1-3. a) Dũniyã sãoong sẽn tar kolgrã, bõe n na n sõng-d tɩ d kell n tũ Wẽnnaam ne d sũur fãa? b) Bõe la d na n bãng sõs-kãnga pʋgẽ?

DŨNIYÃ sãoong sẽn tar kolgrã, ‘nin-wẽnsã tobda wa moodo.’ (Yɩɩn. 92:8) Rẽ n so tɩ nebã wʋsg toog sẽn kae ne Wẽnnaam noyã pa lingd tõnd ye. La d maanda wãn n ‘yɩ wa kamb wẽng maaneg wɛɛngẽ,’ la wa neb “sẽn bɩ, tagsgã wɛɛngẽ”?—1 Kor. 14:20.

² Vɛrse ning zug tõnd sõsgã sẽn tikã leokda sokrã. Be, b yeelame tɩ sẽn baood-b Wẽnnaamã wʋmda a no-tũudsã fãa võore, rat n yeel tɩ bũmb nins fãa b sẽn tog n maan n ta a yamã. (Yel. 28:5) Yel-bũn sebrã yetame t’a Zeova sõngda nin-tɩrsã tɩ b lebgd yam dãmba, n tõe n bãng sẽn segde, la tɩ rẽ kɩtame tɩ b tõe n ‘bãng pʋ-peelem ne bʋʋd sẽn yaa sõma la tɩrlem ne bũmb nins fãa b sẽn tog n maanã.’—Yel. 2:7, 9, Wẽnnaam Sebre, 1983.

³ A Nowe ne a Dãniyɛll la a Zoob ra tara yam ning Wẽnnaam sẽn kõtã. (Eze. 14:14) Rũndã-rũndã me, Wẽnnaam nin-buiidã tara yam ning a sẽn kõtã. La yãmb yẽ? Y sã n dat n bãng bũmb  nins fãa y sẽn tog n maan n ta a Zeova yamã, yaa tɩlɛ tɩ y bãng-a sõma. Sõs-kãnga pʋgẽ, d na n bãnga 1) a Nowe ne a Dãniyɛll la a Zoob sẽn maan to-to n bãng Wẽnnaam, 2) rẽ sẽn sõng-b to-to, la 3) d sẽn na n maanega, n paam b tẽebã buudu.

4. A Nowe maana wãn n bãng Wẽnnaam sõma, la wãn to la rẽ naf-a?

⁴ A Nowe sẽn maan to-to n bãng a Zeova. Hal kʋdemd wẽndẽ n tãag masã, bũmb a tãab n sõngd wẽn-sakdbã tɩ d bãngd a Zeova sõma: B gũusd n geta bõn-naandsã buud toor-toorã, n kelgd neb a taab sẽn yaa wẽn-zoɛtba, la b tagsd bark nins b sẽn paamde, b sẽn tũud Wẽnnaam saglsã la a noyã. (Eza. 48:18) A Nowe ra gũusd n geta bõn-naands buud toor-toorã, n da tõe n paam kaset wʋsg sẽn wilgd tɩ Wẽnnaam sɩd beeme, la a bãng a sẽn yaa Wẽnnaam ning buudã. Rẽ sõng-a lame t’a bãng t’a Zeova yaa pãn-kãseng soaba, la tɩ yẽ la Wẽnnaam sɩd-sɩdã. (Rom. 1:20) Yaa rẽ la a sẽn tõog n bɩɩs a tẽebã.

