1-3. (a) I yini lexi nga ta hi pfuna ku tshama hi tshembekile eka Xikwembu emasikwini lawa ya makumu? (b) Hi ta kambisisa yini exihlokweni lexi?

LESWI makumu ma tshinelaka vubihi byi “hluka ku fana ni ximila.” (Ps. 92:7) A swi hlamarisi leswi namuntlha mahanyelo ya vanhu ma hohlokaka. Emisaveni leyi, xana hi nga va “swihlangi evubihini” ni ku va “lava kuleke hi ku helela ematimbeni ya ku twisisa” hi ndlela yihi?—1 Kor. 14:20.

² Nhlamulo hi yi kuma eka tsalwa ra hina ra nhlokomhaka leri nge: “Lava va lavaka Yehovha va nga swi twisisa hinkwaswo.” (Swiv. 28:5) Hi kuma mongo lowu fanaka eka Swivuriso 2:7, 9, leyi nge “lavo lulama [Yehovha] u ta va hlengeletela vutlhari lebyi pfunaka.” Hikwalaho, lavo lulama va “twisisa ku tshembeka, vuavanyisi ni vunene [ni] ndlela hinkwayo ya leswinene.”

³ Nowa, Daniyele na Yobo va byi kumile vutlhari byebyo. (Ezek. 14:14) Namuntlha vanhu va Xikwembu na vona va na byona. Wena ke? Xana u “twisisa hinkwaswo” leswi lavekaka leswaku u kota ku tsakisa Yehovha? Xa nkoka i ku va ni vutivi lebyi kongomeke ha yena. Loko  ha ha ri na sweswo emianakanyweni a hi kambisiseni (1) Ndlela leyi Nowa, Daniyele na Yobo va tiveke Xikwembu ha yona, (2) ndlela leyi vutivi byebyo byi va vuyeriseke ha yona, (3) ni leswaku hi nga ri hlakulela njhani ripfumelo ro fana ni ra vona?

4. Swi tise ku yini leswaku Nowa a tiva Yehovha, naswona ku va na vutivi lebyi kongomeke swi n’wi pfune njhani?

⁴ Ndlela leyi Nowa a tiveke Yehovha ha yona. Ku sukela eku sunguleni ka matimu ya vanhu, vavanuna ni vavasati va ripfumelo va dyondze hi Xikwembu hi tindlela tinharhu: hi ku xiyisisa ntumbuluko, ku dyondza eka vanhu lava chavaka Xikwembu ni hi ku kuma mikateko hikwalaho ko hanya hi tindlela ta Xikwembu to lulama ni misinya ya xona ya milawu. (Esa. 48:18) Hi ku xiyisisa ntumbuluko Nowa u fanele a vone vumbhoni byo tala bya leswaku Xikwembu xi kona, a tlhela a xiya timfanelo ta xona leti nga vonakiki to tanihi “matimba ya xona lama nga riki na makumu ni Vukwembu bya xona.” (Rhom. 1:20) Hikwalaho, Nowa a a kholwa leswaku Xikwembu xi kona ni ku va ni ripfumelo leri tiyeke eka xona.

5. Xana Nowa u xi tive njhani xikongomelo xa Xikwembu hi vanhu?

⁵ Ripfumelo “ri landzela leswi twiweke.” (Rhom. 10:17) I vamani lava dyondziseke Nowa hi Yehovha? A swi kanakanisi leswaku swo tala u swi dyondze eka maxaka ya yena. Ku katsa ni tata wakwe Lameke, loyi a ri wanuna wa ripfumelo naswona a n’wi voneke Adamu. (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.) Un’wana a ku ri kokwa wakwe Metusela ni kokwana xinguwe wa yena Yarete lava Nowa a hanyeke malembe ya 366 endzhaku ka loko va file. * (Luka 3:36, 37) Kumbexana Nowa u ti dyondze eka vavanuna lava ni le ka vasati va vona timhaka ta masungulo ya rixaka ra vanhu ni ta xikongomelo xa Xikwembu xa leswaku vanhu vo lulama va tata misava swin’we ni ta ku xandzuka ka le Edeni loku vuyelo bya kona Nowa a tivoneleke byona. (Gen. 1:28; 3:16-19, 24) Leswi Nowa a swi dyondzeke swi n’wi khumbe mbilu, swi tlhela swi n’wi susumetela ku tirhela Xikwembu.—Gen. 6:9.

