1-3. 1) ¿Tlake techpaleuis amo ma tijtlauelkauakaj toTeotsij? 2) ¿Tlake tikixtomasej ipan ni tlamachtili?

TIITSTOKEJ ipan itlamia tonali, yeka maseualmej “motlalanaj uan moueyichiuaj ika tlamantli tlen axkuali” (Sal. 92:7). Yeka, miakej maseualmej amo kitlepanitaj toTeotsij itlanauatiljuaj. Uajka, ¿kenijkatsa uelis tiitstosej “keja konemej ika tlen axkuali” uan nojkia tielisej “keja uejueyij tlakamej tlen kipiaj kuali inintlalnamikilis”? (1 Cor. 14:20).

² Uelis tijnankilisej ni tlajtlanili ika nopa texto kampa mokixtijtok ni tlamachtili: “Tlen kitemouaj toTeko [...] kimachiliaj nochi tlamantli”. Ni kiijtosneki kuali kimatij kenijkatsa kiyolpakiltisej toTeotsij (Prov. 28:5). Ipan Proverbios 2:7, 9 nojkia kiijtoua Jehová kinmakas “tlalnamikilistli” katli kuali itstokej iixpa, yeka inijuantij kimatiskiaj tlen xitlauak, tlen melauak uan nochi tlen kuali.

³ Noé, Daniel uan Job kipixkej nopa tlalnamikilistli (Ezeq. 14:14). Ipan ni tonali, toTeotsij itekipanojkauaj nojkia kipiaj nopa tlalnamikilistli. Ta, ¿kuali tijkuamachilijtok nochi tlen moneki tijchiuas uan kiampa tijyolpakiltis Jehová? Tlaj tijneki kiampa tijchiuas, moneki kuali  tikixmatis toTeotsij. Yeka ma tikitakaj eyi tlamantli: 1) kenijkatsa Noé, Daniel uan Job kiixmatkej toTeotsij, 2) kenijkatsa kinpaleuik kiixmatisej toTeotsij, uan 3) kenijkatsa uelis kuali titlaneltokasej kej inijuantij.

4. ¿Kenijkatsa Noé kiixmatki Jehová, uan kenijkatsa kipaleuik pampa kuali kiixmatki?

⁴ ¿Kenijkatsa kiixmatki Jehová? Maseualmej katli itstoyaj uejkajkia uan kuali tlaneltokakej, kiixmatkej toTeotsij ika eyi tlamantli: kema kitlachiliyayaj nochi tlen kichijchijtok, kema kintlakakiliyayaj sekinok toTeotsij itekipanojkauaj uan kema kiitayayaj nopa tlateochiualistli tlen kiseliyayaj pampa kineltokayayaj tlen toTeotsij tlanauatia uan tlen tetlajtolmaka (Is. 48:18). Kema Noé kiitak nochi tlen onka, kimatki miak tlamantli kinextia toTeotsij itstok uan kiitak nopa kuajkuali tlamantli tlen kinextia. Kiampa kikuamachilik “kipia ueyi chikaualistli, uan para nochipa kipias” pampa san ya toTeotsij katli melauak (Rom. 1:20). Uajka, Noé amo san kimatki toTeotsij itstok, ya nelnelia motemachik uan kuali tlaneltokak ipan ya.

5. ¿Kenijkatsa Noé kimatki tlake kinekiyaya toTeotsij ma kichiuakaj maseualmej? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).

⁵ Biblia kiijtoua kema tijkakij se keski tlamantli, techpaleuia ma titlaneltokakaj. Nopa kiijtosneki ika tlen sekinok techiljuiaj, techpaleuia kuali ma titlaneltokakaj (Rom. 10:17). ¿Ajkia kiiljuik Noé tlen Jehová? Ya kiyekok miak tlamantli tlen iuikaljuaj, kej itata Lamec, katli tlakatki kema nojua itstoya Adán. Lamec tlauel kuali tlaneltokak. Sekinok iuikaljuaj elkej Matusalén, uan Jared, katli mijki 366 xiuitl teipa kema Noé ya tlakajtoya * (Luc. 3:36, 37). Uelis ni tlakamej uan ininsiuajuaj kimachtijkej Noé toTeotsij kinchijchijtoya maseualmej uan kinekiyaya ma kinpiakaj ininkoneuaj, ma kitemitikaj Tlaltipaktli uan ma kitekipanokaj. Uelis nojkia kiyekok miak tlamantli kema kiitak kenijkatsa Adán uan Eva tlaijiyouijkej pampa amo kineltokakej Jehová (Gén. 1:28; 3:16-19, 24). Nochi tlen kiyekok asik ipan iyolo uan kiyololinik ma kitekipano Jehová (Gén. 6:9).

