Ir al contenido

Ir al índice

¿Á xíni̱ún Jehová táki̱ʼva xi̱xini̱ ta̱ Noé, ta̱ Daniel xíʼin ta̱ Job ta̱yóʼo?

¿Á xíni̱ún Jehová táki̱ʼva xi̱xini̱ ta̱ Noé, ta̱ Daniel xíʼin ta̱ Job ta̱yóʼo?

“Na̱ yiví na̱ ndi̱va̱ʼa-ini kǒo kúnda̱a̱-inina xa̱ʼa ña̱ va̱ʼa, soo na̱ nándukú Jehová xáa̱na kúnda̱a̱-inina xa̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa” (PROV. 28:5).

YAA: 126, 150

1-3. a) ¿Ndáaña keʼéyó ña̱ va̱ʼa koo nda̱kú-iniyó xíʼin Ndióxi̱ tiempo vitin? b) ¿Ndáaña sakuaʼayó ti̱xin ña̱ kaʼviyó vitin?

NDÓOYÓ tiempo ña̱ xa̱a̱ ku̱yatin ndiʼi-xa̱ʼa ñuyǐví yóʼo. Ta kana na̱ yiví “na̱ ndi̱va̱ʼa-ini nda̱a̱ tá kána ku̱ʼu̱” (Sal. 92:7). Xa̱ʼa ña̱yóʼo ku̱a̱ʼání na̱ yiví ni loʼo kǒo íxato̱ʼókana ley Ndióxi̱. Ta miíyó, ¿ndáaña keʼéyó ña̱ na̱ʼa̱yó ña̱ íyoyó táki̱ʼva íyo na̱ va̱lí, soo ndákanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní na̱ xa̱a̱ chée? (1 Cor. 14:20).

2 Texto ña̱ va̱xi chí nu̱ú kíxaʼá artículo yóʼo káʼa̱nña xa̱ʼa ña̱yóʼo ta káchiña: “Na̱ nándukú Jehová xáa̱na kúnda̱a̱-inina xa̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa”. Ña̱yóʼo kúni̱ kachiña xáa̱na kúnda̱a̱-inina ndáaña keʼéna ña̱ sakusi̱ína-inira (Prov. 28:5). Saátu kúni̱ kachi ña̱ va̱xi nu̱ú Proverbios 2:7, 9. Yóʼo káchiña Jehová taxira ña̱ ndíchi ndaʼa̱ na̱ yiví na̱ kéʼé ña̱ nda̱kú, tasaá xa̱a̱na kunda̱a̱-inina ndáaña kúú ña̱ va̱ʼa ta ndáaña va̱ása va̱ʼa.

3 Ta̱ Noé, ta̱ Daniel xíʼin ta̱ Job xi̱kuumiína ña̱ ndíchi (Ezeq. 14:14). Ta saátu na̱ ñuu Ndióxi̱ ña̱ tiempo vitin kúúmiína ña̱ ndíchi. Ta miíún, ¿á kúnda̱a̱-iniún xa̱ʼa ndiʼi ña̱ kúni̱ Jehová keʼún ña̱ va̱ʼa sakusi̱íún-inira? Ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniún xíniñúʼu sakuaʼa va̱ʼún xa̱ʼara. Ña̱kán, ná sakuaʼayó xa̱ʼa u̱ni̱ ña̱ʼa. Siʼna sakuaʼayó, ¿nda̱chun va̱ʼa ni̱xa̱a̱ ta̱ Noé, ta̱ Daniel xíʼin ta̱ Job xi̱xini̱ va̱ʼana Jehová? Ña̱ u̱vi̱, ¿nda̱saa chi̱ndeéña miína ña̱ xi̱xini̱ va̱ʼanara? Ña̱ u̱ni̱, ¿ndáaña ke̱ʼéyó ña̱ va̱ʼa kandíxayóra táki̱ʼva i̱xaa na̱yóʼo?

TA̱ NOÉ KE̱ʼÉRA ÑA̱ KÁʼA̱N NDIÓXI̱ NI NI̱XI̱YORA IIN ÑUYǏVÍ KINI

4. a) ¿Nda̱chun va̱ʼa ni̱xa̱a̱ ta̱ Noé sa̱kuaʼara xa̱ʼa Jehová? b) Ta, ¿nda̱saa chi̱ndeé ña̱yóʼo ta̱ Noé?

