Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Alasang Pwoson oh Peik en Noha, Daniel, oh Sohp

Alasang Pwoson oh Peik en Noha, Daniel, oh Sohp

“Mehnda ma ohl silimeno, Noha, [Daniel], oh Sohp iang koukousoan wasao, ar lelepek pahn doarehlahte pein ar mour.”​—ESEK. 14:14.

KOUL KAN: 89, 119

1, 2. (a) Dahme kahrehda atail tehkpene mehn kahlemeng en Noha, Daniel, oh Sohp kak kakehleikitailda? (b) Ia mwomwen irair en ahnsowo me Esekiel 14:14 ntingdi?

KE KIN ahneki kahpwal en mwohni, soumwahu de pil lelohng kalokolok? E kin ekei pak apwal ong uhk en kolokol omw peren ni omw papah Siohwa? Ma ei, omw tehk mehn kahlemeng en Noha, Daniel oh Sohp kak kakehlaiukada. Ohl pwukat sohte unsek oh re pil ahneki soangen kahpwal kan me duwehte atail rahnwet. Ekei pak, arail mour pil kin mihla nan keper. Ahpw re kolokolte arail loalopwoat ong Siohwa. Mwohn silang Siohwa, re wia mehn kahlemeng mwahu kei duwen pwoson oh peik.​—Wadek Esekiel 14:12-14.

2 Esekiel ntingihedi iren Paipel me mi ni tepin iren onop wet nan Papilonia nan pahr 612 mwohn Krais. * (Esek. 1:1; 8:1) Ahnsowo kerenlahngehr kamwomwomwlahn Serusalem nan pahr 607 mwohn Krais. Aramas malaulau keite nan Serusalem me kin pwoson oh peik duwehte Noha, Daniel, oh Sohp, oh re pitla. (Esek. 9:1-5) Ekei irail iei Seremaia, Paruk, Epedmelek, oh mehn Rekap kan.

3. Dahme kitail pahn sukuhlki nan iren onop wet?

3 Duwehte rahnwet, irail kante me Siohwa kin ketin wiahkin irail aramas pwung kei, duwehte Noha, Daniel, oh Sohp, me pahn pitsang imwiseklahn koasoandi suwed wet. (Kaud. 7:9, 14) Eri kitail pahn sukuhlki dahme kahrehda Siohwa ketin doadoahngki ohl silimen pwukat en wia mehn kahlemeng kei duwen aramas me kin wia dahme pwung mwohn silangi. Kitail pahn koasoiapene (1) kahpwal kan me emenemen irail ahneki oh (2) ia duwen atail kak alasang arail pwoson oh peik.

NOHA KIN PWOSON OH PEIK EREIN SOUNPAR 900 SAMWA

4, 5. Ia ekei kahpwal me Noha ahneki, oh dahme kahrehda eh dadaurete wia mehkot kapwuriamwei?

4 Ia ekei kahpwal me Noha ahneki? Ni mwehin Enok, me wia semen ahn Noha eh pahpa kahlapo, aramas akan inenen suwedlahr. Irail kin nda “lokaia suwed” duwen Siohwa. (Sud 14, 15) Tiahk lemei kin wie lalaudla ni ahnsou ko. Lel ni mwehin Noha, “kamaramas kaparaparalahr wasa koaros.” Tohnleng suwed kan kohdihdo sampah, pwuhriong paliwar en aramas oh pwoudikihda lih akan. Nehrail seri kan uhdahn lemei. (Sen. 6:2-4, 11, 12) Ahpw koaros kak kilang me Noha weksang meteikan. Paipel mahsanih me “Noha kelehpw me keniken pahn kupwur en KAUN-O.” Weksang aramas akan ahnsowo, Noha kin wia dahme pwung. “Eh mour poadidiong Koht.”​—Sen. 6:8, 9.

