Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

D tall tẽeb la d yɩ sakdb wa a Nowe ne a Dãniyɛll la a Zoobe

D tall tẽeb la d yɩ sakdb wa a Nowe ne a Dãniyɛll la a Zoobe

“A Nowe ne a Dãniyɛll la a Zoobe, bãmb na n fãaga b mensã vɩɩm b tɩrlmã yĩnga.”—EZE. 14:14.

YƖƖLA: 120, 54

1, 2. a) Bõe yĩng t’a Nowe ne a Dãniyɛll la a Zoob kibayã tõe n keng tõnd raoodo? b) A Ezekɩyɛll sẽn wa n gʋlsd goam nins sẽn be Ezekɩyɛll 14:14 tɩ yɛlã ra yaa wãn-wãna?

YÃMB namsda bãag yĩnga, ligd zu-loees poorẽ, pa rẽ bɩ y tũudmã yĩng bɩ? Mi n yaa toog ne-y tɩ y ket n tũud a Zeova ne sũ-noog bɩ? Sã n yaa rẽ, a Nowe ne a Dãniyɛll la a Zoob kibarã na n kenga y raoodo. Bãmb me ra yaa neb sẽn pa zems zãnga, la b tõog n maoo ne zu-loees nins tõnd sẽn tar rũndã-rũndã wã buudu. Wakat ning menga, ra wõnda na n tũu ne b yõore. La b kell n maana sɩd ne a Zeova. Rẽ n so t’a Zeova yeel tɩ b kõo mak-sõng tẽebã la wẽn-sakrã wɛɛngẽ.—Karm-y Ezekɩyɛll 14:12-14.

2 A Ezekɩyɛll sẽn wa n be Babilond tẽngã la a gʋls goam nins zug tõnd sõsgã sẽn tikã. Yɩɩ yʋʋmd 612 sẽn deng a Zeezi rogmã. * (Eze. 1:1; 8:1) Yʋʋmd 607 wã la b sãam Zerizalɛm. Dẽnd yɩɩ yʋʋm a wãn poor bala. Neb sẽn da tar zʋg-sõma wa a Nowe ne a Dãniyɛll la a Zoob ra pa waoog ye. Bãmb dãmbã bal n põse. (Eze. 9:1-5) Yaa a Zeremi, a Baruki, a Ebɛd-Melɛke, a Rekaab yagensã, la neb a wãn bala.

3. Bõe yell la d na n gom sõs-kãnga pʋgẽ?

3 Woto me, yaa sẽn yaa-b tɩrs a Zeova nifẽ wa a Nowe ne a Dãniyɛll la a Zoobã, n na n põs dũni-kãngã sãoongã sasa. (Vẽn. 7:9, 14) Bɩ d ges bũmb ning sẽn kɩt t’a Zeova yeel tɩ b kõo mak-sõng tɩrlmã wɛɛngẽ wã. D na n yãa 1) zu-loees nins b ned kam fãa sẽn paame, la 2) d sẽn tõe n dɩk b togs-n-taar to-to, tẽebã la wẽn-sakrã wɛɛngẽ.

A NOWE TALLA TẼEBO, LA A SAK WẼNNAAM SẼN YƖƖD YƲƲM 900!

4, 5. Zu-loe-bʋs la a Nowe paam-yã, la bõe yĩng t’a sẽn tõog toogã sek pẽgre?

4 Zu-loe-bʋs la a Nowe paam-yã? A Nowe yaab a Enok wakatã tɩ nebã wẽn-kɩɩsgã ra zoe n tara pãnga. B goma “gom-wẽns” meng n paoog a Zeova. (Zʋʋd 14, 15) Nen-kɛglmã ra tara paasg bala. A Nowe wakatã ne a na n ta tɩ “zĩiga fãa nebã rag n maanda taab pãnga.” Malɛg-wẽns n tek b mens n lebg ninsaalba, n dɩgs pagb n dog kamba. B kambã ra yaa nen-kɛglem dãmba. (Sɩng. 6:2-4, 11, 12) La a Nowe ra yaa toor fasɩ. Biiblã yeelame: “A Nowe paama Sẽn-Ka-Saab nimbãan-zoeere. . . A Nowe zamaanã neb fãa sʋka, yẽnda rag n yaa nin-tɩrga, n yaa burkĩna. A Nowe rag n tũuda Wẽnnaam.”—Sɩng. 6:8, 9.