4 ¿Nda̱chun va̱ʼa ni̱xa̱a̱ra sa̱kuaʼara xa̱ʼa Jehová? Nani tá ki̱xaʼá ñuyǐví yóʼo, na̱ ta̱a xíʼin ná ñaʼá na̱ ndixa kúni̱ sakuaʼa xa̱ʼa Ndióxi̱, sa̱kuaʼana xa̱ʼara xíʼin u̱ni̱ ña̱ʼa: xi̱to va̱ʼana ña̱ʼa ña̱ i̱xava̱ʼara, xi̱xiniso̱ʼona ña̱ xi̱natúʼun inka na̱ xi̱ndasakáʼnu Ndióxi̱ xíʼinna ta na̱kunda̱a̱tu-inina ña̱ ku̱a̱ʼáka ña̱ va̱ʼa ndákiʼinna tá xíniso̱ʼona ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ (Is. 48:18). Tá xi̱to ta̱ Noé ña̱ i̱xava̱ʼa Ndióxi̱, na̱kunda̱a̱-inira ña̱ ndixa íyo Ndióxi̱ ta va̱ʼaní inira. Saátu na̱kunda̱a̱-inira ña̱ íyoní ndée ndaʼa̱ Jehová ta iinlára saá kúú Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ (Rom. 1:20). Xa̱ʼa ña̱yóʼo ta̱ Noé ni̱xa̱a̱kara ka̱ndíxara Ndióxi̱.

5. ¿Nda̱saa sa̱kuaʼa ta̱ Noé xa̱ʼa Ndióxi̱?

5 Ña̱ Biblia káchiña ña̱ xíniso̱ʼoyó chíndeéña miíyó ña̱ xáa̱yó kándíxayó (Rom. 10:17). ¿Ndáana na̱túʼun xíʼin ta̱ Noé xa̱ʼa Jehová? Sana sa̱kuaʼara nu̱ú na̱ veʼera, tá kúú yivára ta̱ Lamec ta̱yóʼo xi̱kandíxaníra Jehová ta ka̱kura tá táʼa̱n tákuka ta̱ Adán (koto na̱ʼná ña̱ va̱xi chí xa̱ʼa). Inka na̱ táʼanra na̱ sana na̱túʼun xíʼinra kúú xi̱íra ta̱ Matusalén xíʼin ta̱ Jared ta̱ xi̱í xíkua yivá, yivá ta̱ Noé. Tá xa̱a̱ ndi̱ʼi ka̱ku ta̱ Noé, ta̱ Jared yóʼo xi̱takukara 366 ku̱i̱ya̱ saáví ni̱xi̱ʼi̱ra (Luc. 3:36, 37). * Sana na̱yóʼo xíʼin ñá síʼína sa̱náʼa̱na ta̱ Noé xa̱ʼa Ndióxi̱ ña̱ i̱xava̱ʼara na̱ yiví ta xi̱kuni̱ra ña̱ kaku se̱ʼena ta sakutúna nu̱ú ñuʼú ta ndasakáʼnunara. Sana sa̱kuaʼatura xa̱ʼa ta̱ Adán xíʼin ñá Eva ña̱ kǒo níxiniso̱ʼona ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱, ta xítora ndiʼi ña̱ ku̱u xa̱ʼa ña̱ kǒo níxiniso̱ʼo na̱yóʼo (Gén. 1:28; 3:16-19, 24). Ndiʼi ña̱ sa̱kuaʼara ni̱xa̱a̱ña níma̱ra ta chi̱ndeéñara ña̱ ki̱xaʼára ndásakáʼnura Ndióxi̱ (Gén. 6:9).

6, 7. ¿Ndáaña chi̱ndeé táʼan xíʼin ta̱ Noé ña̱ ka̱ndíxakara Ndióxi̱?

6 Tá ndátuyó xi̱nu ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱, ña̱yóʼo ndásandakúkaña-iniyó ña̱ kandíxayóra. Ná ndakanixi̱níyó ndáaña ndo̱ʼo tá Noé tá na̱kunda̱a̱-inira ña̱ ki̱vi̱ra kúni̱ kachiña ta̱ taxi ña̱ “ndakiʼinndeé” á ta̱ “sandi̱ko-ini” (Gén. 5:29, nota). Ndióxi̱ chi̱ka̱a̱ xi̱ní ta̱ Lamec ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo xa̱ʼa ta̱ Noé: “Ta̱yóʼo kúú ta̱ sandi̱ko-iniyó ta ndakiʼindeéyó xíʼin chiñu ña̱ ndeéní íyo nu̱úyó xa̱ʼa ña̱ chi̱ka̱a̱ Ndióxi̱ chiʼña ñuʼú yóʼo”. Ta̱ Noé xi̱kandíxaníra Ndióxi̱. Nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Abel xíʼin ta̱ Enoc, saátu ta̱ Noé xi̱kandíxaníra ña̱ kixa̱a̱ iinna ku̱a̱ñi̱ndosóna * xi̱ní ti ko̱o̱ (Gén. 3:15).

