Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Ke Kin Ese Siohwa Duwehte Noha, Daniel, oh Sohp?

Ke Kin Ese Siohwa Duwehte Noha, Daniel, oh Sohp?

“Aramas suwed sohte ese dahkot pwuhng, ahpw irail kan me kin pwongih KAUN-O kin wehwehki.”​—LEP. PAD. 28:5.

KOUL KAN: 126, 150

1-3. (a) Dahme pahn sewese kitail en kolokol atail pwoson Koht nan imwin rahn akan? (b) Dahme kitail pahn sukuhlki nan iren onop wet?

RAHNWET kitail miher ni kaimwiseklahn imwin rahn akan. Kitail kilang aramas suwed akan ar wie tohtohla. Re kin “keirda duwehte dihpw.” (Mel. 92:7) Eri kitail sohte kin pwuriamweikihla me aramas tohto kin soikala dahme Koht ketin mahsanih me pwung. Wahnpoaron Pohl padahkihong Kristian kan: “Ni mehkan me pidada mehkot me suwed kumwail en rasehng kisin seri pwelel kan; a ni amwail lamalam, kumwail en kin duwehte ohl mehlel koahiek men.” (1 Kor. 14:20) Ia duwen atail kak wia met?

2 Kitail diar pasapengpen met nan iren Paipel me mi ni tepin iren onop wet, me mahsanih: “Irail kan me kin pwongih KAUN-O kin wehwehki.” Met wehwehki me re kak wehwehki soahng koaros me re anahne pwehn kaperenda Siohwa. (Lep. Pad. 28:5) Lepin Padahk 2:6, 9 pil padahkihong kitail me Siohwa kin ketikihong erpit irail kan me kin wia dahme pwung. Imwilahn met, re kak “esehla dahkot pwung, mehlel, oh pwung pahrek.”

3 Noha, Daniel, oh Sohp ahneki soangen erpit wet sang rehn Koht. (Esek. 14:14) Pil duwehte sapwellimen Koht aramas akan rahnwet. Ia duwen kowe? Ke ahneki erpit sang rehn Koht? Pwehn “wehwehki” soahng koaros me ke anahne pwehn kaperenda Siohwa, ke anahne esehla mwahu duwen ih. Eri nan iren onop wet, kitail pahn sukuhlki (1) ia duwen Noha, Daniel, oh Sohp arail esehla Koht, (2) ia duwen arail esehla Koht eh sewese irail, oh (3) ia duwen atail kak kakairada soangen pwoson me duwehte arail.

NOHA KIN IANG KOHT KEKEID NAN SAMPAH SUWED EHU

4. Ia duwen Noha eh esehla Siohwa, oh ia duwen eh esehla mwahu Siohwa eh sewese ih?

4 Ia duwen Noha eh esehla Siohwa? Sangete ahnsou me Adam oh Ihp tepida naineki seri, aramas akan sukuhlki duwen Siohwa ni ahl siluh: sang ni sapwellime kepikipik kan, sang rehn ladun Koht lelepek teikan, oh sang arail kehn mwomwen eh kin ketin kapairailda pwehki arail peikiong ih. (Ais. 48:18) Sang ni kepikipik kan, Noha kak kilang mehn kadehde kan me Koht ketin mie oh pil kak sukuhlki duwen sapwellime irair kaselel kan. Pwehki met, Noha kak wehwehki me Siohwa ketin manaman oh ih kelehpw me Koht mehlel. (Rom 1:20) Eri, Noha sohte kin ihte kamehlele Koht, ahpw e pil kakairada pwoson laud duwen Koht.

5. Ia duwen Noha eh sukuhlki duwen kupwuren Koht ong aramas?

5 Paipel mahsanih me “pwoson kin kohsang dahme e rong.” Met wehwehki me dahme kitail rong sang meteikan kak sewese kitail en ahneki pwoson. (Rom 10:17NW) Mwein Noha rong duwen Siohwa sang kiseh kan. Ele sang rehn eh pahpao, Lamek, me kin pwoson Koht oh me ipwidi mwohn Adam mehla. (Menlau kilang tepin kilel.) Mwein e pil sukuhl sang eh pahpa kahlapo Medusala oh pil ahn Medusala eh pahpa kahlapo Sared, me mehla sounpar 366 mwurin Noha ipwidi. * (Luk 3:36, 37) Ele ohl pwukat oh arail pwoud ko me padahkihong Noha me Siohwa ketin kapikada aramas akan oh me E ketin kupwurki ren nainekihda seri kan, kadirehla sampah, oh papah Ih. Noha ele pil sukuhlki me Adam oh Ihp sapeikiong Siohwa, oh e kak kilang imwila suwed en ara pilipilo. (Sen. 1:28; 3:16-19, 24) Noha poakohng dahme e sukuhlki, oh met kamwakid ih en papah Siohwa.​—Sen. 6:9.

