1-3. 1) ¿Kʼusi junukal chanubtasel ti toj tsots skʼoplal chkiltike? 2) ¿Kʼu yuʼun ti toj tsots skʼoplal chkiltike? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

¿KʼUSI van chatakʼbe ti jech oy buchʼu xi sjakʼbote: «¿Kʼusitik achʼunoj?»? Xuʼ van jaʼ chavalbe ta anil ti jaʼ Jpasvanej kuʼuntik li Jeovae xchiʼuk ti jaʼ yakʼoj li jkuxlejaltike. Xchiʼuk chavalbe van xtok ti jchʼunojtik ta stojolal li Jesuse xchiʼuk ti ay chamuk ta jtojolaltik ta skoj li jmultike. Jech xtok, ta van xavalbe ti chijkuxiutik sbatel osil ta jun Paraiso ta jelavele. Pe, ¿mi ta van xavalbe skʼoplal li chaʼkuxesele?

² Xuʼ van jpatoj koʼontontik ti xuʼ kuxul xijkom li ta mukʼta tsatsal vokolile xchiʼuk ti chijkuxiutik ta sbatel osil ta Balumile, akʼo mi jech, oy lek srasonal kuʼuntik sventa xkaltik ti jaʼ jun chanubtasel toj tsots skʼoplal li chaʼkuxesele. Li jtakbol Pabloe laj yalbe srasonal ti kʼu yuʼun toj tsots skʼoplale, xi laj yale: «Ta melel, ti chʼabaluk bu chichʼ chaʼkuxesel li animaetike, xkoʼolaj kʼuchaʼal muʼyuk yichʼoj chaʼkuxesel li Kristo eke». Ti muʼyukuk xchaʼkuxi li Jesuse muʼyuk yakal ch-ajvalilaj jechuk li avie xchiʼuk muʼyuk sbalil jechuk li chanubtasel chkaltik ta sventa li ajvalilal yuʼune (kʼelo 1 Korintios 15:12-19). Pe li voʼotike jchʼunojtik ta melel ti chaʼkuxi li Jesuse yuʼun ta jpakbetik skʼoplal li chanubtasel ta sventa li  chaʼkuxesele akʼo mi chlabanvan li krixchanoetike. Mu xijkoʼolajutik kʼuchaʼal li jsaduseoetik ti jaʼik jbabeetik ta relijion yuʼun li judaetik ta voʼnee yuʼun li stukike chalik ti chʼabal li chaʼkuxesele (Mar. 12:18; Ech. 4:2, 3; 17:32; 23:6-8).

³ Li Pabloe laj yal ti «chaʼkuxesele» jaʼ jun «li kʼusitik kʼun [o tsotsik skʼoplal] ta chanel ta sventa li Kristoe» (Evr. 6:1, 2). Jamal laj yakʼ ta ilel ti xchʼunoj lek ti oy li chaʼkuxesele (Ech. 24:10, 15, 24, 25). Li chaʼkuxesele jaʼ li «kʼunil chanubtaseletik [o li kʼusitik tsotsik skʼoplal] ta sventa li lekil chʼul mantaletik yuʼun Diose», pe taje maʼuk skʼan xal ti kʼun ta aʼibel smelolale (Evr. 5:12). ¿Kʼu yuʼun jech chkaltik?

4. ¿Kʼusitik van xuʼ jakʼbe jbatik ta sventa li chaʼkuxesele?

⁴ Kʼalal lik jchantik li Vivliae te la jchantik ti oy buchʼutik chaʼkuxiik li ta voʼnee, jech kʼuchaʼal li Lasaroe. Jech xtok, te la jchantik ta sventa Abraan, Job xchiʼuk Daniel ti xchʼunojik lek ti xuʼ xchaʼkuxiik ta mas jelavel li buchʼutik chchamike. Pe, xuʼ van oy buchʼu xi sjakʼbe sbae: «¿Mi chkʼot onoʼox ta pasel li chaʼkuxesel ti voʼne xa tajek albil skʼoplale? ¿Mi jamal chal Vivlia ti kʼusi ora chkʼot ta pasel li chaʼkuxesele?». Jkʼeltik batel kʼusi stakʼobiltak chakʼ li Vivliae yuʼun jaʼ tskoltautik sventa stsatsub li xchʼunel koʼontontike.