7 Sana kǒo níkunda̱a̱ va̱ʼa ini ta̱ Noé xíʼin ndiʼi ña̱ káʼa̱n Génesis 3:15. Soo xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ tu̱ʼun ña̱ va̱xi nu̱úña kúni̱ kachiña ña̱ koo iin ña̱ va̱ʼa chí nu̱únínu. Ta̱ Enoc xa̱a̱ ni̱xikara na̱túʼunra xa̱ʼa táʼan ña̱ texto yóʼo. Chi ni̱ka̱ʼa̱nra Jehová sandiʼi-xa̱ʼara ndiʼi na̱ kéʼé ña̱ kini (Jud. 14, 15). Tu̱ʼun yóʼo xi̱nu nu̱úña tá ná kixa̱a̱ ña̱ Armagedón, ndiʼi ña̱yóʼo chi̱ndeéníña ta̱ Noé ña̱ ka̱ndíxakara Ndióxi̱.

8. Xa̱ʼa ña̱ xi̱xini̱ ta̱ Noé xa̱ʼa Ndióxi̱, ¿nda̱saa chi̱ndeé ña̱yóʼo miíra?

8 ¿Nda̱saa chi̱ndeéña ta̱ Noé xa̱ʼa ña̱ xi̱xini̱ va̱ʼara xa̱ʼa Ndióxi̱? Chi̱ndeéñara ña̱ ka̱ndíxakara Ndióxi̱ ta ni̱xa̱a̱ra xi̱kuumiíra ña̱ ndíchi. Ta chi̱ndeéñara ña̱ ná kǒo keʼéra ña̱ kǒo kútóo Ndióxi̱. Va̱ʼaní xi̱táʼanra xíʼin Ndióxi̱ ta kǒo níxi̱kara xíʼin na̱ yiví na̱ kǒo íxato̱ʼó Ndióxi̱. Ta ni va̱ása nítaxira sa̱ndáʼvi na̱ ángel na̱ ndi̱va̱ʼa-ini na̱ ki̱xi nu̱ú ñuʼú yóʼo miíra. Soo na̱ yiví ná kǒo kándíxa Ndióxi̱ nda̱kanda̱ní-inina tá xi̱nina ña̱ kúúmií na̱ ángel ndi̱va̱ʼa yóʼo ndée ña̱ keʼéna ku̱a̱ʼá ña̱ʼa, ta na̱ yiví yóʼo nda̱a̱ xi̱kuni̱na ndasakáʼnunana (Gén. 6:1-4). Ta̱ Noé xi̱xini̱ra ña̱ xa̱ʼnda Ndióxi̱ nu̱ú na̱ yiví ña̱ ná koo se̱ʼena ta sakutúna nu̱ú ñuʼú yóʼo (Gén. 1:27, 28). Ña̱kán xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ va̱ása va̱ʼa tindaʼa̱ na̱ ángel yóʼo xíʼin ná ñaʼá ta kaku se̱ʼena xíʼinná. Tá xi̱nira ka̱ku se̱ʼena ta náʼnukaví na̱ va̱lí yóʼo ta ndakúkavína na̱kunda̱a̱ va̱ʼaka inira ña̱ su̱ví ña̱ va̱ʼa kúú ña̱yóʼo. Ni̱ya̱ʼa tiempo, Ndióxi̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Noé ña̱ sakoonra sa̱vi̱ kini. Ta̱ Noé ka̱ndíxara ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱, ña̱kán ke̱ʼéra iin arca ta va̱ʼa ni̱ka̱ku na̱ veʼera (Heb. 11:7).

9, 10. ¿Ndáaña keʼéyó ña̱ va̱ʼa kandíxayó Ndióxi̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Noé?