6, 7. Ia duwen koapworopwor eh kakehlakahda ahn Noha pwoson?

6 Koapworopwor kin kakehlakahda pwoson. Medewehla pwoson en Noha eh kehlailla ni eh esehda me edeo kin pidada koapworopwor, pwehki edeo wehwehki “kamaiauda.” (Sen. 5:29, nting tikitik me mi pah) Siohwa ketin doadoahngki Lamek en ndahki nah pwutako Noha: “Sang nan pwehl me KAUN-O ketin kerialahr, seri menet pahn kamaiauwihkitailda sang atail apwal akan.” Eri Noha koapworopworki me Siohwa pahn ketin kamwahwihala soahng kan. Duwehte Eipel oh Enok me mour mwohn ih, Noha pwoson me ‘kadaudoko’ pahn kauwehla moangen serpento.​—Sen. 3:15, NW.

7 Noha sohte uhdahn wehwehki sapwellimen Koht inowo me kileldi nan Senesis 3:15. Ahpw e wehwehki me kokohp wet kihda koapworopwor ong ahnsou kohkohdo. Enok pil kalohkiseli rohng wette me Siohwa pahn ketin kasohrehla me suwed kan. (Sud 14, 15) Mehlel, dahme Enok kalohki, me pahn uhdahn pweida ni Armakedon, uhdahn kakehlakahda ahn Noha pwoson oh koapworopwor!

8. Ia duwen Noha eh esehla mwahu Koht eh perehla ih?

8 Ia duwen Noha eh esehla mwahu Koht eh sewese ih? Pwehki Noha sukuhlki duwen Siohwa, e kakairada pwoson oh erpit sang rehn Koht. Met kin pere ih, ahpw mehlel sang eh pahn wia soahng kan me pahn kansensuwedihada Siohwa. Ia duwen? Noha men wia kompoakepahn Koht, eri e sohte kin kompoakepahnki irail kan me sohte kin pwoson Siohwa oh soikala ih. Weksang irail, Noha sohte mwahn pitida pahn ngehn suwed ko me kohdihdo sampah. Aramas ako kin pwuriamweikihla manaman me ngehn suwed ko ahneki oh kakete pil song en kaudokiong irail. (Sen. 6:1-4, 9) Pil ehu, Noha ese me Siohwa ketin kupwurki aramas akan en kaparaparala oh kadirehla sampah. (Sen. 1:27, 28) Eri ni ngehn suwed ko ar pwoudikihda lih akan oh nainekihda seri kan, Noha ese me met sapwung. Sapwung wet pil sansalda laud ahnsou me seri ko uhdahn lapalahla oh kehlailsang seri teikan koaros. Kedekedeo, Siohwa mahsanihong Noha me e pahn ketikihdo nohlik ehu pwehn kasohrehla aramas suwed koaros. Pwehki Noha pwoson sapwellimen Siohwa kehkehliko, e wiahda warihmwo, oh ih oh eh peneineio pitla.​—Ipru 11:7.

9, 10. Ia duwen atail kak kakairada pwoson duwehte ahn Noha?

9 Ia duwen atail kak kakairada pwoson me duwehte ahn Noha? E kesempwal en onopki mwahu Mahsen en Koht, poakohng dahme kitail sukuhlki, oh doadoahngki pwehn wiahda wekidekla kan oh pilipil mwahu kan nan atail mour. (1 Pit. 1:13-15) Eri pwoson oh erpit sang rehn Koht pahn pere kitail sang widing kan en Sehdan oh pil manaman en sampah wet. (2 Kor. 2:11) Aramas tohto nin sampah kin perenki tiahk lemei oh tiahk samin oh pil kin idawehn arail ineng sapwung kan. (1 Sohn 2:15, 16) Re kin pohnsehsehla me kitail kerenlahngehr imwin sampah suwed wet. Ma kitail sohte ahneki pwoson laud, kitail kakete tepida ahneki soangen madamadau wet. Dehr manokehla me ni Sises eh ketin kapahrekiong atail ahnsou ong ni mwehin Noha, e sohte mahsanih duwen tiahk lemei de tiahk samin, ahpw e mahsanih duwen keperpen en mweidohng soahng kan en kerempwakitailla sang atail papah Koht.​—Wadek Madiu 24:36-39.

