Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

¿Liwana lakgapasa Jehová chuna la xlakgapaskgo Noé, Daniel chu Job?

¿Liwana lakgapasa Jehová chuna la xlakgapaskgo Noé, Daniel chu Job?

«Lakchixkuwin tiku lixkajni likatsikgo nila akgatekgsnikgo tuku xaʼakgstitum, pero tiku putsamakgo Jehová tlan putum akgatekgsnikgo» (PROV. 28:5).

TAKILHTLIN: sjj 126, sn 49

1-3. 1) ¿Tuku nakinkamakgtayayan ni namakgxtakgaw Jehová kʼuma xaʼawatiya kilhtamaku? 2) ¿Tuku nalichuwinanaw kʼuma artículo?

LA UKU lamaw kxaʼawatiya kilhtamaku. Latamanin tiku nitlan likatsikgo xtachuna «[lhuwankgo] la likuxtut» (Sal. 92:7). Wa xlakata ni kaks lilakawanaw pi la uku tlakg lhuwata anan latamanin tiku ni maxkikgo kakni xlimapakgsin Dios. Wa xlakata, ¿la tlan «xtachuna lakgskgatan nawana[w] wa xpalakata ntu ni tlan» chu nachuna «ntliwakglh [natawilayaw] [k]kintalakapastaknikan»? (1 Cor. 14:20).

2 Xatakgalhtin anta wi ktexto nema litsuku uma artículo, niku wan «tiku putsamakgo Jehová tlan putum akgatekgsnikgo» uma kilhchanima putum tuku xla makgapaxuwa (Prov. 28:5). Xtachuna tekgsaw tuku lichuwinan kProverbios 2:7, 9. Anta lichuwinan pi Jehová «makima liskgalala» xlakata latamanin tiku xalakatitum chu xlakan naʼakgatekgskgo tuku «xaʼakgstitum, tlan talakapastakni chu tuku lakatitum, putum tiji nema xatlan».

3 Noé, Daniel chu Job xkgalhikgo uma liskgalala (Ezeq. 14:14). Nachuna la uku xkachikin Dios kgalhikgo uma liskgalala. Chu wix, ¿akgatekgsnita putum tuku talakaskin xlakata namakgapaxuwaya Jehová? Tuku talakaskin wa pi liwana nalakgapasa Dios. Wa xlakata nalichuwinanaw pulaktutu tuku nakinkamakgtayayan. Pulana, kalichuwinaw la Noé, Daniel chu Job lakgapaskgolh Jehová. Xlipulaktiy, la kamakgtayalh uma takatsin. Chu xlipulaktutu, la tlan nakgalhiyaw takanajla chuna la xlakan.

NOÉ NI MAKGXTAKGLI DIOS KKAKILHTAMAKU NIKU XʼANAN TUKU NITLAN

4. 1) ¿La lakgapasli Noé Jehová? 2) ¿La makgtayalh Noé liwana nalakgapasa Jehová?

4 La lakgapasli Jehová. Lata kxapulana akxni kamalakatsukika latamanin, lakchixkuwin chu lakpuskatin tiku xkgalhikgo takanajla pulaktutu la katsinikgolh xlakata Dios: xʼakxilhkgo tuku xla malakatsukinit, xkgaxmatnikgo atanu xlakskujnin Dios tiku ni makgxtakgkgolh chu akxilhkgolh tasikulunalin xlakata kgalhakgaxmatkgolh xlimapakgsin chu xtastakyaw (Is. 48:18). Akxni Noé akxilhli tuku malakatsukikanit, akxilhli pi Dios lama chu nachuna akxilhli pi lakwan tayat kgalhi. Chuna tlan katsilh la xkgalhi «xlitliwakga nema nikxni sputa chu la xLilanka», kilhchanima pi Jehová lu tliwakga chu kaj watiya tiku xaxlikana Dios (Rom. 1:20). Chu Noé ni kaj watiya kanajlanilh Dios: wata tliwakga kgalhinilh takanajla.

5. ¿La katsinilh Noé xlakata tuku xlakaskin Jehová xlakata latamanin?