9 ¿Ndáaña keʼéyó ña̱ va̱ʼa kandíxayó Ndióxi̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Noé? Xíniñúʼu kaʼviníyó tu̱ʼun Ndióxi̱, chindayáʼviyó ña̱ káʼviyó ta keʼéyó ña̱ sákuaʼayó nu̱úña ta nda̱a̱ ndáaka ña̱ ná keʼéyó xíniñúʼu kotoyó ndáaña káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱ xa̱ʼaña (1 Ped. 1:13-15). Ta ña̱yóʼo chindeé táʼanña xíʼinyó ña̱ kǒo ndakavayó ndaʼa̱ ta̱ Ndi̱va̱ʼa ta̱ kúú ta̱chí ndi̱va̱ʼa ñuyǐví yóʼo (2 Cor. 2:11). Ta̱ Ndi̱va̱ʼa yóʼo chíka̱a̱ra xi̱ní na̱ yiví ña̱ ná keʼéna nina ña̱ kini tá kúú ña̱ kaní táʼanna, ña̱ ku̱su̱nna xíʼin ñá kǒo kúú ñá síʼína á ta̱ kǒo kúú yiína (1 Juan 2:15, 16). Ta kivitu sandákavara na̱ kǒo íyo ndinuʼu-ini xíʼin Ndióxi̱ ña̱ kǒo kandíxakana ña̱ xa̱a̱ kuyatin kixa̱a̱ ki̱vi̱ Jehová. Ná ndakaʼányó chi tá chi̱táʼan ta̱ Jesús tiempo ña̱ ndóoyó vitin xíʼin tiempo ta̱ Noé, su̱ví kuití níka̱ʼa̱nra xa̱ʼa ña̱ kutóo na̱ yiví kani táʼanna á ña̱ keʼéna ña̱ kini, chi ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ kivi sandákava miíyó kúúña nandósóyó xa̱ʼa chiñu Ndióxi̱ (kaʼvi Mateo 24:36-39). *

10 Nda̱ka̱tu̱ʼun miíún: “¿Xíʼin chiñu kéʼíi̱ á ndixa náʼi̱ ña̱ xíni̱i̱ xa̱ʼa Jehová? ¿Xa̱ʼa ña̱ kándíxai̱ Jehová á kéʼíi̱ ña̱ káʼa̱nra ta nátúʼi̱n xa̱ʼara xíʼin inka na̱ yiví?”. Ña̱ ndakuiún xíʼin pregunta yóʼo na̱ʼa̱ña á ndixa kítáʼún xíʼin Ndióxi̱.

TA̱ DANIEL NI̱NA̱ʼA̱RA ÑA̱ XI̱KUUMIÍRA ÑA̱ NDÍCHI TÁ NI̱XI̱YORA ÑUU BABILONIA

11. a) ¿Ndáaña sa̱kuaʼa ta̱ Daniel nu̱ú na̱ yivára? b) ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ Daniel kútóún keʼún?

11 ¿Nda̱chun va̱ʼa ni̱xa̱a̱ra sa̱kuaʼara xa̱ʼa Jehová? Na̱ yivára va̱ʼaní chi̱ndeé táʼanna xíʼinra. Sa̱náʼa̱nara ña̱ kuʼvi̱-inira kunira Jehová saátu ña̱ kaʼviníra tu̱ʼunra. Ta kǒo nínandósóra xa̱ʼa ña̱yóʼo chi ni tá xa̱a̱ ku̱chéera xi̱kaʼvi ni̱ʼiníra tu̱ʼun Ndióxi̱ (Dan. 9:1, 2). Oración ña̱ ke̱ʼéra ña̱ va̱xi nu̱ú Daniel 9:3-19 na̱ʼa̱ña nu̱úyó ña̱ va̱ʼaní xi̱xini̱ra Ndióxi̱ xíʼin xa̱ʼa ndiʼi ña̱ ke̱ʼé Ndióxi̱ xa̱ʼa na̱ ñuu Israel. Ndaka̱xin iin ki̱vi̱ á iin hora ña̱ kaʼviún ta ndakanixi̱níún xa̱ʼa ña̱yóʼo. Ta koto va̱ʼún, ¿ndáaña sakuaʼún xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ Daniel?   

12-14. a) ¿Nda̱saa ni̱na̱ʼa̱ ta̱ Daniel ña̱ xi̱kuumiíra ña̱ ndíchi? b) ¿Ndáaña íxaa Jehová xíʼin ta̱ Daniel xa̱ʼa ña̱ ni̱xi̱yo nda̱kú-inira xíʼinra?

12 ¿Nda̱saa chi̱ndeéña ta̱ Daniel xa̱ʼa ña̱ xi̱xini̱ va̱ʼara xa̱ʼa Ndióxi̱? Yo̱ʼvi̱ní ni̱xi̱yoña nu̱ú na̱ judío ña̱ kundoona ñuu Babilonia chi na̱ ñuu yóʼo su̱ví na̱ ndásakáʼnu Jehová kúúna. Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ ná ka̱ʼa̱nna xíʼinra xa̱ʼa ñuu Babilonia ña̱ va̱ʼa ná kundoona ta kǒo ku̱a̱chi koo nu̱úna (Jer. 29:7). Soo ni̱ka̱ʼa̱ntura xíʼinna ña̱ xíniñúʼu ndasakáʼnuna iinlá miíra xíʼin ndiʼi níma̱na (Éx. 34:14). ¿Ndáaña chi̱ndeé táʼan xíʼin ta̱ Daniel ña̱ va̱ʼa ke̱ʼéra u̱vi̱ saáña? Ña̱ xi̱kuumiíra ña̱ ndíchi, ña̱kán va̱ʼa na̱kunda̱a̱-inira ña̱ siʼna xíniñúʼu kuniso̱ʼora ña̱ káʼa̱n Jehová nu̱úka na̱ chíñu ñuyǐví yóʼo. Tá xa̱a̱ ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ ni̱ya̱ʼa, saátu ta̱ Jesús sa̱náʼa̱ra ña̱ siʼnaka Jehová xíniñúʼu kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱n (Luc. 20:25).