5 Bõe la gom-kãensã sõngd tõnd tɩ d bãng a Nowe zugu? Pipi, sẽn deng sa-kãsengã, a Nowe tũu a Zeova dũni-wẽng pʋgẽ, n kaoos yʋʋma. Pa yɩ yʋʋm 70 bɩ 80 ye. Yaa sẽn na maan yʋʋm 600! (Sɩng. 7:11) Yiib-n-soaba, a ra pa tar tẽed-n-taas wa tõnd sẽn tar rũndã-rũndã wã sẽn da kengd a raood ye. Wõnda a ba-biisã meng ra pa tũud a Zeova, n tõe n teel-a ye. *

6. Bõe la a Nowe maan-yã, tɩ wilgdẽ t’a talla raood meng-menga?

6 A Nowe ra pa get tɩ yẽ sẽn paam n yaa nin-tɩrgã sekame ye. A ra gomda ne raoodo, n wilgd a taabã t’a tẽeda a Zeova. Biiblã yeelame t’a yɩɩ “tɩrlmã koe-moaanda.” (2 Pɩy. 2:5) Tʋm-tʋmd a Poll yeelame tɩ “yaa tẽebã yĩng la a wilg tɩ dũni ka bʋʋm ye.” (Ebre. 11:7) Nebã tog n da yaand-a lame la b kɩɩsd a goamã. Tõe tɩ b baoome meng n na n maan-a wẽnga. La a Nowe pa ‘zoe’ nebã ye. (Yel. 29:25) A pʋd n da tara raood ning a Zeova sẽn kõt sẽn tũud-b yẽ ne b sũy fãa wã.

7. A Nowe sẽn wa n na n ka koom-koglgã, zu-loe-bʋs la a paam-yã?

7 A Nowe tũu a Zeova sẽn yɩɩd yʋʋm kobs nu. Yaa rẽ zugẽ la a Zeova yeel-a t’a ka koom-koglgo, tɩ yẽ ne a zakã rãmb la rũms kẽer kẽ n paam n põse. (Sɩng. 5:32; 6:14) Kogl-kẽengã kaab tog n yɩɩ tʋʋm-toog menga! A ra miime me tɩ tʋʋmdã poorẽ, nebã na n maneg n yaal-a lame n yɩɩd pĩndã, la b nams-a. Baasgo, a tẽebã yĩnga, a saka tʋʋmdã. A maana wa a Zeova sẽn yeelã.—Sɩng. 6:22.

8. Bõe n wilgd t’a Nowe ra teega a Zeova, a zakã rãmb yell gesgã wɛɛngẽ?

8 A Nowe sega zu-loɛɛg a to. A ra tog n gesame t’a pagã ne a kambã paam sẽn yaa tɩlɛ ne b vɩɩmã. Wakat kãnga, koobã ra yaa tʋʋm-toog tɛkẽ. (Sɩng. 5:28, 29) La a Nowe pa bas t’a zakã rãmb yell gesgã pak-a n yɩɩg Wẽnnaam tũubã ye. Baa a sẽn wa n wɩngd ne koglgã kaabã sẽn kaoos hal yʋʋm 40 bɩ 50 wã, a tẽebã kengr n da pak-a n tɩ yɩɩda. Sa-kãsengã poor me, a kell n tũu Wẽnnaam yʋʋm 350. (Sɩng. 9:28) Ad a sɩd kõo mak-sõng tẽebã la wẽn-sakrã wɛɛngẽ!

9, 10. a) Tẽebã la wẽn-sakrã wɛɛngẽ, wãn to la d tõe n dɩk a Nowe togs-n-taare? b) Ned sã n modgd n sakd Wẽnnaam noyã, a tõe n basa a yam ne bõe?

