Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

“Naketekela Mwi Lesa”

“Naketekela Mwi Lesa”

“Adama wapelako waalukile ke mupashi upana bumi.”—1 KO. 15:45.

NYIMBO: 151, 147

1-3. (a) Ñanyi lufunjisho lumo luji pa mafunjisho o twanemeka bingi? (b) Mambo ka lusanguko kyo lwanemena? (Monai kipikichala kitanshi.)

MWAKONSHA kukumbula byepi inge muntu wimwipuzha’mba, ‘Ñanyi mafunjisho akatampe paimena lwitabilo lwenu?’ Twaketekela mwakonsha kwamba’mba Yehoba ye Mulenga wetu kabiji ye Upana Bumi. Mwakonsha ne kwamba’mba mwaitabila mwi Yesu Kilishitu, kuba’mba witufwijile kabiji ye mukuzhi wetu. Mwakonsha ne kunungapo’mba kukekala paladisa pano pa ntanda ne bantu ba Lesa bakekalanga monka myaka ne myaka. Bino nanchi mwakonsha kwamba ne pa lusanguko, amba nalo ke lufunjisho lukatampe lo mwanemeka nyi?

2 Nangwa kya kuba twaketekela’mba tukapita mu malwa akatampe ne kutwela mu ntanda ipya ne kwikala myaka ne myaka, bino twanemeka bingi lufunjisho lwa lusanguko. Mutumwa Paulo walumbulwile kuba’mba lusanguko po paimena lwitabilo lwetu, byo aambile’mba: “Umvwe kafwako lusanguko lwa bafu, ko kuba’mba Kilishitu kechi wasangwilwe ne.” Umvwe Kilishitu kechi wasangwilwe ne, ko kuba’mba kechi wakonsha kwikala Mfumu wetu ubena kulama lelo jino ne, kabiji ne byonse byo tufunjisha pa bukalama bwa kwa Kilishitu inge byajinga byatu. (Tangai 1 Kolinda 15:12-19.) Pano bino, twayuka kuba’mba Yesu wasangwilwe. Kwitabila bino kwitupusanyako bingi na Basadusea ba Bayudea mambo abo bakananga’mba kafwako lusanguko ne. Nangwa kya kuba kuji bantu betwendeleka, bino atweba twashiinwa’mba kukekala lusanguko.—Mako 12:18; Byu. 4:2, 3; 17:32; 23:6-8.

3 Paulo byo anembele pa “mafunjisho atanshi aamba pe Kilishitu,” watongwele ne “lufunjisho lwaamba pa . . . lusanguko lwa bafu.” (Hebe. 6:1, 2) Kabiji Paulo waambile’mba waitabijile mu lusanguko. (Byu. 24:10, 15, 24, 25) Nangwa kya kuba lufunjisho lwa lusanguko luji pa “mafunjisho atanshi a mambo a Lesa,” kino kechi kyalumbulula’mba lwabula kunema ne. (Hebe. 5:12) Mambo ka?

4. Ñanyi mepuzho o twakonsha kwipuzha pa mambo a lusanguko?

4 Bantu inge batendeka kufunda Baibolo, batanga pa mashimikila aamba pa lusanguko, nabiji jishimikila ja kwa Lazalasa. Kabiji bafunda kuba’mba Abalahama, Yoba, ne Danyela baitabijile’mba bakekala bomi jibiji kulutwe. Bino mwakonsha kukumbula byepi inge muntu wimwipuzha kimulengela kushiinwa’mba lusanguko lo balayile kala lukekalako, nangwatu papite myaka yavula? Kabiji nanchi Baibolo utongola kimye kikekalako lusanguko nyi? Mikumbu ya ano mepuzho ikosesha bingi lwitabilo lwetu, onkao mambo twayai twisambe byaambapo Binembelo.

MULAYE WA LUSANGUKO LUKAMWEKA KULUTWE

5. Ñanyi lusanguko lo tusakwisambapo patanshi?