5. ¿Kʼusi baʼyel chkalbetik skʼoplal?

⁵ Li voʼotike mu vokoluk chkaʼitik ta xchʼunel ti xuʼ xchaʼkuxi li jun krixchano ti jaʼtik to slajele (Juan 11:11; Ech. 20:9, 10). Pe, ¿mi stakʼ jpat koʼontontik ti xuʼ xchaʼkuxi li buchʼu voʼne xa tajek slajele? Jech xtok, voʼne xa tajek albil skʼoplal ti oy chaʼkuxesele, pe ¿mi xuʼ jpat koʼontontik ti chkʼot ta pasele? Veno, jkotoltik jchʼunojtik ti kʼot ta pasel jun chaʼkuxesel ti ta sienal xa noʼox jabil baʼyel albil skʼoplale. ¿Buchʼu skʼoplal taje? Xchiʼuk, ¿kʼuxi te tsakal skʼoplal li jun chaʼkuxesel ti jmalaojtik ta jelavele? Baʼyel jkʼelbetik skʼoplal taje.

6. ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti jaʼ kʼot ta stojolal Jesus li kʼusi chal Salmo 118?

⁶ Li ta Salmo 118 ti xuʼ van jaʼ la stsʼiba li Davide te chalbe skʼoplal ta sventa li jun chaʼkuxesel laj kaltike, xi chale: «Mucʼul Dios, avocoluc coltauncutic ta ora [...]. Toj lec li bochʼo chtal ta sventa Mucʼul Diose». Li ta 9 yuʼun nisan kʼalal junchib xa ox kʼakʼal skʼan xcham li Jesuse och batel li ta Jerusalene, li epal krixchanoetik ti te oyike la xchaʼalik li albil kʼop ta sventa Mesias taje (Sal. 118:25, 26; Mat. 21:7-9). Pe, ¿kʼuxi jnaʼojtik ti jaʼ yakal chalbe skʼoplal jun chaʼkuxesel li salmo liʼe xchiʼuk ti chkʼot ta pasel ta mas jelavele? Yuʼun xi to chal li salmoe: «Li ton ti muʼyuc lec laj yilic li jpasnaetique jaʼ onoʼox iʼoch ta mero chiquin na» (Sal. 118:22).

7. ¿Kʼusi la spasbeik Jesus li judaetike?

⁷ ¿Buchʼutik skʼoplal ‹li jpasnaetik› ti la spʼajik li Mesiase? Jaʼik li ajvalil judaetike. Muʼyuk la xchʼamik ti jaʼ li Kristoe xchiʼuk mu xojtikin la skuy sbaik. Maʼuk noʼox, yuʼun oy epal judaetike x-avetik ta skʼanel ti akʼo xichʼ milel li Jesuse (Luk. 23:18-23). Jaʼ yuʼun chaʼa, jaʼ ta smulik ti laj yichʼ milel li Jesuse.

8. ¿Kʼuxi xa noʼox ti xuʼ xkʼot ta «chiquin na» li Jesuse?

⁸ Li Jesuse laj yichʼ pʼajel xchiʼuk la smilik, jaʼ yuʼun, ¿kʼuxi xa noʼox ti xuʼ xkʼot li ta «chiquin [nae]»? Jaʼ noʼox mi laj yichʼ chaʼkuxesele. Li Jesuse lik xchapbe skʼoplal jun loʼil ta sventa jun vinik ti oy jayib velta la stak batel smosotak ta stojolal li jtsʼunolajeletik yuʼune. Pe li stukike jaʼ noʼox la stsakik ta majel li mosoiletike. Ta slajeb xa une jaʼ la stak batel li xnichʼon ti skʼanoj tajeke xchiʼuk jaʼ li buchʼu chichʼ komel skotol li kʼusitike, pe li jtsʼunolajeletike muʼyuk la stsakik ta venta, yuʼun la smilik li kereme. ¿Kʼusi chakʼ ta ilel li loʼil liʼe? Li Jeovae eke la stakbe echʼel j-alkʼopetik li j-israeletike, pe jaʼ noʼox la stsakik ta majel.  Kʼalal laj xa ox yalbe skʼoplal Jesus li loʼil liʼe, laj yalbe skʼoplal xtok li albil kʼop ta Salmo 118:22 (Luk. 20:9-17). Kʼalal jaʼo te stsoboj «sbaik ta Jerusalen li ajvaliletike [...], li moletike xchiʼuk li jchanubtasvanejetik ta Mantale», li jtakbol Pedro la xchaʼal li versikulo taje. Laj yalbe skʼoplal li «Jesukristo li Jnasaretal vinike, ti la [smilik] ta jtel teʼe pe ti chaʼkuxesat yuʼun Diose». Vaʼun xi to laj yal ta jamale: «Taje jaʼ ‹li ton ti muʼyuk sbalil laj avilik voʼoxuk li jvaʼanej naoxuke, li ton taje jaʼ li bu kʼotem ta chikin na ti mas tsots skʼoplale›» (Ech. 3:15; 4:5-11; 1 Ped. 2:5-7).

