng motungha bahin sa pagkabanhaw?

¹³ Angay tang madasig nga ang pagkabanhaw puwedeng mahitabo gatosan ka tuig human  kini gisaad. Pero, duna gihapon tingali mangutana: ‘Nagpasabot ba nâ nga maghulat kog dugay una makita ang akong minahal? Kanus-a mahitabo ang pagkabanhaw nga akong gilaoman?’ Aw, giingnan ni Jesus ang iyang mga apostoles nga may mga butang nga wala nila mahibaloi ug dili nila mahibaloan. May mga detalye bahin sa “mga panahon o mga yugto sa panahon nga gitudlo sa Amahan pinaagi sa iyang kaugalingong kamandoan.” (Buh. 1:6, 7; Juan 16:12) Pero, wala ni magpasabot nga wala tay impormasyon kon kanus-a mahitabo ang pagkabanhaw.

14. Nganong lahi ang pagkabanhaw ni Jesus niadtong nag-una kaniya?

¹⁴ Aron masabtan kana, hinumdomi kon unsa nga mga pagkabanhaw ang gitagna sa Bibliya. Siyempre, ang labing importante mao ang pagkabanhaw ni Jesus. Kon wala pa siya mabanhaw, walay usa kanato ang may paglaom nga makakita pag-usab sa namatay natong mga minahal. Kadtong gibanhaw una kang Jesus, sama niadtong gihimo ni Elias ug Eliseo, wala mabuhi hangtod sa hangtod. Sila namatay pag-usab ug nadugta diha sa lubnganan. Pero si Jesus “gibangon . . . gikan sa mga patay, [ug] dili na mamatay; ang kamatayon dili na agalon ibabaw kaniya.” Sa langit, siya mabuhi “hangtod sa kahangtoran.”​—Roma 6:9; Pin. 1:5, 18; Col. 1:18; 1 Ped. 3:18.

15. Nganong gitawag si Jesus ug “unang bunga”?

¹⁵ Ang matang sa pagkabanhaw ni Jesus mao ang una ug ang labing importante. (Buh. 26:23) Apan, dili lang siya ang gisaaran nga mabanhaw ngadto sa langit ingong espiritung linalang. Gipasaligan ni Jesus ang iyang matinumanong mga apostoles nga sila magmando uban niya sa langit. (Luc. 22:28-30) Aron madawat nila ang maong ganti, kinahanglang mamatay unâ sila. Dayon, sama kang Kristo, puwede na silang banhawon diha sa espirituhanong lawas. Si Pablo misulat nga “si Kristo gibangon na gikan sa mga patay, ang unang bunga kanilang nangatulog sa kamatayon.” Gipakita usab ni Pablo nga may lain pang mabanhaw ngadto sa langit. Siya miingon: “Ang matag usa sa iyang kaugalingong han-ay: si Kristo ang unang bunga, pagkahuman kadtong mga iya ni Kristo panahon sa iyang presensiya.”​—1 Cor. 15:20, 23.

16. Unsay nagpaila kon kanus-a mahitabo ang langitnong pagkabanhaw?

¹⁶ Maghatag nâ natog ideya kon kanus-a mahitabo ang langitnong pagkabanhaw. Mahitabo kini “panahon sa iyang presensiya.” Dugay nang gipamatud-an sa mga Saksi ni Jehova base sa Kasulatan nga sukad niadtong 1914 kita nagkinabuhi panahon sa gisaad nga “presensiya” ni Jesus. Kini nagpadayon gihapon, ug duol na kaayo ang kataposan niining daotang sistema sa mga butang.

17, 18. Unsay mahitabo sa pipila ka dinihogan panahon sa presensiya ni Kristo?

