O kuzambula ni jithethembwa, ukexilu wa kuzambula bhu kaxi ka jithethembwa, mbeji ni jiplaneta, mu kwila jene ji tena kutanga kyebhi kya-nda kala o mwenyu wa athu mu ngongo. O akwa kuzambula enyá, amba kuma o kididi ki kala o im’oyo ku dyulu mu kithangana kya kuvwala o muthu, kya-nda funyisa o idifwa ya muthu mwenyo ku hádya.

Né mwene o uzambwilu yú wa mateka mu izuwa ya Babilonya yokulu, athu avulu hanji ene mu u kayela katé lelu. Ku muvu wa 2012 a bhange ibhwidisu ku athu ku Estados Unidos ya lungu ni jithethembwa. Ku yá a ebhudisa, amoxi a tambwijila kwila, “sayi bhabha o ima i tanga o jithethembwa kidi mwene, maji sayi bhabha kana,” a ka mukwá ambe kuma “yoso i tanga o jithethembwa kidi mwene.” O kwila kidi mwene? Kana. Tu mone se mukonda dyahi.

• O jiplaneta ni jithethembwa, ki jenyé ni nguzu ku athu mu ngongo kala kyene mu tanga o jinganga akwa kudilonga o jitethembwa.

• Mu ithangana yavulu, o i tanga o jinganga jiji i tena kubhita ku muthu woso-woso.

• O izongelu ya astrologya ya naminina hanji mu kixikanu kyokulu kya kwila o jiplaneta ji kondoloka o ixi. Mu kidi, o jiplaneta mu kunyuka kwâ ji kondoloka o dikumbi.

• O izwelu ya azambwidi ayadi mba atatu ya lungu ni muthu umoxi, ki i difangana.

• O ulongelu wa jithethembwa u tanga kuma o jithethembwa jala ni 12 dya ibuka mba ijimbwete, kala muthu wala ni kijimbwete kyê, kabasa a kijiya o kizuwa kya mu vwalela. Mukonda dya kudisondoloka kwa ixi mu kunyunga kwê ku mivu ni mixinda, o kididi kya kijimbwete kya lukila na-kyu o muthu, ki ki kalé dingi mu kididi mwa kexile kyoso muthu mwenyó kya mu vwalele, mukonda o dikumbi di bhitila mu jithethembwa. Athu amba kwila o ijimbwete yiyi ya lungu ni jithethembwa i kwatekesa kwijiya o ifwa ya-nda kala na-yu o muthu ku hádya.

Mu kidi, athu a a vwalela mu kizuwa kimoxi kene mu kala-u ni ifwa imoxi kana; o kizuwa kya mu vwalela ki kyene mu lungulula o ifwa yâ. Mu veji dya kumona o ukexilu wa kidi wa muthu, akwa kuzambula a fundisa o ukexilu wa muthu, sé kwijiua o kidi ene amba kwila yú wa-nda kala kiki o yú kiki. Ki kathombolo kaka?

Tundé ukulu, athu ene mu sota imbanda. Amoxi a sota kwijiya o dilombolwelu dya ima kala o midya mu yama mba mu athu mba o ukexilu wa dikolombolo kumoma o masa. A mukwa a tala o mafe a muxi wa xá mba lumbundu lwa kafe se a lombolola kima kyahi. Lelu ene a kalakala ni jikalatá, malumwenu, ifuba phala “kutanga” o ima ya-nda bhita ku hádya. O kwila tu tena kudyelela mu ukexilu wa kuzambula? Kana. Tu mone se mukonda dyahi.

Kala kimbanda u zambula kyengi. O ma-ukexilu a kuzambula, avulu, kala kimbanda mba nganga wala ni ukexilu wê. Né mwene se enoso a kayela ukexilu umoxi wa kuzambula, o ima i bhita ki yene imoxi. Mu kifika, se muthu wibhwidisa ku nganga jiyadi ihi ya-nda bhita ku hádya, ene anga a tala ku lumwenu lumoxi. O kitambwijilu ki ki tokala we kukala kimoxi? Maji mu ithangana yavulu ki kyene kyene mu bhita, kala muthu u tanga kima kyengi.

Amoxi kene mu dyelela dingi mu ma-ukexilu a kuzambula a jinganga jiji. Sayi athu amba kwila o jikalatá ni malumwenu ni ifuba, kifwa imbamba ngo ya hatu. O jinganga kene mu tala ku jifalamenda jiji kana, ene a tala ku pholo ya muthu kyoso kya mu zwela. Mu kifika, o jihete mu kuzambula, u kwibhwidisa ima yavulu, anga u kwila mesu swí kyoso ki uya ni kuzwela mba ki u dimexena. Bhenyobho o nganga wa-nda kala kála wejiya kyambote o maka ua mu bhita na-u o muthu mukonda dya yiyi ya tange o muthu mwenyó. Kuma o muthu wa mu dyelela kyá, sayi jinganga jene mu nganyala kitadi kyavulu.

O ukexilu wa kuzambula ni jinganga ji londekesa kwila o hádya yetu a i xindi kyá ukulu. Maji o kwila kidi mwene? O Bibidya i tu tangela kwila, etu twala ni ufolo wa kusola o ima i tu dyelela mba kubhanga o ima i twa mesena ni kwila étu tu sola kyebhi kya-nda kala o mwenyu wetu ku hádya.—Josuwé 24:15.

O abhezi a Nzambi ene mu dituna o ukexilu wa kuzambula, kene mu sota imbanda, mukonda phala Nzambi ma-ukexilu moso a kuzambula, kituxi. Mu Bibidya tu sanga-mu o izwelu yiyi: “Ki mwà kale mukwa . . . kuzambula mizambu, mba mukwa kusuma, mba mukwa kulandula isuma, mba u kala muloji; mba mukwa kubhuwíka, mba mukwa kutaha ngombo ya jinzambi, mba mukwa kubhanga jiphata; ki mu kale we mukwa kwibhula phangu ku ma-difunfu afwa kyá, mukonda woso ubhanga ima kala yiyi, kwa Jihova a mwenyu mukwa-phulu.” —Matendelelu 18:10-12.