1, 2. Jé é ne tyelé minleme bebiaé béziñe yôp, éyoñe bon ba kômbô duban?

BETOYINI beyé’é Kalate Zambe ba ve bebiene ngumba be Yéhôva a duban. Abui ya été e ngenane bisoé. Be nga yaé benya mejôô été, a tyi’i na, ba ye bo Zambe ésaé ényiñe jap ése. (Bs. 1:1-3) Nge ô ne mbiaé, éko éziñe na wo fe ô ne ôjeja’a ya yen ane mone wôé a duban.​—Ve’ek ôsimesan ôte a wu ô ne kalate 3 Jean 4.

² Ve nlem ô tyele wo yôp. Éko éziñe na ô nga yen ane bisoé biziñe bi nga duban melu mvus, bi nga su’ulane taté na, bia sôane miñye’elane miziñe ya Kalate Zambe. Bevo’o ya été be nga lume Yéhôva mvus. Nalé a nga bo na ô ko woñe na, nge ô jô’é na mone wôé a duban, a ne taté na a bo Yéhôva ésaé, mvuse ya valé a viane lume nye mvus. A ne fe bo ane Bekristene ya tisone ya Éphèse ya ntete mimbu ôsu, mbe Yésus a nga jôô be na: “Ô li’iya nye’ane wôé  ya atata’a.” (Nli. 2:4) Aval avé ô ne kui na ô volô mone wôé na, a “yaé akui nyian”? (1 P. 2:2) Éve’ela Timothée ja ye ve bia éyalane ya nsili ôte.

3. (a) Avale biyoñ avé Timothée a nga bo Kristen, aval avé a nga kañese miñye’elane be mbe be va’a nye? (b) Paul a nga se’e Timothée amu mame melal mevé?

³ Éko éziñe na Timothée a nga bo Kristen mbu 47 ya É.J., éyoñ ôsu nlômane Paul ô nga jome Lystres. Éyoñ éte, Timothée a ngenan ésoé, a mbe a tôñe’e mam a mbe a yé’é. Mvuse mimbu mibaé, nde Paul a nga nyoñe nye, a ke jome mekônda a nye. Éyoñe mimbu bebé 16 mi lôteya, Paul a nga tili Timothée na: “Tebe’e ne bip e mam ô nga yé’é a kañese ane benya mejôô été. Wo yeme be beza ô nga yé’é me. Aso ébôbo’o abialé dôé, wo yeme Mimfufube Mintilan [Mintilane mi ne nkobô Hébreu]; mi bili ngule ya ve wo fe’e ja [ye ve wo ényiñ] a zene ya mbunan ô ne be Krist Yésus.” (2 Tim. 3:14, 15, Mfefé Nkôñelan) Paul a nga tili nye na (1) a yeme Mimfufube Mintilan, (2) a nga kañese mam a nga yé’é, a (3) a nga bi fe’e ja ye ve nye ényiñ, a zene ya mbunan ô ne be Krist Yésus.

4. Bikpwelé bivé bi nga volô wo na ô yale bone bôé? (Fombô’ô fôtô ya atata’a ya ayé’é di.)

⁴ Mbôle ô ne mbiaé, wo yi na mone wôé a yeme Mimfufube Mintilan. Den, Mimfufube Mintilane mite mi ne bekalate ya Bible be nga tilibane nkobô Hébreu a nkobô Grèk. To’o ôyôme mongô ô ne yeme bôt, a minkañete ya Kalate Zambe. Ékôane Yéhôva ja ve bebiaé abui bikpwelé be ne belane bie na, be volô bone bap. Éko éziñe na bikpwelé biziñe ya été bi ne nkobô wôé. Te vuane na, Mimfufube Mintilane mmie mi ne volô môte na a bi mbamba élat a Yéhôva.

5. (a) Jé ja tinane na, e ‘kañese benya mejôô’? (b) Jé ja kate bia na, Timothée a nga buni mam a nga yé’é a lat a Yésus?