5 Biblia lichuwinan pi «ntakanajla, wa nalikgalhiya lantla nakgaxpata». Uma kilhchanima pi tuku nakinkawanikgoyan amakgapitsin tlan nakinkamakgtayayan nakgalhiyaw takanajla (Rom. 10:17). ¿Tiku lixakgatlilh Noé xlakata Jehová? Xlikana, lhuwa tuku katsinilh xlakata tuku masiyanilh xfamilia, la komo xtlat, Lamec, tiku lu xkgalhi takanajla chu lakachilh akxni Adán xlamajku (kaʼakxilhti xapulana dibujo). Atanu tiku xalak xfamilia wa Matusalén chu kxuyatata Jared, tiku nilh 366 kata alistalh akxni Noé lakachilh (Luc. 3:36, 37). * Max uma lakchixkuwin chu xlakpuskatinkan masiyanikgolh Noé pi Dios kamalakatsukilh latamanin chu xlakaskin pi xkgalhikgolh kamanan chu xmalakgatumikgolh Katiyatni chu kskujnanikgolh. Max Noé na katsinilh pi Adán chu Eva ni kgalhakgaxmatkgolh Jehová, chu akxilhli la kitaxtulh (Gén. 1:28; 3:16-19, 24). Tuku katsinilh Noé lakgchalh kxnaku chu wa xlakata skujnanilh Jehová (Gén. 6:9).

6, 7. ¿La makgtayalh uma takgalhkgalhin kxtakanajla Noé?

6 Takgalhkgalhin matliwakglha takanajla. Tlan lilakpuwanaw la makgkatsilh Noé akxni katsilh pi xtukuwani na xkilhchanima takgalhkgalhin, xlakata xtukuwani wamputun «takgtsiyajni» (Gén. 5:29, nota). Lamec malakpuwanilh Dios uma tuku lichuwinalh xlakata Noé: «Wa uma nakinkaliminiyan takgtsiyajni xlakata kintaskujutkan chu la lhuwa lakkatsan kimakankan, xlakata xkuenta Katiyatni nema Jehová nitlan lichuwinanit». Noé xlipawan Dios. Chuna la Abel chu Enoc, xkanajla pi tiku xwankanit pi xʼama min, xʼama aktayami luwa (Gén. 3:15).

7 Noé max ni putum xʼakgatekgsni tuku xlichuwinankanit kʼGénesis 3:15. Pero xlikana xkatsi pi xlichuwinan akgtum tlan takgalhkgalhin pi xʼama min lakgtaxtut. Enoc xtachuna xlichuwinanit akgtum tamakatsinin xlakata uma tuku xwankanit pi xʼama la. Xlichuwinanit pi Jehová xʼama malakgsputu latamanin tiku nitlan xlikatsikgo (Jud. 14, 15). Uma tamakatsinin nakgantaxtu akxni nachin Armagedón, uma xlikana matliwakglhnilh xtakanajla chu takgalhkgalhin nema xkgalhi Noé.

8. ¿La makgtayalh Noé liwana nalakgapasa Dios?

8 La makgtayalh Noé liwana nalakgapasa Jehová. Uma takatsin maxkilh takanajla chu liskgalala. Nachuna, uma makgtayalh xlakata ni natlawa tuku max xtlawalh pi nialh tlan xtalalilh Jehová. Akgtum liʼakxilhtit, xlakata Noé «ni xmakgxtakga xaxlikana Dios», ni akxtum katalalh latamanin tiku ni xmaxkikgo kakni Dios. Nachuna ni mastalh talakaskin pi naʼakgskgawikgo ángeles tiku taktakgolh kKatiyatni chu tiyakgolh xmaknikan xtachuna xla latamanin. Pero latamanin tiku ni xkanajlanikgo Jehová kaks lilakawankgolh la xkgalhikgo litliwakga chu max asta xkakninaniputunkgo (Gén. 6:1-4, 9). Nachuna, Noé xkatsi pi Dios kawanilh latamanin pi xkgalhikgolh kamanan chu xmalakgatsamakgolh Katiyatni (Gén. 1:27, 28). Wa xlakata max xkatsi pi nitlan xwanit pi demonios xtatamakgaxtokgkgolh lakpuskatin chu xkgalhikgolh kamanan. Xlikana, uma liwana katsilh akxni akxilhli pi xkamanankan tlakg laklanka chu lakgtliwakga xwankgonit nixawa amakgapitsin. Titaxtulh kilhtamaku, Dios wanilh Noé pi xʼama limin Munkaklat. Noé xlikana xkanajla uma tuku wanika chu wa xlakata tlawalh arca nema lakgmaxtulh xfamilia (Heb. 11:7).

9, 10. ¿La tlan nakgalhiyaw akgtum takanajla la xla Noé?

