1, 2. а) Чьрʹа мәсәла Нӧһ, Данийел, у Ибо дькарьн мә бьшьдиньн? б) Һәзәԛел кʹижан дәрәщада гьлийед жь рʹеза сәрәкә йа ве готаре ньвиси?

ДЬԚӘԜЬМӘ һун рʹасти чәтьнайа тен, мәсәлә алийе сьһʹәт-ԛәԝатеда, алийе пʹәрада, йан жи дьбәкә рʹасти пәйкʹәтьна тен. Щара жи дьбәкә хьзмәтийа Йаһоԝада ԝәрʹа чәтьн ә шабуна хԝә хԝәй кьн. Һәрге дәрәща ԝә ӧса нә, мәсәла Нӧһ, Данийел у Ибо дькарә ԝә бьшьдинә. Әԝана һәрсек жи гӧнәкʹар бун у мина мә рʹасти тәнгасийа дьһатьн. Щара һәла һе әʹмьре ԝан жи дькʹәтә бьн ԛәзийе. Ле йәкә ԝана амьнийа хԝә хԝәй кьр, у Хԝәде ԝана һʹәсаб кьр кӧ әԝана баԝәри у гӧһдарийеда мәсәлә нә. (Бьхунә Һәзәԛел 14:12-14.)

² Һәзәԛел гьлийед жь рʹеза сәрәкә йа ве готаре сала 612 Б.Д.М. Бабилонйайеда ньвиси * (Һәзԛл. 1:1; 8:1). Һьнге, чаԝа һатьбу пʹехәмбәртикьрьне Оршәлим ида незики ԝеранкьрьне  бу, у сала 607 Б.Д.М. әԝ пʹехәмбәрти һатә сери. Ԝи ԝәʹдәйи тʹәне һьнә мәрьв хьлаз бун, йед кӧ мина Нӧһ, Данийел у Ибо амьн бун у гӧрʹа Хԝәде дькьрьн (Һәзԛл. 9:1-5). Нава ԝан һьнә мәрьвада Йерәмйа, Барук, Әбәдмәләк, у Рәкәбийа бун.

3. Ве готареда әме дәрһәԛа чь шеԝьр кьн?

³ Ԝәʹде ахьрийа ве дьнйа зӧлм жи, тʹәне әԝ мәрьв ԝе хьлаз бьн, йед кӧ мина Нӧһ, Данийел у Ибо, амьн у рʹаст ьн (Әʹйан. 7:9, 14). Ләма жи ԝәрә әм шеԝьр кьн кӧ чьрʹа Йаһоԝа әԝ һәрсек һʹәсаб кьр мәсәла амьнийе у рʹастийе. Чахе әм сәрһатийа ԝан шеԝьр кьн, дина хԝә бьдьн кӧ 1) әԝана рʹасти кʹижан тәнгасийа һатьнә, у 2) чаԝа әм дькарьн баԝәрийеда у гӧһдарийеда чʹәʹв бьдьнә ԝан.

4, 5. Нӧһ рʹасти кʹижан тәнгасийа һат, у чьрʹа сәбьра ԝи рʹасти жи мәсәләкә мәзьн ә?

⁴ Нӧһ рʹасти кʹижан тәнгасийа һат? Ԝәʹде Һәнохда, демәк баве кальке Нӧһ, мәрьв гәләк зӧлм бун. Әԝана «һʹәму готьнед хьраб» һьндава Йаһоԝа хәбәр дьдан (Щьһуд. 14, 15). Зорбәти жи гәләк бәла бьбу. Рʹожед Нӧһда, «хьрабийава әʹрд тʹьжи бьбу». Мьлйакʹәтед хьраб һатьбун сәр әʹрде, хԝә кьрьбун мәрьв у хԝәрʹа жьн дьстандьн. Һьн жи зарʹ кӧ ԝанрʹа дьбун гәләк берʹәʹм у зӧлм бун (Дәстп. 6:2-4, 11, 12). Ле Нӧһ жь ԝан һʹәмуйа гәләк щӧдә дьбу. «Нӧһ бәр чʹәʹве Хӧдан кʹәрәм дит. . . . [Әԝ] нава мәрьвед ԝи зәманида мәрьвәки рʹаст у кʹамьл бу. Нӧһ рʹийа Хԝәдеда дьчу» (Дәстп. 6:8, 9).