5. A Nowe maana wãn n bãng Wẽnnaam sẽn da rat tɩ ninsaalbã vɩɩm yɩ to-to wã?

⁵ Biiblã yetame tɩ “yaa bũmb ning ned sẽn wʋmdã n wat ne tẽebo.” (Rom. 10:17) La ãnd n gom a Zeova yell ne a Nowe? A tog n wʋma a roagdb kẽer sẽn gomd a Zeova yelle. Wala makre, a ba a Lamek sẽn yɩ rao sẽn tall tẽebã. Yẽ paam n bãnga d yaab a Ãdem. (Ges-y sõsgã sɩngrẽ fotã.) A Metusela yɩɩ a Nowe yaaba, t’a Zarɛɛd me yɩ a yaab yaaba. Yẽ maana kaalem t’a Nowe tar yʋʋm 366. * (Luk 3:36, 37) Tõe tɩ yaa nin-kãensa ne b pagbã n sõng a Nowe t’a bãng tɩ yaa a Zeova n naan ninsaalbã, la t’a ratame tɩ b rog kamb n pid dũniyã, tɩ nebã fãa maand a raabã. B tog n togs-a lame me t’a Ãdem ne a Awa kɩɩsa Wẽnnaam noore. A Nowe meng ra nee b kɩɩsgã biisi. (Sɩng. 1:28; 3:16-19, 24) A Nowe sẽn bãng bũmb nins Wẽnnaam zugã yɩ-a-la noog hal wʋsgo, t’a ra rat ne a sũur fãa n tũ-a.—Sɩng. 6:9.

6, 7. Bõe la a Nowe ra gũuda, tɩ rẽ keng a tẽebã?

⁶ Ned sã n mi tɩ manegr n wate, paasda a tẽebã pãnga. Tags-y n ges-y-yã a Nowe tẽebã pãng sẽn paas to-to, a sẽn bãng t’a yʋʋrã võor meng wilgdame tɩ manegr n watã. Tõe t’a yʋʋrã rat n yeelame tɩ “vʋʋsg” bɩ “belsgo.” (Sɩng. 5:29) Sɩd me, Wẽnnaam vẽnega a ba a Lamek t’a gom a biigã yelle, n yeel yaa: “Bi-kãngã na n yɩɩ belsg tõnd yĩnga, d tʋʋm-toodã yĩnga. Yaa tʋʋm nins tõnd sẽn tʋmd tẽn-gãong ning Sẽn-Ka-Saab sẽn kãab wẽngã zugã.” A Nowe ra saagdame tɩ Wẽnnaam na n waa ne manegre. Yẽ me ra kɩsa sɩd wa a Abɛll ne a Enok tɩ “yageng” n na n wa beds waafã zugu, tɩ ãdem-biisã paam b mense.—Sɩng. 3:15.

⁷ A Nowe ra pa wʋmd bãngr-gomd ning sẽn be Sɩngr 3:15 wã võor sõma ye. La a ra miime tɩ wilgdame tɩ manegr n wate. A Enok sẽn da taas nebã koɛɛg ningã me ra wilgdame t’a Zeova na n wa sãama nin-wẽnsã. (Zʋʋd 14, 15) Yaa Armagedõ zabrã sasa la koɛɛg ning a Enok sẽn taasã na n paam pidsg zãng-zãnga, la yaa vẽeneg tɩ kenga a Nowe tẽebã, n kɩt t’a tẽed manegre.