9. ¿Kʼusitik toj labal sba chkʼot ta pasel laj yal li Salmo 118:22?

⁹ Jech kʼuchaʼal laj xa kiltike, ta sienal xa onoʼox jabil albil skʼoplal ta Salmo 118:22 ti oy jun chaʼkuxesele. Te laj yal xtok ti chichʼ pʼajel xchiʼuk chichʼ milel li Mesiase, akʼo mi jech, ta xichʼ chaʼkuxesel xchiʼuk chkʼot ta mero «chiquin na». Kʼalal chaʼkuxi li Jesuse kʼot kʼuchaʼal jpojvanej kuʼuntik «yuʼun chʼabal yan biil ta balumil ti akʼbil tal ta stojolal krixchanoetik ti xuʼ xijkol yuʼune» (Ech. 4:12; Efes. 1:20).

10. 1) ¿Kʼusi chalbe skʼoplal li Salmo 16:10? 2) ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti maʼuk kʼot ta stojolal David li kʼusi chal li salmo liʼe?

¹⁰ Avie kalbetik skʼoplal yan versikulo ta Vivlia ti chalbe onoʼox skʼoplal li chaʼkuxesele. Li jun albil kʼop liʼe mas xa ta jmil jabil ti albil tal skʼoplale. Li kʼusi kʼot ta pasel liʼe jaʼ chakʼ jchʼuntik ti xuʼ xkʼot ta pasel ta melel li chaʼkuxesele akʼo mi voʼne xa tajek ti albil skʼoplale. Xi laj yal David li ta Salmo 16:10: «Muc teuc chacomtsanun o ta jmuquinal; muʼyuc chavacʼbe yil cʼu xʼelan cʼaʼel li achʼulnichʼone». ¿Mi jaʼ skʼan xal ti yuʼun muʼyuk xa bu chcham-o li Davide o ti muʼyuk chbat li ta yavil mukinale? Moʼoj, yuʼun li Vivliae chal ti molib xchiʼuk cham li Davide vaʼun «te bat yichʼ muquel ta slumal stuc yoʼ bu mucul li smoltotaque» (1 Rey. 2:1, 10). Vaʼun chaʼa, ¿buchʼu van chalbe skʼoplal li ta Salmo 16:10?

11. ¿Kʼu sjalil jelav sventa xchapbe smelolal Pedro li kʼusi chal Salmo 16:10?

¹¹ Kʼalal echʼ xa ox jayibuk xemana xchaʼkuxiel li Jesuse, jaʼ xkaltik, kʼalal echʼem xa ox mas ta jmil jabil ti la stsʼiba Salmo 16:10 li Davide, li jtakbol Pedroe la xchapbe smelolal ta smilal xa noʼox judaetik xchiʼuk achʼ jchʼunolajeletik ta sventa ti buchʼu skʼoplal li ta teksto taje (kʼelo Echos 2:29-32). Laj yal ti «cham xchiʼuk laj yichʼ mukel» li Davide. Laj to yal xtok ti «laj yil xchiʼuk laj xa onoʼox yal [David] ta sventa li xchaʼkuxesel» Mesias ta jelavele. Muʼyuk buchʼu chopol laj yaʼiik li kʼusi laj yal li Pedroe yuʼun snaʼojik ti jaʼ jech kʼot ta pasele.

12. 1) ¿Kʼuxi kʼot ta pasel li Salmo 16:10? 2) ¿Kʼusi chakʼ jchantik li jun albil kʼop ti kʼot ta pasel ta stojolal Jesuse?