⁵ Дина хԝә бьдьне кӧ әԝ гьли дәрһәԛа Нӧһ чь дьдьнә кʹьфше. Йа пешьн, бьфькьрьн әԝ пешийа Селаве зәманед хьрабда чьԛас ԝәхт рʹийа Хԝәдеда дьчу. Әԝ нә кӧ 70 йан жи 80 сала ԝе дьнйа хьрабда дьжит, ле ԝәкә 600 сала! (Дәстп. 7:11). Йа дӧда, ԝәʹде Нӧһда щьват тʹӧнә бу, кӧ али ԝи бькьра у әԝ бьшьданда. Ча те кʹьфше, һәла һе хушк-бьред ԝийи һʹәлал жи алийе рʹӧһʹанида пьштгьрийа ԝи нәдькьрьн. *

6. Чь щурʹәйи Нӧһ мерхасийа мәзьн да кʹьфше?

⁶ Нӧһ нәдьфькьри ԝәки бәс ә тʹәне мәрьвәки баш бә. Әԝи ӧса жи «рʹасти даннасин дькьр», у әʹйан гьшкарʹа дьгот дәрһәԛа баԝәрийа хԝә һьндава Йаһоԝа (2 Пәт. 2:5). Паԝлосе шанди гот кӧ Нӧһ «бь ԝе баԝәрийе диԝана дьне кьр» (Ибрн. 11:7). Бешьк дькарьн бежьн кӧ һьнге мәрьва ԛәрфе хԝә Нӧһ дькьрьн у пәй дькʹәтьн. Дьбәкә һәла һе жи ԝи дьданә тьрсандьне кӧ ԝе хьрабийе жерʹа бькьн. Ле Нӧһ жь мәрьва нәдьтьрсийа (Мәтʹлк. 29:25). Нӧһ мерхас бу, чьмки Йаһоԝа мерхаси дабу ԝи, чаԝа хьзмәткʹаред хԝәйи амьнрʹа дьдә.

7. Ԝәʹде авакьрьна гәмийе Нӧһ рʹасти чь чәтьнайа дьһат?

⁷ Нӧһ паши пенщ ԛьрʹна зедәтьр рʹийа Хԝәдеда дьчу, у паше Йаһоԝа жерʹа гот кӧ гәмийа мәзьн ава кә, сәва мәрьв у һʹәйԝан ԝәʹде Селаве хьлаз бьн (Дәстп. 5:32; 6:14). Бона Нӧһ рʹасти жи нәһеса бу гәмийа мәзьн ава кә. Ле әԝи заньбу кӧ чәтьнайи ԝе нә кӧ тʹәне авакьрьна гәмийеда бә, ле мәрьв жи ԝе дьһа зедә ԝи бькʹәньн у мьԛабьли ԝи дәркʹәвьн. Йәкә әԝан тьшта рʹе ԝи нәдьгьртьн, у әԝи баԝәрийа хԝә Хԝәде дьани у гӧрʹа ԝида бу. Нӧһ һәма «ӧса жи кьр» ча Хԝәде жерʹа гот (Дәстп. 6:22).

8. Жь чь те кʹьфше кӧ Нӧһ итʹбарийа хԝә Йаһоԝа дьани?

⁸ Чәтьнайа дьн жи бона Нӧһ әԝ бу, кӧ әԝи гәрәке жьн-зарʹед хԝә хԝәй кьра. Пешийа Селаве, мәрьв гәрәке щәфе гьран бькʹьшандана сәва әʹрд бещәр кьрана у бәред әʹрде бьстандана. Фәʹмдари йә Нӧһ жи ӧса әʹбура хԝә дькьр (Дәстп.  5:28, 29). Ле йәкә һʹьш-аԛьле ԝи нә кӧ сәр ве йәке бу, ле сәр һәләԛәтийа тʹәви Хԝәде. Дина Нӧһ сәр тьштед рʹӧһʹани бу, һәла һе ԝәʹде авакьрьна гәмийе жи, кӧ ԝәкә 40 йан 50 сали кʹьшанд. У паши Селаве жи 350 сала әԝи ӧса дьжит (Дәстп. 9:28). Рʹасти жи Нӧһ баԝәрийеда у гӧһдарийеда мәсәләкә баш һиштийә!