8. Bõe n wilgd t’a Nowe sẽn bãng Wẽnnaam sõma wã, kogl-a lame?

⁸ A Nowe sẽn bãng Wẽnnaam sõma wã sẽn sõng-a to-to. Kɩtame t’a tall tẽebo, la yam ning Wẽnnaam sẽn kõtã, tɩ rẽ kogl-a, la sẽn tɩ yɩɩd fãa, n sõng-a t’a pa maan baa fʋɩ sẽn tõe n sãam yẽ ne a Zeova zoodã ye. Wala makre, a sẽn da ‘tũud Wẽnnaamã’ yĩnga, a pa maan tũud-n-taar ne neb nins toog sẽn kae ne Wẽnnaamã ye. Tõe tɩ nebã ra geta yel-soalem nins malɛg-wẽnsã sẽn da maandã, tɩ ra noom-ba. Tõe meng tɩ b ra waoogd-b-la wa wẽnnaam-dãmba. La rẽ fãa pa tõog n belg a  Nowe ye. (Sɩng. 6:1-4, 9) Sẽn paase, a Nowe ra miime tɩ yaa ninsaalbã la a Zeova yeel tɩ b rog kamb n pid dũniyã. (Sɩng. 1:27, 28) Dẽnd malɛgsã sẽn dɩgs pagb n dog kambã, a Nowe bãngame bal tɩ yaa wɩɩbdo. B kambã sẽn bɩ n lebg wogd la b tar pãng wʋsg n yɩɩd kamb a taabã, yɩɩ kaset tɩ sɩd yaa wɩɩbdo. A Zeova wa n pʋd n yeela a Nowe t’a na n kɩtame tɩ saag ni n sãam nin-wẽnsã. A Nowe tẽeme, n ka koom-koglgo, tɩ yẽ ne a zakã rãmb kẽ n paam n põse.—Ebre. 11:7.

9, 10. Bõe la d tõe n maane, n paam a Nowe tẽebã buudu?

⁹ D sẽn na n maanega, n paam a Nowe tẽebã buudu. Yaa tɩlɛ tɩ d zãmsd Wẽnnaam Gomdã sõma, n nong bũmb nins d sẽn bãngdã, la d tũudẽ, tɩ toeemd d zʋgã, la sõngdẽ tɩ d bãngd n yãkd yam sõma. (1 Pɩy. 1:13-15) Woto la yam ning Wẽnnaam sẽn kõtã na n kogl-do, t’a Sʋɩtãan sɩlmã ra tõog-do, t’a dũniyã neb tagsa wã me ra kẽ-d ye. (2 Kor. 2:11) Dũniyã nebã nonga nen-kɛglem la yoobo. B tũuda b tʋls-wẽnsã bala. (1 Zã 2:15, 16) Baa sẽn yaa vẽeneg tɩ dũniyã sãoong ta n saame wã, b maanda b toog kae. D tẽebã sã n pa tar pãnga, d tõe n wa maanda wa bãmba. D tẽeg t’a Zeezi sẽn wa n na n wilg tɩ yaoolem wakatã na n yɩɩ wa a Nowe wakatã, a pa gom nen-kɛglmã la yoobã yell ye. Yaa bũmb nins sẽn tõe n kɩt Wẽnnaam tũubã pa pak nedã yell la a gom n tɩ yɩɩda.—Karm-y Matye 24:36-39.

¹⁰ D sok d meng yaa: ‘Mam sẽn vɩ to-to wã wilgdame tɩ m sɩd mii a Zeova bɩ? Mam tẽebã kɩtame tɩ m tũud a Zeova noyã sẽn yaa tɩrsã, la m sõngd neb a taab tɩ b bãngd a noyã bɩ?’ Rẽ, d na n bãnga d sã n sɩd ‘tũuda Wẽnnaam’ wa a Nowe.

11. a) A Dãniyɛll sẽn da nong a Zeova hal a yãadem wakatã sõngda tõnd tɩ d bãng bõe a roagdbã zugu? b) Bõe wɛɛngẽ la y rat n dɩk a Dãniyɛll togs-n-taare?

¹¹ A Dãniyɛll sẽn maan to-to n bãng a Zeova. Yaa vẽeneg t’a Dãniyɛll roagdbã zãms-a-la a Zeova noyã sõma, n sõng-a t’a nong a Zeova la a Gomdã. A kell n wilga a vɩɩmã tõr t’a nonga a Zeova. Baa a sẽn wa n kʋʋlã, a ra ket n zãmsda Wẽnnaam Gomdã sõma. (Dãn. 9:1, 2) A ra mii a Zeova sõma, n mi a manesem sẽn yɩ to-to ne Israyɛll nebã. A sẽn sik a meng n pʋʋs a Zeova ne a sũur fãa tɩ b gʋls tɩ be Dãniyɛll 9:3-19 wã wilgda rẽ. Karm-y-yã a pʋʋsgã, la y tags n ges a sẽn yetã sẽn wilgd tõnd bũmb ning a mengã zugu.

