1-3. 1) ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë xëmë nmëmëdoˈowëmë Dios? 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?

YËˈË ndukjukyˈäjtëm ja tiempë diˈib jëjpkëxanëp. Etsë axëkjäˈäy duˈun myuxtë extëmë ääy ujts (Sal. 92:7). Pääty kyaj mëjˈixy mëjmëdoy njäˈäwëm ko jäˈäy kyaj tnekymyëmëdowdë Diosë yˈanaˈamën. ¿Wiˈixë net mbäät nnayajnäjxëm extëmë “piˈk ënäˈkën [...] mä ja ëxëëkpën”, per nanduˈun nmëdäjtëm kaˈpxy ja jot winmäˈäny extëmë mëjjäˈäy mëˈˈënäˈkpë? (1 Cor. 14:20, TY).

² Tyäˈädë yaˈˈatsoowëmbity extëm jyënaˈanyë tekstë diˈib tyuktsondakypyë tyäˈädë artikulo ko “pënaty yˈëxtääytyëbë Jyobaa mbäät tukëˈëyë tjaygyujkëtyaˈaytyë”, jaˈa njënäˈänëm, tukëˈëyë tijaty mbäät nduˈunëm parë Jyobaa xytyukjotkëdakëm (Prov. 28:5). Proverbios 2:7 etsë 9 nanduˈun jyënaˈany ko Jyobaa myoobyë wijyˈäjtën pënaty tyuundëp diˈib oy. Duˈuntsoo tjaygyukëdët diˈib tëyˈäjtën, diˈib mëdëy ets ja nëˈë tuˈu diˈib oy.

³ Noé, Daniel etsë Job yˈaxäjëdë ja wijyˈäjtën diˈibë Dios yajkypy (Ezeq. 14:14). Tyamë Diosë kyäjpn nan pyatypyë duˈumbë wijyˈäjtën. Ets mijts, ¿mmëdäjtypyë Diosë wyijyˈäjtën? Parë xyjaygyujkëtyaˈayët  tijaty tsojkëp etsë Dios mdukjotkëdäˈägëdët, jëjpˈam xyˈixyˈatët yajxon. Pääty mä tyäˈädë artikulo, nnijawëyäˈänëm 1) wiˈixë Noé, Daniel etsë Job tˈixyˈäjttë Dios, 2) wiˈix ttukˈoyˈäjttë ets 3) wiˈix mbäät nmëdäjtëmë mëbëjkën extëm yëˈëjëty.

4. 1) ¿Wiˈixë Noé tˈixyˈajtyë Jyobaa? 2) ¿Ets wiˈix pyudëjkë ko tˈixyˈajty yajxonë Jyobaa?

⁴ ¿Wiˈixë Noé tˈixyˈajtyë Jyobaa? Desde ko Adán mëdë Eva tpattë ja yˈuˈunk yˈënäˈk, mbäädë nety tˈixyˈattë Dios tëgëk pëky, 1) ko tˈixtët tijaty të dyajkojy, 2) ko tmëdoowmaytyäˈäktët ja wiinkpë Dios mëduumbë ets 3) ko tˈixtët wiˈix tˈaxäjëdë kunuˈkxën ko tmëmëdowdëdë Diosë yˈanaˈamën (Is. 48:18). Ko Noé tˈijxy ja Diosë kyojy pyëjtaˈaky, ta tpëjkyë kuentë ko tamë Dios ets ko kanäk pëky dyajnigëxëˈëgyë oybyë jyaˈayˈäjtën. Duˈuntsoo tjaygyujkë “ko Dios mbäät ttuny oytyiity”, ko jantsy kumëjääw ets ko yëˈë jeˈeyë tukpäjkë Diosë tëyˈäjtënbë (Rom. 1:20). Päätyë Noé kyaj jeˈeyë jyënany ko tamë Dios, yajkëktëjkën ja myëbëjkën.

5. ¿Pënë Noé tukmëtmaytyakë ti netyë Dios të ttuknibëjtäägë parë naxwinyëdë jäˈäy?