10 Pein idek rehmw: ‘Ei mour kin kasalehda me I uhdahn ese Siohwa? Ei pwoson kin kamwakid ie en wia dahme Siohwa ketin mahsanih me pwung oh en padahkihong meteikan dahme Koht kupwurki irail en wia?’ Omw pasapeng ong peidek pwukat pahn seweseiuk en ese ma ke kin pil iang Koht kekeid duwehte me Noha kin wia.

DANIEL KASALEHDA ERPIT SANG REHN KOHT NAN PAPILON

11. (a) Dahme mwahnakapwo Daniel eh poakohng Koht kin padahkihong kitail duwen eh pahpa oh nohno? (b) Mehnia irair kaselel kan en Daniel me ke pil men ahneki?

11 Ia duwen Daniel eh esehla Siohwa? Ahn Daniel pahpa oh nohno kin padahkihong ih en poakohng Siohwa oh sapwellime Mahsen. Oh erein eh mour, Daniel kin wia met. Pil ni eh mahlahr, e kin onohnopte Pwuhk Sarawi ni keneinei. (Dan. 9:1, 2) Daniel uhdahn esehla Siohwa. E pil ese soahng koaros me Siohwa ketin wiahda ong mehn Israel ko. Kitail kilang duwen met nan ahn Daniel kapakapo me e wia ni aktikitik oh mehlel, me kileldi nan Daniel 9:3-19. Wadek duwen kapakap wet oh medemedewe kanahieng. Pein idek rehmw: ‘Dahme kapakap wet padahkihong ie duwen Daniel?’

12-14. (a) Ia duwen Daniel eh kasalehda erpit sang rehn Koht? (b) Ia duwen Siohwa eh ketin kapaiahda Daniel pwehki eh eimah oh loalopwoat?

12 Ia duwen Daniel eh esehla mwahu Koht eh sewese ih? E sohte mengei ong mehn Suhs lelepek men en papah Koht nan Papilon, wasa ehu me kin kaudokiong koht teikan. Karasepe, Siohwa mahsanihong mehn Suhs ko: “Kumwail doadoahk ong ni kamwahupen kahnimw kan wasa me I waikumwaillahng ie nin duwen aramas selidi kei.” (Ser. 29:7) Ni ahnsowohte, e ketin kehkehlingkihong irail en kaudokiong ih kelehpw sang mohngiongirail unsek. (Eks. 34:14) Ia duwen Daniel eh kak peikiong kehkehlik riau pwukat? Erpit sang rehn Koht sewese Daniel en ese me e anahne peikiong Siohwa mahs, a mwuhr kaun akan. Sounpar epwiki kei mwuri, Sises pil ketin padahngki kaweid wette.​—Luk 20:25.

13 Medewehla dahme Daniel wia ahnsou me kosonned ehu kohda me sohte emen pahn kak kapakap ong koht men de aramas emen ahpw ihte nanmwarkio kelehpw erein rahn 30. (Wadek Daniel 6:7-10.) Daniel kakete wiahda kahrepe kan oh nda, ‘Mwahu pwe ongete rahn 30.’ Ahpw, Daniel sohte mweidohng kosonned ehu me kohsang aramas en kesempwalsang eh kin kaudokiong Koht. Daniel kakete kohla wasa ehu me aramas sohte kak kilang ih oh kapakapohng Siohwa. Ahpw e ese me aramas tohto kin kilang ih kapakap rahn koaros. Eri mendahki met uhdahn keper, Daniel pousehlahte wia eh kapakap mwohn aramas akan pwehki e sohte men irail en medewe me e uhdihsangehr papah Siohwa.

14 Siohwa ketin kapaiahda Daniel pwehki eh eimah oh loalopwoat. Siohwa ketin wiahda manaman ehu oh kapitala Daniel sang laion kan ar pahn kemehla ih. Pwehki met, aramas akan nan wehin Media oh Persia pwon sukuhlki duwen Siohwa!​—Dan. 6:25-27.

