1-3. (a) Ang’o ma biro konyowa siko ka wamakore gi Nyasaye e ndalo mag gikogi? (b) Ang’o ma wadwaro nono e sulani?

KAKA ndalo mag giko medo dhi ka rumo, e kaka joma richo bende ‘medore kaka lum.’ (Zab. 92:7) Omiyo, ok onego wawuor ka timbe dhano medo bedo maricho. E kind dhano ma richo ma chalo kamano, ere kaka wanyalo ‘bedo nyithindo matindo kuom wach richo’ kendo ‘wabed joma dongo e pachwa’?—1 Kor. 14:20.

² Dwoko yudore e ndiko ma tayo sulani ma bathe wacho niya: “Jo madwaro Jehova weche duto donjonigi,” tiende ni weche duto ma nyalo konyowa ng’eyo gik ma Jehova dwaro. (Nge. 28:5) Paro machielo machalo kamano yudore e Ngeche 2:7, 9, ma wacho ni Jehova chiwo “rieko makare ni jo ma timgi tir.” Mano miyo ging’eyo “tiend tim makare kod ng’ado bura, gi tim mowinjore bende kind ji, ee, yore duto mabeyo.”

³ Noa, Daniel, kod Ayub nobedo gi rieko ma kamano. (Eze. 14:14) Jotich Nyasaye ma kindegi bende nigi riekono. To nade in iwuon? Be ing’eyo “weche duto” ma dwarore mondo imor Jehova?  Gima nyalo konyi en ng’eyo Jehova e yo malong’o. Koro sani wadwaro neno (1) gik ma nokonyo Noa, Daniel, kod Ayub mondo ong’e Nyasaye, (2) kaka gik ma ne ging’eyo e wi Nyasaye nokonyogi, kod (3) kaka wanyalo bedo gi yie kaka ma ne gin-go.

4. Ang’o ma nokonyo Noa ng’eyo Jehova, to ng’eye e yo ma kamano nokonye nade?

⁴ Kaka Noa nong’eyo Jehova. Chakre ne chue dhano, ji osebedo ka puonjore e wi Jehova ka gitiyo gi yore adek madongo ma gin: rango chuech, puonjruok kuom jotich Nyasaye mamoko, kod neno kaka Jehova guedhogi nikech giluwo chikene kod puonjge ma kare. (Isa. 48:18) Nyaka bed ni rango chuech nokonyo Noa ng’eyo ni Nyasaye nitie kendo noneno kido ma en-go kaka “tekone mochwere kod duong’ ma en-go kaka Nyasaye.” (Rumi 1:20) Nikech mano, Noa ne ok oyie ayiea ni Nyasaye nitie, to nobedo gi yie motegno kuome.

5. Ere kaka Noa nong’eyo dwaro mar Nyasaye ne dhano?

⁵ Muma wacho ni “ng’ato bedo gi yie bang’ kosewinjo wach.” (Rumi 10:17) Ere kaka Noa nowinjo wach e wi Jehova? Nyaka bed ni nopuonjore weche mathoth e wi Jehova kokalo kuom wedene. Achiel kuomgi ne en wuon-gi ma Lamek, ma ne en jatich Jehova ma ne onyuol ka ne Adam pok otho. (Ne picha manie chak sulani.) Moko ne gin kwerene ma Methusela kod Jared, ma ne otho higni 366 bang’ ka ne osenyuol Noa. * (Luka 3:36, 37) Nyaka bed ni jogi kod mondegi e ma nopuonjo Noa mondo ong’e kaka ne ochue dhano, dwaro mar Nyasaye ni mondo dhano ma kare opong’ piny, kod ng’anyo ma ne otimore e puodho mar Eden, ma Noa koro ne neno rachne gi wang’e. (Cha. 1:28; 3:16-19, 24) Gik moko duto ma Noa ne opuonjore nochopo e chunye moyiero mar tiyo ne Nyasaye.—Cha. 6:9.

6, 7. Ere kaka bedo gi geno nomiyo Noa obedo gi yie motegno?

⁶ Yie ma ng’ato nigo medo bedo motegno ka en gi geno. Par ane kaka Noa nowinjo ka ne ofwenyo ni tiend nyinge en, yueyo kata hoch, ma en gima ne kelo geno. (Cha. 5:29) Roho mar Nyasaye notayo Lamek ma owacho niya: “Jali [Noa] nohowa kuom tichwa kod tich mar luetewa, nikech lowo ma Jehova osekuong’o.” Noa nogeno kuom Nyasaye. Mana kaka Abel gi Enok, Noa bende noyie ni kodhi moro ne dhi ketho wi Satan.—Cha. 3:15.