¹² Sventa jamaluk lek smelolal xkom li kʼusi laj yal li Pedroe laj yakʼ ta ilel xtok li kʼusi chal Salmo 110:1 (kʼelo Echos 2:33-36). ¿Kʼusi kʼot ta pasel ta skoj ti laj yilik ti ta Vivlia la slokʼes li kʼusi laj yalbe skʼoplale? Ep tajek buchʼutik lik xchʼunik ti jaʼ «Kajvaltik xchiʼuk Kristo» li Jesuse. Jech xtok, laj yil skotolik li kʼusi chal Salmo 16:10 ti jaʼ kʼot ta pasel ta stojolal Jesus kʼalal chaʼkuxie. Ta mas tsʼakal li jtakbol Pablo eke la stunes li versikuloetik ta salmo sventa xcholbe mantal li judaetik ta jteklum «ta Antiokia ta [Pisidiae]». Toj echʼ xa noʼox labal sba laj yaʼiik li kʼusi laj yal li Pabloe, jaʼ yuʼun laj to skʼanik ti oyuk to kʼusitik yan xchapbatik smelolale (kʼelo Echos 13:32-37, 42). ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Jaʼ ti xuʼ jchʼuntik ta sjunul koʼontontik ti kʼot ta pasel li albil kʼopetik ta Vivlia ta sventa li jun chaʼkuxesele akʼo mi ta sienal xa noʼox jabil echʼ sventa xkʼot ta pasele.

13. ¿Kʼusi van xuʼ sjakʼbe sbaik junantik ta sventa li chaʼkuxesele?

¹³ Akʼo mi ta sienal xa noʼox jabil laj yichʼ alel ti oy chaʼkuxesele, tspat tajek koʼontontik ti ta onoʼox xkʼot ta pasel ta jelavele. Pe xuʼ  van oy buchʼu xi sjakʼbe sbae: «¿Mi jal to tajek skʼan jmala sventa jchaʼkʼel li kutsʼ kalal xchiʼuk li kamigotake? ¿Kʼusi ora chkʼot ta pasel li chaʼkuxesele?». Jvules ta joltik li kʼusi laj yalbe yajtakboltak li Jesuse: laj yalbe ti oy kʼusitik mu snaʼike o ti mu to stakʼ snaʼike. Xchiʼuk laj yal ti «jaʼ noʼox li Totil te oy ta vinajel ti xuʼ xal kʼusi ora chkʼot ta pasel li kʼusitike» (Ech. 1:6, 7; Juan 16:12). Pe, ¿mi jaʼ van skʼan xal ti yuʼun mu stakʼ naʼel jsetʼuk ti kʼusi ora chkʼot ta pasel li chaʼkuxesele? Moʼoj.

14. ¿Kʼu yuʼun mu xkoʼolaj li xchaʼkuxesel Jesus xchiʼuk li yan chaʼkuxeseletike?

¹⁴ Li chaʼkuxeseletik chalbe skʼoplal Vivliae jaʼ tskoltautik ta yaʼibel smelolal li kʼusi la jakʼtik echʼ parafoe. Li xchaʼkuxesel Jesuse jaʼ li mas tsots skʼoplal ta skotole. Yuʼun ti muʼyukuk jech kʼot ta pasele, chʼabal spatobil koʼontontik sventa jchaʼkʼeltik yan velta li kutsʼ kalaltik xchiʼuk li kamigotaktike. Li ta skʼakʼalil Elias xchiʼuk Eliseoe oy buchʼutik laj yichʼik chaʼkuxesel, pe jaʼ noʼoxe muʼyuk xkuxiik ta sbatel osil. Chamik yan velta xchiʼuk pasik ta lum yan velta. Pe jaʼuk li Jesuse «jnaʼojtik ti mu xa bu [chcham-oe]» xchiʼuk ti «muʼyuk xa bu chventainat yuʼun li lajelale». Kuxul xa-o ta «sbatel osil» ta vinajel (Rom. 6:9; Apok. 1:5, 18; Kol. 1:18; 1 Ped. 3:18).

15. ¿Kʼu yuʼun chkaltik ti «jaʼ sba sat tsʼunobil» li Jesuse?