⁵ Biiblyë jyënaˈany: “Myëbëjktëp ja jäˈäy ja Dios ko tˈamëdoonaxtë”. Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko mbäät xypyudëjkëm parë nmëdäjtëmë mëbëjkën ko tijaty nyajtukmëtmaytyakëm (Rom. 10:17). ¿Pënë Noé tukmëtmaytyakë Jyobaa? Waˈan yëˈëjëty ja jyiiky myëguˈuk. Extëm ja tyeety diˈib xyëwˈäjt Lamec, myëbëjkë Dios ets ja myaxuˈunkˈäjty mä Adán yˈakjukyˈatynyëm (ixë dibujë mä tsyondaˈaky). Nan waˈan pyudëjkë ja tyatwelë, Matusalén ets ja myëdëgëk tatwelë diˈib xyëwˈäjt Jared, diˈib oˈk kyum 366 jëmëjt mä nety të myaxuˈunkˈatyë Noé (Luk. 3:36, 37). * Waˈan yëˈëjëty mët ja kyudëjkëty ttukniˈˈijxëdë Noé ko Dios yëˈë yajkojë naxwinyëdë jäˈäy, ets ko tyukˈanaˈam tmëdattëdë yˈuˈunk yˈënäˈk, dyajtuktuktëdë naxwinyëdë ets myëdunëdët. Nan waˈanë Noé tnijäˈäwë ko Adán mëdë Eva tmëduundëgooytyë Jyobaa, ets tˈijxy wiˈix wyimbëtsëëmy ko tkamëmëdoowdë (Gén. 1:28; 3:16-19, 24). Noé ajäjt jotjäjtë tijaty yajtukmëtmaytyak ets yëˈë pudëjkë parë tmëduunyë Dios (Gén. 6:9).

6, 7. ¿Wiˈixë Noé kyëktëjkë myëbëjkën ko tnijäˈäwë myinyë jotkujkˈäjtën?

⁶ Ko nˈawijx njëjpˈijxëmë oyˈäjtën, nan yajkëktëjkëbë mëbëjkën. Nˈokpawinmäˈäyëm wiˈixë Noé nyayjyäˈäwë ko ja xyëëw yëˈë yˈandijpyë jotkujkˈäjtën, pes nyikejy “Poˈkxën” o “Diˈib jotkujkmoopy” (Gén. 5:29, MNM). Dios yëˈë wyinmäˈänymyooyë Lamec parë duˈun tnimaytyäˈägëdë Noé: “Yëˈë Wintsën Dios të tpoky yëˈë nääx. Mëk duˈun nduˈunmëty taanëm jam winë pyëtsëmëty kamwinm. E yäˈädä uˈunk määy të jyaˈtyën, yëˈë duˈun nëjkx yëˈë poˈkxën xytyukˈijxëm”. Noé myëbëjkë Dios, ets duˈun extëmë Abel mëdë Enoc, nan myëbëjk ja tëëm ääts diˈib kyutaˈanëˈëgaampy ja tsäˈäny (Gén. 3:15).

⁷ Waˈanë Noé kyaj yajxon tjaygyujkë tijaty myaytyäˈägaambyë Génesis 3:15. Per seguurë ko jyaygyujkë ko yëˈë yˈawäˈänëbë jotkujkˈäjtën. Enoc nan të nety tkäjpxwaˈkxy ko Dios dyajkutëgoyaˈanyë axëkjäˈäytyëjk (Juud. 14, 15). Seguurë ko tyäˈädë ääw ayuk ojtsë Noé jyotkujkmoˈoyëty ets yajkëktëjkë ja myëbëjkën, oy jaanëm yˈadëwandäˈäy ko myinëdë Armajedon.

8. ¿Wiˈixë Noé ttukˈoyˈajty ko yajxon tˈixyˈajtyë Dios?