⁷ Kata obedo ni samoro Noa ne ok ong’eyo kaka weche ma ne okor e Chakruok 3:15 ne dhi timore, wechego ne omiyo obedo gi geno ni Nyasaye ne dhi kelo warruok. E wi mano, singo ma ne otim e puodho mar Edenno ne chalre gi weche ma Enok ne owacho ni Jehova ne dhi kumo piny. (Juda 14, 15) Kata obedo ni weche Enokgo biro chopo kare chuth e kinde mar Har–Magedon, ne gijiwo yie kod geno ma Noa ne nigo.

8. Ng’eyo Nyasaye e yo malong’o nokonyo Noa nade?

⁸ Kaka ng’eyo Nyasaye e yo malong’o nokonyo Noa. Ng’eyo Nyasaye e yo malong’o nomiyo Noa obedo gi yie kod rieko, to mano nokonye tang’ gi gimoro amora ma ne nyalo ketho winjruokne gi Nyasaye. Kuom ranyisi, nikech Noa “nowuotho gi Nyasaye,” ne ok omako osiep gi joma ne ok oluoro Nyasaye. Noa ne ok oyie mondo jochiende ma ne olor koa e polo owuonde, kaka ne giwuondo ji mang’eny ma ne ok ong’eyo  Nyasaye. Nyaka bed ni jogo samoro ne lamo jochiendego bang’ neno teko ma ne gin-go. (Cha. 6:1-4, 9) Noa bende nong’eyo ni Nyasaye nonyiso dhano ni ginyuolre gipong’ piny. (Cha. 1:27, 28) Omiyo nong’eyo ni timbe mag terruok e kind mon kod malaike ma nolokore mobedo dhano ne ok owinjore. Mano nonenore maler ka ne malaikego onyuolo gi mon-go nyithindo mopogore ahinya gi ma pile. Bang’ kinde, Nyasaye nonyiso Noa ni nodhi kelo ataro mondo okethgo piny. Yie motegno ma Noa ne nigo nomiyo ogero yie ma noreso joode.—Hib. 11:7.

9, 10. Ere kaka wanyalo bedo gi yie kaka mar Noa?

⁹ Kaka wanyalo bedo gi yie kaka mar Noa. Gima nyalo konyowa en puonjruok Muma e yo mong’ith, hero gik ma wapuonjorego, kendo yie mondo puonjgo olok kit ngimawa kendo otawa. (1 Pet. 1:13-15) Timo kamano miyo wabedo gi yie kod rieko ma wuok kuom Nyasaye, to mano biro ritowa kuom riekni ma Satan tiyogo kod chuny mar pinyni. (2 Kor. 2:11) Chuny mar pinyni miyo ji hero timbe mag gero kod terruok. Bende omiyo ji keto pachgi duto kuom gombo mag ringruok. (1 Joh. 2:15, 16) Chunyno nyalo miyo joma winjruokgi gi Jehova ok otegno ochak paro ni odiechieng Jehova pod ni ma bor. Ne ni ka ne Yesu pimo kindewa gi ndalo mag Noa, ne ok owuoyo e wi timbe mag gero kod mag terruok. Kar mano, nowacho ni ji ne dhi bedo joma ok dew weche Nyasaye.—Som Mathayo 24:36-39.

¹⁰ Penjri ane niya: ‘Be kit ngimana nyiso ni adier ang’eyo Jehova? Be yiena chwala mondo aluw chike makare mag Nyasaye e ngimana, kendo aland ne jomoko chikego?’ Dwoko michiwo mondo onyis ni in bende ‘iwuotho gi Nyasaye.’

11. (a) Yo ma Daniel noherogo Nyasaye ka pod en rawera konyowa ng’eyo ang’o kuome? (b) Gin kido mage mag Daniel ma diher bedogo?

¹¹ Kaka Daniel nong’eyo Jehova. Nenore maler ni jonyuol Daniel nopuonje hero Jehova kod Wachne mondiki. E wi mano, Daniel nodhi nyime hero Jehova kod Wachne e ngimane duto. Nodhi nyime puonjore Wach Nyasaye kata mana e kinde ma ne oseti. (Dan. 9:1, 2) Yo ma Daniel nong’eyogo Nyasaye, moriwo nyaka ng’eyo gik ma Nyasaye notimo ne Jo-Israel, nenore maler e lamo mar janabino ma yudore e Daniel 9:3-19. Donge inyalo somo lamono kendo ipar matut kuome mondo ine ane kaka mano konyi ng’eyo Daniel e yo maber?

