1-3. (a) Likulahelo lyetu lyemana ha chilongetha muka chikwavo? (b) Mwafwa vika chilongetha cha kuthanguka chapwa cha theho (Kengeni chikupulo ha liputa 8.)

NGA VANU vamihula ngwavo: ‘Likulahelo lyeni lyemana ha vilongetha muka? Mukumbulula vati? Kumbululeni ngweni Yehova ikeye Ishamatanga na Muka-Kwana Mwonyo. Munatha lalo kwendeka ngweni mwakulahela kuli Yesu Kilisitu, uje wanene mwonyo wendi kupwa ndando ya kupatula. Kutundoho, mwatha kukumbulula ngweni kaye koshe kakatenguluka kupwa palandaisi, cho vanu va Njambi vakayoyamo myaka yoshe. Kuma mwatha kwendeka lalo ngweni muli na likulahelo lya kuthanguka kwa vathsi ndi?

² Nameme tuli na lilavelelo lya kukovoka ha ñavava yakama na kukayoya myaka yoshe hano hathi, oloni kuli vyuma vitulingitha twendeke ha likulahelo lituli nalyo lya kuthanguka kwa vathsi. Kapositolo Paulu wendekele ngwendi kuthanguka kwa vathsi hakeho hanemana likulahelo lyetu omwo wendekele ngwendi: “Nga echi chinapu cha vuthunga, chinalumbunuka ngechi Kilisitu nendi kathangukile ku vathsi.” Ngwe Kilisitu kathangukile ku vathsi ngwe kethi ikeye Mwene ali na kutuyula, cho ngwe na kulongetha ngwavo Kilisitu ali na kuyula ngwe kunapu kwangocho. (Tandeni 1 Kolinte 15:12-19.) Oloni tuthzivuka mpundu vene ngwetu Yesu wathangukile. Twalithethze na Vasanduki vaje vapwile vantwama va vulombelo vwa Vayunda mwafwa vakevo kuvakulahelele  ngwavo vathsi vakathanguka. Nameme vatuyandethe vati, oloni hanga tuchili na likulahelo lya kukanyama lya kuthanguka.—Mako 12:18; Vili. 4:2, 3; 17:32; 23:6-8.

³ Omwo Paulu wendekele ha “vilongetha vya kushangumuka lijwi lya vuka-Yesu,” wendekele na ha “vilongetha vya . . . kuthanguka kwa vathsi. (Heve. 6:1, 2) Paulu wendekele mu kushula ngwendi vathsi vakathanguka. (Vili. 24:10, 15, 24, 25) Nameme likulahelo lya kuthanguka kwa vathsi lyakundama ku vilongetha vya kushangumuka, vije vinapu “vilongetha vya kulivanga vya lijwi lya Njambi,” oloni kuli vyuma vyavingi vyalivungila omu mu chilongetha. (Heve. 5:12) Vika twendekela ngocho?

4. Vihula muka vivanatha kutwihula vanu vamo ha kuthanguka kwa vathsi?

⁴ Omwo vanu vakashangumuka kulilongetha Mbimbiliya, vakalikuwu kutanda viñanda vya vanu vaje vathangukile kuthañulu, maneneni ñanda ya kuthanguka kwa Lazalu. Cho lalo, vakalilongetha ngwavo Avilahama na Yombi na Ndanyele vakulahelele ngwavo vathsi vakathanguka kulutwe. Mwatha kukumbulula vati lalo nga vamihula ha vukaleho vuje vumwetha ngwavo chikulahetho cha kuthanguka kwa vathsi chikalishulithilila nameme haneti thimbu yailaha kutunda havakulahethelele ngocho? Kuma Mbimbiliya yatumbula litangwa livakathanguka vathsi ndi? Vikumbululo ku vihula evi vikanyametha likulahelo lyetu, ngechi tuchimoneni vikumbululo vituwana mu Vithoneka.

5. Tuthimutwiya ha vyuma muka?

⁵ Kunapu kwakwathi kukulahela ngwetu munu atha kuthanguka nga haneti thimbu yaindondo kutunda ha kuthsa kwendi. (Yowa. 11:11; Vili. 20:9, 10). Oloni twatha kulinga vati nga vatuleka ngwavo kuthanguka kwa vathsi chikakalako munima ya myaka yaingi? Kuma mwatha kukulahela ngweni munu imunathsitha ololo nameme uje wathsile laja akathanguka ndi? Anukeni ngweni kuthanguka chije chivakulahethele kuthañulu chalishulithilile, cho neni mwakulahela ngweni chalingiwile. Mu ngila muka? Cho echi chalitombola vati na kuthanguka kwa vathsi kuje kutunavandamena kulutwe?