9, 10. а) Әм ча дькарьн баԝәри у гӧһдарийеда чʹәʹв бьдьнә Нӧһ? б) Хԝәде ча дьньһерʹә сәр ԝан мәрьва, йед кӧ гӧрʹа ԝи дькьн?

⁹ Ча әм дькарьн чʹәʹв бьдьнә баԝәри у гӧһдарийа Нӧһ? Әм ве йәке дькьн чахе пьштгьрийа рʹастийа Хԝәде дькьн, нә пʹара ве дьнйа Шәйтʹан ьн, у чахе әʹмьре мәда Пʹадшатийа Йаһоԝа щийе пешьн дьгьрә (Мәт. 6:33; Йуһʹн. 15:19). Бона ве йәке дьне мә һʹьз накә. Мәсәлә, әм хԝә ль ԛанунед Хԝәде дьгьрьн дәрһәԛа зәԝаще у һәләԛәтийа сексуали, ле әԝ йәк гәләка хԝәш найе у ләма әԝана щара медйайеда сәр мә хәбәр дьдьн. (Бьхунә Малахи 3:17, 18.) Ле әм мина Нӧһ, Хԝәде дьтьрсьн, нә кӧ мәрьва. Әм заньн кӧ тʹәне әԝ дькарә әʹмьре һʹәта-һʹәтайе бьдә мә (Луԛа 12:4, 5).

¹⁰ Ԝе керһати бә һун пьрсед ӧса бьдьнә хԝә: «Гәло әзе һьнге жи рʹийа Хԝәдеда һәрʹьм, һәрге мәрьв ԛәрфе хԝә мьн бькьн йан жи сәр мьн нәбаш хәбәр дьн? Һәрге алийе пʹәрада чәтьнайед мьн һәбьн, гәло әзе итʹбарийа хԝә Йаһоԝа биньм кӧ әԝ ԝе мьн бьбә хԝәйи?». Һәрге һун чʹәʹв бьдьнә баԝәри у гӧһдарийа Нӧһ, һуне дӧдьли нәбьн кӧ Йаһоԝа ԝе бона ԝә хәм кә у али ԝә бькә (Фили. 4:6, 7).

11. Данийел у се һәвалед ԝи рʹасти кʹижан тәнгасийа һатьн? (Бьньһерʹә шькле әʹԝльн.)

¹¹ Данийел рʹасти кʹижан тәнгасийа һат? Әԝ чаԝа дил дьжит Бабилонеда, шәһәре кӧ бь пʹутпʹарьсти у сербазийева тʹьжә бу. Хенщи ве йәке, мәрьвед Бабилоне Щьһу ньмьз дькьрьн, у ԛәрфе хԝә ԝан у Хԝәдейе ԝан Йаһоԝа дькьрьн (Зәб. 137:1, 3). Бьдьнә бәр чʹәʹве хԝә, кӧ әԝ йәк чаԝа дьле Данийел у Щьһуйед амьн дьешанд! Һьн жи, әԝ тʹәви се һәвалед хԝә, Һананйа, Мишаел у Азарйа, дькʹәтьнә чʹәʹва, чьмки әԝана һатьбунә бьжартьне у һинкьрьне сәва пʹадшарʹа хьзмәт кьн. Ԝанрʹа һатә готьне, ԝәки ве хԝарьне бьхԝьн, кʹижан дьданә пʹадша. Ле Данийел дьле хԝәда сафи кьр, ԝәки ԝан хԝарьна нәхԝә, сәва хԝә бәр чʹәʹве Хԝәде һʹәрам нәкә (Дан. 1:5-8, 14-17).

12 а) Кʹижан хәйсәт-һʹӧнӧред Данийелә баш һәбун? б) Йаһоԝа ча сәр Данийел дьньһерʹи?

