Switluli

Tlula longoloko

Vakambeli va Tinyeleti ni Tinyanga — Xana Vanga Kubyela Hi Wumundzuku?

Vakambeli va Tinyeleti ni Tinyanga — Xana Vanga Kubyela Hi Wumundzuku?

VAKAMBELI VA TINYELETI

Vakambeli va tinyeleti lava landzelelaka mafambela ya tona kuva va vhumbata hi wumundzuku, va kholwa ka leswaku tinyeleti ti khumba wutomi la vanhu. Va vula leswaku ndlela leyi tinyeleti ti tshamisaka xiswona a siku leli munhu a velekiwaka ha lona ti khumba wumunhu ni wumundzuku la yena.

Hambileswi mayendlela lawa ya kuvhumbata ta wumundzuku ma sunguleke khale swinene, aBabilona wa khale, maha tirhisiwa ni namuntlha. Hi xikombisu, hi 2012 kuyendliwe nkambisisu aEstados Unidos, lowu awu lava kutiva mavonelo ya vanhu hi mavhumbatelu lawa ya swilo. Mun’we axikarhi ka vanhu vanharu ka lava vutisiweke a vule leswaku mavhumbatela lawa “ma tshembekanyana”, kasi 10 por cento va vule leswaku “ma tshembeka hilaha kuheleleke”. Xana hingama tshemba hakunene? Nikatsongo. Hi leswi swivangelo swa kona:

  • Aku na nchumu lexi taka hi ka tinyeleti lexi khumbaka wutomi la vanhu hi ndlela leyi kuvuliwaka ha yona.

  • Hi ntolovelo, leswi vakambeli va tinyeleti vaswi vhumbataka aswi tirhi ka munhu mun’we ntsena, kambe swingaha tirha ka vanhu hinkwavu.

  • Yendlelo leli vali tirhisaka leswaku va hlamusela nyeleti leyi fambisanaka ni siku la kuvelekiwa ka munhu, yi seketeliwa ka djondzo ya khale yaku tinyeleti tirhendzeleka ka misava. Kambe leswo ahi ntiyisu hikuva tinyeleti ti rhendzeleka ka dlambu, hayi ka misava.

  • Vakambeli va tinyeleti va kuhambana va vhumbata minchumu leyi hambaneke hi munhu yelweyo wa mun’we.

  • Vakambeli va tinyeli va yava vanhu hi 12 wa swiyenge. Xiyenge xin’wana ni xin’wana xi ni vitu la xona leli yimelaka ntlawa wa tinyeleti. Se masiku yokarhi mavitiwa hi vitu la kona. Kambe mhaka hi leyi: loko malembe maya ma famba, misava yi cinca ndhawu ya yona. Kucinca loku kuyendla leswaku na tona tinyeleti ti cinca ndhawu ya tona. Leswo swi yendla leswaku masiku lawa ama yimela ntlawa wa tinyeleti tokarhi mangaha fambelani ni tinyeleti toleto.

Kuvuliwa leswaku swiyenge leswi swa 12 swa pfuna kuvhumbata matshamela ya munhu. Kambe, ntiyisu wa mhaka hi lowu: Vanhu votala lava psaliweke ka siku la lin’we va ni wumunhu leli hambaneke. Siku leli munhu a psaliwaka hi lona alihi byeli nchumu hi wumunhu leli angata va na lona. Hikolaho, mayendlela lawa ya kuvhumbata ama na nhloko ni minenge naswona makombisa xihlawuhlawu.

TINYANGA

Kusukela khale, vanhu va ya ka tinyanga. Leswaku ti hlamula swivutisu swa vona, khale a tinyanga ati tirhisa marhumbu ya swiharhi ni ya vanhu, matluka ya misinya kumbe misava; tin’wana ati cuvukisela ndlela leyi nkuku wu dlaka ha yona. A masikwini ya hina, tinyanga ti tirhisa tinhlolo, kuhlahluva, kufemba ni tindlela tin’wana ta “kuvhumbata” hi wumundzuku. Xana hingaswi tshemba leswi tinyanga tiswi vulaka? Nikatsongo. Ahi voneni swivangelo swa kona.

Leswi tiswi vulaka aswi twanani. Hambiloko ti hlahluva mhaka hi ndlela ya yin’we, tinhlamuselu ti kumeka ti hambanile. Hi xikombisu, loko munhu o vutisa tinyanga ta kuhambana, leti tirhisaka tinhlolo leswaku ti vhumbata swilo, tinhlamuselu ati fanele ti twanana. Kambe, hi ntolovelo ta hambana.

Vanhu van’wana avahati kholwi tinyanga. Va vula leswaku ta kanganyisa naswona tinhlolo ni kuhlahluva ahi swona leswiti pfunaka kuvhumbata. Hi xikombisu, nyanga leyi ngwaleke yi tolovela kuhamba swivutisu swinyingi ivi yi cuvukisisa kahle ndlela leyi munhu aswi hlamulaka ha yona. Ndzhaku ka leswo, yi tirhisa tinhlamulu leti munhu ati nyikeleke na angaswi xiyi leswaku yi lulamisa mhaka ya yena. Tinyanga tinyingi tiganya mali yotala hi kuyendla leswi.

LESWI BIBELE LIHIBYELAKA SWONA

A tinyanga ni vakambeli va tinyeleti va kholwa ka leswaku hinkwaswu leswi humelelaka vanhu se aswi tsaliwile. Kambe xana leswo i ntiyisu? Nikatsongo. Bibele li vula leswaku vanhu va nyikiwe wuswikoti la kulanga leswi va lavaka kukholwa ka swona ni leswi va lavaka kuswiyendla awuton’wini la vona; litlhela li vula leswaku leswi hiswi langaka swa khumba wumundzuku la hina. — Yoxuwa 24:15.

Xikwembu xati nyenya tindlela hinkwatu ta kuvhumbata swilo. Hikolaho, lava lavaka kugandzela Xikwembu ava fanelanga va landzelela swilo leswi. Bibele li vula leswi: “Akufanelanga kukumiwa munhu axikarhi ka n’wina lweyi . . . ahundzisaka n’wana wa yena wa jaha kumbe wa ntombhi andzilweni, munhu lweyi ahlahluvaka, munhu lweyi ayendlaka masalamusi, munhu lweyi avhumbataka, kumbe muloyi, kumbe munhu lweyi aloyelaka van’wana, lweyi avutisaka mungoma, kumbe muvhumbi, kumbe munhu lweyi avutisaka lavafeke. Hikuva lweyi ayendlaka swilo leswi wanyenyentsa ka Yehovha”. *Deteronoma 18:10-12.

^ ndz. 17 Vitu la “lweyi a Tlakukeke aHenhla ka misava hinkwayu.” — Tipisalema 83:18.