1, 2. Dahme kahrehda ekei pahpa nohno kan kin pwunodki ni ahnsou me neirail seri kan kin men inoukihong Siohwa arail mour oh papidaisla?

TOHNSUKUHL en Paipel kid kid kei inoukihongehr Siohwa arail mour oh papidaisla. Me tohto rehrail iei me pwulopwul kan me tikida nan padahk mehlel oh piladahr soangen mour me keieu mwahu. (Mel. 1:1-3) Ma kowe pahpa de nohno Kristian men, ele ke kin kasikasik rahno me noumw pwutako de serepeino pahn papidaisla.​—3 Sohn 4.

² Ahpw mwein ke pahn pwunodkihte. Ele ke kilangehr ekei me pwulopwul me papidaisla ahpw mwuhr tepida peikasalki ma sapwellimen Koht koasoandi kan uhdahn mwahu ong irail. Ekei pil kesehla padahk mehlel. Eri ke kakete pwunodki me noumw serio  pahn tepida papah Siohwa ahpw mwuhr sohla poakohng padahk mehlel duwehte nin tapio. Mwein e pahn duwehla ekei Kristian ko nan Episos ni mwehin wahnpoaron ko. Sises mahsanihki irail: “Omw limpoakohng ie tikitiklahr, e sohte duwehte omw limpoak en mahso.” (Kaud. 2:4) Ia duwen omw kak sewese noumw serio en kolokolete eh limpoak en kehlail oh “keirda oh mourkihla”? (1 Pit. 2:2) Kitail kak sukuhlkihsang mehn kahlemeng en Timoty.

3. (a) Ia duwen Timoty eh wiahla Kristian men, oh ia duwen eh kapwaiada dahme e sukuhlki? (b) Soahng siluh dah me Pohl ndahki Timoty?

³ Wahnpoaron Pohl tepin mwemweitla Listra nan pahr 47. Mwein ih ahnsou me Timoty, me pwulopwulte, sukuhlki duwen sapwellimen Sises padahk kan. E kapwaiada dahme e sukuhlki oh sounpar riau mwuri, e tepida iang Pohl seiloakseli. Mpen sounpar 16 mwuri, Pohl ntinglahng Timoty: “Ke en nantihong ni me mehlelo me ke padahngkiher oh uhdahn kamehlele. Pein kowe ese ihs me omw sounpadahk, oh ke pil ese me sang ni omw kisin seri ke pil kin ese Pwuhk Sarawi [Palien Paipel ni Lokaiahn Ipru], me kak kasalehiong uhk erpit me kak kahluweiukalahng nan mour soutuk sang ni omw pwoson Krais Sises.” (2 Tim. 3:14, 15) Tehk me Pohl nda me Timoty (1) ese Pwuhk Sarawi, (2) uhdahn kamehlele dahme e sukuhlkiher, oh (3) ale erpit me kak kahluwahlahng ih mour soutuk ni eh pwoson Krais Sises.

4. Dahme ke kin doadoahngki pwehn padahki noumw seri tikitik kan? (Menlau kilang tepin kilel.)

⁴ Nin duwen pahpa de nohno Kristian men, ke men noumw serio en ese nting sarawi kan, me rahnwet iangahki Palien Paipel ni Lokaiahn Ipru oh Palien Paipel ni Lokaiahn Krihk. Pil seri tikitik kan kak sukuhlki duwen aramas akan oh soahng kan me wiawi nan Paipel. Sapwellimen Siohwa pwihn kin wiahda pwuhk oh kasdo tohto me pahpa nohno kak doadoahngki pwehn sewese neirail seri kan. Mehnia rehn soahng pwukat me mieier ni pein omw lokaia? Noumw serio anahne ese dahme mi nan Paipel pwe en kak kakairada nanpwungmwahu kehlail rehn Siohwa.

5. (a) Ia wehwehn en “uhdahn kamehlele”? (b) Ia duwen atail ese me Timoty uhdahn kamehlele rongamwahwo duwen Sises?

