Skip to content

Skip to table of contents

ʻAsitalolosiá mo e Tomuʻa Tala ʻo e Kahaʻú​—Ko ha Ongo Sioʻanga ki he Kahaʻú?

ʻAsitalolosiá mo e Tomuʻa Tala ʻo e Kahaʻú​—Ko ha Ongo Sioʻanga ki he Kahaʻú?

ʻASITALOLOSIÁ

Ko e ʻasitalolosiá ko ha founga ʻo e vavaló ʻoku makatuʻunga ʻi he tui ko e fetuʻú, māhiná, mo e ngaahi palanité ʻoku nau tākiekina mahuʻinga ʻa e moʻui ʻa e kakai ʻi he māmaní. ʻOku taukaveʻi ʻe he kau ʻasitalolosiá ko e tuʻuʻanga ʻo e ngaahi naunau fakalangí ni ʻi he taimi ʻoku fāʻeleʻi ai ha taha ʻokú ne fakafuo ʻa hono angaʻitangatá mo hono kahaʻú.

Neongo ko e tupuʻanga ʻo e ʻasitalolosiá ʻoku lava ke fakatotoloʻi ia ki Pāpilone ʻo e kuonga muʻá, ʻoku kei manakoa pē ia. Fakatatau ki ha savea ʻi he 2012 ʻi ʻAmelika, ko e vahe tolu ʻe taha ʻo e faʻahinga naʻe fai ki ai ʻa e saveá naʻa nau fakakaukau ko e ʻasitalolosiá ko ha “faʻahinga ʻo e saienisí,” pea naʻe pehē ʻe he peseti ʻe hongofulu ʻoku “fakasaienisi ʻaupito” ia. ʻOku pehē? ʻIkai. Ko e ʻuhingá eni.

  • ʻOku ʻikai tuku mai ʻe he ngaahi palanité mo e ngaahi fetuʻú ha mālohi ʻe lava ke kaunga ki he faʻahinga ʻo e tangatá ʻi he founga ʻoku tala ʻe he kau ʻasitalolosiá.

  • ʻOku faʻa hoko ko e ngaahi meʻa ʻoku tomuʻa talá ʻoku fuʻu fakalūkufua ʻo lava ke ngāueʻaki ki ha taha pē.

  • Ko e ngaahi fakafuofua fakaʻasitalolosia he ʻaho ní ʻoku faʻu ia ʻo fakatatau ki he tui fakakuonga muʻa ʻoku vilo takai ʻa e ngaahi palanité ki he māmaní. Ko hono moʻoní, ʻoku vilo takai ʻa e ngaahi palanité ia ki he laʻaá.

  • Ko e ngaahi meʻa ʻoku tomuʻa fakahā ʻe ha kau ʻasitalolosia kehekehe ki ha tokotaha tatau pē ʻoku ʻikai faitatau.

  • ʻOku fakakalasi ʻe he ʻasitalolosiá ʻa e kakaí ki ha taha ʻo e ngaahi kalasi ʻe 12, pe ngaahi fakaʻilonga fakasōtiaka ʻo fakatatau ki honau ngaahi ʻaho fāʻeleʻí. Koeʻuhi ko e liliu ʻi he tuʻuʻanga ʻo e māmaní ʻi he vavaá ʻi he faai mai ʻa e ngaahi senitulí, ko e ngaahi ʻaho ʻoku fekauʻaki mo e ngaahi fakaʻilonga ʻo e sōtiaká ʻoku ʻikai kei faitatau ia mo e taimi ʻoku paasi atu ai ʻa e laʻaá ʻi he ngaahi pupunga fetuʻu naʻe fakahingoa ki ai ʻa e ngaahi fakaʻilongá.

Ko e ngaahi fakaʻilonga fakasōtiaká ʻoku pehē ʻokú ne ʻomai ha ngaahi fakalika ki he natula ʻo ha taha. Ko hono moʻoní, ʻoku ʻikai maʻu ʻe he kakai ʻoku tatau honau ʻaho fāʻeleʻí ha ngaahi natula tatau; ʻoku ʻikai fakahaaʻi ʻe ha ʻaho fāʻeleʻi ʻo ha taha ʻa e angaʻitangata ʻo e tokotaha ko iá. ʻI he ʻikai sio ki he kakaí ʻi honau tuʻunga totonú, ʻoku fakamāuʻi ʻe he kau ʻasitalolosiá ia ʻa e anga mo e natula ʻo ha taha ʻaki ha fatunga fakamahamahalo. ʻIkai ko ha founga ia ʻo e filifilimānakó?

TOMUʻA TALA ʻO E KAHAʻÚ

Talu mei he kuonga muʻá, mo e kumi faleʻi ʻa e kakaí ki he faʻahinga ʻoku nau tomuʻa tala ʻa e kahaʻú. Ko e niʻihi ʻo e faʻahingá ni naʻa nau kumi ki ha ʻuhinga ʻi he ngaahi meʻa hangē ko e toʻotoʻonga ʻo e fanga manú mo e faʻahinga ʻo e tangatá pe ko e founga hono tosi ʻe he moataʻané ʻa e uité. Naʻe fai ʻe he niʻihi ha ngaahi vavalo makatuʻunga ʻi he anga ʻo e toka ʻa e penuʻi tií mo e penuʻi kofí ʻi he ipú. ʻI he ʻahó ni ʻoku nau ngāueʻaki ʻa e ngaahi laʻi pele fakatātaá, ngaahi foʻi pulu kilisitalá, taisí, mo e ngaahi meʻa kehe ke “tala” ʻaki ʻa e kahaʻu ʻo ha taha. Ko ha founga falalaʻanga ʻa e tomuʻa tala ʻo e kahaʻú ke ʻiloʻi ai ʻa e kahaʻú? ʻIkai ʻaupito. Tau fakaʻuhinga ange ʻi he meʻá ni.

