Yeni ku mithzimbu

Yeni ku mitwe ya viñanda

Kuthzivuka Vyuma Vije Vikalingiwa Kulutwe

Kuthzivuka Vyuma Vije Vikalingiwa Kulutwe

Mwathinganyekaho laja ha vyuma vije vikamilingiwila kulutwe na nanga yeni ndi? Muthinganyeka ngweni mukafuka indi mukakala mu chithzemo indi mukakala mu vuli? Mukayoya myaka yaingi indi yaindondo? Vanu vanalihula evi vihula ha myaka yaingi.

Vaka-sayansi vali na kulongetha na kumwena chimweja vyuma vije vikalingiwa kulutwe. Nameme vyuma vimo vivakendeka vikalishulithilila, oloni vimo kuvyethi kulishulithilila, cho vikwavo vili na kuvakoveletha lika mu vukalu. Chakumwenako, mu 1912, Guglielmo Marco uje wapangele telegraph, wendekele ha vyuma vya kulutwe ngwendi: “Kwija kwa ma telegraph kukamanetha vindthzita.” Muka-kwimanena Kampani ya Decca Record wavyanene chivunga chimo cha vaka-kwimba mu 1962, cho wakulahelele lalo ngwendi vivunga vimo vya vaka-kwimba myatho kupangetha mangita vakavitundithako.

Vamo vakehula vaka-mathseno ha vyuma vije vikalingiwa kulutwe. Vamo vakatanda vyuma vije vili mu mangazini na vije vili mu mapapelo a mithzimbu muje muli vinangulo vya vaka-kuleka vanu vyuma vya kulutwe kupangetha vingongonothi. Vamo vakehula vaka-kutaha vaje vatha “kutanda” vyuma vije vikalingiwa kulutwe kulikwathetha makadi na manambala nambe mifunda ya mu mavoko.

Mu kushaka kuthzivuka vije vikalingiwa kulutwe, vanu vamo va ku thañulu vakele na kulomba vukwathi ku tupilisitu va vanalume na va vanakathzi mangana vinjambi vavo vavaleke vyuma vikalingiwa kulutwe. Chakumwenako, Mwene Croesus wa ku Lydia watwalele vwana vwa theho kuli muka-kwendeka vyuma vya kulutwe wa ku Delphi mu Greece, mangana amuleke vyuma vyatha kukasholoka nga alwitha Siluse wa ku Pelesha. Uje muka-kwendeka vyuma vya kulutwe wendekele ngwendi Croesus akanyongetha “vumwene vwa ndthzili” nga alwa na Siluse. Omwo Croesus wathzivile ngocho waile kukalwitha Siluse, kukapwa muje vumwene vwendi vukevwo vwanyongele.

Vyendekele uje muka-kwendeka vyuma vya kulutwe vyapwile vya makuli, nameme viñanda vyendekele vyasholokele ngwe vya vuthunga. Croesus wakovelele mu vukalu vwakama mwafwa ya viñanda vya makuli vivamulekele. Vanu vaje vehula vyuma vikalingiwa kulutwe ku vimbanda nambe kupangetha vyuma vyeka vanatha kuviyitha lika vimbongo vyavo.