9 Wãn to la d tõe n dɩk a Nowe togs-n-taare, tẽebã la wẽn-sakrã wɛɛngẽ? Yaa d sẽn na n sakd Wẽnnaam noyã sẽn yaa tɩrsã, la d lak d meng ne a Sʋɩtãan dũniyã, la d mao tɩ Wẽnnaam Rĩungã tʋʋmã pak-d n yɩɩda. (Mat. 6:33; Zã 15:19) D miime tɩ na n kɩtame tɩ dũniyã nebã pa nong-d ye. Wala makre, d sẽn modgd n tũud noy nins Wẽnnaam sẽn gãneg kãadmã wɛɛngẽ wã kɩtame tɩ tẽns kẽer kiba-kɩtb gomd d yell wẽnga. (Karm-y Malasɩ 3:17, 18.) La wa a Nowe, pa nebã la d zoet ye. A Zeova la d zoeta, n pa rat t’a sũur sãam ne-d ye. D miime tɩ yaa yẽ bal n tõe n kõ-d vɩɩm sẽn ka sɛtã.—Luk 12:4, 5.

10 Ned fãa sok a meng yaa: ‘Baa nebã laad maam la b wɩt-ma, m na n ket n maanda sẽn yaa tɩrg Wẽnnaam nifẽ wã bɩ? M kɩsa sɩd t’a Zeova na n gesa maam ne m zakã rãmb yelle, baa yã n dɩ wã sã n wa yaa toog bɩ?’ Y sã n kɩs a Zeova sɩda, la y sakd-a wa a Nowe, y tõe n basa y yam t’a na n gesa y yelle.—Fili. 4:6, 7.

A DÃNIYƐLL ZĨNDA NIN-WẼNS TẼNGẼ, LA A KELL N SAKA WẼNNAAM

11. Zu-loe-bʋs la a Daniyɛll ne a zo-rãmb a tãabã paam Babilond tẽngẽ wã? (Ges-y sõsgã sɩngrẽ fotã.)

11 Zu-loe-bʋs la a Dãniyɛll paam-yã? A Dãniyɛll ra bee yembd Babilond. Tẽngã zĩig fãa, nebã ra pʋʋsda wẽn-faado, la b nong tɩtã la zĩn-dãmbã yɛla. B ra kisa zʋɩf-rãmbã, n yaand-b la b paoogd b Wẽnnaam a Zeova. (Yɩɩn. 137:1, 3) Ra tog n sãamda a Dãniyɛll ne a saam-biis nins sẽn da nong a Zeova wã sũuri. Sẽn paase, b sẽn da yãk a Dãniyɛll ne a Hananiya la a Misayɛll ne a Azariya, n na n ges tɩ b paam zãmsg sõma, n wa tʋmd Babilond rĩmã tʋʋmã yĩnga, neb wʋsg ra gũusd n geta b sẽn maandã fãa. B ra tog n dɩɩ na-yirã rɩɩbã, tɩ rɩbd kẽer yaool n da yaa kisg ne zʋɩf-rãmbã. La a Dãniyɛll pa sak n na n “dɩ rĩmã rɩɩbã, . . .n dẽgem a meng ye.”—Dãn. 1:5-8, 14-17.

12. a) Zʋg-sõma bʋs la a Dãniyɛll ra tara? b) Bõe n wilgd t’a Zeova sũur da nooma ne a Dãniyɛlle?

12 Bũmb me n da tõe n lebg bẽdga. A Dãniyɛll yamã ne a bãngrã ra waoogame. Rĩmã kõ-a-la naam rẽ yĩng menga. (Dãn. 1:19, 20) La a Daniyɛll pa lebg zẽk-m-meng soaba, wall a tẽed tɩ wakat fãa yẽ sẽn yetã la sõma ye. A ra sikda a menga. A sã n tõog bũmbu, a wilgdame tɩ yaa a Zeova n sõng-a. (Dãn. 2:30) Yaa a Dãniyɛll sẽn wa n ket n yaa bi-bɩɩg la a Zeova sẽn sõdg-a n naag a Nowe ne a Zoobe, n yeel tɩ b fãa kõo mak-sõng tɩrlmã wɛɛngẽ wã. A Zeova ra kɩsa a Dãniyɛll sɩda. La rẽ sɩd zemsame, bala, a Dãniyɛll kell n sak-a-lame n tãag a yõor tɛka. A sẽn wa n tar yʋʋm koabg la bala, malɛk n bool-a tɩ “Wẽnnaam nin-nongr a Dãniyɛlle.”—Dãn. 10:11.