9 La tlan nakgalhiyaw akgtum takanajla la xla Noé. Tuku talakaskin wa ankgalhin nalikgalhtawakgayaw Biblia, lanka xtapalh naʼakxilhaw tuku katsiniyaw, namastayaw talakaskin pi nalakgpali kilatamatkan chu kakinkapulalin akxni wi tuku nalaksakaw (1 Ped. 1:13-15). Komo chuna natlawayaw, takanajla chu liskgalala nakinkamakgtayayan akxni Satanás wi tuku nakinkaliʼakgskgawiputunan chu uma xalixkajni kakilhtamaku (2 Cor. 2:11). Xlitliwakga uma kakilhtamaku tlawa pi latamanin napaxkikgo tatalatlawat, talakgxtumit xalimaxana chu tlawa pi kajwatiya nalilakgaputsakgo tuku nixatlan (1 Juan 2:15, 16). Max natlawa pi tiku ni tliwakga wi xtakanajlakan ni kuenta natlawakgo pi xkilhtamaku Jehová tlakg lakatsuwa wi. Kalilakpuwaw pi akxni Jesús tamalakxtumilh kxkilhtamaku Noé chuna la uku, ni kajwatiya lichuwinalh tatalatlaw chu talakgxtumit xalimaxana, wata na lichuwinalh pi tlan xlaktlawalh kintakanajlakan (kalikgalhtawakga Mateo 24:36-39).

10 Kakinkakgalhskinkan: «¿Klimasiya kkilatamat pi xlikana klakgapasa Jehová? ¿Kimakgpuwantini kintakanajla pi ni kajwatiya nakkgalhakgaxmata xlimapakgsin Jehová, wata nachuna nakkamasiyani amakgapitsin?». Mintakgalhtin nalimasiya komo wix nachuna ni makgxtakga xaxlikana Dios.

DANIEL LIMASIYALH LISKGALALA AKXNI XWI KBABILONIA

11. 1) ¿La lakgapasli Daniel Jehová? 2) ¿Tuku xtayat Daniel makglhkatiputuna?

11 La lakgapasli Jehová. Xlikana pi wa xnatlatni Daniel tiku liwana masiyanikgolh. Xlakan masiyanikgolh napaxki Jehová chu xTachuwin. Chu nikxni makgxtakgli uma tapaxkit, katsiyaw xlakata liwana xlikgalhtawakga xTachuwin Dios maski xlina kata (Dan. 9:1, 2). Oración nema likgalhtawakgayaw kDaniel 9:3-19 limasiya pi liwana xlakgapasa Dios chu putum tuku xtlawanit xlakata xkachikin Israel. ¿Tlan nalimaxtuya kilhtamaku xlakata nalikgalhtawakgaya uma oración chu nalilakpuwana? Liwana kaʼakxilhti tuku masiyaniyan xliʼakxilhtit Daniel.

12-14. 1) ¿La limasiyalh Daniel pi xkgalhi liskgalala? 2) ¿La sikulunatlawalh Jehová Daniel xlakata nikxni makgxtakgli chu ni pekualh?

12 La makgtayalh Daniel liwana nalakgapasa Dios. Judíos tuwa xmakgkatsikgo nalatamakgo kBabilonia anta niku xkakninanikan nixaxlikana dioses. Akgtum liʼakxilhtit, Jehová kawanilh judíos: «Kaputsatit takaksni xla lanka kachikin niku kachilipinkanitantit» (Jer. 29:7). Pero, Jehová xlakaskin pi kaj watiya xliputum xnakujkan kskujnanikgolh (Éx. 34:14). ¿La makgantaxtilh Daniel uma pulaktiy limapakgsin? Liskgalala makgtayalh naʼakgatekgsa pi xtalakaskin pulana nakgalhakgaxmata Jehová nixawa mapakgsinanin xalak kakilhtamaku. Akglhuwa ciento kata alistalh, Jesús na watiya masiyalh uma tastakyaw (Luc. 20:25).

13 Kalilakpuwanti tuku tlawalh Daniel akxni wilika akgtum limapakgsin niku xwan pi puxamakaw kilhtamaku niti la xtlawanilh oración atanu dios o latamanin komo ni wa xtlawanikgolh mapakgsina (kalikgalhtawakga Daniel 6:7-10). Daniel max tlan xwa o xlakpuwa: «Ni makgas, kaj puxamakaw kilhtamaku». Pero ni mastalh talakaskin pi akgtum limapakgsin tlakg xlakaskinka xlitaxtulh nixawa la xkakninani Dios. Xlikana pi max tlan kaj xatsekg xtlawalh oración xlakata niti xʼakxilhli. Pero xkatsi pi lhuwa latamanin xkatsikgo pi ankgalhin xtlawa oración. Wa xlakata maski xkatsi pi katuwa xwilima xlatamat, liwana lakpuwa pi chuntiya nalimasiya la xkakninani Jehová.