¹⁵ Jaʼ to sba velta jech kʼot ta pasel ti kʼu yelan chaʼkuxi li Jesuse xchiʼuk jaʼ li mas tsots skʼoplale (Ech. 26:23). Pe maʼuk noʼox stuk ti chichʼ chaʼkuxesel sventa xbat ta vinajele, yuʼun laj yalbe ta jamal yajtakboltak ti jmoj chbat spasik mantal ta vinajele (Luk. 22:28-30). Pe, ¿kʼusi skʼan xkʼot ta stojolalik sventa staik li matanal taje? Jaʼ ti baʼyel skʼan xchamik jech kʼuchaʼal kʼot ta stojolal li Jesuse, vaʼun ta xichʼik chaʼkuxesel kʼuchaʼal jun kuxlejal ti mu xvinaj ta kʼelele. Li jtakbol Pabloe xi la stsʼiba ta sventa taje: «Laj xa yichʼ chaʼkuxesel li Kristoe, jaʼ sba sat tsʼunobil kʼotem ta sventa li buchʼutik vayemik xa ta lajelale». Jech xtok, laj yal ti oy to yan buchʼutik chichʼik chaʼkuxesel sventa xbatik ta vinajele, xi laj yale: «Ta jujuntal xkechet chkʼot ta pasel: jaʼ sba sat tsʼunobil li Kristoe, laje jaʼ li buchʼutik yuʼun Kristo kʼalal mi liʼ xa oye» (1 Kor. 15:20, 23).

16. ¿Bakʼin chchaʼkuxiik li buchʼutik chbatik ta vinajele?

¹⁶ ¿Kʼusi chakʼ kiltik li kʼusi laj xa jchantik tale? Jaʼ ti jaʼo chichʼik chaʼkuxesel kʼalal mi liʼ xa ox oy Jesus li buchʼutik chbatik ta vinajele. Li stestigotak Jeovae epal jabil xchapojbeik tal smelolal ta Vivlia ti jaʼo lik talel ta 1914 ti «liʼ xa oy» li Jesuse. Taje muʼyuk to bu tsutsem li avie, pe jutuk xa tajek skʼan xvul slajeb li chopol balumil liʼe.

17, 18. ¿Kʼusi chkʼot ta stojolal junantik li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele?

¹⁷ Li Skʼop Diose chalbe to mas skʼoplal li chaʼkuxesel ta vinajele, xi chale: «Ta  jkʼankutik ti akʼo xanaʼik ta sventa li buchʼutik vayemik ta lajelale [...]. Yuʼun mi oy xchʼunel koʼontontik ti cham xchiʼuk ti chaʼkuxi li Jesuse, jaʼ jech ek, li buchʼutik vayemik ta lajelal ta stojolal Jesuse jmoj ch-ikʼatik talel yuʼun Dios sventa jmoj oyikuk xchiʼuk li Jesuse». Vaʼun xi chal li kʼusi chkʼot ta pasele: «Mi kuxulutik to kʼalal liʼ xa oy Kajvaltik voʼotik ti kuxulutike, maʼuk me baʼyel chijchaʼkuxi ti jaʼ tsʼakal to li buchʼutik vayemik xa ta lajelale; yuʼun chyal talel ta vinajel li Kajvaltike, tsots chtakvan ta ikʼel». Xi to chal xtoke: «Vaʼun baʼyel chichʼik chaʼkuxesel li buchʼutik chamemik ti jaʼik yajtsʼaklomtak Kristoe. Vaʼun ta jelavele chkichʼtik ikʼel batel li voʼotik ti kuxulutik toe, jmoj chkichʼtik ikʼel batel xchiʼukik, vaʼun chijmuy batel ta vinajel sventa chbat jnup jbatik ta tok xchiʼuk li Kajvaltike; vaʼun jmoj xa oyutik-o xchiʼuk li Kajvaltike» (1 Tes. 4:13-17).

¹⁸ Kʼalal te xa ox van kʼuuk sjalil lik ti «liʼ xa oy» li Jesuse, jaʼo kʼot ta pasel li chaʼkuxesel ta vinajele. Pe li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel ti liʼ to kuxulik ta Balumil kʼalal yakal li mukʼta tsatsal vokolile chichʼik «ikʼel batel» ta tok. ¿Kʼusi smelolal taje? Li Vivliae chal ti buchʼutik chichʼik «ikʼel [batele]» mu persauk ti xvayik ta lajelale, jaʼ xkaltik, ti mu persauk jal ta xchamike. Yuʼun li stukike chichʼik «jelel ta anil, jech kʼuchaʼal ta jvikʼel ta jmutsʼel noʼox ta [satil], jaʼo kʼalal chichʼ tijel li slajeb okʼese» (1 Kor. 15:51, 52; Mat. 24:31).