13 Ndakanixi̱ní xa̱ʼa ña̱ ke̱ʼé ta̱ Daniel tá ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ ti̱xin ña̱ 30 ki̱vi̱ ni iinna kǒo ndasakáʼnu inka Ndióxi̱ chi iinlá ta̱ rey ndasakáʼnuna (kaʼvi Daniel 6:7-10). * Ta̱ Daniel sana kivi ka̱ʼa̱nra: “Va̱ʼa chi su̱ví ku̱a̱ʼáví tiempo kúúña, 30 loʼova ki̱vi̱ kúúña”. Soo ña̱ xi̱ndáyáʼvika nu̱úra kúú ña̱ ke̱ʼéra ña̱ káʼa̱n ley Ndióxi̱. Va̱ʼatu keʼé se̱ʼéra oración nu̱ú Ndióxi̱ ña̱ va̱ʼa ni iinna ná kǒo kuniñaʼá. Soo, xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ ku̱a̱ʼání na̱ yiví xi̱xini̱ ña̱ xi̱keʼé ni̱ʼira oración nu̱ú Ndióxi̱. Ña̱kán ni kúnda̱a̱-inira ña̱ kivi kuvira xa̱ʼa ña̱ kéʼéra, kǒo nítaxira ña̱ ndakanixi̱nína xa̱ʼara ña̱ sandákoora ña̱ ndásakáʼnura Jehová.

14 Ku̱a̱ʼá ña̱ va̱ʼa ta̱xi Ndióxi̱ ndaʼa̱ ta̱ Daniel xa̱ʼa ña̱ ni̱xi̱yo nda̱kú-inira xíʼinra ta sa̱kákurara nu̱ú tí león ña̱ kǒo níxaxíríra. Iin milagro káʼnuní kúú ña̱ ku̱u kán ta ndiʼina ni̱xa̱a̱ na̱kunda̱a̱-ini xa̱ʼa Jehová iníí ñuu medopersa (Dan. 6:25-27).

15. ¿Ndáaña keʼéyó ña̱ va̱ʼa kandíxayó Ndióxi̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Daniel?

15 ¿Ndáaña keʼéyó ña̱ va̱ʼa kandíxayó Ndióxi̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Daniel? Su̱ví kuití kaʼviyó tu̱ʼun Ndióxi̱ ta xa̱a̱ va̱ʼaví, xíniñúʼu kunda̱a̱ va̱ʼa iniyó xíʼinña. Ña̱yóʼo chindeé miíyó ña̱ xa̱a̱yó kandíxakayó Jehová (Mat. 13:23). Xíniñúʼu kunda̱a̱-iniyó ndáaña ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼa sava ña̱ʼa, ta xíniñúʼu kunda̱a̱ va̱ʼa iniyó xíʼin ña̱ káʼa̱n tu̱ʼunra xa̱ʼa iin iin ña̱ʼa. Xa̱ʼa ña̱yóʼo, xíniñúʼu ndakanixi̱níyó xíʼin ña̱ káʼviyó. Ta xíniñúʼu ka̱ʼa̱n ni̱ʼiníyó xíʼin Ndióxi̱ xíʼin ndiʼi níma̱yó ta tá yáʼayó nu̱ú iin tu̱ndóʼo ndeéní saá kúúña xíniñúʼu ka̱ʼa̱nníkayó xíʼinra. Ta kiviva kandíxayó ña̱ taxi Jehová ña̱ ndíchi ndaʼa̱yó ta taxitura ndée ndaʼa̱yó (Sant. 1:5).

TA̱ JOB NDIʼI TIEMPÓ KE̱ʼÉRA ÑA̱ KÚNI̱ NDIÓXI̱

16, 17. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱xa̱a̱ ta̱ Job sa̱kuaʼara xa̱ʼa Jehová?