5 Kyakonsha kupeela kuswa’mba muntu wafwa katatakatu basakamusangula. (Yoa. 11:11; Byu. 20:9, 10) Bino, nanchi twakonsha kuketekela mulaye wa kuba’mba mu myaka ya kulutwe kukekala lusanguko nyi? Abya mwakonsha kuswa uno mulaye umvwe muntu po po afwatu, nangwa inge wafwile kala nyi? Kujipo lusanguko lumo lo baambijile jimo lwamwekele byo papichile myaka yavula bingi, kabiji ne anweba mwaitabila mu luno lusanguko. Ñanyi lusanguko? Kabiji kino kimukwasha byepi kwikala na lwitabilo lwa kuba’mba kulutwe kukekala lusanguko?

6. Byambo bya bungauzhi biji mu Salamo 118 byafikile byepi mwi Yesu?

6 Twayai twisambe pa mulaye wa lusanguko ye balayile kala kene. Kyamweka Davida ye wanembele Salamo 118, paamba’mba: “Twapopwela anweba Yehoba, tupulushai! . . . Watokwa awa wishila mu jizhina ja Yehoba.” Bantu bavulukile bino byambo byaamba pe Mesiasa kimye Yesu kyo atwelele mu Yelusalema pa Nisanyi 9, saka bakyangye kumwipaya. (Sala. 118:25, 26; Mat. 21:7-9) Nga Salamo 118 waambilepo’mba ka pa lusanguko lukobiwa ku myaka ya kulutwe? Monai byambo bikwabo bya bungauzhi bitaanwa mu uno salamo. Paamba’mba: “Jibwe jo balengulwile bantungi, jo jaikala jibwe jikatampe ja pa jikonka.”—Sala. 118:22.

Mesiasa ye “jibwe jo balengulwile bantungi” (Monai jifuka 7)

7. Bayudea bakaine byepi Yesu?

7 “Bantungi,” ko kuba’mba bantangi ba Bayudea bakaine Mesiasa. Bamubile bintu byatama bingi, kechi kumulengululatu nangwa kukana amba ye Kilishitu konka ne. Bayudea bavula bamukaine kya kuba bafuukwilepo kumwipaya. (Luka 23:18-23) Bo balengejile kuba’mba Yesu bamwipaye.

Yesu byo bamusangwile waikele “jibwe jikatampe ja pa jikonka” (Monai mafuka 8, 9)

8. Yesu waikala byepi “jibwe jikatampe ja pa jikonka”?

8 Inge kya kuba Yesu bamukaine ne kumwipaya, pano wakonsheshe kwikala byepi “jibwe jikatampe ja pa jikonka?” Kino kyakonsheshetu kubiwa inge bamusangula. Yesu mwine walumbulwile bulongo kino. Waambile kishimpi kya banjimi bamanyikilenga bantu bo batuminenga ku mwine mwina bujimi, byonkatu bena Isalela byo bamanyikilenga bangauzhi Lesa bo atuminenga. Kyapeleleko, mwine mwina bujimi watumineko mwananji ye atemwa kabiji nswanyi. Nanchi uno mwana bamutambwijile nyi? Kwalepeshatu. Banjimi bamumanyikile ne kumwipaya. Yesu byo apwishishe kwamba bino, waambile byambo biji pa Salamo 118:22. (Luka 20:9-17) Mutumwa Petelo naye waambilepo pa bino byambo kimye kyo aambile ku Bayudea pa “bantangi babo, bakulumpe ne banembeshi bakonkene mu Yelusalema.” Waambile pe “Yesu Kilishitu mwina Nazala, yenka ye [baipayijile] pa kichi bino Lesa ye asangwile mu bafu.” Onkao mambo, Petelo waambile’mba: “Uno ye ‘jibwe jo mwamonanga nobe jatutu anweba bantungi kabiji ye waikala ke jibwe jikatampe ja pa jikonka.’”—Byu. 3:15; 4:5-11; 1 Pe. 2:5-7.

9. Ñanyi kintu kyanema kyaambapo Salamo 118:22?