6, 7. ¿Kenijkatsa kipaleuik Noé kuali ma tlaneltoka pampa kichiayaya se keski tlamantli?

⁶ Tlen tijchiaj tijselisej techpaleuia kuali ma titlaneltokakaj. Uelis Noé tlauel yolpajki kema kimatki itoka kiijtosneki “techyoltlalis”, pampa kinextiyaya ueliskiaj kichiasej se kuali tlamantli (Gén. 5:29). ToTeotsij kichijki Lamec ma kiijto: “Moneki titekitisej tlauel chikauak para titlaeliltisej, pero ni konetl techyoltlalis”. Noé motemachiyaya ipan Jehová. Uan kej Abel uan Enoc, ya kineltokayaya nopa “siuatl” ikone kitsonxamaniskia nopa kouatl (Gén. 3:15, TNM).

⁷ Maske Noé amo kikuamachiliyaya nochi tlen kiijtosneki nopa tlajtolpanextili tlen uala ipan Génesis 3:15, kena kimajtoya nopa tlajtoli kinextiyaya kinmakixtiskiaj maseualmej. Enoc nojkia ipa kiijtojtoya nopa. Kiijtok Jehová kintsontlamiltiskia katli amo kualmej (Jud. 14, 15). Tlen Enoc kiijtok, tlen nojkia moaxitis ipan Armagedón, tlauel kipaleuik Noé kuali ma tlaneltoka uan kiyolchikajki.

8. ¿Kenijkatsa kipaleuik Noé kuali kiixmatis toTeotsij?

⁸ ¿Kenijkatsa kipaleuik Noé kuali kiixmatis toTeotsij? Tlen kimatiyaya kipaleuik ma tlaneltoka uan ma kipia tlalnamikilistli. Yeka amo kichijki yon se tlamantli tlen kichiuaskia ayokmo kuali ma mouika iuaya Jehová. Ya “nejnenki” iuaya toTeotsij uan amo ininuaya maseualmej katli amo kitlepanitayayaj Jehová. Nojkia amo kikajki ma kikajkayauakaj iluikaeuanij katli ualajkej ipan Tlaltipaktli. Uelis maseualmej mosentlachiliyayaj kema kiitayayaj ueliyayaj kichiuaj miak tlamantli, uan uelis kinejkej kinueyichiuasej (Gén. 6:1-4, 9). Noé kimajtoya toTeotsij kinnauatijtoya maseualmej ma kinpiakaj ininkoneuaj uan ma kitemitikaj Tlaltipaktli (Gén. 1:27, 28). Yeka kimatiyaya tlauel amo kuali tlen kichijkej nopa iluikaeuanij  kema mosiuajtijkej uan kinpixkej ininkoneuaj. Uan kimatki nopa kema kinitak ininkoneuaj tlauel uejkapantikej uan tejtetikej mochijkej. Teipa, toTeotsij kiiljuik Noé kichiuaskia ma uetsi tlauel miak atl. Noé kineltokak tlen kiiljuik, uan yeka kichijchijki se ueyi akali kampa momanauiskiaj ya uan ichampoyouaj (Heb. 11:7).

9, 10. ¿Tlake techpaleuis kuali titlaneltokasej kej Noé?

