Vungoma byo tirhisa swilo swa le mpfhukeni, i ndlela yin’wana yo vhumbha, laha ku tshembiwaka leswaku tinyeleti, n’weti ni tipulanete swi byi khumba swinene vutomi bya vanhu laha misaveni. Vavhumbhi lava tirhisaka swilo swa le mpfhukeni va vula leswaku ndlela leyi tinyeleti, n’weti ni tipulanete swi vaka swi tshame ha yona swi khumba vumundzuku bya munhu ni vumunhu bya yena.

Hambileswi vungoma byo tirhisa swilo swa le mpfhukeni byi sunguleke eBabilona wa khale, ni sweswi bya ha tiveka. Hi ku ya hi ndzavisiso lowu endliweke eUnited States hi 2012, wun’we eka vanharhu lava vutisiweke va vule leswaku vungoma bya swilo swa le mpfhukeni byi “katsa na sayense,” nakambe ndzavisiso lowu wu tlhela wu vula leswaku vanhu va khume ra tiphesente va vule leswaku mhaka leyi “i sayense.” Kambe xana i sayense? Nikatsongo. Hi leswi swivangelo swa kona.

• Tipulanete na tinyeleti a swi na matimba yo khumba vutomi bya vanhu hilaha vavhumbhi va vulaka ha kona.

• Mikarhi yo tala leswi va swi vulaka swi nga tirha eka munhu un’wana ni un’wana.

• Tinhlayo leti endliwaka hi vavhumbhi va swilo swa le mpfhukeni, ti hlanganisiwa hi ku ya hi leswi vanhu va khale a va tshemba swona swa leswaku tipulanete ti rhendzeleka hi misava. Ntiyiso wa mhaka hileswaku tipulanete ti rhendzeleka hi dyambu.

• Loko vavhumbhi vo hambana va vhumbha swilo swo karhi hi munhu un’we, a swi fani.

• Vavhumbhi lava, va vula leswaku munhu un’we u wela eka mfungho wun’we eka mimfungho ya 12 ya zodiac, hi ku ya hi siku leri a tswariweke ha rona. Hikwalaho ka leswi ku veke ni ku cincanyana ka ndlela leyi misava a yi yime ha yona eka malembe yo tala lama hundzeke, masiku lawa a ma fambisana ni mimfungho ya zodiac a ma ha fambisani ni nkarhi lowu dyambu ri tsemakanyaka ha wona exikarhi ka ntlawa wa tinyeleti leti a ti thyiwa mavito hi ku ya hi mimfungho yoleyo.

Ku vuriwa leswaku mimfungho ya zodiac yi kombisa ndlela leyi munhu yoloye a nga ta va ha yona. Entiyisweni vanhu lava tswariweke hi siku rin’we a va na vumunhu byo fana, siku leri munhu a tswariweke ha rona a ri kombisi nchumu hi vumunhu byakwe. Ematshan’weni yo vona munhu hi ndlela leyi a nga xiswona, vavhumbhi vo ehleketelela leswaku munhu a nga va a ri ni mahanyelo ya njhani. Xana sweswo a swi kombisi xihlawuhlawu hi ndlela yo karhi?

Ku sukela enkarhini wa khale swinene, vanhu a va ya eka vavhumbhi va ta vumundzuku. Vavhumbhi van’wana a va vhumbha hi ku tirhisa marhumbu ya munhu kumbe ya swiharhi. Van’wana a va vhumbha hi ku tirhisa ndlela leyi makamba ya tiya ma tshameke ha yona. Namuntlha va tirhisa makhadi, tibolo ta nghilazi to vonikela, madayisi ni swin’wana leswaku va “vhumbha” vumundzuku bya munhu. Xana ku ya eka vavhumbhi vo tirhisa swilo swa le mpfhukeni i ndlela leyinene yo tiva vumundzuku bya wena? E-e, a hi yona. A hi kambisise mhaka leyi.

Xana leswi vavhumbhi va swi vulaka swa fana? Tindlela leti vavhumbhi va ti tirhisaka mikarhi yo tala a ti vuli nchumu wun’we. Hambiloko ku tirhisiwa ndlela yin’we, leswi vuriwaka swa hambana. Hi xikombiso, loko munhu a vutisa vavhumbhi xivutiso xin’we lexi fanaka va ri karhi va tirhisa makhadi yan’we, tinhlamulo ta kona a ti fanele ti fana. Kambe mikarhi yo tala a ti fani.

Tindlela leti vavhumbhi lava, va ti tirhisaka ta kanakanisa. Vaxopaxopi va vula leswaku makhadi ni tibolo to vonikela a swi pfuni nchumu ni leswaku vavhumbhi va xiyisisa ngopfu swilo leswi munhu a swi endlaka ku nga ri leswi va swi tirhisaka. Hi xikombiso, muvhumbhi loyi a nga ni ntokoto a nga ha vutisa swivutiso leswi tolovelekeke kutani a yingiserisisa leswi u swi vulaka ni ndlela leyi u swi vulaka ha yona kutani sweswo swi nga ha endla leswaku a vona swin’wana hi wena. Endzhaku ka sweswo muvhumbhi a nga ha vonaka a swi kotile ku tiva leswi endlekaka ha wena, kambe ku ri hi leswi a swi voneke eka ndlela leyi u vulavuleke ha yona ni leswi u swi vuleke. Leswi se vanhu va vaka va n’wi tshemba muvhumbhi yoloye, u va koxa mali yo tala vanhu lava yaka eka yena.

Vangoma lava tirhisaka swilo swa le mpfhukeni ni vavhumbhi va vumundzuku bya vanhu va vula leswaku va nga swi kota ku vona vumundzuku bya hina. Kambe swi tano hakunene? Bibele yi hi byela leswaku hi ni vuswikoti byo hlawula leswi hi lavaka ku swi tshemba kumbe ku swi endla naswona swiboho sweswo swi khumba vumundzuku bya hina.—Yoxuwa 24:15.

Vagandzeri va Xikwembu va ni xivangelo xin’wana xo papalata ku ya eka vangoma lava tirhisaka swilo swa le mpfhukeni kumbe vavhumbhi va ta vumundzuku hikuva Xikwembu xi venga muxaka wun’wana ni wun’wana wa vungoma. EBibeleni hi kuma marito lawa: “Ku nga tshuki ku kumiwa eka wena munhu un’wana ni un’wana la . . . hlahluvaka, la endlaka masalamusi kumbe un’wana ni un’wana la endlaka mihlolo kumbe noyi, kumbe la loyaka van’wana kumbe un’wana ni un’wana la vutisaka mungoma kumbe muvhumbhi lonkulu wa swiendlakalo kumbe un’wana ni un’wana la vutisisaka lava feke. Hikuva vanhu hinkwavo lava endlaka swilo leswi i nchumu lowu nyenyetsaka eka Yehovha.” a—Deteronoma 18:10-12.