 ¹⁷ Ang Bibliya naghatag ug dugang detalye bahin sa langitnong pagkabanhaw: “Dili namo buot nga kamo mawalay-alamag mahitungod kanilang nangatulog sa kamatayon . . . Kay kon kita nagtuo nga si Jesus namatay ug mibangon pag-usab, sa ingon, usab, silang nangatulog sa kamatayon . . . pagadad-on ra unya sa Diyos uban kaniya . . . Kitang mga buhi nga makapabiling buhi hangtod sa presensiya sa Ginoo dili gayod mag-una kanila nga nangatulog sa kamatayon; kay ang Ginoo manaog gikan sa langit uban sa singgit sa pagsugo, . . . ug kadtong nangamatay nga nahiusa kang Kristo mouna pagbangon. Pagkahuman, kitang mga buhi nga makapabiling buhi, duyog kanila, pagasakgawon [o, mosaka] sa mga panganod sa pagsugat sa Ginoo diha sa kahanginan; ug sa ingon niana kita mahiuban kanunay sa Ginoo.”​—1 Tes. 4:13-17.

¹⁸ Ang unang pagkabanhaw mahitabo pipila ka panahon human magsugod ang “presensiya” ni Kristo. Ang mga dinihogan nga buhi pa panahon sa dakong kasakitan “pagasakgawon sa mga panganod.” (Mat. 24:31) Kadtong “pagasakgawon” dili na “mangatulog sa kamatayon,” sa ato pa, dili sila magpabiling patay sa dugayng panahon. Sila “mangausab, sa daklit, sa pagpamilok sa mata, sa panahon sa kataposan nga trompeta.”​—1 Cor. 15:51, 52.

19. Unsang “mas maayong pagkabanhaw” ang mahitabo sa umaabot?

¹⁹ Karon, kadaghanan sa matinumanong mga Kristohanon dili dinihogan ug wala pilia nga moalagad sa langit uban kang Kristo. Hinunoa, nagpaabot sila nga taposon kining daotang sistema sa mga butang sa “adlaw ni Jehova.” Walay nahibalo kon kanus-a eksaktong mahitabo ang kataposan, pero gipakita sa ebidensiya nga hapit na kini. (1 Tes. 5:1-3) Human niana, mahitabo ang laing matang sa pagkabanhaw​—ang pagkabanhaw diha sa paraisong yuta. Kadtong banhawon may paglaom nga mahimong hingpit ug dili na gyod mamatay pag-usab. Usa gayod kana ka “mas maayong pagkabanhaw” kon itandi sa nahitabo kaniadto, diin “ang mga babaye midawat sa ilang mga patay pinaagi sa pagkabanhaw” pero sa ulahi namatay pag-usab.​—Heb. 11:35.

20. Nganong makasalig ta nga himoon sa hapsayng paagi ang umaabot nga pagkabanhaw?

²⁰ Maylabot niadtong banhawon ngadto sa langit, ang Bibliya nag-ingon nga “ang matag usa [banhawon] sa iyang kaugalingong han-ay.” (1 Cor. 15:23) Makasalig ta nga ang yutan-ong pagkabanhaw himoon usab sa hapsayng paagi. Makapainteres kana nga palaaboton. Kadto bang di pa dugayng nangamatay banhawon sa bag-o pang magsugod ang Usa ka Libo ka Tuig nga Pagmando ni Kristo ug sugaton sa mga minahal nga nakaila nila? Kadto bang matinumanong mga lalaki sa karaang panahon nga may katakos sa pagpanguna ang unang banhawon aron motabang pag-organisar sa katawhan sa Diyos sa bag-ong kalibotan? Komosta kadtong wala gyod makaalagad kang Jehova? Kanus-a ug asa sila banhawon? Daghan pa ang ikapangutana. Pero, angay ba gyod nâ natong problemahon? Dili ba mas maayong maghulat na lang? Seguradong maghinamhinam tang makita kon unsaon kana pagbuhat ni Jehova.

21. Unsay imong gilaoman maylabot sa pagkabanhaw?

²¹ Sa kasamtangan, angay natong palig-onon ang atong pagtuo kang Jehova, kinsa pinaagi kang Jesus nagpasalig kanato nga mabanhaw ang mga patay nga anaa sa panumdoman sa Diyos. (Juan 5:28, 29; 11:23) Sa pagpamatuod nga makahimo si Jehova sa pagbanhaw sa mga patay, si Jesus miingon nga alang kang Jehova si Abraham, Isaac, ug Jacob “buhi.” (Luc. 20:37, 38) Busa, daghan tag rason nga moingon, sama kang Pablo: “Ako adunay paglaom diha sa Diyos . . . nga aduna unyay pagkabanhaw.”​—Buh. 24:15.