5 Dahme mahsen pwukat padahkihong kitail duwen Noha? Keieu, medewehla ia uwen werei me Noha papahki Siohwa ni lelepek nan sampah suwedo mwohnte Nohliko wiawi. Kaidehn sounparte 70 de 80 me e papahki ahpw kereniong sounpar 600! (Sen. 7:11) Keriau, taman me e sohte kin iang mwomwohdiso ehu me pahn sewese oh kangoange ih duwehte me kitail ahneki rahnwet. E pil mwomwen me rie kan sohte kin utung ih. *

6. Ia duwen Noha eh kasalehda eimah laud?

6 Noha sohte medewe me e itar en wiahte aramas mwahu men. Ni eimah, e kin padahkihong meteikan duwen eh pwoson Siohwa. Paipel mahsanih me e kin “lohkiseli duwen mour pwung.” (2 Pit. 2:5) Wahnpoaron Pohl nda me “sampah pakadeingkihda” pwoson en Noha. (Ipru 11:7) Aramas akan kin kapailoke oh song en kauhdi Noha. Mwein re pil song en kamasak ih. Ahpw Noha sohte masak irail. (Lep. Pad. 29:25) E ahneki soangen eimah me Siohwa kin ketikihong sapwellime ladu lelepek kan.

7. Kahpwal dah kan me Noha ahneki ni ahnsou me e kauwada warihmwo?

7 Ni ahnsou me Siohwa ketin padahkihong en kauwada warihmw laud ehu, Noha wie ohl lelepek men dauliher sounpar 500. Warihmwo iei me pahn doarehla aramas oh ekei mahn sang Nohliko. (Sen. 5:32; 6:14) En kauwada warihmw laud wet kakete uhdahn apwal ong Noha. Oh e pil ese me met pahn kalaudehla ahn aramas akan kapailoke ih oh kahrehiong eh mour en uhdahn apwal. Ahpw Noha ahneki pwoson oh e peikiong Siohwa. E kin “kapwaiada mehkoaros me Koht ketin mahsanih.”—Sen. 6:22.

8. Ia duwen Noha eh likih me Siohwa pahn ketin apwalih eh peneineio?

8 Pil mie ehu kahpwal me Noha ahneki. E anahne apwalih eh pwoud oh nah seri kan. Mwohn Nohliko, aramas akan anahne doadoahk laud pwehn koadoahkihada wahnsapw. Noha pil anahne wia met. (Sen. 5:28, 29) Ahpw e sohte mweidohng anahn en eh peneineio en wiahla mehkot me keieu kesempwal ong ih. Eh papah Siohwa kin ahnsou koaros keieu kesempwal nan eh mour. Mendahki Noha kin soupisengki doadoahk en kauwada warihmwo erein sounpar 40 de 50, e kin medemedewehte kupwuren Siohwa. E pil doulahte wia met sounpar 350 mwurin Nohliko. (Sen. 9:28) Noha wia mehn kahlemeng mwahu en emen me pwoson oh peik!

9, 10. (a) Ia duwen atail kak alasang ahn Noha pwoson oh peik? (b) Ma ke koasoanehdi teng en peikiong sapwellimen Koht kosonned kan, dahme ke kak kamehlele?

9 Ia duwen atail kak alasang ahn Noha pwoson oh peik? Kitail kin wia met ni atail kin uhki sapwellimen Siohwa madamadau ong dahme pwung, ni atail sohte wia kisehn ahn Sehdan sampah, oh ni atail kin mwohneki mahs Siohwa. (Mad. 6:33; Sohn 15:19) Pwehki kahrepe pwukat, sampah kin kailongki kitail. Karasepe, pwehki kitail koasoanehdi teng en peikiong sapwellimen Koht kosonned kan me pid mouren pwopwoud oh wia nsenen pwopwoud, aramas ele pahn kauwe kitail nan palien nuhs kan. (Wadek Malakai 3:17, 18.) Duwehte Noha, kitail sohte kin masak aramas. Kitail kin lemmwiki Siohwa, me wehwehki kitail kin uhdahn wauneki oh sohte men kansensuwedihala ih. Kitail ese me Ih kelehpw me kak ketikihong kitail mour soutuk.​—Luk 12:4, 5.

10 Pein idek rehmw: ‘I pahn wiewiahte dahme pwung mwohn silangin Koht, pil ni ahnsou me meteikan kapailoke de kauwe ie? I kin likih me Siohwa kak ketin apwalih ei peneinei, pil ni ahnsou kan me apwal ong ie en wia met?’ Ma ke kin likih Siohwa oh peikihong ih duwehte me Noha wia, ke kak kamehlele me Siohwa pahn ketin apwalih iuk.​—Pil. 4:6, 7.