⁸ ¿Wiˈixë Noé ttukˈoyˈajty ko yajxon tˈixyˈajtyë Dios? Këktëjkë ja myëbëjkënë ets yˈaxäjë ja wijyˈäjtën diˈibë Dios yajkypy. Tyäˈädë yëˈë pudëjkë parë kyaj ttunët diˈib tukmëjagamgaˈagëdëbë Jyobaa. Extëm nˈokpëjtakëm, komë “Noé nëˈëyoˈoy tuˈuyoˈoy mëdë Diosë tëyˈäjtënbë”, kyaj tyuˈukmujky mëdë jäˈäy diˈib kyaj twintsëˈëgë Dios. Nan kyaj nyaytyukwinˈëˈënë ja anklëstëjk diˈib këdaktë yä Naxwiiny ets nyayajjëmbijtëdë extëmë jäˈäy. Per ja jäˈäyëty diˈib  kyaj tmëdäjttë mëbëjkën, waˈan yajmonyˈijx yajmonyjyäˈäwëdë wiˈixë tyäˈädë kaˈoybyëtëjk kyumëjääwˈattë ets waˈan axtë tjaˈˈawdatandë (Gén. 6:1-4, 9). Noé nan nyijäˈäwëbë nety ko Jyobaa yëˈë ojts ttukˈaneˈemyë naxwinyëdë jäˈäy parë tmëdattëdë yˈuˈunk yˈënäˈk ets dyajtuktuktëdë Naxwinyëdë (Gén. 1:27, 28). Pääty ko ja anklëstëjk pyëjktë mët ja toxytyëjkëty ets tpattë ja yˈuˈunk yˈënäˈk, Noé nyijäˈäwë ko kyaj yˈoyëty extëm yˈadëˈëtstë. Ets yajtëyˈäjtëndëjkë ko tˈijxy ja ënäˈkuˈunk nëgooyë yaˈknëdë ets kyumëjääwˈäjnëdë. Ko waanë yˈijty, ta Dios ttukˈawäˈänë Noé ko dyajminäˈänyë ayoˈonduu. Noé myëbëjk extëmë Dios yˈanmääyë, pääty ojts tkojy ja arkë mä nyitsoky ja fyamilyë (Eb. 11:7).

9, 10. ¿Wiˈix mbäät nmëdäjtëmë mëbëjkënë extëmë Noé?

⁹ ¿Wiˈix mbäät nmëdäjtëmë mëbëjkënë extëmë Noé? Jëjpˈam ets nˈëxpëjkëm yajxonë Diosë yˈAyuk, nyajtsobatëm tijaty jap njäjtëm, nyajtuˈunëm parë nyajtëgäjtsëmë jukyˈäjtën ets parë xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm (1 Peed. 1:13-15). Duˈuntsoo nmëdäjtëm ja mëbëjkën ets ja wijyˈäjtën diˈibë Dios yajkypy, diˈib xypyudëkëyäˈänëm parë kyaj xyˈawindumbëjkëmë Satanás ets parë kyaj xynyinäjxëm extëmë naxwinyëdë jäˈäy jyukyˈattë (2 Kor. 2:11). Mayë jäˈäy tyukxondaktëbë naytsyiik naygyoxë, kyaj twintsëˈëgëdë jyukyˈäjtën ets yëˈëyë wyinmäˈänyˈäjttëp ja axëëkpë tsojkën (1 Fwank 2:15, 16). Nan kyaj tmëjpëjtäˈäktë ko wingon yˈijnë ja Jyobaa myëj xëëw. Pën kyaj nmëdäjtëm täˈtspëky ja mëbëjkën, mbäät nanduˈun myinyë jot winmäˈäny. Ko Jesus ojts tˈijxkijpxyë ja ndiempëˈäjtëm mët ja tiempë mä Noé jyukyˈajty, kyaj yëˈëyë tmaytyaky ko jäˈäy nyaytsyiigäˈän nyaygyoxäˈänëdë o ko axëëgë jyukyˈäjtënë dyajnëjkxäˈändë, yëˈë duˈun parë nnaygyuentˈäjtëm ets kyaj tii xyˈanäjxtujkëm mä nmëduˈunëmë Dios (käjpxë Matewʉ 24:36-39).

¹⁰ Pääty oknayajtëwëdë: “¿Nyajnigëxëˈkypyëts extëmëts njukyˈaty ko njantsy ixyˈajtypyëtsë Jyobaa? ¿Xypyudëjkëbëts ja nmëbëjkën parëts nmëmëdowëdë Jyobaa yˈanaˈamën ets parëts ndukniˈˈixëdë wiinkpë?”. Extëm mˈatsoowëmbity, ja nyigëxëˈëgäˈäny pën mnëˈëyoˈopy mduˈuyoˈopy mëdë Diosë tëyˈäjtënbë extëmë Noé ttuuny.

11. 1) Ko Daniel ttsojkyë Jyobaa, ¿ti xytyukniˈˈijxëm mä ja tyääk tyeety? 2) ¿Diˈibë jyaˈayˈäjtënë Daniel mniˈˈijxtuˈudanëp?