6. Yesu washulithilile vati mukanda wa Myatho 118?

⁶ Tuthimutwiyeni ha ñanda ya kuthanguka ivapolofwetele kuthañulu, ije ili ku mukanda wa Myatho 118, ije ivakendeka vanu vamo ngwavo vaithonekele kuli Ndaviti. Oku ku mukanda kuli lilombelo lije limwetha ngwavo: “Yove Shukulu Kalunga twamene . . . Njambi avethzikithe uje aija mu lithzina lya Shukulu Kalunga.” Hamo mwanuka ngweni awa majwi akukundama kuli Mesiya vanu vawendekele lalo omwo Yesu wakovelele mu Yelusalema ha litangwa lya Nisane 9, thimbu kanda athse. (Myatho 118:25, 26; Mateo 21:7-9) Mukanda wa Myatho 118 wakundamene vati kukuthanguka chije chivapolofwetele ngwavo chikalingiwa munima ya myaka yaingi? Vupolofweto vukwavo vuli omu mu mukanda wa Myatho ngwavo: “Limanya lije livavyanene vaka-kutunga, likelyo ololo linapu lya theho yakama kuli voshe.”—Myatho 118:22.

7. Vayunda vavyanene vati Yesu?

⁷ “Vaka-kutunga” vaje vapwile vantwama va vulombelo vwa Vayunda, vavyanene Mesiya. Kukwapwile lika kumuvyana ngwavo kethi ikeye Yesu nambe Kilisitu, oloni Vayunda vavangi vathzindile Yesu, cho vamuthsiyile. (Luka 23:18-23) Navo vanenethele ngwavo Yesu athse.

8. Yesu wapwile vati ‘limanya lya theho yakama’?

⁸ Nga Yesu vamuvyanene na kumuthsiya, cho kwethzile vati ngwavo apwe ‘limanya lya theho yakama’? Echi chalingiwile omwo wathangukile ku vathsi. Yesu wendekele ha chuma chimo chije chakwathele vanu vathzivithithe mwamuvwa. Wavatelelele chithimo cha vaka-kupanga mu chitungu vaje vayandethele vindungo vatumine vavenya chitungu, ngwe omwo Vaisalele  vayandethele tupolofweto vaje vatumine Njambi. Mamanethelelo, uje vavenya chitungu watumineko munendi yathzema. Uje mwana vamutambwile ndi? Embwe. Vaje vaka-kupanga mu chitungu, vathsiyile uje mwana. Yesu wakundikile chije chithimo ku majwi a vupolofweto aje ali ku mukanda wa Myatho 118:22. (Luka 20:9-17) Na kapositolo Petulu wendekele majwi a kulifwa ku “vantwama va Vayunda na vakulunu na valongethi va majwi a Lishiko vaje vakungulukile mu Yelusalema.” Wendekele hali ‘Yesu Kilisitu wa ku Nazaleta, uje ivashukikile ha [chiti cha kuyandethela NWT], uje yathangwile Njambi ku vathsi.’ Kutundoho, Petulu wendekele ngwendi: “Yesu ikeye uje vithoneka vyendekele hali ikeye ngwavo, ‘Limanya lije limwayeluwithile yeni vaka-kutunga likelyo linapu lya theho yakama kutuvakana oshe.’”—Vili. 3:15; 4:5-11; 1 Petu. 2:5-7.

9. Mukanda wa Myatho 118:22 wendeka ha vupolofweto muka vwa kulitila?

⁹ Vupolofweto vuli ku Myatho 118:22 vuje vwendeka ha kuthanguka, vwalishulithilile nameme kwetile myaka yaingi kutunda havavupolofwetelele. Mesiya vakamuvyana na kumuthsiya, oloni akathanguka na kupwa limanya lya theho yakama. “Kukwethi lithzina lyeka muno mu kaye lyanana Njambi ku vanu litunapande kwovokelamo,” kuvanga lya uje Mwana ivathangwile.—Vili. 4:12; Efeso 1:20.