⁵ Ñyemane ya Mimfufube Mintilan ô ne nya mfi. Ve, bebiaé ba yiane yeme belane wô asu ya na be ye’ele bone bap. Timothée a mbe fe a ‘kañese’e benya mejôô.’ Nkobô Grèk, bifia bite bia tinane na, “e tabe ndi a” nge ke “e buni, a e yeme na jôm éziñ é ne benya mejôô.” Timothée a mbe a yeme’e benya mejôô aso nkeñelé. Ve éyoñ a nga bi abime mimbu éziñ, émien a nga yiane kañese miñye’elane mite, a nga yiane fase mame ma liti na, Yésus a mbe fo’o Messie. Ñyemane wé ôte ñwô ô nga wônô mbunane wé. Ngule mbunane Timothée a mbe a bili ñwô ô nga tindi nye na, a duban, a na, a ke jome mekônda a Paul.

6. Aval avé ô ne volô mone wôé na a buni mam a yé’é?

⁶ Aval avé ô ne lôñe mbunane mone wôé asu ya na, a bi ngule mbunan ane Timothée? Jam ôsu, bo’o ôjibi. Ngule mbunane ja so ki atemetem, mbunan ô vo’o ke kôéban ane ôkon. Mongô ase a yiane belane mfasane wé na, a kañese benya mejô. (Lañe’e Beromain 12:1.) A mbiaé, ô bili beta ésaé ya bo asu ya na, mone wôé a bi ngule mbunan, e dañedañ éyoñ a sili minsili. Bi tame nyoñ éve’an.

7, 8. (a) Aval avé ésa éziñ a wô’ô bo ôjibi éyoñ a ye’ele ngone jé? (b) Amu jé wo yene na, e ne mfi na wo fe ô vu nye mfa’a ôte?

 ⁷ Thomas a bili ngon é ne mimbu 11, a jô na: “Éyoñe ngo jam ja sili ma na, ‘Nga e ne bo na, Yéhôva a nga jô’é na biôme bi so atemetem?’ nge ke na, ‘Amu jé bia bo ke mam méziñ a bôte bevok, ane vôt, asu na mam me tyendé?’ Biyoñe biziñe me wô’ô di anyu asu ya na, me ve nye mbamba éyalan. Nya ajôô a ne na, mbunan ô nji so amu abui ñyeman. Wo yaé ôte’ete’e ôte’etek, amu mame môt a vo’o ke sôan.”

⁸ Avale Thomas a jô, e yeme ye’ele mongô a sili ôjibi. Fulu ôjibi é ne fo’o mfi asu Bekristene bese. (Beco. 3:12) Thomas a nga yene na, asu ya na ngone jé é kañese ñye’elan éziñ, a mbe a yiane laan ajô ete a nye abui biyoñ. A mbe a yiane bo de a zene ya Kalate Zambe, asu ya na, mon a kañese ñye’elan ôte. Thomas a jô na: “Éyoñe jam da ndeñele ngone jangan e ne nya mfi, bia minga wom bi wô’o jeñe na bi yeme nge a buni mam bia ye’ele nye, a nge a kôme me wôk. Nge a sili minsili, mbamba jame le. Nya ajôô a ne na, me wô’ô ko woñ éyoñ a kañese jam éziñ teke sili minsili.”

9. Aval avé ô ne ye’ele mone wôé Mejô me Zambe?

⁹ Éyoñe bebiaé ba ye’ele bone bap a ôjibi ôse, nalé a volô bon ôte’ete’e ôte’ete’e na, be bi “ndam a nté a ôyap yôp a édok” ya miñye’elane ya Kalate Zambe. (Beép. 3:18) Bi ne jeñe mam ma yian a ôkala wop a abime ñyemane be bili. Abime mbunane wop wo yaé, abim ete fe ngule ya kamane mbunane wop fe ja yaé. (1 P. 3:15) Éve’an é ne na, ye mone wôé a ne timine jame da boban éyoñe môt a wu a zene ya Kalate Zambe? Ye a yeme wô’ô jame Kalate Zambe a jô mfa’a ôte? * E ye’ele mone wôé Mejô me Zambe été a sili fo’o ôjibi, ve ngule wo ve é nji bo zezé.​—Dt. 6:6, 7.