14 Jehová sikulunatlawalh Daniel xlakata nikxni makgxtakgli chu ni pekualh, lakgmaxtulh akxni mujuka niku xwilakgolh leones. Uma tuku nila tamakanajla lu tlan kitaxtulh xlakata lakgapaska Jehová xliputum ktamapakgsin medopersa (Dan. 6:25-27).

15. ¿La tlan nakgalhiyaw akgtum takanajla la xla Daniel?

15 La tlan nakgalhiyaw akgtum takanajla la xla Daniel. Ni kajwatiya talakaskin nalikgalhtawakgayaw xTachuwin Dios. Tuku talakaskin wa pi naʼakgatekgsaw tuku lichuwinan xlakata tliwakga nakgalhiyaw kintakanajlakan (Mat. 13:23). Katsiputunaw tuku lakpuwan Jehová xlakata tuku anan, nema na kilhchanima naʼakgatekgsniyaw tastakyaw xalak Biblia. Wa xlakata talakaskin nalilakpuwanaw tuku nalikgalhtawakgayaw. Nachuna xlakaskinka ankgalhin natlawayaw oración, liwaka akxni titaxtuyaw laktuwa taʼakglhuwit. Tlan nakanajlayaw pi Jehová nakinkamaxkiyan liskgalala chu litliwakga nema skiniyaw (Sant. 1:5).

JOB ANKGALHIN TLAWALH TASTAKYAW XALAK BIBLIA AKXNI KATUWA XWI CHU AKXNI NI KATUWA XWI

16, 17. ¿La lakgapasli Job Jehová?

16 La lakgapasli Jehová. Job ni israelita xwanit, pero xaʼakgmakgat xfamilia xwanit Abrahán, Isaac chu Jacob. Jehová xkamaxkinit talakaskin umakgolh lakchixkuwin pi xlakgapaskgolh chu xkatsikgolh tuku xʼama tlawa xpalakatakan latamanin. Maski ni katsiyaw la tlawalh, Job lhuwa tuku katsinilh xlakata tuku lhuwa xtapalh nema xaxlikana (Job 23:12). Xla wanilh Jehová: «Kaj kkgaxmatnit tuku wankan mimpalakata» (Job 42:5). Chu watiya Dios tiku lichuwinalh pi tuku xwanit Job xpalakata, xaxlikana xwanit (Job 42:7, 8).

Kintakanajlakan tatliwakglha akxni akxilhaw lakwan xtayat Dios kxtamalakatsukin (Kaʼakxilhti párrafo 17).

17 Job nachuna akxilhli pi xtamalakatsukin Dios limasiya lhuwa lakwan xtayat (Job 12:7-9, 13). Alistalh, Elihú chu Jehová wilikgolh xaliʼakxilhtit xlakata tamalakatsukin xlakata namalakapastakakgo Job pi akinin lu aktsu litaxtuyaw nixawa la xlilanka Dios (Job 37:14; 38:1-4). Xtachuwin Jehová lu makgpuwantinilh Job, taktujulh chu wanilh: «Kkatsinit pi wix putum matlaniya, chu ni anan tuku wix nikatimatlani». Chu alistalh wampa: «Lu nitlan klimakgkatsi kpokgxni chu klhkaka» (Job 42:2, 6).

18, 19. ¿La limasiyalh Job pi liwana xlakgapasa Jehová?

18 La makgtayalh Job liwana nalakgapasa Dios. Job liwana xlakgapasa tastakyaw xalak Biblia. Xlikana xlakgapasa Jehová chu uma makgpuwantinilh natlawa tuku xatlan. Akgtum liʼakxilhtit, xkatsi pi komo nitlan xkalikatsinilh amakgapitsin nila xwa pi xpaxki Dios (Job 6:14). Ni xlakpuwan pi tlakg xlakaskinka xlitaxtu nixawa amakgapitsin, maski xkgalhilh o ni xkgalhilh tumin, wata xkalikatsini la komo xalak xfamilia. Lichuwinalh: «¿Wa tiku kintlawalh kxpulakni kintse ni wa tlawalh xla?» (Job 31:13-22). Xlikana pi Job ni mastalh talakaskin pi tumin chu xlakata lu xlakgapaskan xtlawalh pi tlanka xmakgkatsika chu nitu xkaliʼakxilhli amakgapitsin. Lu tanu la xlikatsi nixawa latamanin tiku kgalhikgo tumin la uku.