DANIEL KIN PWOSON OH PEIK NAN KAHNIMW SUWED EHU

11. Kahpwal laud dah kan me Daniel oh kompoakepah silimeno ahneki nan Papilon? (Menlau kilang tepin kilel.)

11 Ia ekei kahpwal me Daniel ahneki? Daniel kalipilipala Papilon, kahnimw ehu me diren koht likamw oh tiahk en wunahni. Aramas akan wasao kin kailongki mehn Suhs oh kapailoke irail oh pil arail Kohto, Siohwa. (Mel. 137:1, 3) Ele met kin uhdahn kansensuwedihala Daniel oh mehn Suhs teikan me poakohng Siohwa! Pil ehu, me tohto kin kilikilangete mwomwen Daniel oh kompoakepah silimeno Ananaia, Misael, oh Asaraia pwehki ar pahn kaiahnda pwehn doadoahk ong nanmwarki en Papilon. Daniel oh ienge ko anahne tungoale soangen mwenge kan nan tehnpas en nanmwarkio, me iangahki soahng kan me Siohwa sohte kupwurki sapwellime kan en tungoale. Ahpw Daniel sohte “kasaminehkihla paliwere kisin tungoal oh wain me kin kohda nan tehnpaso.”​—Dan. 1:5-8, 14-17.

12. (a) Soangen irair kaselel dah kan me Daniel kasalehda? (b) Ia sapwellimen Siohwa madamadau duwen Daniel?

12 Daniel pil ahneki ehu kahpwal tohrohr, me mwomwen sohte nohn apwal nin tapio. E wia ohl uhdahn koahiek men oh pwehki met nanmwarkio kihong ih pwais kaselel tohrohr kan. (Dan. 1:19, 20) Ahpw Daniel sohte aklapalapala de medewe me eh lamalam kin pwung ahnsou koaros. E kin aktikitik oh mpahi. E kin ahnsou koaros nda me Siohwa me ketin kahrehiong ih en pweida mwahu. (Dan. 2:30) Nna medewehla: Siohwa mahsanih me Daniel iangete Noha oh Sohp wia mehn kahlemeng mwahu me kitail en idawehn. Ni ahnsowo, Noha oh Sohp ni lelepek papahkier Siohwa erein ara mour, ahpw Daniel wia mwahnakapwte. Siohwa uhdahn ketin koapworopworki Daniel! Met konehng pwehki Daniel kolokolte eh pwoson oh peik ong Koht erein eh mour. Ni Daniel eh kereniong sounpar 100, sapwellimen Koht tohnlengo ndaiong ih: “Daniel, Koht ketin poakohng uhk.”​—Dan. 10:11.

13. Ia ehu kahrepe me Siohwa ketin sewese Daniel en alehdi pwukoa kesempwal kan?

13 Pwehki sapwellimen Siohwa sawas, Daniel wiahla emen me lapalap oh kesempwal, keieu erein kaundahn Papilon oh mwuhr erein kaundahn Media Persia. (Dan. 1:21; 6:1, 2) Ele Siohwa ketin tehk mwahu me Daniel alehdi pwukoa kesempwal pwukat pwehn kak sewese sapwellime aramas akan, duwehte me Sosep wia nan Isip oh Ester oh Mordekai wia nan Persia. * (Dan. 2:48) Ia duwe, ke kak medewehla ia pepehm en Esekiel oh mehn Suhs teikan me kalipilipala ni arail kilang duwen Siohwa eh ketin doadoahngki Daniel en sewese irail? Met uhdahn kakehlakahda loalarail!

Siohwa kin ketin kesempwalki kitail ma kitail kin loalopwoatohng ih (Menlau kilang parakrap 14, 15)

14, 15. (a) Ia duwen atail irair eh duwehte ahn Daniel? (b) Dahme pahpa nohno kan rahnwet kak sukuhlkihsang ahn Daniel pahpa nohno?

14 Ia duwen atail kak alasang ahn Daniel pwoson oh peik? Rahnwet kitail mi nan sampah ehu me diren tiahk samin oh kaudok likamw. Papilon Lapalap, pwihn en pelien lamalam likamw koaros, me Paipel kahdaneki “dewen ngehn suwed kan oh ngehn saut kan koaros” kin karotongehla aramas akan. (Kaud. 18:2) Ahpw kitail duwehte mehn liki kei nan sampah wet. Pwehki met, aramas akan kak kilang me kitail uhdahn weksang irail, oh ele re pahn kapailoke kitail. (Mark 13:13) Ahpw duwehte Daniel, kitail en karanihala atail Koht, Siohwa. Ma kitail kin aktikitik, likih Siohwa, oh peikiong, e pahn pil ketin kilangwohng kitail nin duwen aramas kesempwal kei.—Ak. 2:7.