⁵ E sohte itar en ihte padahkihong noumw seri kan duwen aramas akan oh soahng kan me wiawi nan Paipel. Tamataman me Timoty pil padahngkiher oh “uhdahn kamehlele.” Timoty ese Palien Paipel ni Lokaiahn Ipru ‘sang ni eh kisin seri.’ Mwuhr, e uhdahn kamehlele me Sises iei Mesaiao. Ahn Timoty pwoson uhdahn kehlail kahrehda e papidaisla oh iang Pohl doadoahk nin duwen misineri men.

6. Ia duwen omw kak sewese noumw seri kan en kakairada pwoson Mahsen en Koht?

⁶ Ia duwen omw kak sewese noumw seri kan en kakairada arail pwoson duwehte me Timoty wia, pwe ren pil kak padahngkiher oh “uhdahn kamehlele”? Keieu, ken kanengamah. Ke anahne ahnsou pwehn kakairada pwoson laud. Oh omw kamehlele mehkot sohte wehwehki me noumw seri kan pahn pil mwadangete kamehlele. Emenemen seri anahne “kasawih mehkoaros” pwehn kakairada eh pwoson Paipel. (Wadek 1 Deselonika 5:21.) Nin duwen pahpa de nohno men, mie soahng kan me ke kak wia pwehn sewese noumw seri kan en kakairada arail pwoson, ahpw mehlel ni arail kin idek peidek. Kitail pahn kilang dahme kitail kak sukuhlkihsang mehn kahlemeng en emen pahpa.

7, 8. (a) Ia duwen emen pahpa Kristian eh kasalehda kanengamah ni eh kin padahki nah serepeino? (b) Iahd me ke anahne kasalehda kanengamah ong noumw serio?

⁷ Thomas, me nah serepeino sounpar 11, nda  me nah serepeino kin idek reh soangen peidek kan duwehte: “Siohwa ketin kahrehiong mour en kekeirda pwehn miehla soangsoangen mour nin sampah?” de “Dahme kitail seu iang tohn atail wasa oh iang usuhs ape, pwehn song kamwahwihala soahng kan?” Ekei pak, Thomas anahne pelianda eh men ndaiongete dahme nah serepeino anahne kamehlele. E ese me emen kin uhdahn kamehlelehla padahk mehlel kaidehn sang ni eh wehwehkihla ire mehlel laud ehu, ahpw sang ni eh kin esehla mehn kadehde tohto.

⁸ Thomas pil ese me e anahne kanengamah pwehn padahki nah serepeino. Kristian koaros anahne kanengamah. (Kol. 3:12) Thomas ese me ahnsou laud anahn oh e pil anahne koasoiong nah serepeino pak tohto pwehn sewese ih en kamehlele padahk mehlel. E anahne sewese nah serepeino en pein medemedewe duwen dahme e kin sukuhlki sang Paipel. Thomas nda: “Ong ire kesempwal kan, ngehi oh ei pwoudo kin men ese ma nait serepeino uhdahn kamehlele dahme e sukusukuhlki oh ma e pwungki. Ma mie eh peidek, met mwahu. I pahn pwunodki ma e pwungki ire ehu ahpw sohte idek peidek.”

9. Ia duwen omw kak sewese noumw seri kan en kamehlele Mahsen en Koht?

⁹ Ni pahpa nohno kan ar kin kasukuhl ni kanengamah, neirail seri kan pahn tepida wehwehkihla ia uwen tehlap, reirei, ile oh loal en pwoson. (Ep. 3:18) Kitail kak kasukuhlih irail ni ahl ehu me konehng arail sounpar oh arail koahiek en wehwehki soahng kan. Ni ahnsou me arail pwoson dahme re sukuhlki kin lalaudla, e sohla pahn apwal ong irail en kasalehiong meteikan, iangahki iengarail tohnsukuhl kan, dahme re kin kamehlele. (1 Pit. 3:15) Karasepe, noumw seri kan kak doadoahngki Paipel pwehn kawehwehda dahme kin wiawi ni emen eh mehla? Ia duwe, re uhdahn pwungki padahk wet? * Tamataman me ke anahne kanengamah pwehn sewese noumw serio en kamehlele Mahsen en Koht. Met uhdahn mie katepe.​—Deud. 6:6, 7.

