Hla mus rau

Mus rau cov ntsiab lus

Ua Timkhawv Twjywm Txog Cov Lus Faj Lem

Ua Timkhawv Twjywm Txog Cov Lus Faj Lem

NYOB HAUV LUB NROOG LOOS TEBCHAWS ITHALI, MUAJ IB LUB TSEV NCEJ ZEB PUAV PHEEJ. TIBNEEG THOOB NTIAJTEB NCHUAV NTHWV MUS SAIB. LUB TSEV NTAWD QHUAS TXOG LOOS TUS HUAB TAIS TITUS UAS NTO MOO HEEV.

Lub Tsev Ncej Zeb Nco Txog Titus ua puav pheej tias cov Loos ntaus yeej lub nroog Yeluxalees. Lub tsev ntawd muaj ob tug ncej pob zeb ua moj zeej txog ntsuj rog ntawd. Tiamsis coob leej ntau tus tsis paub tias lub tsev no muaj qab hau li cas nrog phau Vajlugkub. Lub tsev ncej zeb no ua timkhawv twjywm tias tej lus faj lem hauv phau Vajlugkub tsis poob ib los li.

LUB NROOG RAUG TEEM TXIM

Nyob thawj 100 xyoo, lub tseem fwv Loos muaj zog heev. Cov Loos kav tebchaws Askiv, tebchaws Nkos (Gaul) uas nimno yog Fab Kis teb, mus txog ntua Iyi teb. Koog uas cov Loos kav vammeej ntxhias. Tsuas yog Yudia tebchaws thiaj pheej tseem cov nyom cov Loos xwb.

Ib phau ntawv keeb kwm uas sau txog cov Loos hais tias: “Tej tebchaws uas Loos kav, feem coob tsis cov nyom Loos li tebchaws Yudia. Cov Yudai thiab Loos sib ntxub heev. Cov Yudai ntxub thaum lwm haiv neeg caij tsuj lawv thiab ua saib tsis taus lawv tej kev lig kevcai. Vim cov Yudai tawv nyom li no, thiaj ua rau cov Loos yimhuab caij tsuj lawv.” (Encyclopedia of Ancient Rome) Cov Yudai vam tias yuav muaj ib tug cawm seej los cawm lawv dim ntawm cov Loos xib teg. Lawv xav kom tebchaws rov tiaj tus li yav thaud. Tiamsis xyoo 33 T.Q.Y. (tom qab Yexus), Yexus Khetos twb hais tseg lawm tias Yeluxalees yuav raug puam tsuaj mus.

Yexus hais tias: “Rau qhov lub sijhawm los yuav txog koj, mas koj cov yeeb ncuab yuav tsub av tawm tsam koj thiab vij nkaus koj kaw koj txhua fab. Lawv yuav muab koj ntsawm rau hauv pem teb, tag nrho koj thiab koj cov menyuam uas nyob hauv koj, thiab yuav tsis tseg tej txhib zeb ib lub tib ib lub rau hauv koj.”​—Luka 19:43, 44.

Thaum cov thwjtim hnov Yexus hais li ntawd, lawv tsis pom qab xav li. Ob hnub tom qab ntawd, lawv sawvdaws mus xyuas lub tuam tsev. Lawv ib tug hais rau Yexus tias: “Xibhwb, koj saib, tej txhib zeb thiab tej tsev no zoo kawg li.” Cov pob zeb ntawd yeej loj kawg li tiag. Muaj tej lub pob zeb ntev tshaj 11 meter (36 feet), dav li 5 meter (16 feet) thiab siab li 3 meter (10 feet). Txawm tej pob zeb loj npaum li ntawd los, Yexus hais tias yuav muaj li no: “Tej uas nej pom no, mas muaj ib hnub twg tej txhib zeb uas tib ib lub tshooj ib lub no yuav tsis tshuav ib lub uas tsis raug muab ua pob tag.”​—Malakau 13:1; Luka 21:6.

Yexus hais ntxiv tias: “Thaum nej pom tub rog vij nkaus lub nroog Yeluxalees, cia li paub tias ze lub sijhawm uas lub nroog yuav puam tsuaj tag nyob do cuas. Thaum ntawd cov uas nyob hauv Yudia cia li khiav mus rau pem tej roob, thiab cov uas nyob hauv lub nroog cia li tawm khiav mus, thiab cov uas nyob tom teb tsis txhob rov los rau hauv nroog.” (Luka 21:20, 21) Puas muaj tiav li Yexus tau hais?

LUB NROOG RAUG PUAM TSUAJ

Tom qab 33 xyoos uas Yexus hais tej lus ntawd, cov Loos tseem caij tsuj cov Yudai qees. Thaum txog xyoo 66 T.Q.Y., tus tswv xeev uas Loos tsa kav Yudia yog Nkexia Faulus (Gessius Florus). Nws tau huab tej nyiaj hauv lub tuam tsev mus lawm, thiaj ua rau cov Yudai npau taws heev. Lawv txhij tub rog mus rau hauv Yeluxalees thiab muab cov tub rog Loos tua tibsi. Tom qab ntawd lawv thiaj tshaj xo tias cov Yudai tsis zwm rau cov Loos ntxiv lawm.