12-14. a) Bõe la a Dãniyɛll maan-yã, tɩ wilgdẽ t’a ra tara yam ning Wẽnnaam sẽn kõtã? b) A Dãniyɛll sẽn tall raood la a kell n maan sɩd ne a Zeova wã, wãn to la a Zeova sõng-a?

¹² A Dãniyɛll sẽn bãng Wẽnnaam sõma wã sẽn sõng-a to-to. Babilond nebã sẽn da pa mi Wẽnnaamã yĩnga, ra pa nana ne zʋɩf-rãmb nins sẽn da nong a Zeova wã tɩ b kell n tũ-a ye. Wala makre, a Zeova ra yeela zʋɩf-rãmbã tɩ b ‘bao tɩ vɩ-bãan zĩnd tẽng ning a sẽn kɩt tɩ b tall-b n kẽngã pʋgẽ.’ (Zer. 29:7) La a ra yeel-b lame me tɩ b pa segd n waoog wẽnnaam a to, tɩ pa yẽ ye. (Yik. 34:14) Bõe n sõng a Dãniyɛll t’a tõog n tũ noy a yiibã fãa? Yam ning a Zeova sẽn kõtã sõng-a lame t’a bãng t’a segd n sakda nanambsã, la yaa Wẽnnaam la a segd n sak n yɩɩda. Yʋʋm kobs poore, a Zeezi yeelame tɩ yaa woto la d sɩd segd n maane.—Luk 20:25.

¹³ D tẽeg a Dãniyɛll manesem sẽn yɩ to-to, b sẽn wa n yiis noor n yeel tɩ rasem 30 pʋgẽ, tẽngã ned baa a ye pa segd n bas rĩmã, n pʋʋs wẽnnaam bɩ ned a to wã. (Karm-y Dãniyɛll 6:8-11.) A Dãniyɛll ra tõe n tagsame tɩ sẽn yaa rasem 30 pʋgẽ balã, pa sãam ye. La a pa sak n na n bas tɩ noor ninsaalb sẽn yiis kɩt t’a pa tũ Wẽnnaam wa sẽn segdã ye. A ra tõeeme me n solg n pʋʋs a Zeova. La a ra miime tɩ nebã wʋsg ra yãta a sẽn pʋʋsd daar fãa wã. Rẽ n so t’a ra pa rat n solg n pʋʋse, tɩ nebã wa tags t’a sẽn dat n põsg a yõorã yĩnga, a basa a Wẽnnaamã pʋʋsg ye.

 ¹⁴ A Dãniyɛll sẽn tall raood la a kell n maan sɩd ne a Zeova wã, a Zeova maana yel-solemd tɩ gɩgma wã pa maan-a bũmb ye. Kɩtame tɩ meed-rãmbã ne pɛrs-rãmbã soolmã neb wʋsg bãng t’a Zeova n yaa Wẽnnaam sɩd-sɩdã.—Dãn. 6:26-28.

15. Bõe la d tõe n maane, n paam a Dãniyɛll tẽebã buudu?

¹⁵ D sẽn na n maanega, n paam a Dãniyɛll tẽebã buudu. D sã n dat tɩ d tẽebã tall pãnga, Wẽnnaam Gomdã kareng bal pa sek ye. Yaa tɩlɛ tɩ d wʋmd a goamã võore. (Mat. 13:23) D sẽn dat yaa d wʋm a Zeova noyã la a saglsã võor sõma. Rẽ n so tɩ d tog n bʋgsd Biiblã goamã zugu. Yaa tɩlɛ me tɩ d nong n pʋʋsdẽ, sẽn yɩɩd fãa, d sã n wa tar zu-loeese. D sã n pelg d pʋg n kos yam la pãnga, d tõe n kɩsa sɩd t’a Zeova na n kõ-d-la hal tɩ seke.—Zak 1:5.