16 ¿Nda̱chun va̱ʼa ni̱xa̱a̱ra sa̱kuaʼara xa̱ʼa Jehová? Ta̱ Job su̱ví ta̱ ñuu Israel níxikuura, ta táʼan xíkavara xi̱kuu ta̱ Abrahán, ta̱ Isaac xíʼin ta̱ Jacob. Ta xi̱ka̱ʼa̱nva Jehová xíʼin na̱yóʼo xa̱ʼa miíra xíʼin xa̱ʼa ña̱ kúni̱ra taxira ndaʼa̱ na̱ yiví chí nu̱únínu. Soo kǒo kúnda̱a̱ va̱ʼa iniyó ndáa ki̱ʼva sa̱kuaʼa ta̱ Job xa̱ʼa sava ña̱ xi̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼin na̱yóʼo (Job 23:12). Ta̱ Job ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin Jehová: “Xi̱xini so̱ʼo kuitíi̱ xa̱ʼavaún” (Job 42:5). Ndióxi̱ ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ xi̱ka̱ʼa̱n ta̱ Job xa̱ʼara ña̱ ndixa kúúña (Job 42:7, 8).

Xáa̱yó kándíxakayó Jehová tá xítoyó ña̱ʼa ña̱ i̱xava̱ʼara. (Koto párrafo 17).

17 Ta̱ Job xi̱xitora ndiʼi ña̱ i̱xava̱ʼa Jehová ña̱kán va̱ʼa na̱kunda̱a̱-inira xa̱ʼa ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmií Jehová (Job 12:7-9, 13). Tándi̱ʼi ta̱ Elihú xíʼin mií Jehová xi̱niñúʼuna ña̱ xa̱a̱ na̱kuva̱ʼa ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin ta̱ Job ña̱ miíyó na̱ yiví válíníyó nu̱ú Jehová (Job 37:14; 38:1-4). Tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová ni̱xa̱a̱ña nda̱a̱ níma̱ ta̱ Job, ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱nra: “Kúnda̱a̱-inii̱ xa̱ʼún ña̱ va̱ʼa kéʼún ndiʼi ña̱ kúni̱ún, kǒo ni iinña íxayo̱ʼvi̱ xíʼún”. Ta ni̱ka̱ʼa̱nkara: “Ndíkóní-inii̱ xa̱ʼa ña̱ ni̱ka̱ʼi̱n” (Job 42:2, 6).

18, 19. ¿Nda̱saa ni̱na̱ʼa̱ ta̱ Job ña̱ ndixa kúú ña̱ xi̱xini̱ra xa̱ʼa Jehová?

18 ¿Nda̱saa chi̱ndeéña ta̱ Job xa̱ʼa ña̱ xi̱xini̱ va̱ʼara xa̱ʼa Ndióxi̱? Ta̱ Job va̱ʼaní xi̱kunda̱a̱-inira xa̱ʼa ña̱ kúni̱ Ndióxi̱. Xi̱xini̱ va̱ʼara xa̱ʼa Jehová ña̱kán xi̱keʼéra nina ña̱ va̱ʼa. Xi̱xini̱ra ña̱ kǒo kívi ka̱ʼa̱nra ña̱ kúʼvi̱-inira xínira Ndióxi̱ ta kundi̱va̱ʼatura xíʼin inkana (Job 6:14). Kǒo níxindakanixi̱níra ña̱ ndáyáʼvikara nu̱ú inkana, kúúna na̱ ku̱i̱ká á na̱ ndáʼvi, ndiʼina nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yora xíʼin na̱ veʼera saá ni̱xi̱yora xíʼinna. Ni̱ka̱ʼa̱nra: “¿Á su̱ví ta̱ i̱xava̱ʼa yi̱ʼi̱ kúútu ta̱ i̱xava̱ʼa ta̱yóʼova [...]?” (Job 31:13-22). Ni ku̱a̱ʼánína xi̱ka̱ʼa̱n va̱ʼa xa̱ʼa ta̱ Job ni xi̱kuumiíra ña̱ ku̱i̱ká, soo va̱ása níxikuni ni̱nura nu̱ú inkana. Síínní ni̱xi̱yora nu̱ú na̱ ku̱i̱ká na̱ ndóo tiempo vitin.

