Ima tiyashcata ricui

Ima tiyashcata ricui

Shuj monumentomi profecía pajtarishcata ricuchin

Shuj monumentomi profecía pajtarishcata ricuchin

ROMA LLAJTAPICA TITOTA YUYARINGAPAJMI SHUJ MONUMENTOTA RURARCACUNA. TITOCA TUCUICUNA RIJSISHCA MANDAJMI CARCA. ACHCA GENTECUNAMI CHAI MONUMENTOTA RICUNAMAN RINCUNA.

Cai monumentopica ishqui jatun dibujocunami tiyan. Chai dibujocunaca ñaupa punllacunapi ima tucushcata, Bibliapi nishca profeciacuna ima shina pajtarishcatami ricuchin. Chaitaca asha gentecunallami yachancuna.

SHUJ LLAJTAMI LLAQUICHISHCA CANA CARCA

Huata 30-pica Roma llajtaca Britaniamanta Egiptocamami mandaj carca. Roma mandashca llajtacunapica gentecunaca ima illajpish mana causajcunachu carca. Pero Judea llajtapi causaj gentecunaca romanocunataca mana cazujcunachu carca. Chaimantami Romapi mandajcunaca paicunata pꞌiñajcuna carca.

Shuj libropica cashnami nin: “Casi tucuicunami romanocunata cazujcuna carca. Pero Judea llajtamanta huaquin gentecunaca manataj cazusha nijcunachu carca. Judiocunaca ‘maitashi paicunata cazushunyari, paicunaca mana judiocunachu. Ñucanchij costumbrecunatapish mana respetancunachu’ nijcunami carca. Cutin, romanocunaca ‘mana munashpapish cazunatajmi canguichij’ nijcunami carca” (Encyclopedia of Ancient Rome). Chai judiocunaca shuj mandaj paicunata ayudachun, Israel llajtata allichichunmi munarcacuna. Shinapish Jesusca huata 33-pica “Jerusalenca tucuchishcami canga” nircami.

Jesusca: “Cancunata pꞌiñajcunaca muyundijta patacunata rurashpa, muyujta shayarishpa cancunata ñutuchingapaj llapimuna punllacunami ña chayamucun. Cai pueblotaca urmachishpa tucui caipi causajcunatapish huañuchingami. Huasi pircacunatapish shuj rumillatapish pircashcata mana saquingachu” nircami (Lucas 19:43, 44).

Jesusta catijcunaca “¿chaica pajtaringachu?” nishpami mana crijcuna laya carcacuna. Chaimi ishqui punllacuna qꞌuipaca shujca Jesustaca: “Yachachij, cai huasicunata chai huasipaj jatun rumicunata ricuyari” nirca. Diospaj huasica jatun rumicunahuanmi rurashca carca. Maijancunaca 11 metros largo, 5 metros ancho, 3 metros altomi carca. Pero Jesusca: “Cunan cancuna ricucunta chingachina punllacuna shamungami. Chaipica, shuj rumillapish shujtaj rumi jahuapica mana saquiringachu” nircami (Marcos 13:1; Lucas 21:6).

Chashnallataj Jesusca: “Achca soldadocuna Jerusalén muyundijta shayacujta ricushpaca, chai llajtata chingachina chayamushcata yachanguichij. Chaimanta Judeapi cajcunaca, urcucunapi miticugrichun. Jerusalenpi cajcunapish llujshishpa richun. Chagrapi cajcunapish ama tigrachun” nircami (Lucas 21:20, 21). ¿Jesús nishcacunaca pajtarircachu?

JERUSALENTA LLAQUICHIRCACUNAMI

Huatacunatami romanocunaca Judeapi causajcunata mandarcacuna. Huata 66-pica Gesio Floro runaca Diospaj templomantami cullquita shuhuarca. Chaita rurashcamantami mana cazuj judiocunaca culirashpa Jerusalenpi caj romano soldadocunataca huañuchircacuna. Chai qꞌuipaca “ñucanchijcunaca ña libresmi canchij. Ña pi mana mandangachu” nircacunami.

Quimsa quillacuna huashaca Cestio Galo runaca 30 mil yalli soldadocunata pushashpami mana cazuj judiocunata tucuchina yuyaihuan Jerusalenman rirca. Paicunaca Jerusalenman yaicushpami Diospaj templo canlla pircata tꞌuñircacuna. Chashna rurashca qꞌuipaca ñapish menos pensadomi Jerusalenmanta rircacuna. Cutin mana cazuj judiocunaca paicunata catishpami rircacuna. Diosta alli sirvijcunaca Jesús mandashcata cazushpami urcucunapi miticunaman llujshircacuna (Mateo 24:15, 16).

Catij huataca Jerusalenta llaquichishpa catingapajmi Vespasiano, Titopish soldadocunata pushashpa rircacuna. Titoca Vespasianopaj churimi carca. Huata 68-pica mandaj Nerón huañushca qꞌuipaca Vespasianoca Roma llajtata mandangapajmi tigrarca. Cutin Titoca casi 60 mil soldadocunahuanmi Jerusalenpi saquirirca.

Huata 70-pica Titoca soldadocunataca: ‘Jatun yuracunata urmachishpa, puntajlla estacacunata rurashpa Jerusalén muyundijta churaichij’ nishpami mandarca. Quimsa quillacuna qꞌuipallami romanocunaca Diospaj templota shuhuashpa, rupachishpa Jerusalenta llaquichircacuna. Jesús nishcaca pajtarircami. Shuj rumillapish shujtaj rumi jahuapica mana saquirircachu (Lucas 19:43, 44). Shuj informepica: “Jerusalenpi shujtaj pueblocunapipish casi 500 mil gentecunami huañushca canga” ninmi.

MACANACUITA MISHARCACUNAMI

Huata 71-pimi Titoca Jerusalenpi macanacuita mishashpa Roma llajtaman tigrarca. Chaimi romanocunaca callecunapi shuj jatun fiestata rurashpa Titota alli chasquircacuna.

Chai fiestapica Jerusalenmanta apamushca barcocunahuan, jatun carrocunahuan, Diospaj templomanta apamushca sumaj cosascunahuanmi callecunata desfilarcacuna. Chaita ricushpaca gentecunaca mancharishcami saquirircacuna.

Huata 79-pica, Titoca paipaj yaya Vespasiano huañushca qꞌuipami mandai callarirca. Pero paica ishqui huatacunata mandacushpami menos pensado huañurca. Tito huañujpica paipaj huauqui Domicianomi mandai callarirca. Paimi Titota yuyaringapaj nishpa jatun monumentota rurachirca.

¿IMATATAJ YACHAI TUCUNCHIJ?

Monumento de Tito (Roma)

Cada huatami achca gentecunaca Romapi tiyaj Monumento de Tito nishcata visitangapaj rincuna. Chaita ricushpaca huaquincunaca ‘cai monumentoca alli, sumajta rurashcami’ nincunami. Shujtajcunaca ‘ñaupa punllacunapi Roma llajta achca poderta charishcatami yuyachin’ nincunami. Cutin maijancunaca ‘Jerusalén llajta ima shina tucurishcatami ricuchin’ nincunami.

Shinapish Bibliata yachacujcunaca cai Monumento de Tito nishcamantaca ¿imatataj yachai tucuncuna? Bibliapi huillashca profeciacunaca mana llulla cashcata, Dios nishcacuna tucui pajtarij cashcatami yachai tucuncuna (2 Pedro 1:19-21).