10. Bebiaé ba yiane fe ye’ele a zene ya jé?

¹⁰ E ne été na, mbamba éve’ela wôé a ne fe mfi, nge a volô mone wôé na a bi ngule mbunan. Stéphanie a bili bengone belal a jô na: “To’o éyoñe bengone bam be mbe be ngenane bongô, me mbe me sili’i mamiene na, ‘Ye ma laane fo’o a bone bam na, me kate be amu jé me too ndi na, Yéhôva a ne vevea Zambe, na a nye’e bia, a na, mezene mé mese me ne zôsô? Ye bengone bam ba yen abime ma nye’e Yéhôva?’ Me vo’o ke tabe ndi na, bengone bam ba ye bi mbunan nge mbunane wom mamien ô nji bo ngul.”

11, 12. Jé é ne fek, a amu jé bi ne jô na, sa ke ve mimbu étam mmie mia ve fek?

¹¹ Avale bia te yene mvus, Timothée a mbe (1) a yeme Mimfufube Mintilan, (2) a nga kañese fe mam a nga yé’é. Ve jé Paul a mbe a kômbô’ô jô éyoñ a nga jô na, Mimfufube Mintilan mi ne ve Timothée ‘fe’e ja ye ve nye ényiñ’?

¹² Kalate Étude perspicace des Écritures, Volume 2, a jô na, e Kalate Zambe, fek é ne “atyeñe mbelane ñyeman, a mbamba mbelane ñwô’ane bia wô’ô mam asu ya na, bi dañe minjuk, bi  sa’ale mbia be mam, bi tôé minsôñane miangan, nge lebe bôte bevo’o na be bo avale da. Môt a ne fek a selane nyi a ne akut.” Kalate Zambe a jô na, “akut e ne ntiñetan nleme mongô été.” (Min. 22:15) Nalé a tinane na, fek é ne ndeme ya môt a ne éwôlô. Môt a bo éwôlô mfa’a ya nsisim sa ke amu a nto nnôm, ve amu a ko Yéhôva woñ, a bili fe nkômbane ya bo nye mewôk.​—Lañe’e Besam 111:10.

13. Aval avé mongô a ne liti na, a bili fe’e ja ye ve nye ényiñ?

¹³ Bisoé bi wôneya mfa’a ya nsisim bi vo’o ki beta “yeñelane li a li a yele a évuñulu ése” ya mbia minkômban, nge ke mbia mewoso. (Beép. 4:14) Momo, ba yaé mfa’a ya nsisim a bi “ngule ya yemelane jôm é ne abé a ji é ne mvaé.” (Beh. 5:14, Mfefé Nkôñelan) Ba liti na ba yaé a bo bitôtôlô éyoñe ba nyoñe mbamba mintyi’an, to’o éyoñe bebiaé bap, nge ke benya bôtô be nji yene be. (Beph. 2:12) Avale fek ete nde da ve ényiñ. (Lañe’e Minkana 24:14.) Aval avé ô ne volô mone wôé na, a bi avale fek ete? Taté’é jeñe na ô liti nye na, Mejô me Zambe mme me tele ôsu ényiñe jôé. A yiane yene na, mejô ma kui anyu dôé a mimboane miôé mia liti na, Mejô me Zambe me ne nya mfi asu dôé.​—Bero. 2:21-23.

14, 15. (a) Mongô a kômbô duban a yiane taté bi biyalane ya minsili mivé? (b) Aval avé ô ne volô mone wôé na, a fase bibotan a ye bi nge a tôñe metiñe me Zambe?

¹⁴ Ve, ô nji yiane su’u ve na ô kate mone wôé mame me ne mvaé a abé. Wo yiane fe volô nye na, a jeñe biyalane ya avale minsili di: ‘Amu jé Kalate Zambe a kamane bia na, bi bo mame nleme wongan wo tindi bia na bi bo? Jé ja liti ma na, miñye’elane ya Kalate Zambe mi ne kom ése mfi asu dam mamien?’​—És. 48:17, 18.

¹⁵ Mongô a kômbô duban a yiane na, ô volô nye mfa’a ôfe. Wo yiane fe volô nye na, a yeme yene mimbe’e mia so éyoñe môt a bo Kristen. Bibotane bivé  a ye bi? Mam mevé a ye tyi, nge sé’é? Amu jé bibotan a ye bi, bi ne abui a dañe mam a sup? (Mc. 10:29, 30) A yiane yeme mam mete ôsusua na a duban. Volô’ô mone wôé na, a bindi bibotan a ye bi nge a bo Yéhôva mewôk, a mbia be mam ba ye kui nye nge a bo nye melo. Nalé aye volô nye na, a yeme na, e tôñe miñye’elane ya Kalate Zambe a ne kom ése mfi asu dé émien.​—Dt. 30:19, 20.