15 Pahpa nohno kan kak sukuhlki mehn kasukuhl kesempwal kan sang ahn Daniel pahpa nohno. Ni ahnsou me Daniel wia kisin pwutak men nan Suda, pali laud en aramas ako uhdahn suwed. Ahpw, e kekeirda oh poakohngala Siohwa. Met pein wiawi? Soh. Eh pahpa nohno kin padahkihong ih duwen Siohwa. (Lep. Pad. 22:6) Pil eden Daniel, me wehwehki “Koht iei Ei Sounkopwung,” kasalehda me eh pahpa nohno kin poakohng Siohwa. Eri pahpa nohno kan, kumwail en kanengamah ni amwail kin padahkihong noumwail seri kan duwen Siohwa. Dehr uhdi. (Ep. 6:4) Iang irail kapakap oh pil kapakapkin irail. Wia uwen omw kak koaros en padahkihong irail ren poakohng dahme Siohwa ketin mahsanih me pwung, oh Siohwa pahn ketin kapaiukada laud.—Mel. 37:5.

SOHP KIN PWOSON OH PEIK SOHTE LIPILIPIL MA E KEPWEHPWE DE SEMWEHMWE

16, 17. Soangen kahpwal dah kan me Sohp ahneki?

16 Ia ekei kahpwal me Sohp ahneki? Mie wekidekla laud kei me wiawihong Sohp. Nin tapio, Sohp “kepwehpwehsang aramas koaros palimese.” (Sohp 1:3) E uhdahn kepwehpwe oh aramas tohto ese ih oh kin uhdahn wauneki ih. (Sohp 29:7-16) Mendahki met, Sohp sohte medewe me e mwahusang meteikan de pehm me e sohte anahne Koht. Kitail ese met pwehki Siohwa ketin kamwarenki ih “ei laduwo.” E pil mahsanih me Sohp kin “loalopwoat oh mwahu” oh “kin kaudokiong ie oh kin kanahieng pwe en dehr wiahda me suwed ahnsou koaros.”​—Sohp 1:8.

17 Ahpw mouren Sohp mwadangete wekila ni soh kasikpe. Soahng koaros me e ahneki sohrala, oh e inenen nsensuwedla me kahrehda e men mehla. Rahnwet, kitail ese me Sehdan me kahrehda ahn Sohp kahpwal ko. E nda me Sohp kin papahte Siohwa pwehki kahrepe roporop kan. (Wadek Sohp 1:9, 10.) Siohwa sohte ketin pohnsehsehla karaun likamw wet. Dahme Siohwa pahn ketin wia pwehn kasalehda me Sehdan uhdahn sounlikamw men? E ketin mweidohng Sohp ahnsou mwahu en kadehdehda eh loalopwoat ong ih oh pil kasalehda me e kin papah Koht pwehki limpoak.

18. (a) Ia duwen koasoipen Sohp eh kamwakid uhk? (b) Dahme kitail sukuhlki duwen Siohwa sang mwomwen sapwellime wiewia ong Sohp?

18 Sehdan kin pwurepwurehng kaloke Sohp oh kahrehiong Sohp en medewe me kalokolok pwukat kohsang rehn Koht. (Sohp 1:13-21) Mwuhr, ohl silimen me dene irail kompoakepahn Sohp, ndaiong ih soahng kamedek kan. Re nda me ih ohl suwed men oh Koht ketin kalokaloke ih. (Sohp 2:11; 22:1, 5-10) Mendahki soahng pwukat koaros, Sohp kolokolete eh loalopwoat ong Siohwa. Mehlel me Sohp kin ekei pak ndahla soahng mwahl kan. (Sohp 6:1-3) Ahpw Siohwa ketin mwahngih me Sohp wia met ihte pwehki e nsensuwedla oh medekla. Siohwa ketin mwahngih me Sohp sohte kesehla ih mehnda ma Sehdan, me uhdahn lemei, kin pwurepwurehng kaloke oh kasarowe Sohp. Mwurin kahpwal laud pwukat imwisekla, Siohwa ketikihong Sohp pak riau laudsang dahme e ahneki mwoweo oh pil kapatahiong sounpar 140 ong eh mour. (Seims 5:11) Erein ahnsowo, Sohp pousehlahte papah Koht sang eh mohngiong unsek. Ia duwen atail ese met? Pwehki Esekiel 14:14, iren Paipel me mi ni tepin onop wet, ntingdi sounpar epwiki kei mwurin Sohp mehla.