9 Bungauzhi buji pa Salamo 118:22 bwaambijile jimo kala amba kukekala lusanguko. Buno bungauzhi bwaambile’mba Mesiasa bakamukana ne kumwipaya, bino amba ukasangulwa ne kwikala jibwe jikatampe ja pa jikonka. Uno Mwana bamusangwile. Onkao mambo ye yenka uji na jizhina “Lesa jo asala mu bantu ja kwitupulushishamo.”—Byu. 4:12; Efi. 1:20.

10. (a) Salamo 16:10 waambijile jimo amba ka? (b) Mambo ka o twafwainwa kushiinwa’mba Salamo 16:10 kechi waamba pe Davida ne?

10 Twayai twisambe pa kyepelo kikwabo kyaamba pa lusanguko. Byambo bijipo byanembelwe kala byakonsha kwitulengela kuketekela mu lusanguko lukekalako nangwa kya kuba papita myaka yavula kufuma po byanembejilwe. Mu Salamo 16, Davida wanembele’mba: “Anweba kechi mukandekela mu Kilende ne. Kechi mukaswisha kalume wenu wa kishinka kumona kimbo ne.” (Sala. 16:10) Davida kechi waambilenga amba aye kechi ukafwa ne, nangwa amba kechi bakamuzhika mu kilende ne. Mambo a Lesa aamba’mba Davida wakomene ne kukota. Byo afwile, “bamutwajile na kulaala kwalaala bashakulu banji kabiji bamuzhiikile mu Muzhi wa Davida.” (1 Mfu. 2:1, 10) Pano nanchi Salamo 16:10 watala mwepi?

11. Ñanyi kimye Petelo kyo aambile pa byambo biji pa Salamo 16:10?

11 Baibolo witubuula mwatala bino byambo. Byo papichile myaka yavula bingi kufuma panembejilwe uno salamo, Yesu bamwipayile kabiji wasangwilwe, kabiji byo papichile milungu icheche, Petelo wabuujile Bayudea ne bantu bavula ba mu bisaka bikwabo baikele Bayudea mwatala byambo biji pa Salamo 16:10. (Tangai Byubilo 2:29-32.) Waambile’mba Davida wafwile kabiji bamuzhiikile. Ne bonse batelekelenga kwi Petelo bayukile kino kishinka. Kabiji Baibolo kechi waambapo’mba paji bamupachikile Petelo kimye kyo aambile’mba Davida “wamwenejile jimo ne kwamba pa lusanguko” lwa kwa Mesiasa ne.

12. Bungauzhi buji pa Salamo 16:10 byafikile byepi, kabiji bwitufunjishapo ka pa mulaye wa lusanguko?

12 Pa kukosesha kino kishinka, Petelo waambile byambo bya kwa Davida biji pa Salamo 110:1. (Tangai Byubilo 2:33-36.) Jishinda Petelo jo alumbulwijilemo Binembelo jakwashishe bantu bavula kwitabila kuba’mba Yesu ye “Nkambo kabiji Kilishitu.” Kabiji bantu baswile kuba’mba bungauzhi buji pa Salamo 16:10 bwafikile kimye Yesu kyo bamusangwile ku lufu. Palutwe kacheche, mutumwa Paulo walumbulwile kino kishinka kimye kyo esambilenga na Bayudea mu muzhi wa Antioka mu Pisidya. Walumbulwile bingi bulongo kya kuba bantu bakebele kufunjilapo byavula. (Tangai Byubilo 13:32-37, 42.) Bino bitufunjisha kuba’mba bungauzhi bwa mu Baibolo bwa kuba’mba kukekala lusanguko bwajinga bwa kishinka, mambo bwafikile nangwa kya kuba papichile myaka yavula.

LUSANGUKO LUKEKALAKO ÑANYI KIMYE?

13. Bamo bakonsha kwipuzha’mba ka pa lusanguko?

13 Kitutundaika bingi kuyuka kuba’mba bungauzhi bwa lusanguko bufika, nangwa papita myaka yavula bingi kufuma po bebyambijile. Bino bamo bakonsha kwipuzha’mba: ‘Nanchi kino kyalumbulula’mba nafwainwa kupembelela kimye kyabaya pa kuba’mba batemwe bami bakasangulwe nyi? Nanchi lusanguko lwabo lukekalako ñanyi kimye?’ Yesu wabuujile batumwa banji amba kechi bakonsheshe kuyuka bintu byonse ne. Wibabuujile’mba: “Batata ba mwiulu bo baji na luusa lwa kutongola kimye kikamwekelamo bino bintu.” (Byu. 1:6, 7; Yoa. 16:12) Bino kino kechi kyalumbulula’mba kafwako byo twayukapo pa kimye kikekalako lusanguko ne.