¹² Диса чәтьнайикә Данийел һәбу, кӧ аликива дьһатә кʹьфше те бежи әԝ йәк чәтьнайи нибу. Пʹадша щабдарийед мәхсус дабу Данийел, чьмки әԝ мәрьвәки сәрԝахт у билан бу (Дан. 1:19, 20). Ле Данийел тʹӧ щар ԛӧрʹә у хԝәрʹази нәдьбу. Әԝ мьлук у шкәсти ма, у тʹьме шькьри дьда Йаһоԝа (Дан. 2:30). Дина хԝә бьдьне, чахе Йаһоԝа гот кӧ Данийел, Нӧһ у Ибо мәрьвед рʹаст ьн, һьнге Данийел һе щаһьл бу. Бәле, Йаһоԝа бадиһәԝа ԝида баԝәр нибу. Данийел һʹәта мьрьне амьн ма у гӧрʹа Хԝәдеда бу. Чахе әԝ ԝәкә 100 сали бу, мьлйакʹәте Хԝәде ԝи дьлрʹьһʹәт кьр у гот: «Йа, Данийел, тӧ мәрьвәки гәләк ԛимәт и» (Дан. 10:11, ДТʹ).

13. Чьрʹа дьбәкә Йаһоԝа ӧса кьр ԝәки Данийел щийе бьльнд бьгьрә?

¹³ Бь аликʹарийа Йаһоԝа, Данийел ча ԝәзир хьзмәт дькьр һьн Империйа Бабилонеда, һьн жи Мәда-Фарьседа (Дан. 1:21; 6:1, 2). Дьбәкә Йаһоԝа ӧса кьр, ԝәки Данийел щийе бьльнд бьгьрә сәва кӧ пьшта щьмәʹта хԝә бьгьрә, чаԝа Усьв Мьсьреда, у ӧса жи Әстәр у Мордокʹаи Фарьседа * (Дан. 2:48). Бьдьнә бәр чʹәʹве хԝә кӧ Һәзәԛел у Щьһуйед дьн кӧ дилтийеда бун, дьбәкә чьԛас дьлгәрм бун кӧ  дитьн, ԝәки Йаһоԝа Данийел да хәбате сәва али ԝан бькә!

14, 15. а) Чь щурʹәйи дәрәща Данийел мина дәрәща мә йә? б) Иро де-бав жь де-баве Данийел чь дькарьн һин бьн?

¹⁴ Ча әм дькарьн чʹәʹв бьдьнә баԝәри у гӧһдарийа Данийел? Иро әм жи чаԝа хәриб ве дьнйайеда дьжин, кʹижан кӧ бь бенамусийе у һʹәбандьна ԛәлп тʹьжә йә. Мәрьв бьн һʹӧкӧме Бабилона Мәзьнда ньн, демәк бьн империйа религийа ԛәлпда, кʹижан кӧ Кʹьтеба Пироз нав дькә щи-ԝаре «щьна» (Әʹйан. 18:2). Ле әм жь ве дьнйайе башԛә дьбьн, у бона ве йәке мәрьв һәла һе жи мә дькʹәньн (Марԛ. 13:13). Мина Данийел, ԝәрә әм жи незики Хԝәдайе хԝә Йаһоԝа бьн. Чахе әм бь мьлукти гӧрʹа ԝи бькьн у итʹбарийа хԝә ԝи биньн, әме жи бәр чʹәʹве ԝи гәләк ԛимәт бьн (Һаг. 2:7).

¹⁵ Де-бав дькарьн мәсәла баш жь де-баве Данийел һин бьн. Чахе Щьһудайеда Данийел һе бьчʹук бу, гәләк мәрьвед ԝедәре хьраб бун. Ле әԝ мина ԝан нибу, әԝ мәзьн дьбу у Хԝәде һʹьз дькьр. Фәʹмдари йә әв һʹьзкьрьна ԝи хԝәха нәһатьбу. Әшкәрә йә кӧ де-баве ԝи әԝ һин дькьрьн, ԝәки Хԝәде һʹьз бькә (Мәтʹлк. 22:6). Һәла һе наве Данийел жи кӧ те һʹәсабе «Һʹакьме Мьн Хԝәде йә», дьдә кʹьфше ԝәки де-баве ԝи мәрьвнә хԝәдехоф бун (Дан. 1:6). Ләма жи де-бавно, бь сәбьр бьн һьндава зарʹед хԝә чахе дәрһәԛа Йаһоԝа һин дькьн. Тʹӧ щар баԝәрийа хԝә һьндава ԝан ӧнда нәкьн (Әфәс. 6:4). Хенщи ве йәке, һьн тʹәви ԝан дӧа бькьн, һьн жи бона ԝан. Чахе һун алийе хԝәда һәр тьшти бькьн сәва рʹастийа Хԝәде бьгьһижә дьле ԝан, Йаһоԝа ԝе ԝә гәләк кʹәрәм кә (Зәб. 37:5).