¹¹ ¿Wiˈixë Daniel tˈixyˈajtyë Jyobaa? Seguurë ko yëˈë tukniˈˈijxëdë ja tyääk tyeety parë ttsokëdë Jyobaa ets ja yˈAyuk. Daniel xëmë duˈun ttuuny nuˈun jyukyˈajty, pes duˈunyëm tˈëxpëjkˈadëtsy yajxon ja Diosë jyaaybyajtën oyë nety të myëjjäˈäyënë (Dan. 9:1, 2). Ko ngäjpxëmë Daniel 9:3 axtë 19 mä wiˈix nyuˈkxtaky, ta nbëjkëmë kuentë ko yˈixyˈajtypyë nety yajxonë Dios ets ko nyijäˈäwëp tijaty tyukmëduun ja israelitëty. Käjpxë tyäˈädë tekstë, pawinmay wiˈix jyënaˈany ets nayajtëwëdë: “¿Tits xytyukniˈˈijxëp mä Daniel extëm nyuˈkxtaky?”.

12, 13. ¿Wiˈixë Daniel dyajnigëxëˈky ja wijyˈäjtën diˈibë Dios mooyë?

¹² ¿Wiˈixë Daniel ttukˈoyˈajty ko yajxon tˈixyˈajtyë Dios? Ojts tsyiptakxëdë ja judiyëtëjk tmëdundëdë Dios jam Babilonia mä jäˈäy tˈawdattë wiink diosëty. Extëm nˈokpëjtakëm, Jyobaa ojts tˈanëëmë ja judiyëtëjk: “Ëxtäˈäytyë ja jotkujkˈäjtën mä tadë siudad mä të myajmënëjkxtë” (Jer. 29:7). Per nan tyukˈanaˈam ets amumduˈukjot myëdunëdët (Éx. 34:14). ¿Wiˈixë Daniel tkuytyuunyë tyäˈädë majtskpë anaˈamën? Ja wijyˈäjtën diˈibë Dios mooyë, yëˈë tuknijäˈäwë ko tsojkëp jawyiin tmëmëdowëdë Jyobaa, ets ok, ja anaˈambëtëjk diˈib yä naxwiiny. Ko nyajxy kanäk mëgoˈpx jëmëjt, nanduˈunë Jesus dyajkyë tyäˈädë anaˈamën (Luk. 20:25).

¹³ Okwinmay ti Daniel tyuun ko nyaxkëdaky ja ley parë 30 xëëw kyaj pën tmënuˈkxtäˈägëdë wiink dios, yëˈëyë ja rey (käjpxë Daniel 6:7-10). Yëˈë mbäätxyëp nyaynyikäjpxtutë ets jyënany: “Wenë, jeˈeyë duˈun yˈitäˈäny 30 xëëw”.  Perë Daniel kyaj tnasˈijxë ets niˈigyë tmëjpëjtäˈägëdë tyäˈädë anaˈamën ets kyaj dyuˈunëty ko tˈawdatëdë Jyobaa. Nan ojtsxyëp nyuˈkxtaˈaky ayuˈutsyë parë kyaj pën yˈixëdët. Perë Daniel nyijäˈäwëbë nety ko mayë jäˈäy ijxëdëp ko nyuˈkxtaˈaky bom bom. Pääty, oyë nety tjanijawë ko oˈkën jëjpˈamë jyukyˈäjtën tpëjtaˈaky, duˈunyëm nyuˈkxtaky mä jäˈäy yˈixëdët parë kyaj wyinmaytyët ko të tmastuˈutyë Jyobaa.

14. ¿Wiˈixë Jyobaa ojts tkunuˈkxyë Daniel ko dyaˈijxë jotmëkˈäjtën ets ko kyaj myastutë?

¹⁴ Dios kyunuˈkxë Daniel ko dyaˈijxë jotmëkˈäjtën ets ko kyaj myastutë. Ojts dyaˈˈawäˈätspëtsëmy parë kyaj ja maygyää tsyuˈutsëdët. Tyäˈädë miläägrë diˈibë Jyobaa tyuun, yëˈë pudëjkëdë mayë jäˈäy parë tnijawëdët pënën Jyobaa nuˈun ja it lugäär diˈib Medopersia (Dan. 6:25-27).

15. ¿Wiˈix mbäät nmëdäjtëmë mëbëjkënë extëmë Daniel?

¹⁵ ¿Wiˈix mbäät nmëdäjtëmë mëbëjkënë extëmë Daniel? Ko kyaj jeˈeyë ngäjpxëmë Biiblyë, tsojkëbë duˈun njaygyujkëm parë nmëdäjtëm mëk ja mëbëjkën (Mat. 13:23). Tsojkëp njaygyujkëm wiˈixë Jyobaa tijaty tˈixy ets wiˈix nyayjyawëty. Pääty, tsojkëp nbawinmäˈäyëm këkpäät ko ngäjpxëmë yˈAyuk. Nan jëjpˈam ets xëmë nmënuˈkxtakëm amumduˈukjot, ets mas niˈigyë ko nwinguwäˈkëmë amay jotmay. Mbäät nmëbëjkëm ko Jyobaa xymyoˈoyäˈänëmë wijyˈäjtën ets ja jot mëjääw diˈib nˈamdoˈowëm (Sant. 1:5).