13. Tõe tɩ yaa bõe yĩng la a Zeova sẽn sõng a Dãniyɛll t’a lebg nin-kãsengã?

13 Ne a Zeova sõngre, a Dãniyɛll yɩɩ nin-kãseng Babilond soolmã pʋgẽ, la baa meed-rãmbã ne pɛrs-rãmbã soolem pʋgẽ. (Dãn. 1:21; 6:2, 3) Tõe t’a Zeova maana woto, n na n tũ ne yẽ n sõng a nin-buiidã, wa a sẽn maan to-to ne a Zozɛf, Ezipt tẽngã, la ne a Ɛstɛɛr la a Mardose, Pɛrs tẽngẽ wã. * (Dãn. 2:48) A Ezekɩyɛll la zʋɩf-rãmb a taabã sẽn da ne t’a Zeova tũnugda ne a Dãniyɛll n sõngd-bã, kenga b raoodo!

Tõnd me sã n kell n maan sɩd ne a Zeova, d na n yɩɩ a nin-nongr wa a Dãniyɛlle (Ges-y sull 14, 15)

14, 15. a) Bõe n wilgd tɩ tõnd yɛlã wõnda a Dãniyɛll rãmb wakatẽ wã? b) Yam-bʋg la roagdbã tõe n dɩk a Dãniyɛll roagdbã nengẽ?

14 Wãn to la d tõe n dɩk a Dãniyɛll togs-n-taare, tẽebã la wẽn-sakrã wɛɛngẽ? Babilond-kãsengã sẽn yaa ziri tũudmã sẽn naag taabã kɩtame tɩ yoobã be zĩig zãnga, tɩ nebã sẽn tũud Wẽnnaam to-to wã me pa tat a yam ye. Biiblã yeelame tɩ yaa “zĩn dãmba . . .yiri.” (Vẽn. 18:2) La tõnd yaa wa sãamb dũni-kãnga pʋgẽ. Nebã neeme tɩ d yaa toore, hal tɩ kẽer yaand tõndo. (Mark 13:13) Bɩ d ned kam fãa mao n kell n yɩ a Zeova zoa, wa a Dãniyɛlle. D sã n yaa sik-m-mens rãmba, n kɩs a Zeova sɩd la d sakd-a, d na n yɩɩ a nin-nongdse. D na n yɩɩ wa laog wʋsg a nifẽ.—Aaze 2:7.

15 Roagdbã tõe n dɩka yam a Dãniyɛll roagdbã nengẽ. A Dãniyɛll yãadmẽ tɩ Zida neb wʋsg ra maanda sẽn yaa wẽnga. La a ra ket n nonga a Zeova baa a bɩʋʋngã zugẽ. Pa sẽn seg tɩ yẽ me yaa bi-sõng bal ye. Yaa a roagdbã n zãms-a a Zeova raabã. (Yel. 22:6) Dãniyɛll rat n yeelame tɩ: “Wẽnnaam la m bʋ-kaooda.” Woto wilgdame t’a roagdbã ra yaa wẽn-zoɛtba. Roagdba, tall-y sũ-mare, n ket n zãmsd y kambã a Zeova raabã, la y ra yɛ ne b zãmsg ye. (Efɛ. 6:4) Naagd-y-b n pʋʋsdẽ, la y pʋʋsd b yĩnga. Maan-y y sẽn tõe fãa n sõng-b tɩ b nong a Zeova noyã, t’a paam n ning barka.—Yɩɩn. 37:5.

A ZOOB YƖƖ WẼN-SAKD A SẼN WA N TAR ARZƐKÃ, LA A NAONGÃ PƲGẼ ME

16, 17. A Zoob vɩɩmã pʋgẽ, zu-loe-bʋs la a paam-yã?