10. Dahme pil kesempwal ni omw padahki noumw seri kan?

¹⁰ Pein omw mehn kahlemeng pil kesempwal pwehn sewese noumw seri kan en kakairada pwoson. Stephanie, me naineki serepein silimen, nda: “Sangete ahnsou me nei seri ko uhdahn tikitik, I kin pein idek rehi, ‘I kin koasoiaiong nei seri kan ia kahrepen ei uhdahn kamehlele me Siohwa ketin mie, duwen sapwellime limpoak, oh pwung en sapwellime ahl akan? E uhdahn sansal ong nei seri kan me I uhdahn poakohng Siohwa?’ I sohte kak leme me nei seri kan pahn uhdahn kamehlele ma pein ngehi sohte kamehlele.”

11, 12. Dahkot erpit, oh ia duwen atail ese me e sohte kin pidada ia uwen mah en aramas emen?

¹¹ Kitail sukuhlkiher me Timoty (1) esehla Pwuhk Sarawi oh (2) uhdahn kamehlele dahme e padahngkiher. Ahpw ia wehwehn en Pohl nda me Pwuhk Sarawi kak kahrehiong Timoty en ahneki erpit me kak kahluwalahng ih nan mour soutuk?

¹² Pwuhken Insight on the Scriptures (lokaiahn wai) Volume 2, kawehwehda me nan Paipel, erpit kin pidada “koahiek en doadoahngki mwahu loalokong oh dehde pwehn kamwahwihala kahpwal kan, soikala keper kan, kapwaiada mehn akadei kan, de kaweid meteikan en wia mepwukat. E uhdahn weksang pweipwei.”  Paipel mahsanih me “seri kan kin wia mehkot sapwung ni ar sohte wehwehki oh seukautih.” (Lep. Pad. 22:15) Pwehki emen me ahneki erpit sohte kin wia mehkot pweipwei, kahrehda erpit wia kilelepen koahiek. Emen me kin lemmwiki Siohwa oh men peikiong ih wia aramas koahiek men, kaidehn pwehki e wie mahmahlahr.​—Wadek Melkahka 111:10.

13. Ia duwen me pwulopwul kan ar kak kasalehda me re ahneki erpit me kak kaluhwahiraillahng mour soutuk?

¹³ Me pwulopwul kan me koahieklahr nan padahk mehlel sohte kin “wekiwekidengkiseli angin” arail ineng kan de sang ahn me pwulopwul teikan ar madamadau. (Ep. 4:14) Ahpw “arail kehl en madamadau” kin “kaiahnda mwahu pwehn kasawihada dahme pwung oh sapwung.” (Ipru 5:14, NW) Eri re kin wiahda pilipil erpit kan, pil ni ahnsou kan me arail pahpa nohno de aramas laud teikan sohte kilikilang irail. (Pil. 2:12) Soangen erpit wet kin anahn pwehn kahluwalahng emen nan mour soutuk. (Wadek Lepin Padahk 24:14.) Ia duwen omw kak sewese noumw seri kan en kakairada soangen erpit wet? Ke anahne tehk mwahu me re ese dahme ke kin kesempwalki. Re anahne kilang me ke kin songosong en mour pahrekiong koasoandi kan en Paipel sang ni omw koasoi oh wiewia.​—Rom 2:21-23.

14, 15. (a) Dahme emen me pwulopwul me men papidaisla anahne medemedewe? (b) Ia duwen omw kak sewese noumw seri kan en doudouloale kapai kan me kohsang arail peikiong sapwellimen Koht kosonned kan?

¹⁴ Ahpw pwehn sewese noumw seri kan en kakairada pwoson, e sohte itar en ihte padahkihong irail dahme pwung oh dahme sapwung. Ke pil anahne sewese irail en doudouloale soangen peidek kan me duwehte: ‘Dahme kahrehda Paipel kalekeikitailsang soahng kan me mwomwen mwahu? Ia duwen ei kak uhdahn ese me koasoandi kan en Paipel kin ahnsou koaros mwahu ong ie?’​—Ais. 48:17, 18.