Fakakaukau ki heʻene faitataú. ʻOku faʻa fepakipaki ʻa e ngaahi founga kehekehe ʻoku tomuʻa tala ai ʻa e kahaʻú. Naʻa mo e taimi ʻoku ngāueʻaki ai ʻa e founga tatau pē, ʻoku kehekehe ʻa e meʻa ia ʻoku talá. Ko e fakatātaá, kapau ʻe ʻeke ʻe ha taha ki ha ongo meʻa ʻokú na tomuʻa tala ʻa e kahaʻú ha fehuʻi tatau pē fekauʻaki mo e kahaʻú ʻo makatuʻunga ʻi he meʻa ʻoku “tala” ʻe he ngaahi laʻi pele tatau pē, ko hono totonú ke tatau pē ʻa e ongo talí. Ka ʻoku ʻikai faʻa pehē ia.

Ko e ngaahi founga pe ngaahi taumuʻa ʻa e faʻahinga ʻoku nau tomuʻa tala ʻa e kahaʻú ʻoku ʻi he malumalu ʻo e fakamahamahalo. ʻOku pehē ʻe he kau fakaangá ko e ngaahi laʻi pelé pe ngaahi foʻi pulu kilisitalá ko ha ngaahi meʻa ngaohi pē ia pea ʻoku sio ʻa e tokotaha tomuʻa tala ʻo e kahaʻú ia ki he ngaahi fakafeangai ʻoku ʻasi mei he tokotahá kae ʻikai ko e laʻi pelé pe pulu kilisitalá. Ko e fakatātaá, ko ha tokotaha pōtoʻi ʻi hono tomuʻa tala ʻo e kahaʻú te ne ʻeke ha ngaahi fehuʻi anga-maheni pē peá ne siofi fakalelei ʻa e meʻa ʻoku leaʻaki mo ʻikai leaʻaki ʻoku lava ke hā atu mei he tokotaha kumi faleʻí. ʻE toki ngāueʻaongaʻaki leva ʻe he tokotaha tomuʻa tala ʻo e kahaʻú ʻa e ngaahi moʻoniʻi meʻa mo e ngaahi tuʻunga kuó ne ʻilo mei he meʻa ne hā atu mei he tokotaha kumi faleʻí. ʻI hono maʻu ʻa e falala ʻa e tokotaha kumi faleʻí, ʻoku malava ai ʻe he faʻahinga ʻoku nau tomuʻa tala ʻa e kahaʻú ke nau maʻu ha paʻanga lahi ʻaupito mei heʻenau kau kasitomā.

MEʻA ʻOKU TALA MAI ʻE HE TOHI TAPÚ

Ko hono ngāueʻaki ʻo e ʻasitalolosiá mo hono tomuʻa tala ʻo e kahaʻú ʻoku fakahuʻunga ai ne ʻosi tomuʻa fakapapauʻi pē hotau kahaʻú. Ka ʻoku pehē? ʻOku tala mai ʻe he Tohi Tapú ʻoku tau malava ke fili ʻa e meʻa ke tau tui ki aí pe meʻa ke faí pea ko ʻetau ngaahi filí ʻoku kaunga ki hotau kahaʻú.​—Siosiua 24:15.

Ko e kau lotu ki he ʻOtuá ʻoku nau toe maʻu ha ʻuhinga ke talitekeʻi ai ʻa e ʻasitalolosiá mo e tomuʻa tala ʻo e kahaʻú​—ʻoku fakahalaʻiaʻi ʻe he ʻOtuá ʻa e founga kotoa ʻo e vavaló. ʻOku tau maʻu ʻa e ngaahi leá ni ʻi he Tohi Tapú: “ʻOku ʻikai totonu ke ʻilo ʻiate koe ha taha . . . ʻokú ne fai ha vavalo, ha taha ʻoku faimana, ha taha ʻoku kumi ki ha ngaahi fakaʻilonga, ko ha tokotaha faifakalouʻakau, ha taha ʻokú ne faimana ʻo talatukiʻi ʻa e niʻihi kehé, ha taha ʻoku kumi faleʻi ki ha taula faʻahikehe pe ko ha tokotaha ʻoku tala meʻa ki he kahaʻú, pe ko ha taha ʻoku kumi ki he kau maté. He ʻilonga ʻa ia ʻokú ne fai ʻa e ngaahi meʻá ni ʻoku fakalielia ia kia Sihova.” a​—Teutalōnome 18:10-12.

a Ko e huafa ia ʻo e “Fungani Māʻolunga ʻi he māmaní kotoa.”​—Saame 83:18.