16, 17. Ибо рʹасти кʹижан тәнгасийа һат?

¹⁶ Ибо рʹасти кʹижан тәнгасийа һат? Әʹмьре хԝәда Ибо рʹасти тәнгасийед гәләк гьран һат. Пешийа ԝан тәнгасийа, әԝ «жь һʹәмуйа лаԝед Рʹожһьлате . . . йе һәри мәзьн бу» (Иб. 1:3). Әԝ дәԝләти, навдар, у гәләк хԝәйиԛәдьр бу (Иб. 29:7-16). Ле йәкә әԝ тʹӧ щар ԛӧрʹә нәбу у пьшта хԝә нәда Хԝәде. Йаһоԝа ԝи нав кьр хьзмәткʹаре «мьн», у паши ԝан гьлийа әԝи дәрһәԛа Ибо гот: «[Әԝ] зьламе рʹаст у кʹамьл; жь Хԝәде дьтьрсә у жь хьрабийе хԝә вәдькʹишинә» (Иб. 1:8).

¹⁷ Ле ԝәхтәки гәләк кьнда, әʹмьре Ибо лаптә һатә гӧһастьне. Әԝи һʹәму тьшт ӧнда кьр, у ӧса дьлтәнг бьбу кӧ мьрьн хԝәрʹа дьхԝәст. Әм заньн мәʹнийа кӧл-дәрдед ԝи Шәйтʹане бӧхданбеж бу, йе кӧ  шәрʹ авитә Ибо йанчь әԝ бона кʹара хԝә Хԝәде дьһʹәбинә. (Бьхунә Ибо 1:9, 10.) Йаһоԝа әв йәк пьшт гӧһе хԝәва нәавит. Ле әԝи мәщал да Ибо, сәва әԝ амьнийа хԝә жерʹа избат кә, у нишан кә ԝәки әԝ бь дьле тʹәмьз у жь һʹьзкьрьне Хԝәде дьһʹәбинә.

18. а) Чь ԝә хԝәш те амьнийа Ибода? б) Әм чь педьһʹәсьн дәрһәԛа Йаһоԝа, кӧ чаԝа әԝ һьндава Ибода бу?

¹⁸ Шәйтʹан пәй һәв бәла дьани сәре Ибо. Әԝи ӧса ани сәре ԝи, ԝәки Ибо бьфькьрә йанчь әԝ кӧл-дәрд жь Хԝәде бун (Иб. 1:13-21). Паше, се һәвалед ԛәлп һатьн щәм Ибо, ԝәки йанчь бәр дьле ԝида бен, ле бь рʹастийе ԝана бь гьлийед хԝә дьле Ибо дешандьн. Жь гьлийед ԝан дәрдькʹәт, ԝәки Хԝәде ӧса сәре ԝи кьр, чьмки ԝи щәза дькә (Иб. 2:11; 22:1, 5-10). Ле һьнге жи Ибо амьнийа хԝә хԝәй кьр. Рʹаст ә ԝәʹдәки әԝ нәрʹаст дьфькьри, ле Йаһоԝа фәʹм дькьр кӧ әԝ жь еша дьле хԝә ӧса дьфькьрә (Иб. 6:1-3). Хԝәде дьдит кӧ Ибо тʹӧ щар пьшта хԝә надә Ԝи, у һәла һе һьнге жи гава Шәйтʹан пәй ԝи кʹәт у бь дәрәԝийе ԝи пʹепәс кьр. Чахе тәнгасийед Ибо хьлаз бун, Йаһоԝа дӧ щара зедәтьр ԝи кʹәрәм кьр, у һьн жи 140 сала әʹмьре ԝи дьреж кьр (Аԛуб 5:11). У паши ве йәке жи, Ибо бәрдәԝам дькьр Йаһоԝарʹа амьн бьминә. Ле әм жь кʹӧ ве йәке заньн? Чахе Һәзәԛел гьлийед жь рʹеза сәрәкә йа ве готаре ньвиси, ида гәләк ԛьрʹнә дәрбаз бьбу кӧ Ибо мьрьбу.