16, 17. A Zoob maana wãn n bãng Wẽnnaam?

¹⁶ A Zoob sẽn maan to-to n bãng a Zeova. A Zoob ra pa Israyɛll ned ye. La a ra kĩi ne a Abrahaam la a Izaak ne a Zakoobe. A Zeova ra togsa nin-kãensã bũmb kẽer yẽ mengã zugu, la a sẽn dat n wa maan n kõ ninsaalbã. D pa mi sẽn yɩ to-to, la a Zoob tog n paam n wʋma bõn-kãensã. (Zoob 23:12) Ad a sẽn yeel a Zeova: “Mam tʋbr dag n wʋmdame tɩ b gomd yãmb yelle.” (Zoob 42:5) A Zeova meng yeelame t’a Zoob goma yẽ yell neere.—Zoob 42:7, 8.

¹⁷ A Zoob ra gũusd n geta bũmb nins a Zeova sẽn naanã. Rẽ me sõng-a lame t’a bãng a Zeova n paase. (Zoob 12:7-9, 13) A Zeova ne a Eliyu fãa goma bõn-naands kẽer yell ne a Zoobe, n sõng-a t’a bãng tɩ ninsaal paooda wʋsg Wẽnnaam taoore. (Zoob 37:14; 38:1-4) A Zeova sẽn yeel a Zoob bũmb ninsã kẽe a sũur sõma, bala a yeela ne sik-m-meng yaa: “Mam miime tɩ yãmb tõee bũmb fãa. Yãmb sã n dat n maan bũmbu, ned ka tõe n gɩdg-a ye. . . . Mam yam tekame tɩ m zĩ tom ne tompɛglem pʋgẽ n kot-y sugri.”—Zoob 42:2, 6, Wẽnnaam Sebre, 1983.

18, 19. Bõe la a Zoob maan-yã, tɩ wilgdẽ t’a ra mii a Zeova sõma?

¹⁸ A Zoob sẽn bãng Wẽnnaam sõma wã sẽn sõng-a to-to. A Zoob ra wʋmda Wẽnnaam noyã la a saglsã võor sõma. A ra mii a Zeova sõma, tɩ rẽ kɩt t’a ra maand sẽn  yaa tɩrga. Wala makre, a ra miime t’a pa tõe n yetẽ t’a nonga Wẽnnaam, n yaool n pa kʋmd a taabã nimbãaneg ye. (Zoob 6:14, Wẽnnaam Sebre, 1983) A ra pa tagsd t’a sãoo a taabã ye. A ra pʋd n nanda nebã fãa. F yaa naong soab tɩ f yaa rakãagre, a getame tɩ f yaa wa a ba-biiga. Ad a sẽn yeele: “Yaa sẽn naan-a maam m ma pʋgẽ wã n naan m yembsã me.” (Zoob 31:13-22) Baa a sẽn wa n yaa arzɛk soab n tar ziirã, a pa zẽk a meng la a paoog a taabã ye. Pa woto la rakãag-rãmb la nin-bɛd wʋsg maand rũndã-rũndã ye.

