Gu Bambu Diabese Nga ga Tito na akpiahe ti ni ue nayugo pa gu pangbanga namangi nga gu aboro naima inopai tipaha wenengai. Kina bete aboro gbua ini gu kodatise du dagba gi bambu diabese re na Ziazia Kekeapai​​—⁠gu Bambu Diabese nga ga Tito re namanga dezirepai kukiri kuti gu ruru sangbanebi du rogo Ziazia Kekeapai yo.

Ti tonatona bambata kama agarã, gu Bariwara Ngbii Nga ga aRomo asovura tona Ringara aNgirisi yo na Gaul (du awere nga France) ki da ku Ezipeta yo, na gu ringara re asungu rogo zereda na ngbabase. Ono kura gbata sa naafuda ringara Roma afuda kindi​—⁠gu gbata nga ga Yuda.

Encyclopedia of Ancient Rome aya: “Bete arago dagba agu arago naadu kutiibe aRomo naadu na gi ngbatunga sogote re kuti Roma. AYudo aasoga agu ayeaye nangia abaira sunge naabi gayo asino zanga sunge ti ni, na aboro aRomo kini bi aYudo ni aboro nyakarii si kini sayo ka i mbunga pai fuyo ya.” Dungu aYudo naadu na gu maabangirise nga bazogo nika ye nga gu ni nika gbarasa agi aRomo naadu na sogote re na ki karaga zogorago berewe fu aYisaraere. Ono rogo gu garã nangia 33 F.B.K., Yesu agumba gupai nga, bakere gbarasahe nika ye kurii Yerusarema.

Yesu aya: ‘Rago nikaye ku ri roni, ho avuraroni ka ba nduka ni kirikiri pati roni, ki ke pati roni, ki kisi rago pati roni dunduko, ki merẽ roni ku sande, na awironi a. I ahe nga gu mbia auru kura ha rogo bakporo wa sa te.’​—⁠Ruka 19:​43, 44.

Agi afugo Yesu re aima zeresa ngba gako abawiriki. Fuo arame ue, ho i angana gu yekaru ni nadu Yerusarema yo, gu ni sa dagbayo apoi kuari ki ya: “Bayugupai, mo bí, ngbatunga gi mbia re, na ngbatunga gi duadua bambu re!” Nirengo, i nagumba gupai nga bagizo agu ambia nga ga yekaru adu nga ametere 11, patihe ki du nga ametere 5, na basonaha kuari ki du nga ametere 3! Ono wa vura duhe wo, Yesu akaragapai nga: ‘Tipa agi ahe oni nabi he re, rago nikada, ho mbia adú nga ni erẽ sa auru kura ha, i ka he bafa ha te.’​—⁠Marako 13:1; Ruka 21:⁠6.

Yesu agumba kurapai berewe fuyo nga: ‘Ho oni ka bi Yerusarema ni i nikisi he kirikiri na aboro vura, oni ki ini he, ya rago gbarasa ha mbedi. Agu aboro ka du Yuda yo i ki oro ku abaagangara yo; agu yo ka du bakporo yo i guari yo; agu yo ka du ringara yo ka i rimi nga ku rogo bakporo yo ya.’ (Ruka 21:​20, 21) Ya mo afugo Yesu ada ti rengo?

Agarã biata bawe na biata aima susa, ringara Yuda kini sogo padu kindi kutiibe ga aRomo zogarago. Ono rogo gu garã nangia 66 F.B.K. ho gu ga aRomo banyaki ni boro Yuda nangia, Gessius Florus, azi ataranda ni rogo gu sanduki igo marã nga ga yekaru, agi aYudo naadu na zinga re aarengbanga ka hipai berewe te. Nibasa, aYudo azingi ki tona ka imo ga aRomo abanzengere Yerusarema yo na i ki gbia gayo ranirii be Roma.

Nimbedi kuti adiwi biata kusa, ga aRomo banyaki nga Sesitosi Garosi aye na  abanzengere 30,000 kuti Yerusarema tipa ka gbarasa agu aboro nasamungu re. ARomo atona ka kuo ndugu gu gbata re. Fuo gure, mbiko gu ndupai boro aingo ho ya, i aga ni giiyo. Agu aYudo nasamungu ki du na ngbarago ki tona ka do fuoyo. Wa agu abanzengere nga ga aRomo na agu aYudo nasamungu aima kura kusayo vuru gbata, agu aKristano nadegetuyo kuti ga Yesu zahe, aoro kusayo vuru Yerusarema ku rii abaagangara yo ku gii Di Yaradene yo.​—⁠Matayo 24:​15, 16.

Gu garã naye tifuoho, gu ga aRomo barutiriivura nangia Vesipasiano na wiriko nangia Tito akaragatiyo berewe kuti Yuda. Ono tie, mbembedi fuo kpio gu bazogo nangia Nero rogo gu garã nangia 68 F.B.K., Vesipasiano akaraga tiko ku Yerusarema yo ka dia mbata kindo, ki mbu gayo nduge kuti Yuda ku be wiriko nangia, Tito, na abanzengere bangeyo adu nga 60,000.

Rogo Banzinga rogo gu garã nangia 70 F.B.K., Tito azinahe fu gako abanzengere tipa i dewe angua kusande rogo ringara Yuda, nga gu i amangisunge na ni ka dua ngapa bagizoho adu nga akirometere 7 pati Yerusarema. Rogo Mbirinvuo, aRomo aima gbu ahe na ki zokodi gbata na gaha yekaru ki gbataka ambia kusayo kina wai Yesu aima gumbaha mbata kusayo. (Ruka 19:​43, 44) Ringbisihe kuti ga aboro bipai, “aboro bangbanda 250,000 na 500,000 nakpi Yerusarema yo na rogo kura apapara ringara.”

Rogo gu garã nangia 71 F.B.K, Tito akaraga tiko ku Itaria yo, dungu aboro ringara nga ga Roma yo ki diko kugume. Aboro dunduko rogo gu gbata re aamanga pumbo wa agu adibepai re aarimo ku vuru bagbata.

Kina ngba rimbasa aboro naazere wa i abi dungu aũkumuko. I adu na ngbarago kaa bi agu abakurungba i azihe, gbiati agu ahe naayugo pa agu apai namangi ba vura yo, na agu ahe i agbuhe yekaru Yerusarema yo.

Tito ada ni bazogo ku ba bako nangia Vesipasiano rogo gu garã nangia 79  F.B.K. Ono tifuo agarã gbua ue, Tito akpi ni kina ipo. Domisiano, nangia wirinako, adi zogarago na nibasa ki me bambu diabese si ni fu taarimo fu Tito.

Areme, gu dungu kama akutu aboro ni nandu na agarã dũ ku Roma yo ninaandu kaa bi gu bambu diabese nga ga Tito. Kura aboro ni naabihe wa gu bakere sunge nga ga ameke ahe, aguyo kini bihe ni guhe nayugo ga aRomo ome, aguyo kini bihe ni guhe nayugopa gbarasa Yerusarema na gaha yekaru.

Ono tie, wene abawisigi Ziazia Kekeapai, na bi gu bambu diabese nga ga Tito ni gu bambu nayugopa kura nyanyakipa pai. Si nga gu dezire du kukiri nayugo padu agu asangbanebi du rogo Ziazia Kekeapai ni ruruhe na rengbe ani ka kido kuti ni, nga gu Mbori adu ku gipa kehe.​—⁠2 Petero 1:​19-​21.