19, 20. а) Ча әм дькарьн баԝәри у гӧһдарийеда чʹәʹв бьдьнә Ибо? б) Ча әм дькарьн дьлшәԝатийеда чʹәʹв бьдьнә Хԝәде?

¹⁹ Ча әм дькарьн чʹәʹв бьдьнә баԝәри у гӧһдарийа Ибо? Фьрԛи тʹӧнә әм рʹасти чь чәтьнайа бен, бьра Йаһоԝа әʹмьре мәда тʹьме сәр щийе пешьн бә, бь тʹәмами итʹбарийа хԝә ԝи биньн, у бь тʹәмамийа дьле хԝә гӧрʹа ԝи бькьн. Мәʹнийед мә һе гәләк һәнә ве йәке бькьн, нә кӧ йед Ибо! Мәсәлә бьфькьрьн сәр ве йәке, кӧ әм дәрһәԛа Шәйтʹан у тʹәлькед ԝи һе зедә заньн (2 Корн. 2:11). Һьн жи бь сайа кʹьтеба Ибо, әм заньн кӧ чьрʹа Хԝәде дьһелә ԝәки кӧл-дәрд һәбьн. Жь Кʹьтеба Данийел әм фәʹм дькьн кӧ Пʹадшатийа Хԝәде сәрԝертийа реали йә, кʹижан кӧ бьн сәрԝеретийа Иса Мәсиһда нә (Дан. 7:13, 14). У әм заньн кӧ зутьрәке әв Пʹадшати ԝе һʹәму кӧл-дәрда кʹӧта кә.

²⁰ Сәрһатийа Ибо ӧса жи мә һин дькә кӧ чьԛас фәрз ә әм бәр дьле хушк-бьрада бен, чахе әԝана тәʹли-тәнгийада ньн. Һьнәк жь ԝан хушк-бьра дьбәкә мина Ибо, тьштед нәрʹаст бежьн (Ԝаиз 7:7). Ԝәрә әм ԝана нәһәԛ нәкьн, ле ԝана фәʹм бькьн у дьлгәрм кьн. Ԝи щурʹәйи әме чʹәʹв бьдьнә Йаһоԝа, Баве мәйи һʹьзкьри у рʹәʹм (Зәб. 103:8).

21. Гьлийед жь 1 Пәтрус 5:10 чь әʹйан дькьн дәрһәԛа Нӧһ, Данийел у Ибо?

²¹ Рʹаст ә Нӧһ, Данийел у Ибо щурʹә-щурʹә ԝәʹдада дьжитьн, у дәрәща ԝан жи нә мина һәв бу, йәкә ԝана һәр тәнгасийада сәбьр дькьрьн у ԛәԝи дьман. Сәрһатийа ԝан гьлийед Пәтрусе шанди тиньн бира мә, йе кӧ ньвиси: «Хԝәдейе һʹәму кʹәрәма . . . пәй һьнәк щәфа дитьнерʹа, ԝе хԝәха ԝә кʹамьл кә, бьшьдинә, ԛәԝат кә, хԝәйибьнгәһ кә» (1 Пәт. 5:10).

22. Готара дьнда әме дәрһәԛа чь шеԝьр кьн?

²² Әԝ гьлийед жь 1 Пәтрус 5:10 бона мә нә жи. Йаһоԝа бь ԝан гьлийа дьдә кʹьфше кӧ әԝ ԝе хьзмәткʹаред хԝә ԛәԝат кә у бьшьдинә. Бәле, һәр кәс жь мә дьхԝазә ԝәки Йаһоԝа мә бьшьдинә у ԛәԝат кә сәва жерʹа амьн бьминьн. Ләма жи әм дьхԝазьн баԝәри у гӧһдарийеда чʹәʹв бьдьнә Нӧһ, Данийел у Ибо! Готара дьнда әме шеԝьр кьн кӧ әԝана амьн ман чьмки ԝана Йаһоԝа нас дькьр. Ԝана «тʹам фәʹм» дькьр кӧ Йаһоԝа чь жь ԝана дәʹԝа дькьр (Мәтʹлк. 28:5). Әм жи дькарьн бьбьнә мина ԝан.