10. (a) Vupolofweto muka vuli ku mukanda wa Myatho 16:10? (b) Vika twendekela ngwetu mukanda wa Myatho 16:10 kuwalishulithilile kuli Ndaviti?

¹⁰ Tuchithimutwiyeni ha vesi ikwavo ije yendeka ha kuthanguka. Mwetile myaka ya kutuvakana 1000 kutunda ha vathonekelele ovu vupolofweto kutwala noho havwalishulithilile. Itutakametha tukulahele ngwetu kuthanguka kuchikakala. Ku mukanda wa Myatho 16, uje wakundamene kuli Ndaviti kuli majwi awa ngwavo: “Ku ukanjithethze mu vukalo vwa vathsi, nameme kutava muka-kujela wove ngechi akanyonge.” (Myatho 16:10) Ndaviti kalumbunwine ngwendi kakathsi nambe kukala mu mbumbo embwe. Lijwi lya Njambi lyatuleka ngwavo Ndaviti wakuluvalele. Cho omwo wathsile, “vamuthsindile mu nganda ya Ndaviti.” (1 Vimye. 2:1, 10) Cho mukanda wa Myatho 16:10 wakundama kuli iya?

11. Mwetile myaka ingahi omwo Petulu wendekele ha majwi ali ku mukanda wa Myatho 16:10?

¹¹ Kuli vyuma vije vitukwatha tuthzivithithe ovu vupolofweto. Munima ya myaka ya kutuvakana 1000 kutunda havathonekelele ovu vupolofweto vuli ku mukanda Myatho na munima ya vyalumingo kutunda hathsililile Yesu na kuthanguka, Petulu wendekele ku mbunga ya Vayunda na vaje kethi Vayunda ha mukanda wa Myatho 16:10. (Tandeni Vilinga 2:29-32.) Petulu wendekele ngwendi Ndaviti wathsile, cho vamuthsindile. Vanu voshe vaje vakele na kutolilila Petulu vathzivukile oyo ñanda. Cho kukwethi vukaleho vumwetha ngwavo vanu valingile vimata na Petulu, omwo wendekele ngwendi: “Ndaviti wamwene vika Njambi akapanga kulutwe, cho wendekele ha kuthanguka” kwa Mesiya.

12. Mukanda wa Myatho 16:10 walishulithilile vati, cho echi chimwetha vika ha kuthanguka kuje kutunavandamena?

¹² Petulu wakanyamethele thimpi yendi omwo welukilile kwendeka majwi a Ndaviti aje ali ku Myatho 110:1. (Tandeni Vilinga 2:33-36.) Kupangetha mwamuvwa Vithoneka kwalingithile Petulu akwathe vanu vaje vakungulukile vatave ngwavo Yesu vanamupwitha “Mwene na Wakuvwavetha” nambe ngwetu Kilisitu. Cho lalo, vanu vathzivukile ngwavo mukanda wa Myatho 16:10 walishulithilile omwo Yesu wathangukile ku vathsi. Mu kwita kwa thimbu na kapositolo Paulu wendekele ha ñanda ya kulifwa ku Vayunda vaje vakele mu Antyoke mu Pisindiya. Vyuma vyendekele vyavetele ku vimbunge, cho vashakele kuthziva vyavingi. (Tandeni Vilinga 13:32-37, 42.) Evi viñanda vinapande kutakametha likulahelo lyetu ha vupolofweto vwa mu Mbimbiliya vuje vumwetha ngwavo vathsi vakathanguka kulutwe, nameme muneti myaka yaingi kutunda havakulahethelele ngocho.

13. Vihula muka vyakukundama ku kuthanguka vivanatha kwihula vanu?

¹³ Kututakametha kuthzivuka ngwetu nameme haneti myaka yaingi kutunda ha kuthsa kwa munu, oloni hanga akathanguka. Oloni vanu vanatha kwihula ngwavo: ‘Echi chilumbununa ngwavo njinapande kuvandamena thimbu yailaha kweta noho hakathangukila munu injathzema ndi? Vanu vaje vanathsi vakathanguka mwaka uka?’ Yesu walekele tupositolo vendi ngwendi kuli vyuma vimo vije kuvatha kuthzivuka. Viñanda vya kulova vya kukundama ku ‘vithimbu na myaka vavivwahetha ku moko ya Tate vavenya.’ (Vili. 1:6, 7; Yowa. 16:12) Oloni kuli viñanda vya kukundama ku thimbu ya kuthanguka vivanatuleke.

