Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

Bantu abatemuka myanda iki kumpala

Bantu abatemuka myanda iki kumpala

Tobandjile kwiyipusha abikekala nshalelo oobe na a kifuko kyobe mu mafuku aafiki su? Akakupetesha myabi su nkabutu, kifulo su okekala na kinyongwa kya kwipusha bu e bupenka? Okekala na muwa munda mwa mafuku e bungi, su muwa obe aukekala wa mafuku apeela? Bantu mbakule myanda ibungi pabitale ino nkonko munda mwa bipwa bibungi.

Lelo uno bantu balongye ngofu abalongaa bitundwilo kampanda na kupwandikisha abikekala mu mafuku aafiki. Imo myanda yabadi batemukye ngikumbane, ingi ngikutwe kulombana. Bu kileshesho, mu kipwa kya 1912, Guglielmo Marconi, badi mutushe twamo twa kwisamba nato kushi myoshi ya nshinga, abadi bamuteemune bu badi mutemukye’shi: “Kutuka kwa twamo tushi na myoshi ya nshinga akukemika ngoshi.” Ungi muntu badi mu kompanyi abetanyina bu Decca, bakatukile mu kisaka kya bantu abayimbaa misambo kyabetanyinaa bu Beatles mu kipwa kya 1962, pabakatukile bambile’shi kino kisaka kya misambo takishala kyende kumpala nya.

Bangi bantu abendaa mu kwipusha ba nganga bwabadya kuuka myanda ya mu mafuku aafiki. Bamo abendaa mu kuteka malango kwi bantu abelaa lubuko na nyenyenyi sunga ba astrologue; mu ma jurnale ebungi abemusolaa bantu abapakaa manga a lumonyi abetanyinaa bu horoscope. Bangi bantu abendaa kwi bantu abele lubuko, abakula’shi abauku myanda ifwame pa kupatuula bifwatulo bya ku ma kalata, bungi, sunga mifunda ya mu masa.

Mu kwitatshisha kwabo bwa kukimba bya kuuka myanda ya mu mafuku aafiki, bamo bantu ba kala abadi abakepusha bantu bababadi abetanyina bu ba oracles—ba tshite mwakwidi balume sunga bakashi babadi abakula myanda ifwame mwishina dya b’efile babo. Ungi musango, abadi bakule’shi Crésus Nfumu a mu Lydie batumine bintu bya muulo bu kya buntu kwi oracle sunga tshite mwakwidi a mu Delphes, mu Grèce, na kumuteka bwa’shi alongye bwa kuuka abikafudila mwanda su enda mu kulwa ngoshi na Siruse nfumu a mu Perse. Uno tshite mwakwidi bambile’shi Crésus akabutula “ampire mukata” su enda mu kulwa ngoshi na Siruse. Bu bibadi mushinkamishe’shi akatshokola, Crésus bayile ku ngoshi, anka ampire mukata ababadi babutule ngaye!

Myanda ibabadi abatemuka kwi ba oracle tayibadi ya kukulupila nya; ibadi ayimweneka bu y’eyendo kushi kutala lupese lwa bantu abadi abatshokola ngoshi. Crésus badi mushimishe bintu byoso pa mwanda wa myanda ya madimi ibabadi bamulungule, aye nkupeta masaku akata. Bantu bakwete kukimba bya kuuka myanda ya mu mafuku aafiki pa kufuba na mishindo i kwanka binobino bakwete kupeta bipeta bibuwa su?