19 Ta̱ Job va̱ása nítaxira kundayáʼvi ña̱ ku̱i̱ká nu̱úra nu̱úka Jehová, ni va̱ása nítaxira ki̱ʼvi ña̱yóʼo níma̱ra. Chi kúnda̱a̱-inira tá saá níkeʼéra kúni̱ kachiña, ña̱yóʼo ndásakáʼnura. Táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n miíra: “Saáchi xa̱i̱ kundasí nu̱úi̱ Ndióxi̱ ta̱ íyo chí ndiví” (kaʼvi Job 31:24-28). * Ta ña̱ xi̱ndakanixi̱níra xa̱ʼa na̱ ti̱ndaʼa̱ kúúña, ña̱ va̱ása va̱ʼa sandáʼvi táʼanna. Ta ke̱ʼéra iin trato xíʼin nduchúnu̱úra ña̱ kǒo ndakanixi̱níra ña̱ kini xa̱ʼa iin ñaʼá (Job 31:1). Ta ná ndakaʼányó chi tá tiempo saá xi̱taxiva Jehová koo ku̱a̱ʼá ñá síʼí iin ta̱a. Tá kúni̱ ta̱ Job kiviva koo u̱vi̱ ñá síʼíra. * Soo, ta̱yóʼo xi̱ndiku̱nra ña̱ chi̱ndúʼú Jehová tá xa̱ʼa, ña̱ iinláva koo ñá síʼí ta̱a ta iinlá koo yií iin ñaʼá (Gén. 2:18, 24). Tá xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa 1,600 ku̱i̱ya̱, ta̱ Jesús sa̱náʼa̱ra ña̱ xíniñúʼu kundiku̱nyó yichi̱ ña̱ chi̱ndúʼú Jehová tá xa̱ʼa (Mat. 5:28; 19:4, 5).

20. Tá ná kuxini̱ va̱ʼayó xa̱ʼa Jehová, ¿nda̱saa chindeé ña̱yóʼo miíyó?

20 ¿Ndáaña keʼéyó ña̱ va̱ʼa kandíxayó Ndióxi̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Job? Xíniñúʼu kuxini̱ va̱ʼayó Jehová ta ná taxiyó kuniʼira yichi̱ nu̱úyó xíʼin ndiʼi ña̱ kéʼéyó. Ña̱ Biblia sánáʼa̱ña miíyó xa̱ʼa Jehová ña̱ “kúndasíra xínira ndiʼi na̱ kéʼé ña̱ kini” ta va̱ása va̱ʼa kitáʼanyó xíʼin na̱ yiví “na̱ káʼa̱n ña̱ vatá” (kaʼvi Salmo 11:5; * 26:4). * ¿Ndáaña sánáʼa̱ texto yóʼo miíyó xa̱ʼa Jehová? ¿Ndáaña keʼé miíyó tá xíniñúʼuyó Internet, á tá ndákaxi̱nyó na̱ kutáʼan xíʼinyó, ña̱ kusíkíyó á ña̱ kotondeʼéyó? Ña̱ ndakuiinyó xíʼin pregunta yóʼo na̱ʼa̱ña á ndixa kítáʼanyó xíʼin Ndióxi̱. Tá kǒo kúni̱yó ixayaku̱a̱ ñuyǐví yóʼo miíyó xíniñúʼu sakuaʼayó ta kúnda̱a̱ va̱ʼa iniyó “xa̱ʼa ndáaña kúú ña̱ va̱ʼa ta ndáaña kúú ña̱ va̱ása va̱ʼa” (Heb. 5:14; Efes. 5:15).

21. ¿Ndáaña chindeé táʼan xíʼinyó ña̱ va̱ʼa xa̱a̱yó kunda̱a̱-iniyó ndáaña kútóo Jehová keʼéyó?

21 Ta̱ Noé, ta̱ Daniel xíʼin ta̱ Job na̱ndukúna xa̱ʼa Jehová ta ni̱xa̱a̱na na̱kunda̱a̱-inina xa̱ʼara. Chi̱ndeé táʼanra xíʼinna ña̱ na̱kunda̱a̱-inina ndáaña kútóora keʼéna. Tasaá kúúña ni̱xa̱a̱na si̱íní ni̱xi̱yona ta sa̱ndákoona iin yichi̱ va̱ʼa nu̱úyó (Sal. 1:1-3). Ña̱kán ná nda̱ka̱tu̱ʼunyó miíyó: “¿Á xíni̱i̱ Jehová táki̱ʼva xi̱xini̱ ta̱ Noé, ta̱ Daniel xíʼin ta̱ Job ta̱yóʼo?”. Miíyó va̱ʼaníka kivi xa̱a̱yó kuxini̱yóra nu̱úka na̱yóʼo, saáchi xa̱a̱ ku̱a̱ʼání ña̱ʼa táxira ndaʼa̱yó ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼara (Prov. 4:18). Ña̱kán ná kaʼvikayó tu̱ʼunra ta ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼaña ta ná ndukúyó espíritu santo nu̱úra. Tasaá ñuyǐví yóʼo kǒo sandákavaña miíyó. Ta xa̱a̱yó kuumiíyó ña̱ ndíchi ta va̱ʼaníka xa̱a̱yó kutáʼanyó xíʼin Jehová (Prov. 2:4-7).