14. Kuthanguka kwa Yesu kunalithethze vati na kuthanguka kwa vanu vaje vathangukile te kanda aije hano hathi?

¹⁴ Tuchithimutwiyeni ha vanu vaje vathangukile, vaje vavanendeka mu Mbimbiliya mangana tuthzivithithe mwamuvwa ñanda ya kuthanguka. Munu wa kulitila uje wathangukile wapwile Yesu. Ngwe kathangukile ngwe kutukulahela ngwetu vanu vatwathzema vaje vanathsi tukavamona lalo. Vanu vaje vavathangwile kuli Elinja na Elisha thimbu Yesu kanda aije hathi, vathsile lalo, cho vachili mu vimbumbo. Oloni Yesu “wathangukile ku vathsi, cho kakathsi lalo embwe, kuthsa kukwethi na ndthzili lalo hali ikeye.” Ha thimbu ino, ali na “kuyoya ku myaka yoshe” mwilu, cho kakathsi lalo.—Loma 6:9; Kujo. 1:5, 18; Kolo. 1:18; 1 Petu. 3:18.

15. Vika twendekela ngwetu Kilisitu ikeye “mushoke wa kulivanga” nambe ngwetu vushuka vwa kulivanga?

¹⁵ Yesu ikeye walivangele kuthanguka na kuya mwilu. (Vili. 26:23) Oloni kethi ikeye lika ivakulahethele ngwavo akathanguka na kuya mwilu kukapwa munu wa ku sipilitu. Yesu wakulahethele tupositolo vendi va kulongwa ngwendi vakayula hamo nendi mwilu. (Luka 22:28-30) Ava tupositolo vapandele kuthsa tahi athinoni vawane chikandelela. Ngechi lika mukwafwile kuli Kilisitu, navo vathangukile na kukapwa vanu va ku sipilitu mwilu. Paulu wathonekele ngwendi: “Kilisitu vamuthangwile ku vathsi ngwe vemikile ngechi ngwavo vaje vanalala tulo twa kuthsa vakavathangula lalo.” Paulu wamwethele lalo ngwendi kukakala veka, vaje vakathanguka na kukayoya mwilu omwo wendekele ngwendi: “Munu na munu akathanguka na ngila yendi, Kilisitu ikeye mushoke wa kulivanga ku voshe [nambe ngwetu vushuka vwa kulivanga ku voshe] athinoni na vaje vanakundama kuli Kilisitu, vakathanguka omwo akaija [nambe kukalako kwendi].”—1 Koli. 15:20, 23.

16. Vyuma muka vinatukwatha kuthzivuka thimbu ya kuthanguka kwa vanu vaje vali na kuya mwilu?

¹⁶ Echi chinatukwatha kuthzivuka thimbu ya kuthanguka kwa vanu vaje vali na kuya mwilu. Echi kuthanguka chili na kulingiwa mu thimbu ya  kukalako kwa Yesu. Ha kutondethetha mu Vithoneka, Vakaleho va Yehova vanawana ngwavo thimbu ya kukalako kwa Yesu yashangumukile mu 1914. Eyi thimbu ichili na kutwalelelaho, cho futithi yaivi ya vyuma iliko ano matangwa ololo ihwa.

17, 18. Vika vili na kulingiwa kuli va kuvwavetha vamo ha thimbu ya kukalako kwa Kilisitu?

¹⁷ Mbimbiliya yatuleka mu kushula ha kuthanguka kwa vanu vaje vaya mwilu ngwavo: “Tushaka muthzivuke vuthunga hali vaje vanathsi.  . . Omwo tunakulahela ngwetu Yesu wathsile, cho wathangukile lalo, cho tunakulahela ngwetu Njambi akanena hamo na Yesu vaje vathsile . . . Yetu tuchili na kuyoya ha litangwa lije Mwene akaija [nambe ngwetu kukalako] kutukatwama kulutwe lwa vaje vathsile laja. Kukakala mutambi wa lijwi lyakama lya kushika . . . Cho Mwene ikeye vavenya akashuluka kutunda mwilu, . . . cho vaje vathsile mu kukulahela kuli Kilisitu vakathangukila mwonyo ha kulivanga, athinoni yetu tuchili na kuyoya ha thimbu ije vakatukungulwila hamo navo mu mashelwa na kuliwana na Mwene ha mukambwila. Cho tukakala hamo na Mwene thimbu yoshe.”—1 Tesa. 4:13-17.