16 Zu-loe-bʋs la a Zoob paam-yã? A Zoob vɩɩmã pʋgẽ, a yãa yɛl wʋsg sẽn toeeme. A ra yaa arzɛk soaba. Biiblã yeelame tɩ “yaang sẽnẽ nebã fãa sʋka,” yẽ n “dag n yaa nin-kãseng n yɩɩd a taabã fãa.” (Zoob 1:3) Nebã ra mi-a-lame me, n waoogd-a wʋsgo. (Zoob 29:7-16) La rẽ pa kɩt t’a ra tagsd t’a sãoo a taabã, wall t’a pa le rat Wẽnnaam sõngr ye. Bõe n wilgd rẽ? A Zeova bool-a lame tɩ ‘yẽ tʋm-tʋmda,’ n yeel t’a “yaa nin-tɩrga, la a zoet Wẽnnaam n zãagd a meng ne wẽngã.”—Zoob 1:8.

17 A Zoob vɩɩmã wa n tiig n toeemame. A bõna a sẽn da tarã fãa, t’a sũurã sãam hal t’a ra rat n ki tɩ sa. Yaa a Sʋɩtãan n da be yel-kãensã poorẽ. A rõda a Zoob t’a tũuda Wẽnnaam a meng nafr yĩng bala. (Karm-y Zoob 1:9, 10.) Bõe la a Zeova ra na n maan tɩ yɩ vẽeneg t’a Sʋɩtãan yaa ziri-yagda? A basame t’a Zoob na n wilg t’a tũud-a-la a sẽn nong-a wã yĩnga.

18. a) Bõe n noom yãmb a Zoob kibarã pʋgẽ n tɩ yɩɩda? b) A Zeova manesem sẽn yɩ to-to ne a Zoobã wilgda tõnd bõe yẽ mengã zugu?

18 A Sʋɩtãan kɩtame tɩ yɛl ka tɛk pʋg taaba, n nams a Zoobe. A sẽn maan to-to wã kɩtame t’a Zoob wa tẽed tɩ yaa Wẽnnaam n namsd-a. (Zoob 1:13-21) Wakat kãng la rap a tãab sẽn yet tɩ b yaa a zo-rãmb wa n gom goam sẽn zabd sũuri. B yeelame tɩ yaa a wẽnemã yĩng la Wẽnnaam sɩbgd-a. (Zoob 2:11; 22:1, 5-10) Ne rẽ fãa, a Zoob kell n tũu a Zeova. Yaa sɩd tɩ wakat kẽere, a gomame n pa reng n tags neer ye. (Zoob 6:1-3) La a Zeova yɩɩ wʋmda. A ra miime tɩ yaa toogã sẽn sãag-a wã yĩnga. A Zeova sũur da nooma ne a Zoobe, a sẽn pa tol n bas yẽ, baa ne a Sʋɩtãan sẽn da tar-a namsgã, hal tɩ yaa wa a sẽn wẽ-a n gãnege, la a pʋgd n tʋʋd-a, n sãamd a yʋʋre. A Zoob namsgã poore, a Zeova kɩtame t’a paam a sẽn da bõnã naoor a yiibu, la a vɩɩmd yʋʋm 140 n paase. (Zak 5:11) Yʋʋm-kãens fãa, a Zoob kell n tũu a Zeova ne a sũurã fãa. Bõe tɩ d mi rẽ? Bala, a Ezekɩyɛll sẽn wa n gʋlsd vɛrse ning zug tõnd sõsgã sẽn tikã, rẽ t’a Zoob kaalmã taa yʋʋm kobse.

19, 20. a) Tẽebã la wẽn-sakrã wɛɛngẽ, wãn to la d tõe n dɩk a Zoob togs-n-taare? b) Bõe la d tõe n maane, tɩ wilg tɩ d yaa nimbãan-zoɛtb wa a Zeova?

19 Wãn to la d tõe n dɩk a Zoob togs-n-taare, tẽebã la wẽn-sakrã wɛɛngẽ? Baa d yɛlã sẽn wa n yaa to-to fãa, bɩ d kell n mao tɩ sẽn pak tõnd n yɩɩdã yɩ tõnd ne a Zeova zoodã. D kɩs-a sɩd zãng-zãnga, la d sakd-a ne d sũur fãa. Bũmb wʋsg sẽn kɩt tɩ d segd n maan woto la tõnd mi, t’a Zoob ra pa mi ye. Wala makre, d mii bũmb wʋsg a Sʋɩtãan zugu, la d mi a sɩlem buud toor-toorã. (2 Kor. 2:11) Ne a Zoob sebrã maasem, d bãnga Wẽnnaam sẽn bas tɩ namsgã beẽ wã võore. A Dãniyɛll sebrã me sõngame tɩ d bãng tɩ Wẽnnaam Rĩungã yaa goosneema sẽn na n soog dũniyã gilli, la t’a Zeezi Kirist la a naaba. (Dãn. 7:13, 14) D leb n miime tɩ ka la bilfu, goosneema-kãng na n kɩtame tɩ namsg buud fãa sa.

