Sunwhlẹvu-pinpọn yin aliho de nado yọ́n sọgodo bọ mẹhe yise to e mẹ lẹ nọ lẹndọ sunwhlẹvu, osun, po planẹti lẹ po nọ deanana gbẹzan gbẹtọ lẹ tọn. Sunwhlẹvu-pọntọ lẹ nọ dọ dọ fie onú enẹlẹ te to wẹkẹ lọ mẹ to whenue mẹde yin jiji wẹ nọ do mẹhe nkọ mẹlọ na yin po sọgodo etọn po hia.

Dile etlẹ yindọ Babilọni hohowhenu tọn mẹ gbọ́n wẹ sunwhlẹvu-pinpọn bẹjẹeji sọn, e gbẹ́ gbayipe taun to egbehe. Dodinnanu États-Unis tọn de to 2012 dohia dọ mado-atọ̀n mẹhe yè kanhose lẹ tọn wẹ lẹndọ sunwhlẹvu-pinpọn ma yin “nuyọnẹn wintinwintin sọmọ” bọ mado-ao dọ dọ “nuyọnẹn wintinwintin he siso” wẹ. Be nugbo wẹ ya? Lala. Nuhewutu e do yinmọ die.

• Planẹti po sunwhlẹvu lẹ po ma tindo huhlọn de he gán deanana gbẹtọ lẹ dile sunwhlẹvu-pọntọ lẹ dọ do.

• Nuhe yé nọ dọ gando sọgodo go lẹ gán jọ do mẹdepope go to whedepopenu.

• To egbehe, linlẹn hohowhenu tọn he mẹlẹ tindo dọ planẹti lẹ nọ to lilẹdo aigba wẹ sunwhlẹvu-pọntọ lẹ nọ hodo nado dọ nuhe na jọ to sọgodo. Nugbo lọ wẹ yindọ osun wẹ planẹti lẹ nọ to lilẹdo.

• Sunwhlẹvu-pọntọ voovo ma nọ dọ nudopolọ gando sọgodo mẹdopolọ tọn go.

• Sunwhlẹvu-pọntọ lẹ nọ má gbẹtọ lẹ do ogbẹ́, kavi ohia biọwá tọn 12 mẹ, sọgbe hẹ azán he ji yé yin jiji te. Na aigba nọ to tẹnsẹ wutu, e ma gbẹ́ to otẹn dopolọ mẹ to fihe e te to wẹkẹ lọ mẹ to owhe kanweko lẹ die, enẹwutu azán he yé lẹndọ e tindo kanṣiṣa hẹ sunwhlẹvu he ji owhè tá do to whenẹnu bọ yé do dó yinkọ etọn na ohia biọwá tọn lọ ko diọ todin.

Mẹlẹ dọ dọ ohia biọwá tọn lọ lẹ wẹ nọ do walọ he mẹde na tindo hia. Na nugbo tọn, mẹhe yin jiji to azán dopolọ ji lẹ ma nọ tindo jijọ dopolọ lẹ; azán he gbè mẹde yin jiji te ma nọ tindo kanṣiṣa depope hẹ walọ mẹlọ tọn. Kakati nado nọ mọdọ mẹdopodopo tindo jijọ etọn, sunwhlẹvu-pọntọ lẹ nọ wá tadona agọ̀ kọ̀n gando gbẹtọ lẹ go bo nọ tindo pọndohlan he ma sọgbe gando yé go. Be e ma yin nuvẹun niyẹn ya?

Sọn hohowhenu wẹ gbẹtọ lẹ ko nọ yì dọṣẹdọtọ lẹ dè nado mọnú na yé. Delẹ to yé mẹ nọ dindonanu to homẹnú kanlin po gbẹtọ po tọn lẹ mẹ kavi to aliho he mẹ koklosu de nọ ṣó núdùdù etọn dù te. Mẹdevo lẹ nọ yí tii-ma lẹ kavi kafe jàjá zan nado dindona sọgodo. To egbehe, mẹlẹ nọ yí kalti dọṣẹdidọ tọn lẹ, ludo-kún po nudevo lẹ po zan nado “dindona” sọgodo mẹde tọn. Be dọṣẹdidọ yin aliho dejidego de nado yọ́n sọgodo wẹ ya? Paali. Mì gbọ mí ni pọ́n nuhewutu wẹ.

Be yé nọ dọ nudopolọ lẹ wẹ ya? Dọṣẹdọtọ lẹ ma nọ dọ nudopolọ gando sọgodo go eyin yé yí aliho voovo zan. Eyin yé tlẹ yí aliho dopolọ zan, nuhe yé nọ dọ lẹ gbẹ́ nọ gbọnvo. Di apajlẹ, eyin mẹde kàn nudopolọ sè dọṣẹdọtọ voovo awe gando sọgodo go bọ yé yí aliho dopolọ zan, e jẹ dọ gblọndo yetọn ni yin dopolọ. Amọ́, e ma nọ saba yinmọ.

Mẹlẹ masọ nọ dejido dọṣẹdọtọ lẹ go ba. Mẹdelẹ nọ dọ dọ yẹdoklọmẹnu poun wẹ nuhe yé nọ yizan lọ lẹ, podọ dọṣẹdọtọ lọ nọ na ayidonugo nuyiwa mẹlọ tọn hú nuhe e to yiyizan lẹ. Di apajlẹ, dọṣẹdọtọ he bí de nọ kàn kanbiọ taun-taun delẹ sè mẹhe wá e dè lọ bo nọ yí zinzin do yí ohó sọn onù na ẹn. Enẹgodo, e nọ yí nudọnamẹ enẹlẹ zan nado dohia dọ emi yọ́n sọgodo mẹlọ tọn. Gbọnmọ dali, dọṣẹdọtọ delẹ ko mọ akuẹ susu yí sọn mẹhe yé mọnú na lẹ si.

Aṣa sunwhlẹvu-pinpọn po dọṣẹdidọ po tọn nọ dohia dọ yè ko kàn nulẹpo do mí ji. Be nugbo wẹ ya? Biblu dọna mí dọ mẹdopodopo wẹ gán de nuhe e jlo na yise kavi nuhe e jlo na wà podọ nudide he mẹlọ basi wẹ nọ yinuwado sọgodo etọn ji.—Jọṣua 24:15.

Nudevo he wutu mẹhe nọ sẹ̀n Jiwheyẹwhe lẹ ma nọ doalọ to sunwhlẹvu-pinpọn po dọṣẹdidọ po mẹ wẹ yindọ Jiwheyẹwhe gbẹwanna wunmẹ dọṣẹdidọ tọn lẹpo. Biblu dọmọ: “Mẹdepope he yin dọṣẹdọtọ, mẹdepope he yin bojlẹtọ, mẹdepope he yin fákantọ, owọ́ntọ de, mẹdepope he yin aṣẹtúndomẹtọ, mẹdepope he nọ kannubiọ sọn afinyọnnọ de kavi mẹhe nọ mọnú namẹ de dè, kavi mẹdepope he nọ kannubiọ sọn oṣiọ lẹ dè [ma dona yin mimọ to mì mẹ]. Na osùnú de wẹ mẹdepope he nọ wà onú ehelẹ yin na Jehovah.” a—Deutelonomi 18:10-12.