14. Lusanguko lwa kwa Yesu lwapuseneko byepi na lusanguko lwa bantu batanshi basangwilwe?

14 Pa kuba’mba mukwatakanye kino, vulukai lusanguko lo balayile kala mu Baibolo byo lwafikile. Lusanguko lwanema bingi ke lwa kwa Yesu. Umvwe kya kuba kechi wasangwilwe ne, inge kechi tujipo na luketekelo lwa kuba’mba batemwe betu bakasangulwa ne. Aba bo basangwile kwi Elaija ne kwi Elisha kala Yesu saka akyangye kwiya pano pa ntanda kechi batwajijile kwikala myaka ne myaka ne. Bafwile jibiji ne kubola. Bino Yesu aye “byo asanguka kala mu bafu, kechi ukafwa jibiji ne; lufu kechi lukakonsha kumushinda jibiji ne.” Uji mwiulu mo akekala “myaka ne myaka” kabiji kechi ukafwa ne.—Loma 6:9; Lum. 1:5, 18; Kolo. 1:18; 1 Pe. 3:18.

15. Kishinka kya kuba’mba Yesu ye “mutanshi” kusangulwa kyanemena ka?

15 Lusanguko lwa kwa Yesu lwapuseneko bingi na lusanguko lonse lwaubiwe kala, kabiji lo lusanguko lwanema bingi. (Byu. 26:23) Bino kuji ne bakwabo bo balayile’mba bakasangulwa ne kuya mwiulu. Yesu wabuujile batumwa banji ba kishinka amba bakalamanga ne aye mwiulu. (Luka 22:28-30) Bino pa kuba’mba baye mwiulu, patanshi bafwainwe kufwa. Kepo bakonsheshe kusangulwa mu mubiji wa mupashi, byonka byasangwilwe Kilishitu. Paulo wanembele’mba: “Kilishitu wasangwilwe mu bafu, ye mutanshi kusangulwa pa boba baponena mu tulo twa lufu.” Kabiji Paulo walumbulwile’mba kuji bakwabo bakasangulwa ne kwikala mwiulu, ne kuba’mba: “Bonse bakasangulwanga monka mo balondankena: Kilishitu ye nsomo, kepo ba kwa Kilishitu bakasangulwa mu kimye kya kwikalapo kwanji.”1 Ko. 15:20, 23.

16. Lusanguko lwa boba bakalamanga mwiulu lwatendekele ñanyi kimye?

16 Kino kitubuulako bimo pa kimye kyatendekele lusanguko lwa bakalamanga ne Kilishitu mwiulu. Kyatendekele mu “kimye kya kwikalapo kwanji.” Bakamonyi ba kwa Yehoba bayuka kwesakana na byaamba Binembelo amba “kimye kya kwikalapo” kwa kwa Yesu kyatendekele mu 1914. Kyatwajijila ne lelo jino, kabiji mpelo ya ino ntanda yafwenya pepi.

17, 18. Ñanyi bintu bikamwekela bashingwa bamo mu kimye kya kwikalako kwa Kilishitu?

17 Baibolo witubuula ne bintu bikwabo pa lusanguko lwa kuya mwiulu, amba: “Kechi twakeba namba mubule kuyuka pa boba balaala mu lufu ne . . . Umvwe tuji na lwitabilo lwa kuba’mba Yesu wafwile ne kusanguka, ko kuba’mba Lesa ukebaleta kwikala nanji pamo, aba baponena mu tulo twa lufu . . . Atweba tukatanwa bomi mu kimye kya kwikalapo Nkambo kechi tukatangilapo ne kusha baponena kala mu tulo twa lufu ne; mambo Nkambo mwine ukekila mwiulu na mbila, . . . ne boba bafwijile mwi Kilishitu bakasanguka patanshi. Kepo atweba bomi tukatanwapo, tukaya nabo mu makumbi ne kusambakana Nkambo mu lwelele; byonkabyo tukekalanga na Nkambo kimye kyonse.”—1 Tesa. 4:13-17.