20 A Zoob kibarã wilgda tõnd tɩ d tẽed-n-taag sã n wa namsdẽ, segdame tɩ d yɩ wʋmdba, n kʋm a nimbãanega. Wa a Zoobe, toogã tõe n kɩtame t’a gom n pa tags neer ye. (Koɛ. 7:7) D ra kao a bʋʋd ye. D pʋd n wilg tɩ d wʋmda a toogã la tɩ d kʋm-d lame. Rẽ, d rɩkda d Ba a Zeova sẽn yaa nimbãan-zoeer la nonglem soabã togs-n-taare.—Yɩɩn. 103:8.

A ZEOVA NA N ‘PAASA YÃMB PÃNGA’

21. Bõe yĩng tɩ 1 Pɩyɛɛr 5:10 goamã tẽegd tõnd a Nowe ne a Dãniyɛll la a Zoob kibarã?

21 A Nowe ne a Dãniyɛll la a Zoob pa vɩɩmd wakat-yɛng ye. B zu-loeesã me pa yɩ yembr ye. La b fãa tõoga toogo, n kell n maan sɩd ne a Zeova. B kibayã tẽegda tõnd bũmb tʋm-tʋmd a Pɩyɛɛr sẽn yeele. A yeelame: “Yãmb sã n nams wakat bilf pʋgẽ, Wẽnnaam sẽn so bark fãa wã . . . na n zãmsa yãmba, n paas yãmb pãnga, n kɩt tɩ yãmb kɩ yẽga, la b kɩt tɩ yãmb yɩ neb sẽn ka vigsd ye.”—1 Pɩy. 5:10.

22. Bõe la d na n bãng sõsg ning sẽn pʋgdã pʋgẽ?

22 A Zeova kɩtame tɩ b gʋls 1 Pɩyɛɛr 5:10 goamã, n dat tɩ sẽn tũud-b yẽ wã bas b yam t’a na n paasa b pãngã, tɩ b yɩ neb sẽn pa vigsdi. D fãa sɩd ratame t’a Zeova sõng-d tɩ d paam pãnga, n kell n tũ-a ne d sũur fãa n pa tol n vigs ye. Rẽ n so tɩ d rat n dɩk a Nowe ne a Dãniyɛll la a Zoob togs-n-taare, n tall b tẽebã buudu, la d yɩ sakdb wa bãmba. Sõsg ning sẽn pʋgdã pʋgẽ, d na n bãngame tɩ yaa b sẽn da mi a Zeova sõma wã yĩng la b sẽn tõog n kell n maan sɩd ne-a wã. Sɩd me, b tãabã fãa ra “wʋmda” a Zeova sẽn yeel-b tɩ b maan bũmb ninsã võor sõma. (Yel. 28:5) Tõnd me tõe n wʋma a Zeova noyã võor sõma.

^ sull 2 B talla a Ezekɩyɛll n kẽng yembd yʋʋmd 617 sẽn deng a Zeezi rogmã. Yaa yembdã “yʋʋm-yoaablẽ,” rat n yeel tɩ yʋʋmd 612 la a gʋls goam nins sẽn be Ezekɩyɛll 8:1–19:14.

^ sull 5 A Nowe ba a Lamek ra tũuda Wẽnnaam, la a kii yʋʋm a nu bɩ sẽn pa ta rẽ, nand tɩ sa-kãsengã wa. A Nowe ma wã ne a ba-biisã sã n da n ket n vɩɩ saagã sɩngr wakat me, b pa põs ye.

^ sull 13 Tõe tɩ yaa rẽ yĩng me la a sẽn sõng a Hananiya la a Misayɛll ne a Azariya, tɩ bãmb me lebg nin-kãsemsã.—Dãn. 2:49.