Samfala oli lukluk ol sta blong talemaot fiuja. Oli ting se ol sta, mun, mo ol planet oli gat bigfala paoa long laef blong ol man. Oli talem se, fasin mo fiuja blong wan man, i dipen long ples we ol sta oli stap long hem, taem man ya i bon.

Nating se fasin ya blong lukluk ol sta blong talemaot fiuja i stat long Babilon bifo, be ol man oli folem yet. Long 2012, oli askem kwestin long ol man Amerika se, fasin ya blong lukluk ol sta blong talemaot fiuja i laenap wetem sayens o nogat. Bitim 30 pesen oli talem se fasin ya i “laenap lelebet wetem sayens,” mo 10 pesen i talem se “i laenap fulwan.” ?Tok ya i tru? Nogat. Hemia from we:

• Ol planet mo sta oli no gat paoa long laef blong man long fasin we ol man blong lukluk fiuja oli talem.

• Plante tok we ol man ya oli talemaot i no klia, taswe i save stret long enikaen man nomo.

• Fasin ya blong talemaot fiuja from ol sta i stanap long tingting blong bifo, se ol planet oli stap goraon long wol. Be hemia i no tru, from we ol planet oli stap goraon long san.

• Wan man i save go luk ol defdefren man blong lukluk sta, be bambae oli no talem sem samting long hem.

• Ol man blong lukluk sta oli wokem wan spesel kalenda, we i gat 12 haf blong hem. Oli putum nem blong ol haf ya wanwan folem ol grup blong sta. Oli ting se ol sta ya oli gat paoa long laef blong ol man wanwan, i dipen long dei mo manis we oli bon. Be long ol handred yia we i pas, sloslo wol i jenisim ples blong hem long medel blong ol grup blong sta, taswe kalenda ya i no moa stret.

Oli ting se wanwan grup blong sta i save soemaot fasin blong man we i bon long stret taem we ol sta ya oli kamaot. Be blong talem stret, olgeta man we oli bon long sem dei, oli no gat sem fasin. Dei we man i bon i no soemaot se fasin blong hem bambae i olsem wanem. Ol man blong lukluk sta oli jajem man folem samting we oli ting se i tru, be i no folem prapa fasin blong man. ?I stret blong mekem olsem?

Stat long taem bifo kasem tede, plante man oli go luk ol kleva we oli lukluk ol saen blong talemaot fiuja. Sam kleva oli lukaot saen long ol samting olsem gat blong man mo anamol, mo fasin blong man faol blong kakae. Sam narafala oli lukluk lif ti o makas blong kofe, we i stap long kap afta we man i dring. Tede oli yusum ol kad, majik glas, daes, mo sam narafala rod blong talemaot fiuja blong man. ?Olsem wanem? ?Yumi save trastem ol saen ya blong soemaot fiuja? Nogat. I gud yumi tokbaot from wanem.

Traem tingbaot: Olgeta man blong talemaot fiuja oli sud givim sem save long saed blong wan man. Be plante taem samting we wan kleva i talem i defren long samting we narafala kleva i talem. Nating se tufala i yusum sem rod blong talemaot fiuja, be tufala i no givim sem save. Mo tu, sipos wan man i askem sem kwestin long tu kleva we tufala i yusum ol kad blong talemaot fiuja, ansa blong tufala i sud sem mak. Be plante taem i no olsem.

Plante man oli no moa trastem ol kleva we oli talemaot fiuja. Oli talem se ol kad mo ol majik glas we ol kleva oli yusum, oli nating nomo. Ol kleva oli wajem ol man i bitim ol tul we oli yusum. Maet oli askem kwestin, nao oli makem gud ol toktok mo aksen blong man ya blong faenemaot ol samting long saed blong hem. Nao oli mekem olsem se oli kasem save long hem tru long wan spesel paoa, be man ya nomo i bin talem. Taem oli luk se man ya i trastem olgeta, oli askem bigfala mane long hem.

Ol man blong lukluk sta mo ol saen oli givim tingting se, taem yumi bon laef blong yumi i gat plan finis. ?Be hemia i tru? Baebol i talem se yumi naf blong jusum bilif blong yumi mo samting we yumi wantem mekem, mo ol jus ya oli gat paoa long fiuja blong yumi.—Josua 24:15.

Ol man we oli wosipim God oli gat wan moa risen blong sakemaot ol fasin ya blong talemaot fiuja. Baebol i talem se: ‘Bambae yufala i no mas go luk ol kleva, makemgud ol smosmol saen, mekem singsing long man, wokem ol bisnes blong masing mo posen, mo singaot long ol devel blong dedman blong oli givhan long yufala. Hae God i no laekem nating ol man we oli stap mekem olsem.’—Dutronome 18:10-12.