^ párr. 5 Nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Noé saátu ni̱xi̱yo xi̱í xíkuara ta̱ Enoc, va̱ʼaní xi̱táʼanra xíʼin Jehová, tá kúma̱níka 69 ku̱i̱ya̱ kaku ta̱ Noé, ni̱xi̱ʼi̱va ta̱ Enoc (Gén. 5:23, 24).

^ párr. 6 Savatuna káʼa̱nna kuniʼni.

^ párr. 9 Mateo 24:36-39: ”Ki̱vi̱ saá ni iin na̱ yiví kǒo xíni̱, ni na̱ ángel chí ndiví, ni se̱ʼera, iinlá yiváyó kúú ta̱ xíni̱ ama kuuña. Táki̱ʼva ni̱xi̱yo tiempo ta̱ Noé saá koo tá ná kixi ta̱ nda̱ka̱xin Ndióxi̱. Saáchi nda̱a̱ tá ni̱xi̱yo ki̱vi̱ saá tá kúma̱níka koon sa̱vi̱ kini, ndóona xíxina ta xíʼina, ta̱ ta̱a tíndaʼa̱ra ta ná ñaʼá tíndaʼa̱ná, nda̱a̱ ki̱vi̱ ni̱ki̱ʼvi ta̱ Noé ini tú arca; ta kǒo níkandíxana nda̱a̱ tá ki̱xa̱a̱ sa̱vi̱ kini ta ndi̱ʼi-xa̱ʼa ndiʼina i̱xaará, saá koo tá ná kixa̱a̱ se̱ʼe Ndióxi̱.

^ párr. 13 Daniel 6:7-10: Ndiʼi na̱ chíñu náʼnu ti̱xin ña̱ reino nda̱kutáʼan yuʼúna ta ke̱ʼéna iin ley ña̱ káʼa̱n: ni iinna kǒo kivi ndasakáʼnu ndióxi̱na á ndasakáʼnuna iin ta̱a ti̱xin ña̱ 30 ki̱vi̱, chi iinlá yóʼó rey xíniñúʼu ndasakáʼnuna, tá va̱ása kéʼéna ña̱ káʼa̱n ley yóʼo xíniñúʼu chika̱únna nu̱ú ñúʼu tí león. Ta vitin rey, xíniñúʼu kaʼyíún firmaún nu̱ú tutu yóʼo, ta kǒo nasa̱maña táki̱ʼva íyo ley na̱ ñu̱u Media xíʼin na̱ ñuu Persia”. Tasaá ta̱ rey Darío chi̱ka̱a̱ra firmara nu̱ú tutu yóʼo. Soo ta̱ Daniel, tá na̱kunda̱a̱-inira xa̱ʼa ña̱ ley yóʼo, ni̱ki̱ʼvira ini veʼera ta xu̱nára ventana ña̱ veʼera ña̱ xíto chí Jerusalén, ta ki̱xaʼára káʼa̱nra xíʼin Ndióxi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra tá ya̱chi̱, nda̱a̱ u̱ni̱ yichi̱ xíkuxítíra ña̱ iin ki̱vi̱.

^ párr. 19 Job 31:24-28: Tá ná kandíxai̱ ña̱ oro, tá ná ka̱ʼi̱n xa̱ʼaña: ‘Yóʼó kúú ña̱ kándíxai̱ʼ, tá xi̱kusi̱íní-ini xíʼin ndiʼi ña̱ xi̱kuumiíi̱ á xa̱ʼa ña̱ ni̱xi̱yo ku̱a̱ʼání ña̱ʼa nu̱úi̱; tá xi̱xini ndáye̱ʼe̱ ñu̱ʼu á yo̱o̱, tá níma̱i̱ nísandáʼvi yi̱ʼi̱ ta kixaʼíi̱ ndasakáʼnui̱ ña̱yóʼo, tá ná keʼíi̱ ña̱yóʼo va̱ása va̱ʼa kooña nu̱ú na̱ juez, saáchi xa̱i̱ kundasí nu̱úi̱ Ndióxi̱ ta̱ íyo chí ndiví.

^ párr. 19 Saátu ta̱ Noé iinláva xi̱kuu ñá síʼíra, ni ku̱a̱ʼáva xi̱kuu ñá síʼí na̱ ta̱a na̱ xi̱ndoo tiempora (Gén. 4:19).

^ párr. 20 Salmo 11:5: Jehová xítora ta̱ kéʼé ña̱ va̱ʼa ta saátu ta̱ kéʼé ña̱ kini, ta kúndasíra xínira ndiʼi na̱ kéʼé ña̱ kini.

^ párr. 20 Salmo 26:4: Kǒo kítáʼin xíʼin na̱ yiví na̱ káʼa̱n ña̱ vatá, ni kǒo kítáʼi̱n xíʼin na̱ u̱vi̱ yuʼú.