16, 17. ¿Wiˈixë Job tˈixyˈajty yajxonë Jyobaa?

¹⁶ ¿Wiˈixë Job tˈixyˈajtyë Jyobaa? Job kyaj nety yˈisraelitëty, per jyagam mëguˈukˈäjtë Abrahán, Isaac etsë Jacob. Yëˈëjëty të netyë Jyobaa tyuknijawëdë pënën yëˈë ets ti tyuknibëjtakëp parë naxwinyëdë jäˈäy. Kyaj nnijäˈäwëm wiˈixë Job tnijäˈäwë kanäk pëkyë tëyˈäjtën (Job 23:12). Per duˈun tˈanmääyë Jyobaa: “Yëˈë ndatskëts të nety tmëdoyˈaty wiˈix myajnimaytyaˈaky” (Job 42:5). Etsë Jyobaa nan jënan ko tëyˈäjtënë extëmë netyë Job të nyimaytyaˈagyëty (Job 42:7, 8).

¹⁷ Job nan yˈijx kanäk pëkyë Diosë jyaˈayˈäjtën mä kyojy pyëjtaˈaky (Job 12:7-9, 13). Ok, Elihú mëdë Jyobaa pyëjtaktë extëmë ijxpajtën tijaty jaˈäjtp naxwiiny parë ttukjamyajtstë Job ko jantsy yiˈinëm ëtsäjtëm ko nnayˈijxkijpxyëm mëdë Dios (Job 37:14; 38:1-4). Mëjwiin kajaa jyotjäjtë Job wiˈixë Jyobaa yˈanmääyë, pääty jyënany yujy tudaˈaky: “Tyamnëmëtsë net nnijawë ko mijts mbäät xytyuundäˈäy tukëˈëyë ets tijaty mdukniwinmäˈäyëp mbäät xytyuny”. Ta net jyënany: “Jodëmbijtpëts naxwayoty kuyjäämoty” (Job 42:2, 6).

18, 19. ¿Wiˈixë Job dyajnigëxëˈky ko jyantsy yˈixyˈajtypy yajxonë Jyobaa?

 ¹⁸ ¿Wiˈixë Job ttukˈoyˈajty ko yajxon tˈixyˈajtyë Dios? Job jyaygyujkë yajxon ja Diosë tyëyˈäjtën. Jyantsy yˈixyˈäjt yajxonë Jyobaa ets yëˈë diˈib pudëjkë parë ttunët diˈib oy. Extëm nˈokpëjtakëm, nyijäˈäwëbë nety ko kyaj mbäät jyënaˈany ko tsyojkypyë Dios pën axëëk ttunyë myëguˈuk (Job 6:14). Kyaj mëj këjxm nyayajnäjxë mä wiink jäˈäy, oy myëkjäˈäyˈattë o yˈayoy, ak duˈun tjäˈäwëtyaay fyamilyën. Job jyënany: “Tuˈukyë [Dios] mëtiˈipë ojts xyajkojtaˈayëmën taak jootjoty” (Job 31:13-22, TY). Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko oyë netyë Job myëkjäˈäyëty o yˈity mëj, kyaj nyayjyäˈäwë mëj këjxm ets kyaj tjäämˈijxy tnääxˈijxy ja myëguˈuktëjk. Job kyaj duˈun jyaˈayˈajty extëm tyamë mëkjäˈäytyëjk o pënaty myëdäjttëbë kutujkën.