¹⁸ Vakuvwavetha vamo vashangumukile kuthanguka mu thimbu ya kukalako kwa Kilisitu. Vakuvwavetha vaje vachitwalelelaho kuyoya kweta na ha ñavava yakama ‘vakavakungulwila hamo mu mashelwa.’ (Mateo 24:31) Vaje ‘vavakakungulula’ ‘kuvakathsi’ lalo. ‘Voshe vakemuka, vwathi vwathi, ngwe kukapula kwa lisho omwo lupembo lwa kukotoka lukaimba.’—1 Koli. 15:51, 52.

19. Chithangukilo muka cha “mwonyo wauvwa” chitunavandamena?

¹⁹ Ano matangwa, vaka-Kilisitu vavangi va kulongwa kuvapwile vakuvwavetha, cho kuvethi na lilavelelo lya kukayoya na Kilisitu mwilu. Oloni vali na kuvandamena “litangwa lya Mwene” Yehova, uje akamanetha futithi yaivi ili muno mu kaye. Naumo wahi athzivuka mpundu litangwa lya kuhwa kwa futithi yaivi, vukaleho vumwetha ngwavo lili muyehi. (1 Tesa. 5:1-3) Kutondoho, kukakala kuthanguka chikwavo lalo cha vanu vaje vakakala mu palandaisi hano hathi. Vaje vakathanguka vakapwa vanu va kulumbunuka, cho kuvakathsi lalo. Echi chikapwa chithangukilo cha “mwonyo wauvwa,” mwafwa chinalithethze na chije chalingiwile kunima kuli ‘vanakathzi vaje vatambwile vavushoko vwavo, vaje vathangukile’ ku vathsi, oloni vathsile lalo.—Heve. 11:35.

20. Mwafwa vika tukulahela ngwetu vanu vakathanguka mu ngila ije inapande?

²⁰ Mbimbiliya inendeka hali vanu vaje vathanguka na kukayoya mwilu ngwayo: “Munu na munu akathanguka na ngila yendi.” (1 Koli. 15:23) Cho twakulahela ngwetu na vanu vaje vakathanguka hano hathi navo vakathanguka mu ngila ije inapande. Echi chinapu chuma cha kukathametha. Kuma vaje vakathsa ku mamanethelelo a ñavava yakama vakathanguka ku maputukilo a Myaka 1,000 ya Kuyula kwa Kilisitu na kuvatambula kuli vaje vavathzivuka ndi? Kuma vanalume va kulongwa va kuthañulu vaje vapwile vantwama vakalivanga kuthanguka mangana vavwahethe vyuma na kukwatha vanu va Njambi mu kaye kakaha ndi? Vika vikalingiwa ku vanu vaje kuvapangelele Yehova? Vakathangukila kuli, cho vakathanguka tangwa lika? Vanu vanatha kwihula vihula vyavingi. Kuma kuli theho ya kushakethzeka vikumbululo ku vihula evi ndi? Kuma kutwapandele kuvandamena vyuma vikalingiwa kulutwe ndi? Tukavwahelela manene kukamona omwo Yehova akalingilamo evi vyuma.

21. Lilavelelo muka limulinalyo ha vathsi?

²¹ Ha thimbu ino, tunapande kukulahela manene Yehova uje natukulahetha ngwendi akapangetha Yesu mu kuthangula vathsi vaje vali mu vithinganyeka vyendi. (Yowa. 5:28, 29; 11:23) Yesu wamwethele ngwendi Yehova ali na ndthzili ya kuthangula vathsi omwo wendekele ngwendi, Avilahama na Isake na Yakomba ‘vali na kuyoyela muli ikeye.’ (Luka 20:37, 38) Ngechi, netu twatha kwendeka ngwe Paulu uje wendekele ngwendi: ‘Njili na lilavelelo muli Njambi . . . Vanu voshe vakathanguka ku vathsi.’—Vili. 24:15.