¹⁵ Ma noumw serio men papidaisla, sewese ih en pil medewe mwahu duwen pwukoa kan me e anahne wia mwurin eh papidaisla. Dahme e medewehki duwen pwukoa pwukat? Ia  kamwahupen mepwukat? Kahpwal dah kan me e kakete lelohng? Dahme kahrehda kamwahupe kan kin laudsang kahpwal pwuko? (Mark 10:29, 30) E uhdahn kesempwal en medewe kanahieng soahng pwukat mwohn ahnsoun papidais. Sewese noumw serio en doudouloale kapai kan me kohsang eh peik oh pil imwila suwed kan en sapeik. Eri e uhdahn pahn kamehlele me eh kin idawehn koasoandi kan en Paipel pahn ahnsou koaros mwahu ong ih.​—Deud. 30:19, 20.

16. Dahme pahpa nohno kan anahne wia ma pwoson en neirail seri me papidaislahro tepida luwetala?

¹⁶ Dahme ke kak wia ma noumw serio tepida peikasalki padahk mehlel mwurin eh papidaisla? Karasepe, noumw pwutako de serepeino ele perenkihda soahng kan en sampah. De noumw serio tepida peikasalki ma en idawehn koasoandi kan en Paipel iei elen mour me keieu mwahu. (Mel. 73:1-3, 12, 13) Mwomwen omw mwekidki met kak kamwakid eh pahn pousehlahte papah Siohwa de soh. Song en dehr akamaikihong noumw serio ire wet, sohte lipilipil ma e tikitikte de ma met e ekis laudlahr. Ahpw tehk mwahu me e ese me ke kin poakohng oh men sewese ih.

17, 18. Ma me pwulopwul men kin peikasal, ia duwen eh pahpa oh nohno ara kak sewese ih?

¹⁷ Emen me pwulopwul me papidaislahr wiadahr inou ehu ong Siohwa. E inoukihda en poakohng oh papah ih laudsang soahng koaros. (Wadek Mark 12:30.) Siohwa ketin kilangwohng met nin duwen inou kesempwal ehu, oh kitail pil anahne wia duwehte. (Ekl. 5:4, 5) Katamankihong noumw serio duwen met. Ahpw keieu, wadek oh onopki pwuhk de soahng kan me sapwellimen Siohwa pwihn wiahda ong pahpa nohno kan. Eri, ni ahnsou me konehng oh ni ahl kadek, kawehwehiong noumw serio me eh pilada en inoukihong Siohwa eh mour oh papidaisla kin uhdahn kesempwal oh pahn wahdo kapai tohto.

¹⁸ Karasepe, ke kak diarada kaweid mwahu nan oaritik kan (appendix) en “Questions Parents Ask” me mi ni imwin pwuhken Questions Young People Ask​—Answers That Work, Volume 1 (lokaiahn wai). E kaweidki pahpa nohno kan me ren dehr mwadangete medewe me neirail seri pwulopwul kan solahr pwungki padahk mehlel, ahpw ren diarada ia uhdahn kahpwalo. Mwein serio kin mi pahn kasongosong sang ienge kan de mwein e kin kelekelehpw. De serio pehm me irail me pwulopwul teikan kin wiewia laudsang ih nan sapwellimen Siohwa doadoahk. Ire oaritik ko (appendix) pil kawehwehda me soahng pwukat sohte kin wehwehki me noumw serio sapwungki dahme ke kin kamehlele. Soahng pwukat kin kalapw kohsang kahpwal teikan me e ahneki. Iren oaritik ko pil kihda iren sawas ong ia duwen pahpa nohno kan ar kak sewese seri men me kin peikasalki padahk mehlel.

19. Ia duwen pahpa nohno kan ar kak sewese neirail seri kan en ahneki ‘erpit me kak kahluwairaillahng nan mour soutuk’?

¹⁹ Nin duwen pahpa de nohno men, ke ahneki pwukoa kesempwal oh pwais kaselel en kairada noumw seri kan ni “kaweid oh kaiahn en Siohwa.” (Ep. 6:4, NW) Kitail sukuhlkiher me met wehwehki me ke anahne padahkihong noumw seri kan duwen dahme Paipel mahsanih oh sewese irail en uhdahn kamehlele dahme re sukuhlki. Ni arail pwoson eh laudla, e pahn kamwakid irail en inoukihong Siohwa arail mour oh patohwanohng ih dahme keieu mwahu rehrail. Mweidohng sapwellimen Siohwa mahsen, sapwellime manaman oh omw kin doadoahk laud en sewese noumw seri kan en ahneki ‘erpit me kak kahluwairaillahng nan mour soutuk.’