Bai na kontenido

Bai na kontenido

Un Testimonio Silensioso di un Profesia Ku A Kumpli

Un Testimonio Silensioso di un Profesia Ku A Kumpli

DEN SENTRO DI ROMA, ITALIA, TIN UN ARKO DI TRIUNFO KU A SER TRAHÁ NA ONOR DI TITO, UN DI ROMA SU EMPERADORNAN DI MAS STIMÁ. TURISTANAN TA BINI DI TUR PARTI DI MUNDU PA WAK E ARKO AKÍ.

Tin dos obra di arte grandi grabá riba muraya di e Arko di Tito tokante un evento históriko bon konosí. Pero hopi hende no sa ku tin un konekshon entre e arko i Beibel. E Arko di Tito ta un testimonio silensioso ku profesia di Beibel ta remarkablemente eksakto.

UN STAT KONDENÁ NA DESTRUKSHON

Na komienso di e promé siglo despues di Kristu, e teritorio di e Imperio Romano tabata ekstendé for di Gran Bretaña i Galia (awor Fransia) te Egipto. Den e region akí tabata reina stabilidat i prosperidat. Pero ta un region leu so tabata kousa doló di kabes pa Roma: e provinsia rebelde di Hudea.

Encyclopedia of Ancient Rome ta bisa: “Den masha poko teritorio di e Imperio Romano tabata eksistí asina tantu odio entre e gobernantenan i e hendenan ku tabata kai bou di nan, manera tabata e kaso di e provinsia di Hudea. E hudiunan tabata rabiá pasobra nan gobernantenan tabata estranhero i no tabata respetá nan tradishonnan. I e romanonan tabata haña e hudiunan kabesura i no tabata dispuesto pa tolerá esei.” Hopi hudiu tabata karga speransa ku un lider lo a libra nan for di nan enemigunan romano i asina trese e époka di oro bèk pa Israel. Pero na aña 33 despues di Kristu, Hesukristu a bisa ku un kalamidat lo bai sosodé na Herúsalèm.

Hesus a bisa: “Lo bini dianan riba bo den kua bo enemigunan lo traha rònt di bo un muraya di staka ku punta skèrpi, i nan lo rondoná bo i sera bo aden di tur banda; nan lo basha bo abou i destruí bo yunan, i nan lo no laga ni ún piedra riba otro den bo.”Lukas 19:43, 44.

Loke Hesus a bisa a laga su disipelnan keda tur konfundí. Dos dia despues, ora nan tabata sali for di e tèmpel di Herúsalèm, un di nan a bisa Hesus: “Maestro, wak e piedranan i e edifisionan akí!” Esei tabata un reakshon lógiko pasobra algun di e piedranan di e tèmpel tabata mas ku 11 meter largu, 5 meter hanchu i 3 meter haltu. No opstante, Hesus a bisa nan: “Pa loke ta e kosnan akí ku boso ta mira, lo bini dianan ku ni ún piedra lo no keda riba otro; tur lo ser bashá abou.”Marko 13:1; Lukas 21:6.

Ademas, Hesus a bisa nan: “Ora boso mira Herúsalèm rondoná pa ehérsito, boso por ta sigur e ora ei ku su desolashon a yega serka. E ora ei laga esnan ku ta na Hudea hui bai den seru, laga esnan ku ta den stat sali bai i esnan ku ta den kunuku no mester drenta stat.” (Lukas 21:20, 21) Loke Hesus a profetisá a kumpli?

DESTRUKSHON DI UN STAT

Trintitres aña largu e hudiunan a soportá e romanonan. Pero na aña 66 despues di Kristu ora e prokuradó romano Gesio Floro a kue plaka for di e tesoro sagrado di tèmpel, e hudiunan no tabata por mas. No a dura muchu ku e hudiunan rebelde a drenta Herúsalèm, mata e sòldánan romano ku tabata protehá e stat i deklará nan independensia for di Roma.

Mas o ménos un tres luna despues, mas ku 30.000 sòldá romano, bou di mando di Sestio Galo, a ataká e stat di Herúsalèm pa kaba ku e rebelion. E romanonan a drenta e stat rápidamente i a debilitá e muraya parti pafó di e área di tèmpel. Anto diripiente, pa un motibu deskonosí, nan a bandoná Herúsalèm. E hudiunan rebelde a alegrá, i mesora nan a kuminsá persiguí e sòldánan romano. Asina e kristiannan a haña chèns di hasi loke Hesus a bisa nan, esta, hui for di Herúsalèm i bai den seru na e otro banda di Riu Hordan.—Mateo 24:15, 16.

E siguiente aña, Roma a bolbe kuminsá ku nan kampaña militar kontra Hudea, enkabesá pa General Vespasiano i su yu Tito. Sinembargo, un poko despues ku Emperador Nero a muri na aña 68 despues di Kristu, Vespasiano a bolbe Roma pa bira emperador, i e kampaña militar kontra Hudea a keda den man di Tito; e tabatin un ehérsito di mas o ménos 60.000 sòldá.

Na yüni di aña 70 despues di Kristu, Tito a manda su sòldánan pa kap tur e palunan rònt di Herúsalèm pa e traha un muraya di staka ku punta skèrpi di 7 kilometer largu rònt di e stat. Alrededor di sèptèmber, e romanonan a plùnder i kima e stat i su tèmpel, i nan no a laga ni ún piedra riba otro, presis manera Hesus a profetisá. (Lukas 19:43, 44) Segun un kálkulo, “entre 250.000 i 500.000 hende a muri na Herúsalèm i den e restu di e pais.”

TRIUNFO DI UN IMPERIO

Na aña 71 despues di Kristu ora Tito a bolbe Italia, e habitantenan di Roma a rindi homenage na dje. Henter e stat a sali riba kaya pa selebrá un di e marchanan triunfal mas grandi den e stat.

E multitut di hende a keda impreshoná di e parada yen di tesoro ku tabata pasa den e kayanan di Roma. Nan por a mira masha hopi boto ku a ser kaptura, karosanan ku tabatin aktornan riba dje, pinturanan den fondo di susesonan ku a tuma lugá den guera i ophetonan ku nan a plùnder di e tèmpel di Herúsalèm.

Na aña 79 despues di Kristu, Tito a bira susesor di su tata, Emperador Vespasiano. Pero djis dos aña despues, Tito a muri inesperadamente. Asina ku su ruman hòmber Domisiano a remplas’é komo emperador, el a traha un arko di triunfo na onor di Tito.

E ARKO AWE

E Arko di Tito na Roma awe

Tur aña, míles i míles di turista ku ta bishita Roma ta keda masha impreshoná ora nan mira e Arko di Tito. Algun ta mira e arko komo un obra di arte maestral, otronan komo un homenage na e poderoso imperio romano i otronan komo un monumento dediká na memoria di e kaida di Herúsalèm i su tèmpel.

Pero pa un bon studiante di Beibel, e Arko di Tito tin un nifikashon spesial. E ta un testimonio silensioso ku profesianan di Beibel ta konfiabel, eksakto i inspirá pa Dios.—2 Pedro 1:19-21.