19, 20. (a) Ia duwen atail kak alasang ahn Sohp pwoson oh peik? (b) Ia duwen atail kak kasalehda limpoak ong meteikan duwehte me Siohwa kin ketin wia?

19 Ia duwen atail kak alasang ahn Sohp pwoson oh peik? Sohte lipilipil soangen irair dah me kitail ahneki, kitail men tehk mwahu me ahnsou koaros Siohwa iei me keieu kesempwal nan atail mour. Kitail men likih oh peikiong ih sang nan atail mohngiong unsek. Ni mehlel, kitail ahneki kahrepe en wia met me laudsang ahn Sohp. Medewehla met: Rahnwet, mie soahng tohto me kitail ese me pid Sehdan oh eh mwadik kan. (2 Kor. 2:11) Pwehki Paipel, ahpw mehlel pwuhken Sohp, kitail ese dahme kahrehda Koht ketin mweidohng lokolok en mie. Sang nan kokohp en Daniel, kitail ese me Wehin Koht iei uhdahn koperment ehu me mi pahn kaundahn Sises Krais. (Dan. 7:13, 14) Oh kitail pil ese me Wehi wet pahn kereniong kaunda sampah pwon oh kauhdi soangen lokolok koaros.

20 Dahme lelohng Sohp pil kin padahkihong kitail en kasalehda limpoak ni riatail Kristian kan ar lelohng lokolok. Duwehte Sohp, irail kakete nda soahng mwahl kan. (Ekl. 7:7) Ahpw kitail en dehr kadeik irail. Kitail anahne song en wehwehki irail. Ma kitail kin wia met, eri kitail pahn duwehte Samatailo, Siohwa, me kin ketin kasalehda limpoak oh mahk kalahngan.​—Mel. 103:8.

SIOHWA PAHN KETIN “KAKEHLAIKUMWAILDA”

21. Ia duwen 1 Piter 5:10 eh katamankihong kitail duwen dahme Noha, Daniel, oh Sohp lelohng?

21 Ahnsou kan en Noha, Daniel, oh Sohp oh pil arail irair kan uhdahn wekpeseng. Ahpw irail koaros dadaurete pahn arail kahpwal kan. Dahme re lelohng kin katamankihong kitail dahme wahnpoaron Piter koasoia: “Mwurin amwail lokolok pwukat en ahnsou kis, Koht en kalahngan koaros . . . pahn ketin kaunsengkumwailla, kakehlaikumwailda, oh poahsoaneikumwailda.”​—1 Pit. 5:10.

22. Dahme kitail pahn sukuhlki nan iren onop en mwuhr?

22 Mahsen kan nan 1 Piter 5:10 pil kin kadoadoahk ong sapwellimen Koht aramas akan rahnwet. Siohwa ketin kamehlelehiong kitail me e pahn kahrehiong sapwellime ladu kan en tengedi oh kehlail. Kitail koaros men Siohwa en ketin kakehleikitailda, oh kitail men kehlail oh kolokolete atail lelepek ong ih. Ihme kahrehda kitail men alasang pwoson oh peik en Noha, Daniel, oh Sohp. Nan iren onop en mwuhr, kitail pahn sukuhlki me ohl pwukat kak kolokol arail lelepek ong Siohwa pwehki re uhdahn ese ih. Ni mehlel, re kin kak “wehwehki” soahng koaros me e ketin kupwurki irail en wia. (Lep. Pad. 28:5) Kitail pil kak wia duwehte.

^ par. 2 Esekiel kalipilipala Papilonia nan pahr 617 mwohn Krais. E ntingihedi mahsen kan nan Esekiel 8:1–19:14 “nan keweneun sounpar” mwurin e kalipilipala wasao, nan pahr 612 mwohn Krais.

^ par. 5 Ahn Noha pahpao, Lamek, kin pwoson Koht ahpw e mehla mpen sounpar limau mwohn Nohliko. Ma inen Noha oh rie kan momourte ni ahnsou me Nohliko tepida, sohte emen irail pitla.

^ par. 13 Siohwa pil kakete ketin wia soahngohte ong Ananaia, Misael, oh Asaraia pwe irail en pil kak sewese mehn Suhs ko.​—Dan. 2:49.