19 Job ni mastalh talakaskin pi tuku lhuwa xtapalh, tlakg xlakaskinka xliʼakxilhli nixawa la naskujnani Jehová, chu nipara kxnaku chuna lakpuwa. Komo chuna xtlawalh xkatsi pi xtachuna xkitaxtulh la komo xkakninanilh atanu dioses. Chuna la xla lichuwinalh: «Xwa pi ni lakgapasa xaxlikana Dios» (kalikgalhtawakga Job 31:24-28). Nachuna, lu xasanto xliʼakxilha tamakgaxtokgat xla chatum chixku chu puskat. Asta tatlawalh akgtum «talakkaxlan» xlakgastapu xlakata ni nalakpuwani tuku nitlan a chatum puskat (Job 31:1). Kalakapastakwi pi ama kilhtamaku Jehová xmasta talakaskin pi lakchixkuwin chalhuwa xkgalhikgolh xlakpuskatinkan. Komo Job chuna xlakaskilh tlan xkgalhilh chatiy xlakpuskatin. * Pero chuna la akxilhaw, xla stalanilh liʼakxilhtit xlakata tamakgaxtokgat nema wililh Jehová anta kjardín xaʼEdén (Gén. 2:18, 24). Titaxtulh 1,600 kata alistalh akxni Jesús masiyalh pi nakgalhakgaxmataw xaʼakgstitum tastakyaw xlakata talakgxtumit chu tamakgaxtokgat (Mat. 5:28; 19:4, 5).

20. ¿La nakinkamakgtayayan liwana nalaksakaw tiku nakatalalinaw chu tuku nalipaxuwayaw komo liwana lakgapasaw Jehová chu xlimapakgsin?

20 La tlan nakgalhiyaw akgtum takanajla la xla Job. Chuna la katsinitaw, tuku tlakg xlakaskinka wa nalakgapasaw Jehová chu namastayaw talakaskin pi uma takatsin nakinkapulalinan kkilatamatkan. Akgtum liʼakxilhtit, Biblia kinkamasiyaniyan pi Jehová «ni akxilhputun ti [...] lakgati matsuki tasitsi» chu ni akxtum nakatalayaw «akgskgawinanin lakchixkuwin» (kalikgalhtawakga Salmo 11:5; 26:4). ¿Tuku kinkamasiyaniyan uma texto xlakata la lakpuwan Jehová? ¿La xlilakaskinka akxilhaw akxni maklakaskinaw Internet, akxni kalaksakaw tiku katalalinaw chu tuku lipaxuwayaw? Xatakgalhtin nakinkamakgtayayan nakatsiyaw komo xlikana liwana lakgapasaw Jehová. Xlakata ni nakinkapasayan tuku nitlan anta uma kxalixkajni kakilhtamaku, talakaskin liwana namasiyaniyaw kintalakapastaknikan nakatsiy ntu ni xatlan chu ntu xatlan (Heb. 5:14; Efes. 5:15).

21. ¿Tuku nakinkamakgtayayan putum naʼakgatekgsaw tuku lakaskin Jehová xlakata namakgapaxuwayaw?

21 Noé, Daniel chu Job putsakgolh Jehová xliputum xnakujkan, wa xlakata xla mastalh talakaskin pi natekgskgo. Kamakgtayalh xlakata «putum naʼakgatekgskgo», kilhchanima putum tuku tlan xlimakgapaxuwakgolh. Chuna, lu tlan liʼakxilhtit litaxtukgolh xlakata tuku xaʼakgstitum chu kgalhikgolh xaxlikana tapaxuwan (Sal. 1:1-3). Wa xlakata kakinkakgalhskinkan: «¿Liwana klakgapasa Jehová chuna la xlakgapaskgo Noé, Daniel chu Job?». La uku tlakg tlan liwana nalakgapasaw nixawa xlakan, xlakata tlakg lhuwa tuku kinkamasiyaninitan xpalakata (Prov. 4:18). Wa xlakata, liwana kalakputsananiw xTachuwin Dios, kalilakpuwaw tuku likgalhtawakgayaw chu kaskiniw Jehová xʼespíritu santo. Chuna, uma kakilhtamaku ni kintikalaktlawanin kintakanajlakan. Liwana nalaksakaw tuku natlawayaw chu tlakg natatliwakglhtilha chuna la talalinaw Jehová (Prov. 2:4-7).

^ párr. 5 Biblia lichuwinan pi Enoc, xtata xtlat Noé, nachuna ni makgxtakgli Jehová, pero «Dios tiyalh», la 69 kata akxni la nina xlakachin Noé (Gén. 5:23, 24).

^ párr. 19 Nachuna tlan nawanaw xlakata Noé. Kaj chatum xkgalhi xpuskat maski tiku chalhuwa tsukukgolh kgalhikgo xlakpuskatinkan tsukulh akxni la nina makgas xmakglakgalhinankgonit Adán chu Eva (Gén. 4:19).