19. ¿Kʼusi tskʼupinik li krixchanoetik ti tstaik li «chaʼkuxesel ti mas leke»?

¹⁹ Jutuk mu skotoluk li yajtsʼaklomtak Kristo avie muʼyuk tʼujbil chbatik ta vinajel mi jaʼuk chbat xchiʼinik ta ajvalil li Jesuse. Li kʼusi noʼox smalaojike jaʼ ti xichʼ lajesel li chopol balumil li ta «skʼakʼalil Jeovae». Muʼyuk buchʼu snaʼ bakʼin chkʼot ta pasel taje, pe jamal xvinaj ti batsʼi jutuk xa tajek skʼane (1 Tes. 5:1-3). Kʼalal mi laj xa ox yichʼ lajesel li chopol balumil liʼe, ta xkʼot yorail sventa xchaʼkuxiik talel ta smiyonal xa noʼox krixchanoetik ti liʼ chnakiik ta Balumil ta jun Paraisoe. Maʼuk noʼox, yuʼun xuʼ spasik ta tukʼil krixchano xchiʼuk ti muʼyuk xa bu chchamik-oe. Taje jaʼ jun «chaʼkuxesel ti mas [lek]» jech kʼuchaʼal li chaʼkuxeseletik ta mas voʼnee, yuʼun chaʼchamik yan velta li stukike (Evr. 11:35).

20. ¿Kʼu yuʼun xuʼ xkaltik ti lek xcholet o lek xchapet chkʼot ta pasel li chaʼkuxesel ta jelavele?

²⁰ Li Vivlia xtoke chal ti «ta jujuntal xkechet chkʼot ta pasel» li chaʼkuxesel ta vinajele (1 Kor. 15:23). Jech oxal, xuʼ jchʼuntik ti lek xcholet chkʼot ta pasel ek li chaʼkuxesel ta Balumile. Pe xuʼ van xi jakʼbe jbatike: «¿Kʼusi ora chchaʼkuxiik tal li buchʼutik jaʼtik to slajelike? ¿Mi ta slikebaltik noʼox van li Ajvalilal ta Jmil Jabil sventa xchʼamatik yuʼun li yutsʼ yalalik xchiʼuk li yamigotakike? Li buchʼutik tukʼ echʼik ta voʼne xchiʼuk ti snaʼik lek sbeiltasel li steklumal Diose, ¿mi jaʼik van baʼyel chchaʼkuxiik tal sventa sbeiltasik li steklumal Diose? Mi chchaʼkuxiik li buchʼutik muʼyuk laj yojtikinik li Jeovae, ¿kʼusi van ora chchaʼkuxiik talel xchiʼuk bu van jotukal?». Ep ta jmoj kʼusitik xuʼ jakʼbe jbatik, pe li avie maʼuk yorail sventa jvul koʼontontik ta sventa taje. Li kʼusi mas leke jaʼ ti jmalatik noʼox xchiʼuk ti jkʼeltik kʼu yelan chkʼot ta pasele. ¡Toj labal me sba mi laj kiltik kʼu yelan tspas Jeova skotol taje!

21. ¿Kʼusi ti jmalaojtik chkʼot ta pasele?

²¹ Yoʼ to yakal ta jmalatik chkʼot ta pasel li chaʼkuxesele skʼan xkakʼtik persa ti jtsatsubtastik li xchʼunel koʼontontik ta stojolal Jeovae. Yuʼun jamal laj yal ta stojolal Jesus ti chchaʼkuxes li buchʼutik te oy ta snopbene (Juan 5:28, 29; 11:23). Li Jesuse laj yal ti xkoʼolaj kuxul to chil Jeova li Abraan, Isaak xchiʼuk li Jakobe. Taje jaʼ jun sprevail ti yuʼun xuʼ xchaʼkuxes animaetik li Jeovae (Luk. 20:37, 38). Jech oxal, xuʼ jech xkal ta sjunul koʼontontik ek li kʼusi laj yal Pabloe: ti oy spatobil koʼontontik ta stojolal Dios ti oy chaʼkuxesele (Ech. 24:15).