18 Lusanguko lutanshi lwa bashingwa lwatendekele kubiwa mu “kimye kya kwikalapo” kwa Kilishitu. Bashingwa bakekala bomi mu kimye kya malwa akatampe bakaya “mu makumbi.” Aba bakaya “mu makumbi” kechi ‘bakaponena mu tulo twa lufu ne,’ ko kuba’mba kechi bakafwa pa kimye kyabaya ne. Pakuba “[bakebalula], mu kakimye kacheche, nobe mu kukopa kwa jiso, kimye kikavuma ntolompita yapelako.”—1 Ko. 15:51, 52.

19. Ñanyi “lusanguko lwakilamo kuwama” lubena kwiya kulutwe?

19 Lelo jino, bena Kilishitu ba kishinka bavula kechi bashingwa ne, kabiji kechi bebeta kulama ne Kilishitu mwiulu ne. Abo babena kutengela kimye ino ntanda kyo bakeyonauna mu “juba ja Yehoba.” Kafwako muntu wayuka kimye kikafika jino juba ne, bino bishiino bimwesha kuba’mba jafwenya pepi. (1 Tesa. 5:1-3) Inge luno lusanguko lwapita, kukekala lusanguko lukwabo, lwa boba bakekala mu paladisa pano pa ntanda. Abano byo bakasangulwa, bakakonsha kwikala balumbuluka ne kwikala myaka ne myaka. Luno lukekala “lusanguko lwakilamo kuwama” kukila lusanguko lwajingako kala, mambo nangwa kya kuba “banabakazhi batambwijile balongo babo bafwile byo bebasangwile,” bino mu kuya kwa kimye, bano balongo babo bafwile jibiji.—Hebe. 11:35.

20. Twayuka byepi amba lusanguko lukobiwa mu ndonda?

20 Baibolo waamba’mba aba bakasangulwa kuya mwiulu “bakasangulwanga monka mo balondankena.” (1 Ko. 15:23) Twaketekela kuba’mba ne boba bakasangulwa pano pa ntanda bakasangulwanga mu ndonda. Kino kyakonsha kwitulengela kwipuzha’mba: Nanchi aba babena kufwa ano moba bakasangulwa ku ntendekelo ya Bukalama bwa kwa Kilishitu bwa Myaka Kiumbi pa kuba’mba bakebatambwile ku batemwe nyi? Nanchi banabalume ba kishinka ba kala batangijilanga bantu ba Lesa bakasangulwa bukiji pa kuba’mba bakakwasheko kutangijila bantu ba Lesa mu ntanda ipya nyi? Kikekala byepi ku bantu babujile kuyuka Yehoba? Ñanyi kimye kyo bakebasangula, kabiji kwepi ko bakebasangwila? Twakonsha kwipuzha mepuzho avula, bino nanchi ano mepuzho anema kulangulukishapo luno nyi? Kyawama kupembelela pa kuba’mba tukemwene byo kikela. Twaketekela kuba’mba tukekala na lusekelo pa kumona Yehoba byo akoba bino bintu byonse.

21. Mwaketekela’mba ka pa lusanguko?

21 Pa kino kimye, twafwainwa kutwajijila kukosesha lwitabilo lwetu mwi Yehoba, yenka waambile kupichila mwi Yesu amba bantu bafwa baji mu kivuluko kya Lesa bakasangulwa. (Yoa. 5:28, 29; 11:23) Pa kumwesha’mba Yehoba uji na bulume bwa kusangula bafwa, Yesu waambile’mba Abalahama, Izaka, ne Yakoba “bonse kwi aye ke bomi.” (Luka 20:37, 38) Tuji na bishinka byavula byafwainwa kwitulengela kwamba byonka byaambile Paulo amba: “Naketekela mwi Lesa . . . kuba’mba, kukekala lusanguko.”—Byu. 24:15.