15. Ia duwen atail kak kakairada pwoson me duwehte ahn Daniel?

15 Ia duwen atail kak kakairada pwoson me duwehte ahn Daniel? Pwehn ahneki pwoson kehlail, e sohte itar en ihte wadek Mahsen en Koht. Kitail anahne wehwehki. (Mad. 13:23) Kitail men ese ia sapwellimen Siohwa madamadau oh pepehm ong mehkan. Eri kitail anahne medemedewe kanahieng dahme kitail wadek. E pil uhdahn kesempwal en kalapw kapakap, ahpw mehlel ni ahnsou me kitail ahneki kahpwal kan. Kitail kak kamehlele me Siohwa pahn ni sapan ketikihong kitail erpit oh kehl me kitail kapakapki.​—Seims 1:5.

SOHP DOADOAHNGKI SAPWELLIMEN KOHT KOASOANDI KAN NI AHNSOU MWAHU OH SUWED

16, 17. Ia duwen Sohp eh esehla Siohwa?

16 Ia duwen Sohp eh esehla Siohwa? Sohp kaidehn mehn Israel. Ahpw Eipraam, Aisek, oh Seikop iei kisehn ahn Sohp peneinei, oh Siohwa ketin padahkihong irail duwen ih oh dahme e ketin kupwurki ong aramas. Eri, Sohp pil kakete sukuhlki padahk kesempwal tohto pwukat. (Sohp 23:12) E patohwanohng Siohwa: “I patohwan esehte dahme aramas teikan patohwanohng ie.” (Sohp 42:5) Oh Siohwa mahsanih me Sohp pil padahkihong meteikan dahme mehlel duwen Ih.​—Sohp 42:7, 8.

Atail pwoson kin kehlailla ni atail kin kilang kepikipik kan oh kalaudehla atail sukuhlki sapwellimen Siohwa irair kaselel kan (Menlau kilang parakrap 17)

17 Sohp pil esehla sapwellimen Siohwa irair kaselel kan sang ni eh kin kilikilang kepikipik kan. (Sohp 12:7-9, 13) Siohwa ketin doadoahngki kepikipik kan pwehn padahkihong Sohp duwen aramas akan ar uhdahn tikitiksang ih. Elihu pil wia met. (Sohp 37:14; 38:1-4) Dahme Siohwa mahsanih kamwakid Sohp en aktikitikla oh patohwanohng ih: “I patohwan ese me komwi me ketin manaman ong wia mehkoaros, oh komw kin kak ketin wiahda mehkoaros me komw kin ketin kupwurki.” E pil nda: “I kolulahr nan pwelpar oh pehs pwukat.”​—Sohp 42:2, 6.

18, 19. Ia duwen Sohp eh kasalehda me e uhdahn ese Siohwa?

18 Ia duwen Sohp eh esehla mwahu Koht eh sewese ih? Sohp uhdahn wehwehki mwahu sapwellimen Koht koasoandi kan. E uhdahn ese Siohwa, oh met kamwakid ih en mwekid ni ahl pwung. Karasepe, Sohp ese me e sohte kak nda me e poakohng Koht ma e sohte kin kadekohng meteikan. (Sohp 6:14) E sohte kin medewe me e mwahusang meteikan, ahpw e kin wiahkin irail duwehte eh peneinei, mehnda ma irail kepwehpwe de semwehmwe. Sohp nda: “Pein Kohtohte me ketin wiaiehda, iei ih me pil ketin wiahda ei ladu kan.” (Sohp 31:13-22) Pil ni ahnsou me Sohp kepwehpwe oh lapalap, e sohte kin pohnmwahso oh sohte kin medewe me meteikan sohte kesempwal duwehte ih. Met uhdahn weksang mwomwen madamadau en aramas kepwehpwe oh lapalap tohto rahnwet.