Tau 3 lub hlis tom qab ntawd, tus thawj rog Loos hu ua Xeti-u Nkalu (Cestius Gallus) coj tau 30,000 tus tub rog tuaj tua cov Yudai uas tawm tsam nom tswv. Lawv txeem plaws mus rau hauv lub nroog Yeluxalees thiab rhuav tus ntsa loog uas xauv lub tuam tsev. Tiamsis ua cas tom qab ntawd lawv txawm thim hlo rov qab lawm. Cov Yudai zoo siab heev. Cov tub rog Yudai thiaj caum cov Loos tua. Lub caij ntawd tsis muaj leejtwg zov lub nroog lawm, cov Khixatia thiaj tau kev khiav mus pem tej roob li Yexus tau hais. Lawv hla tus dej Yaladee mus rau sab tid mus nkaum puag pem roob.​—Mathai 24:15, 16.

Xyoo tom qab ntawd, Loos rov mus ntaus tebchaws Yudia. Zaum no tus thawj rog Vexipaxia (Vespasian) thiab nws tus tub Titus ua tus coj lawv. Tiamsis huab tais Nilaus (Nero) txawm tuag rau xyoo 68 T.Q.Y., Vexipaxia thiaj thim rov qab mus ua huab tais rau lub nroog Loos nyob Nilaus chaw. Nws tseg Titus ua tus coj seb yuav mus ntaus Yudia li cas. Titus cov tub rog muaj 60,000 leej.

Lub 6 Hli xyoo 70 T.Q.Y., Titus hais kom nws cov tub rog ntov tej ntoo hauv Yudia tebchaws. Lawv muab cov ntoo ntawd ua ib tug ntsa loog ntev li 7 kilumev kev (4.5 mais) los xov puag ncig Yeluxalees. Thaum txog lub 9 Hlis, cov Loos txeem plaws mus hauv Yeluxalees. Lawv tsaus tsi mus huab thiab muab lub nroog thiab lub tuam tsev hlawv pov tseg. Lawv muab tej pob zeb tsoo puam tsuaj tas, ib yam li Yexus tau hais tseg. (Luka 19:43, 44) Cov neeg tshawb keeb kwm xam tias “yuav luag 500,000 leej raug tua tuag hauv Yeluxalees thiab thoob lub tebchaws.”

TUS HUAB TAIS UAS KOV YEEJ

Tom qab Titus kov yeej lub nroog Yeluxalees nws rov mus rau Ithali tebchaws rau xyoo 71 T.Q.Y. Thaum ntawd, laj mej pej xeem Loos zoo siab kawg li. Lawv tawm tuaj tos txais Titus ntawm kev npuaj tes zoo siab xyiv fab hlo. Tsis tau muaj ib zaug uas sawvdaws yuav xyiv fab npaum li ntawd.

Cov tub rog Loos muab tej nyiaj kub uas lawv lws hauv Yeluxalees nqa thoob zej thoob zos rau laj mej pej xeem saib. Lawv txeeb tau tej nkoj txwg, thiab lws tau tej twj nyiaj twj kub uas nyob hauv lub tuam tsev los. Tsis tas li ntawd xwb, cov pej xeem kuj ua yeeb yam txog thaum cov tub rog mus ntaus yeej cov Yudai li cas.

Xyoo 79 T.Q.Y., Titus sawv ua huab tais nyob nws txiv chaw. Tiamsis nws kav tau 2 lub xyoos xwb nws txawm tuag lawm. Nws tus kwv Daumisees (Domitian) thiaj sawv ua huab tais. Daumisees mam li ua lub tsev ncej pob zeb los qhuas Titus lub meej mom.

LUB TSEV NCEJ ZEB NIAJ HNUB NO

Lub tsev ncej pob zeb rau Titus uas nyob hauv Loos tamsim no

Niaj hnub no lub Tsev Ncej Zeb Nco Txog Titus tseem nyob hauv lub nroog Loos. Ib xyoos twg, muaj qas txhiab qas vam leej tuaj saib. Ib txhia qhuas tias lub tsev ntawd zoo nkauj heev. Hos ib txhia qhuas txog tus huab tais Loos. Tiamsis lwm cov pom tias lub tsev ntawd yog ua puav pheej nco txog thaum Yeluxalees thiab lub tuam tsev raug puam tsuaj.

Cov uas rau siab kawm Vajlugkub pom tias lub tsev ncej zeb ntawd ua timkhawv twjywm txog ib yam tseem ceeb heev. Lub tsev ntawd qhia tias phau Vajlugkub tej lus faj lem yeej muaj tseeb tiag. Yeej yog Vajtswv tshoov tibneeg sau phau Vajlugkub xwb.​—2 Petus 1:19-21.