16. Jé bebiaé ba yiane bo nge mone wop a dubaneya a taté na a sôane miñye’elane miziñ?

¹⁶ Wo ye bo aya nge mone wôé a dubaneya, ve a taté na a sôane miñye’elane miziñ? Ésoé éziñ é ne taté na, ja nye’e mame ya émo, nge ke na é nga sôane na, e ne mfi ya tôñe miñye’elane ya Kalate Zambe. (Bs. 73:1-3, 12, 13) A bebiaé, yema’ané na, avale mia ye kôm ajô ete e ne volô mone wônane na, a ke ôsu a bi ngule mbunan, e ne fe yalé nye feñ. Nde ñhe, nyoña’ané ntyi’ane ya bo te wosane mone wônan nge a tebe aval été éte, to’o a ngenane mongô nge ésoé. Nsôñane wônan wo yiane bo na, mi su’u nye a nye’an ôse a volô nye.

17, 18. Nge mone wôé a sôane miñye’elane miziñ, aval avé ô ne volô nye?

¹⁷ E ne été na, éyoñ a nga duban, mone wôé a nga liti bôt été na, a ve émiene ngumba ngumba be Yéhôva. A nga ka’ale Yéhôva na, a ye nye’e nye a dañe biôme bivo’o bise. (Lañe’e Marc 12:30.) Yéhôva a nji nyoñe ngaka’a éte éngbwemese, môt ase a bo ngaka’a éte fe a nji yiane nyoñe je éngbwemese. (Ec. 5:4, 5) A mbiaé, tobe’e mbamba éyoñe na, ô volô mone wôé na a simesane ngaka’a a nga bo Yéhôva évôvoé été. Ôsusua na wo bo de, yeme’e belane bikpwelé ékôane Yéhôva ja ve bebiaé. Nge ô bo nalé, wo ye liti mone wôé na, ngaka’a a nga bo Yéhôva é nji bo fianga jam. Wo ye fe liti nye bibotane môt a bi éyoñ a ve émiene ngumba be Yéhôva éyoñ a duban.

¹⁸ Mbamba melebe me ne kalate Les jeunes s’interrogent​—Réponses pratiques, volume 1, appendice a ne nlô ajô na, “Les parents s’interrogent.” Appendice ate a jô na: “Te tyi’i avôl avôle na, mone wôé a bo éngana’a. Jam éziñ nde e ne tindi nye na, a bo nalé.” A ne bo bemvôé bé. A ne fe bo mbôle a nji bi bemvôé, nge ke mbôle a simesane na, a vo’o ke bo éwôlô nsisim ane bisoé bivo’o bi ne Bekristen. Appendice ate a ke ôsu a jô na: “Ô ne yene na, a bo ke nalé amu éngana’a. Mam méziñe mme ma tindi nye na, a fase nalé éyoñe ji.” Mvuse ya valé, appendice ate a ve bebiaé melebe be ne belane me na, be volô bone bap be tele aval été éte.

19. Aval avé bebiaé be ne ve bone bap ‘fe’e ja ye ve be ényiñ’?

¹⁹ Bebiaé be be’e beta mbe’e, be bili fe beta ma’a: e yale bon “melep a ñye’elan Tate été.” (Beép. 6:4) Avale nlô ajô wu wo te liti bia, bebiaé be nji yiane su’u ve na, ba ye’ele bone bap Mejô me Zambe, ba yiane fe volô be na be wônô mbunane wop. Ba yiane bi ngule mbunan, nalé aye volô be na, be ve bebiene ngumba be Yéhôva a na, be bo nye ésaé a nleme wop ôse. Ngo’o nge Mejô me Yéhôva, mbamba nsisime wé, a ngule bebiaé ba ve, bi ne volô be na, be ve bone bap ‘fe’e ja ye ve be ényiñ.’