19 Sohp sohte men mehkot, iangahki kepwe kan, en kesempwalsang Siohwa. E ese me ma met wiawi, e pahn soikala “Koht, Wasa Lapalap.” (Wadek Sohp 31:24-28.) Pil ehu, Sohp kin kilangwohng mouren pwopwoud nin duwen inou sarawi ehu nanpwungen ohl oh lih pwopwoud. E pil pein inoukihda me e sohte pahn kilang lih emen ni ahl me sohte konehng. (Sohp 31:1) Met uhdahn kapwuriamwei, pwehki Sohp kin momour ni ahnsou ehu me Siohwa ketin mweidada ohl akan en pwoudiki lih tohtohsang emen. Eri Sohp kak pwoudikihda pil emen lih tohrohr ma e men. * Ahpw ele e ese me tepin pwopwoud me Siohwa ketin koasoanehdi wiawi nanpwungen ohl emente oh lih emente, oh e mwomwen me Sohp pilada en idawehn koasoandi wet. (Sen. 2:18, 24) Ni mehlel, mpen sounpar 1,600 mwuhr, Sises pil ketin padahngki koasoandi wette, me pwopwoud oh wia nsenen pwopwoud pahn kin wiawi nanpwungen ohl pwopwoud men oh eh pwoudo kelehpw.​—Mad. 5:28; 19:4, 5.

20. Ia duwen esehla mwahu duwen Siohwa oh sapwellime koasoandi kan eh pahn sewese kitail en pilada ni pwung kompoakepatail oh mehn kamweit kan?

20 Ia duwen atail kak kakairada pwoson me duwehte ahn Sohp? Kitail pil anahne esehla mwahu Siohwa oh mweidohng met en kamwakid soahng koaros me kitail kin wia. Karasepe, Paipel mahsanih me Siohwa “ketin kalahdeki kowahlap me kin perenki tiahk lemei” oh kitail en dehr werekiong aramas widing kan. (Wadek Melkahka 11:5, NW; * 26:4.) Eri pein idek rehmw: ‘Dahme iren Paipel riau pwukat padahkihong ie duwen sapwellimen Siohwa madamadau? Ia duwen met eh pahn kamwakid dahme keieu kesempwal nan ei mour? Ia duwen eh kak kadoadoahk ong dahme I kin kilang nan Internet, ihs me I kin pilada en kompoakepahnki, oh dahme I kin pilada ong mehn kamweit?’ Omw pasapeng kan kak seweseiuk en kilang ia uwen omw esehla Siohwa. Kitail sohte men madamadau en sampah suwed wet en kamwakid kitail. Kitail men kaiahnehda atail “kehl en madamadau,” me iei, kitail anahne sukuhlki wekpeseng en dahme pwung oh dahme sapwung oh pil dahkot loalokong oh loalopwon.​—Ipru 5:14, NW; Ep. 5:15.

21. Dahme pahn sewese kitail en “wehwehki” soahng koaros me kitail anahne pwehn kaperenda Siohwa?

21 Pwehki Noha, Daniel, oh Sohp wia uwen arail kak koaros en esehla mwahu Siohwa, e ketin sewese irail en “wehwehki” soahng koaros me re anahne pwehn kaperenda ih. Arail mehn kahlemeng kin kadehdehda me en wia soahng kan ni ahl me Siohwa ketin kupwurki kin kahrehda emen en pweida nan mour. (Mel. 1:1-3) Eri pein idek rehmw: ‘I kin esehla mwahu Siohwa duwehte Noha, Daniel, oh Sohp?’ Ni mehlel, rahnwet kitail kak kalaudehla atail esehla Siohwa laudsang dahme ohl lelepek pwukat ese pwehki Siohwa ketikihongehr kitail soangen ire tohto duwen ih. (Lep. Pad. 4:18) Eri onopki Paipel ni keneinei, doudouloale, oh kapakapki sapwellimen Koht manaman. Ma ke pahn wia met, sampah suwed wet sohte pahn kamwakid uhk. Ahpw, ke pahn mwekidki erpit en Koht oh kalaudehla omw karanihala Semomwo nanleng.​—Lep. Pad. 2:4-7.

^ par. 5 Ahn Noha eh pahpa kahlapo eh pahpao Enok pil “momour mwohn silangin Koht,” de iang Koht kekeid. Ahpw e mehla sounpar 69 mwohn Noha ipwidi.​—Sen. 5:23, 24.

^ par. 19 Noha pil wia soahng wette. E pwoudiki lih tehmen, mendahki ohl akan tepida pwoudiki lih tohtohsang emen mwurinte Adam oh Ihp sapeikiong Koht.​—Sen. 4:19.

^ par. 20 Melkahka 11:5 (NW): “Siohwa kin ketin kasawih aramas mwahu oh me suwed, oh e kin ketin kalahdeki kowahlap me kin perenki tiahk lemei.”