¹⁹ A Zoob ra gũusdame, n pa rat tɩ arzɛkã bɩ bũmb a to wa lebg wa a wẽnnaam, baa a sũurã pʋgẽ ye. A ra miime tɩ rẽ yaa “Wẽnnaam sẽn be yĩngrã” kɩɩsgo. (Karm-y Zoob 31:24-28.) A ra miime me tɩ yaa Wẽnnaam n lugl kãadem, la tɩ yaa pag ne rao n pʋlemd taab tɩ b na n zĩnda ne taab b yõor tɛka. A ra pʋd n maana kaool ne a ninã, t’a kõn ges pag ne ratem-wẽng ye. (Zoob 31:1) D tẽeg tɩ wakat-kãng t’a Zeova ra basame tɩ rao tõe n kẽ kãadem ne pagb a yiib bɩ sẽn yɩɩd rẽ. Dẽnd a sã n da rata, a ra tõe n kẽe kãadem ne pagb a yiibu. * La wõnda a tagsa Wẽnnaam sẽn naan pag a ye bal n kõ a Ãdmã yelle, n bãng tɩ rao tog n talla pag a ye bala, n yãk yam n na n tũ rẽ. (Sɩng. 2:18, 24) Na maan yʋʋm 1600 poore, a Zeezi Kirist yeela nebã vẽeneg tɩ kãadem tog n yɩɩ rao a ye ne pag a ye bala, la tɩ yaa pag ne rao sã n kẽ kãadem ne taab la b tõe n kẽ ne taaba.—Mat. 5:28; 19:4, 5.

20. D sã n mi a Zeova la d mi a noyã sõma, wãn to la na n sõng tõnd d zo-rãmbã la reemã yãkr wɛɛngẽ?

²⁰ D sẽn na n maanega, n paam a Zoob tẽebã buudu. Wa d sẽn zoe n togsã, yaa tɩlɛ tɩ d bãng a Zeova sõma, la d mao n tũ a raabã bũmb fãa pʋgẽ. Wala makre, Biiblã yetame t’a Zeova “kisa sẽn maand-b taab pãngã,” la tɩ pa segd tɩ d maan tũud-n-taar ne “zĩrẽ-yagdbã” ye. (Karm-y Yɩɩn-sõamyã 11:5; 26:4.) Bɩ d sok d meng yaa: ‘Gom-kãensã sõngda maam tɩ m bãng tɩ bõe la a Zeova rata? Bõe la m tog n maan n wilg tɩ m tũuda a sẽn datã? Wala makre, m zo-rãmbã yãkr wɛɛngẽ, m sẽn maand bũmb ning ẽnternetã pʋgẽ bɩ n noogd m yõorã, la sẽn yaa bũmb nins n pak maam n yɩɩdã.’ Sogs-kãensã tõe n sõng-y lame tɩ y bãng y sã n sɩd mii a Zeova sõma. D pa rat n wa maand wa dũni-kãngã nebã ye. Rẽ n so tɩ d pa rat bal n “mao” n bãng sõma ne wẽng n bak ye. D ratame me n mao n bãng yam n bak ne yalemdo.—Ebre. 5:14; Efɛ. 5:15.

21. Bõe n na n sõng-y tɩ y bãng bũmb nins fãa y sẽn tog n maan n ta y saasẽ Ba wã yamã?

²¹ A Nowe ne a Dãniyɛll la a Zoob sẽn bao ne b sũur fãa n na n bãng a Zeova wã, a sõng-b lame tɩ b bãng bũmb nins fãa b sẽn tog n maan n ta a yamã. B mak-sõngã wilgdame tɩ ned sã n maand bũmb fãa wa a Zeova sẽn datã, a vɩɩmã na n talla barka. (Yɩɩn. 1:1-3) Bɩ d sok d meng yaa: ‘Mam mii a Zeova sõma wa a Nowe ne a Dãniyɛll la a Zoob bɩ?’ Rũndã-rũndã, d tõe n bãnga a Zeova sõma n yɩɩd nin-kãensã menga, bala a Zeova vẽnegda bũmb wʋsg yẽ mengã zug n paasdẽ. (Yel. 4:18) Woto wã, maagd-y y yĩng n zãmsd Biiblã sõma. Bʋgsd-y a goamã zug neere, la y pʋʋsd n kot a vʋʋsem sõngã. Woto, y pa na n dɩk dũni-kãngã nebã togs-n-taar ye. Y tʋʋm-tʋmdɩ wã na n wilgame tɩ y tara yam ning Wẽnnaam sẽn kõtã, tɩ yãmb ne y saasẽ Ba wã zoodã pãng paase.—Yel. 2:4-7.