¹⁹ Nitii duˈunë Job mas jëjpˈam tkapëjtaky extëmë Jyobaa, ni yëˈë ja jyukyˈäjt myadakën. Pes koxyëp ti jëjpˈam tpëjtaky, yëˈëxyëp jyëjpkudijë ja Diosë tëyˈäjtënbë (käjpxë Job 31:24-28). Job nan mëj dyajnäjxyë pëjk ukën. Axtë tyuun tuˈugë wandakën mëdë wyiin ko nituˈugë toxytyëjk tkaˈixäˈäny mëdë wiink tsojkën (Job 31:1). Mä tadë tiempë, kyaj netyë Jyobaa dyajkuboky etsë yetyëjk tmëdatët kanäägë kyudëjk. Pääty koxyëbë Job tˈoktsojky, mbäätxyëp tmëdäjty jatuˈugë kyudëjk. * Per yëˈë waˈan wyinmääy ko mas oy tpanëjkxët extëmë Jyobaa dyajnaxkëdaky ja pëjk ukën mä ja lugäärë tsujpë, ko dyajtuˈukmujky tuˈugë yetyëjk mët tuˈugë toxytyëjk (Gén. 2:18, 24). Ko nyajxy naa 1,600 jëmëjt, ta Jesus tyukniˈˈijxë ko tsojkëp nbanëjkxëmë tyäˈädë anaˈamën mä jäˈäy kyasäädëˈaty (Mat. 5:28; 19:4, 5).

20. Ko nˈixyˈäjtëm yajxonë Jyobaa etsë yˈanaˈamën, ¿wiˈix xypyudëjkëm parë nwinˈijxëmë mëtnaymyaayëbë ets tijaty ndukxondakëm?

²⁰ ¿Wiˈix mbäät nmëdäjtëmë mëbëjkënë extëmë Job? Ko nˈixyˈäjtëm yajxonë Jyobaa ets ko net njukyˈäjtëm tuˈuk tuˈugë xëëw extëm tniˈanaˈamë. Extëm nˈokpëjtakëm, Biiblyë jyënaˈany ko Jyobaa yˈaxëkˈijxypy “pënaty tsyojkënyëˈajtypyë naytsyiik naygyoxë”, ets ko kyaj yˈoyëty nduˈukmujkëm mët pënaty “kyuyuˈtstëp wiˈix jyaˈayˈaty” (käjpxë Salmo 11:5; * 26:4). * Pääty oknayajtëwëdë net: “¿Titsë tyäˈädë majtskpë tekstë xytyukniˈˈijxëp mä wiˈixë Jyobaa wyinmay? ¿Wiˈixëts mbäät xypyudëkë parëts nˈixët wiˈixëts nyajtunyë Internet, pënatyëts mëët nnaymyayëty, tijaty ixy jawëts mëdë tiempë nyajnaxy ets tits jëjpˈam nbëjtakypy?”. Extëm mˈatsoowëmbity, ja xyyajnigëxëˈëgäˈäny pën mˈixyˈajtypy yajxonë Jyobaa. Pën nnayaˈitäˈänëm wäˈäts mä tyäˈädë tiempë, tsojkëp ndukmëyujëm ja jot winmäˈäny parë tmëwinmäˈänybyäädët wiˈix tyëgatsyëty ja oybyë mët ja axëëkpë ets ko jyapëtyë jot winmäˈäny ets ko kyaj (Heb. 5:14, TNM; Efes. 5:15, TNM).

21. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë njaygyujkëtyaˈayëm tijaty mbäät nduˈunëm etsë Jyobaa xytyukjotkëdakëm?

²¹ Noé, Daniel etsë Job yˈixyˈatandë yajxonë Jyobaa, pääty pyudëjkëdë parë tjaygyujkëtyaaytyë tijaty mbäät ttundë ets tyukjotkëdäˈägëdët. Tyäˈädë Dios mëduumbëtyë yˈijxpajtën, yëˈë xytyukˈijxëm ko pën nduˈunëm tijaty extëmë Jyobaa ttsoky, nëjkxëp ndukˈoybyëtsëˈëmëm (Sal. 1:1-3). Pääty nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Nˈixyˈajtypyëts yajxonë Jyobaa extëm tˈixyˈäjttë Noé, Daniel etsë Job?”. Ëtsäjtëm, mbäät niˈigyë nˈixyˈäjtëmë Jyobaa mët ko taaˈäjtp mayë ëxpëjkpajn mä yajnimaytyaˈaky (Prov. 4:18). Pääty, nˈokˈëxpëjkëm këkpäädë Diosë yˈAyuk, nˈokpawinmäˈäyëm diˈib ngäjpxëm ets nˈokˈamdoˈowëmë Jyobaa myëjääw. Ko duˈun nduˈunëm, ta kyaj xynyinäjxëm extëmë naxwinyëdë jäˈäy jyukyˈattë, niˈigyë tijaty nduˈunëm mëdë wijyˈäjtën ets nmëwingoˈonëm niˈigyë Jyobaa (Prov. 2:4-7).