⁹ ¿Kenijkatsa uelis kuali titlaneltokasej kej Noé? Moneki kuali timomachtisej toTeotsij iTlajtol, tijpatiitasej tlen tijyekouaj uan tijkauasej ma techyakana ipan tonemilis uan kema tijtlapejpenisej tlake tijchiuasej (1 Ped. 1:13-15). Kiampa, tlaneltokili uan tlalnamikilistli techpaleuis amo ma tijchiuakaj tlen Satanás kineki yon tlen maseualmej kichiuaj (2 Cor. 2:11). Satanás kichiua maseualmej ma kinpakti tlasisinijkayotl, ma kichiuakaj tlen amo kuali ininuaya katli axininnamik uan ma mosentlalikaj kichiuasej san tlen inijuantij kinekij (1 Juan 2:15, 16). Nojkia uelis kichiuas katli amo kuali tlaneltokaj ma moiljuikaj amo nima asis nopa tonali kema toTeotsij kitsontlamiltis nochi tlen amo kuali. Kema Jesús kiijtok ni tonali eli sanse kej kema Noé itstoya, ya amo mosentlalik ipan tlasisinijkayotl yon ipan sekinok tlamantli tlen amo kuali, ya kinekiyaya ma tijmatikaj ueliskia tijtlauelkauasej toTeotsij tlaj amo timomokuitlauiskiaj (xijpoua Mateo 24:36-39).

¹⁰ Ximotlajtlani: “¿Nijnextia ipan nonemilis nelia kuali nikixmati Jehová? ¿Nechyololinia notlaneltokilis ma nijtlepanita Jehová itlanauatiljuaj uan ma nikinmachti sekinok?”. Kej tijnankilis ni tlajtlanili kinextis tlaj nelia tijneltoka Jehová.

11. 1) ¿Tlake kimachtijkej Daniel? 2) ¿Tlake kuajkuali tlamantli mitspaktiskia tijnextis kej Daniel?

¹¹ ¿Kenijkatsa kiixmatki Jehová? Itatauaj Daniel tlauel kuali kimachtijkej. Inijuantij kipaleuijkej ma kiikneli Jehová uan ma kipatiita iTlajtol. Tijmatij nochipa kiampa kichijki pampa kuali momachtiyaya toTeotsij iTlajtol maske ya ueuentsij eliyaya (Dan. 9:1, 2). Ipan se tlamaijtoli, Daniel kinextik kuali kiixmatiyaya Jehová uan kimajtoya kenijkatsa kiniknelijtoya israeleuanij. Nopa tlamaijtoli ijkuilijtok ipan Daniel 9:3-19, uan nesi amo moueyimatiyaya pampa kichijki ika nochi iyolo. Kualtiaskia tijpouas uan timoyoliljuis tlake uelis tijyekos tlen Daniel.

12-14. 1) ¿Kenijkatsa Daniel kinextik tlalnamikilistli? 2) ¿Kenijkatsa Jehová kiteochijki Daniel pampa amo kitlauelkajki yon majmajki?

¹² ¿Kenijkatsa kipaleuik Daniel kuali kiixmatis toTeotsij? Katli kitekipanouayayaj Jehová tlauel ouij kimatkej itstosej ipan Babilonia, kampa tlauel kinueyichiuayayaj sekinok teotsitsij. Jehová kiniljuik itekipanojkauaj ma tlapaleuikaj ma onka tlaseuilistli ipan nopa altepetl kampa kinuikatoyaj (Jer. 29:7). Uan nojkia kinekiyaya ma kitekipanokaj ika nochi ininyolo (Éx. 34:14). ¿Kenijkatsa Daniel uelki kichijki ni ome tlanauatili? Nopa tlalnamikilistli kipaleuik ma kikuamachili monekiyaya achtoui kineltokas Jehová uan amo tlanauatianij. Kema panok tlauel miak xiuitl, Jesús nojkia kiijtok ajkia kinamiki achtoui tijneltokasej (Luc. 20:25).

¹³ Ximoiljui tlake kichijki Daniel kema se yankuik tlanauatili kiijtok treinta tonali amo aka kinamikiyaya momaijtos yon kitsajtsilis iteotsij, uan san monekiyaya kitsajtsilisej inintlanauatijka (xijpoua Daniel 6:7-10). Daniel ueltoskia motechtis uan kiijtos: “San treinta tonali amo nimomaijtos, amo kenijki tlaj amo nijchiuas”. Ya tlauel kipatiitak kiueyichiuas Jehová uan amo nopa tlanauatili. Uan maske ueltoskia ichtakatsi momaijtos, ya kimajtoya nochi maseualmej kimatiyayaj momaijtouayaya mojmostla. Yeka, maske kimajtoya kimiktiskiaj, amo motlatik uan nojua kiueyichijki Jehová.