12-14. (a) Daniel nonyiso nade ni en gi rieko mowuok kuom Nyasaye? (b) Ere kaka noguedh Daniel nikech chir kod makruokne motegno gi Nyasaye?

¹² Kaka ng’eyo Nyasaye e yo malong’o nokonyo Daniel. Dak e piny Babilon ma nopong’ gi lamo nyiseche manono ne ok gima yot ne Ja-Yahudi ma nohero Nyasaye. Jehova nonyiso Jo-Yahudi niya: “Timuru kamano mondo dalano obedi gi kuwe, ma ne giteroue e tich misumba mar wasigu.” (Yer. 29:7) To gie kindeno bende, nodwaro ni en kende e ma gilame. (Wuok 34:14) Ang’o ma nokonyo Daniel timo gik moko ariyogo duto e yo maber? Rieko ma wuok kuom Nyasaye nokonye ng’eyo ni onego ochiw luor e okang’ mowinjore ne sirkal mar piny. Higni mang’eny bang’e, Yesu nopuonjo mana wach achiel achielno.—Luka 20:25.

¹³ Ne ane gima Daniel notimo ka noket chik ni ng’ato ang’ata kik lam nyasaye moro amora, kata dhano moro amora mopogore gi ruoth kuom ndalo 30. (Som Daniel 6:7-10.) Daniel ne nyalo badhore kowacho  ni, ‘Ndalo 30 ok gimoro!’ Kata kamano, ne ok oyie mondo chikno omi ojwang’ ting’ne mar tiyo ne Nyasaye. To bende nonyalo lemo kama opondo ma ji ok nyal nenee. Nong’eyo ni ji duto nong’eyo gik ma notimoga pile ka pile. Omiyo, Daniel ne ok oweyo chenrone mar lamo Nyasaye kata obedo ni timo kamano ne nyalo miyo onege.

¹⁴ Jehova noguedho Daniel ka norese e tho malit nikech Daniel nomakore kode kendo nonyiso chir. Mano nomiyo nying Jehova olandore nyaka kuonde ma boyo ahinya e pinyruodh Medo-Persia duto!—Dan. 6:25-27.

15. Wanyalo timo ang’o mondo wabed gi yie kaka mar Daniel?

¹⁵ Kaka wanyalo bedo gi yie kaka mar Daniel. Wanyalo bedo gi yie motegno ka wasomo Muma adimba ma ‘wechego odonjonwa’ maber. (Mat. 13:23) Winjo tiend puonj manie Muma e yo maber biro konyowa mondo wabed gi paro kaka mar Jehova. Mano e momiyo nyaka wapar matut e wi weche ma wasomo. Bende, nyaka wawuo gi Jehova e lamo kinde duto, to ahinya ahinya sama waromo gi pek moko e ngimawa. Ka wakwayo Jehova mondo omiwa rieko kaachiel gi teko, wan gi yie ni obiro timonwa kamano.—Jak. 1:5.

16, 17. Ere kaka Ayub ne ong’eyo Nyasaye?

¹⁶ Kaka Ayub nong’eyo Jehova. Ayub ne ok en Ja-Israel. Kata kamano, ne en wat Ibrahim, Isaka, kod Jakobo ma gin joma Jehova nosekonyo ma ong’eye kendo ma ong’eyo dwache ne dhano. Nenore ni Ayub ne opuonjore adiera ma beyogo. (Ayub 23:12) Ayub ne owacho niya: “Winjo to nawinjo wachni gi ita.” (Ayub 42:5) E wi mano, Jehova ne owacho ni Ayub nowacho gik ma beyo kuome.—Ayub 42:7, 8.

¹⁷ Ayub bende ne opuonjore e wi kido mathoth mag Jehova kokalo kuom chuech. (Ayub 12:7-9, 13) Bang’e, Elihu kaachiel gi Jehova nowuoyo e wi chuech mopogore opogore mondo gipar ne Ayub ni dhano en chuech moro matin ka opime gi duong’ mar Nyasaye. (Ayub 37:14; 38:1-4) Gik ma Ayub ne opuonjore e wi Jehova ne omulo chunye ahinya ma owacho kama ka obolore: “Ang’eyo ni inyalo timo gik moko duto,  kendo gi midwaro ok nyal geng’ore. . . . Alokora kamienora gi lowo gi buru.”—Ayub 42:2, 6.

18, 19. Ayub ne onyiso e yore mage ni nong’eyo Jehova gadier?

¹⁸ Kaka ng’eyo Nyasaye e yo malong’o nokonyo Ayub. Ayub ne ong’eyo puonj mag Nyasaye e yo matut. Ne ong’eyo Jehova e yo maler kendo ne otiyo gi gik ma ne osepuonjore e ngimane. Kuom ranyisi, Ayub nong’eyo ni ok onyal wacho ni ohero Nyasaye to ok ohero dhano wadgi. (Ayub 6:14) Ne ok okawore ni ober moloyo jomoko, to ne ohero ji duto bed ni gimewo kata gidhier. Ayub ne openjo kama: “Ng’a ma nochweya ei ich ok nochweyo en koso?” (Ayub 31:13-22) Nenore maler ni Ayub ne ok ochayo ji nikech mwandu kod duong’ ma en-go. To mano kaka ne opogore gi ji mang’eny e kindegi ma nigi mwandu kod telo!

¹⁹ Ayub ne okwedo lamo nyiseche manono. Ne ong’eyo ni ka nonyalo hero mwandu, ma en gima chalre gi lamo nyasaye manono, mano ne dhi nyiso ni okwedo “Nyasaye manie polo.” (Som Ayub 31:24-28.) Ne ong’eyo ni kend en gima ler ma onego obed mana e kind dichwo gi dhako. Ne osingore gi wang’e mondo kik orang nyako ka ogombe. (Ayub 31:1) Par ni e kindego, Nyasaye ne pod oweyo ji mondo okend mon mang’eny. Omiyo, Ayub ne nyalo kendo dhako mar ariyo ka nodwaro. * Nenore maler ni Ayub noyiero luwo chenro mar kend ma Nyasaye nochako e puodho mar Eden. (Cha. 2:18, 24) Higni 1,600 bang’e, Yesu ne opuonjo jowinjone wach achielno ka ne onyisogi ni kend kod nindruok onego obed mana e kind dichwo achiel gi dhako achiel.—Mat. 5:28; 19:4, 5.

20. Ere kaka ng’eyo Jehova e yo makare kod ng’eyo chikene biro konyowa e yiero osiepe kod manyo mor?

²⁰ Kaka wanyalo bedo gi yie kaka mar Ayub. Gima nyalo konyowa en ng’eyo Nyasaye e yo malong’o kendo yie mondo gik ma waseng’eyogo otawa e ngimawa. Kuom ranyisi, Daudi nowacho ni Jehova osin gi “ng’a mohero tim mager,” kendo nomedo ni kik wamak osiep gi joyiem. (Som Zaburi 11:5; 26:4.) Ndikogo konyi ng’eyo nade paro ma Nyasaye nigo? Ng’eyo ma kamano nyalo konyi nade fwenyo gik monego iket motelo e ngimani, kaka onego iti gi intanet, kod kaka inyalo yiero osiepe kaachiel gi mor mowinjore? Dwoko ma ichiwo biro konyi fwenyo okang’ ma ing’eyogo Jehova. Mondo wasik ka waler e piny marachni, nyaka watieg ‘nyalowa mar ng’eyo tiend weche,’ nikech mano biro konyowa mondo wati gi rieko e pogo gik makare kod ma ok kare.—Hib. 5:14; Efe. 5:15.

21. Ang’o ma biro konyowa ng’eyo “weche duto” ma dwarore mondo wamor Wuonwa manie polo?

²¹ Nikech Noa, Daniel, kod Ayub nomanyo Jehova gi chunygi duto, Jehova noyie mondo ging’eye. Ne okonyogi mondo ging’e “weche duto” ma ne dwarore mondo gimore. Kuom mano, ne giketo ranyisi maber mar bedo gi timbe ma kare kendo ngimagi nobedo maber gadier. (Zab. 1:1-3) Omiyo penjri ane kama: ‘Be ang’eyo Jehova kaka Noa, Daniel, kod Ayub nong’eye?’ Nikech ler mar adiera osemedo rienynwa, onego wamor ni wan wanyalo ng’eye maber moloyo! (Nge. 4:18) Kuom mano, puonjri Wach Nyasaye e yo matut. Par wechego mos, kendo ikwa Nyasaye rohone maler. Timo kamano biro konyi mondo isud machiegni gi Wuonu manie polo. E wi mano, ibiro bedo gi rieko mar Nyasaye e piny marachni.—Nge. 2:4-7.