¹⁴ Jehová kiteochijki Daniel pampa amo kitlauelkajki yon majmajki, yeka kimanauik kema kikalakijkej kampa itstoyaj leones. Kej Jehová kimakixtik, kichijki nochi ma kimatikaj tlen Jehová ipan nochi altepemej kampa tlanauatiyaya Medopersia (Dan. 6:25-27).

15. ¿Tlake techpaleuis kuali titlaneltokasej kej Daniel?

¹⁵ ¿Kenijkatsa uelis kuali titlaneltokasej kej Daniel?  Amo kinamiki san tijpouasej toTeotsij iTlajtol, nojkia moneki tijkuamachilisej (Mat. 13:23). Tijnekij tijmatisej kenijkatsa kiita Jehová se keski tlamantli, uan yeka moneki tijmatisej tlake techtlajtolmaka ipan textos. Uan nojkia moneki kuali timoyoliljuisej ipan tlen tijpouaj. Nojkia moneki nochipa timomaijtosej ika nochi toyolo, uan ni tlauel moneki tijchiuasej kema tijpiasej tlaouijkayotl. Tlaj tijtlajtlanisej, uelis timotemachisej Jehová techmakas tlalnamikilistli uan chikaualistli (Sant. 1:5).

16, 17. ¿Kenijkatsa Job kiixmatki Jehová?

¹⁶ ¿Kenijkatsa kiixmatki Jehová? Job amo eliyaya se israelejketl. Ya eliyaya se ininuikal Abraham, Isaac uan Jacob. Jehová kiniljuijtoya ni eyij tlakamej ajkia eliyaya ya uan tlake mosentlalijtoya kichiuas. Maske amo tijmatij kenijkatsa panok, Job kiyekok miak tlen nopa tlamantli (Job 23:12). Ya kiiljuik Jehová: “Na nijkaktoya tlen ta” (Job 42:5). Uan toTeotsij kiijtok nelia melauak nochi tlen Job kiijtojtoya (Job 42:7, 8).

¹⁷ Job nojkia kiitak tlake kuajkuali tlamantli kinextia toTeotsij ipan nochi tlen kichijchijtok (Job 12:7-9, 13). Teipa, ika se keski tlamantli, Eliú uan Jehová kinextilijkej Job san toTeotsij tlauel ueyi uan tojuantij amo (Job 37:14; 38:1-4). Tlen Jehová kiiljuik Job asik ipan iyolo, uan yeka kiijtok: “Na nijmati para ta nochi tiueli tijchiua. Axaka uelis mitstsakuilis para axtijchiuas niyon se tlamantli tlen tijsenkajtok [...]; Nimotemilia tlaltejpoktli [...] uan nimoseuia ipan kuajnextli para  nochi ma kimatikaj nimoyolkueptok” (Job 42:2, 6).

18, 19. ¿Kenijkatsa kinextik Job nelia kiixmatiyaya Jehová?

¹⁸ ¿Kenijkatsa kipaleuik Job kuali kiixmatis toTeotsij? Job kuali kikuamachiliyaya tlen toTeotsij kineki ma tijchiuakaj. Pampa kuali kiixmatiyaya Jehová, mosentlalik nochipa kichiuas tlen kuali. Kimajtoya amo ueliskia kiijtos kiiknelia toTeotsij tlaj amo kuali kinitayaya sekinok (Job 6:14). Nojkia amo moiljuiyaya sekinok amo tleno ininpati. Tlaj tlatominpiayayaj o amo, ya kinitayaya kej ichampoyouaj. Kiijtok: “ToTeko Dios [...] nechchijchijki na uan [...] nojkia kichijchijki notlatekipanojka” (Job 31:13-22). Maske tlauel kiixmatiyayaj uan tlatominpiayaya, Job amo moiljuik san ya tlauel ipati uan sekinok amo. Ya amo moiljuik kej moiljuiaj maseualmej katli tlatominpiaj ipan ni tonali.

¹⁹ Job tlauel kipatiitak kitekipanojtos Jehová, yeka amo kikajki ma kitsakuili tomij o seyok tlamantli. Nojkia amo kichijki tlen kiyoltilanayaya, pampa kimajtoya ueliskia kinueyichiuas sekinok teotsitsij, uan ya amo kinekiyaya kiixpanos toTeotsij (xijpoua Job 31:24-28). Uan nojkia kimajtoya toTeotsij kichijtoya se tlakatl uan se siuatl ma mosenkauakaj, yeka tlauel kipatiitayaya itstos san iuaya isiua. Ya mosentlalik amo kema kitlachilis seyok siuatl yon moiljuis kichiua tlen amo kuali iuaya (Job 31:1). Ipan nopa tonali Jehová amo tleno kiijtouayaya tlaj se akajya kinpixtoya miakej isiuajuaj. Uajka, tlaj Job kinektoskia, ueltoskia kipias seyok isiua. * Ya kinejki kichiuas kej Jehová kiijtojtoya ipan xochimili Edén, kema kisenkajki san setsi tlakatl iuaya san setsi siuatl (Gén. 2:18, 24). Se 1,600 xiuitl teipa, Jesús kiijtok nojua kinamikiyaya tijtlepanitasej tlen Jehová kiijtojtoya, uan se akajya san ueliskia motekas iuaya se akajya katli eliskia isiua o iueue (Mat. 5:28; 19:4, 5).

20. ¿Kenijkatsa techpaleuia kuali ma tijtlapejpenikaj ininuaya ajkia timouikasej uan ika tlen timoyolpakiltisej tlaj kuali tikixmatij Jehová?

²⁰ ¿Kenijkatsa uelis kuali titlaneltokasej kej Job? Moneki nojkia kuali tikixmatisej Jehová uan tijkauasej ma techyakana ipan tonemilis nochi tlen tijmatij tlen Jehová. Ma timoiljuikaj ipan se tlamantli: Biblia kiijtoua Jehová “axkineki kinitas” katli mosisiniaj uan nojkia amo kineki ma timouikakaj “ininuaya tlakamej tlen tlakajkayauaj” (xijpoua Salmo 11:5; 26:4). ¿Kenijkatsa ni textos technextilia tlake moiljuia Jehová? ¿Kenijkatsa techpaleuia ma tijtlapejpenikaj achtoui san tlen tlauel ipati, kuali ma tijtekiuikaj Internet uan kuali ma tijtlapejpenikaj ininuaya ajkia timouikasej uan ika tlen timoyolpakiltisej? Kej tijnankilisej ni tlajtlanili techpaleuis ma tikitakaj tlaj nelia kuali tikixmatij Jehová. Tlaj tijnekij kuali timonejnemiltisej ipan ni tonali, moneki tijpiasej kuali totlalnamikilis uan kiampa tijmatisej tlake kuali uan tlake amo kuali, uan nojkia techpaleuis ma tikitakaj tlake kinamiki tijchiuasej uan tlake amo (Heb. 5:14; Efes. 5:15).

21. ¿Tlake techpaleuis ma tijkuamachilikaj tlake moneki tijchiuasej tlaj tijnekij tijyolpakiltisej Jehová?

²¹ Pampa Noé, Daniel uan Job kinejkej ika nochi ininyolo kiixmatisej Jehová, ya kinkajki ma kiixmatikaj. Kinpaleuik ma kikuamachilikaj nochi tlen monekiyaya kichiuasej uan kiampa kiyolpakiltiskiaj. Kiampa kinextijkej kichiuayayaj tlen xitlauak, uan tlauel yolpajkej pampa kiampa kichijkej (Sal. 1:1-3). Ma timotlajtlanikaj: “¿Nelia kuali nikixmati Jehová kej Noé, Daniel uan Job?”. Tojuantij nojkia uelis kuali tikixmatisej Jehová. Ni uelis tijchiuasej pampa techmatiltijtok miak tlamantli tlen itekipanojkauaj amo kimatiyayaj uejkajkia (Prov. 4:18). Uajka, kuali ma timomachtikaj toTeotsij iTlajtol, ma timoyoliljuikaj ipan tlen tijpouaj uan ma tikiljuikaj Jehová ma techmaka itonal. Nopa techpaleuis amo ma tijchiuakaj kej sekinok maseualmej. Ma timonejnemiltikaj ika tlalnamikilistli, uan mojmostla nojua tlauel kuali timouampojchijtiasej iuaya Jehová (Prov. 2:4-7).