6, 7. I yini lexi tiyiseke ripfumelo ra Nowa?

⁶ Ripfumelo ri tiyisiwa hi ntshembo. Anakanya ndlela leyi Nowa a titweke ha yona loko a twa leswaku vito ra yena swi nga ha endleka ri vula “Ku wisa,” leswi katsaka ku va ni ntshembo! (Gen. 5:29) Lameke u huhuteriwe ku tsala a ku: “[Nowa] loyi u ta hi chavelela . . . ka ku twa ku vava ka mavoko ya hina, loku vangiwaka hi misava leyi Yehovha a yi rhukaneke.” Nowa a tshemba Xikwembu. Ku fana na Avele na Enoko a tshemba leswaku mbewu yi ta pfotlosa nyoka.—Gen. 3:15.

⁷ Hambileswi Nowa a nga twisisi swo tala hi vuprofeta lebyi nga eka Genesa 3:15, a swi kanakanisi ku a swi tiva leswaku swi vula ku kutsuriwa. Ku tlula kwalaho vuprofeta byolebyo bya le Edeni byi fambisana ni leswi chumayeriweke hi Enoko, loko a vula leswaku Xikwembu xi ta herisa lavo biha. (Yudha 14, 15) Swi le rivaleni leswaku rungula ra Enoko leri nga ta hetiseka ro hetelela loko ku fika Armagedoni, ri tiyise ripfumelo ni ntshembo wa Nowa!

8. Vutivi lebyi kongomeke bya Xikwembu byi n’wi sirhelele hi tindlela tihi Nowa?

⁸ Xana vutivi lebyi kongomeke bya Xikwembu byi n’wi pfune njhani Nowa? Vutivi lebyi kongomeke bya Xikwembu byi endle leswaku Nowa a va ni ripfumelo ni vutlhari lebyi endleke leswaku a va ni vuxaka lebyinene na xona. Hi xikombiso, leswi Nowa ‘a fambeke ni Xikwembu xa ntiyiso’ a nga vanga ni vuxaka ni vanhu lava nga gandzeriki Yehovha. A nga xisiwanga hi madimona lama ti hundzuleke vanhu, lama hakunene ma kombiseke leswaku a ma na ripfumelo, lama xiseke vanhu hi ku endla swilo leswi a swi nga tolovelekanga lama  kumbexana vanhu va ma gandzeleke. (Gen. 6:1-4) Nakambe Nowa a a swi tiva leswaku i vanhu ntsena lava byeriweke ku tswalana va andza va tata misava. (Gen. 1:27, 28) Kutani, a swi tiva leswaku ku va tintsumi teto ti ti hundzule vanhu ni ku va tiendla timhaka ta masangu na vona a swi bihile. Sweswo swi ve erivaleni loko va tswala vana lava nga tolovelekangiki. Hi ku famba ka nkarhi Xikwembu xi byele Nowa leswaku xi ta tisa ndhambi emisaveni. Leswi Nowa a tshemba leswi Xikwembu xi n’wi byeleke swona u susumeteleke ku aka ngalava leyi n’wi poniseke swin’we ni ndyangu wakwe.—Hev. 11:7.

9, 10. Hi nga ri tekelela njhani ripfumelo ra Nowa?

⁹ Hi nga endla yini leswaku hi va ni ripfumelo ro fana ni ra Nowa? Lexi nga hi pfunaka i ku dyondza Rito ra Xikwembu, ku nghenisa leswi hi swi dyondzaka embilwini ni ku pfumelela vutivi byebyo byi hi vumba ni ku hi kongomisa. (1 Pet. 1:13-15) Kutani ripfumelo ni vutivi byebyo byi ta hi sirhelela eka marhengu ya Sathana ni le misava leyi, leyi taleke hi moya wo biha. (2 Kor. 2:11) Moya wolowo wo biha wu endla leswaku vanhu va rhandza madzolonga ni ku tikhoma ko biha hi timhaka ta masangu. Wu tlhela wu endla leswaku vanhu va rhandza ngopfu swilo swa misava leyi. (1 Yoh. 2:15, 16) Nakambe moya wolowo wo biha wu endla leswaku vanhu van’wana va honisa mhaka ya leswaku siku ra Yehovha ri le kusuhi. Xiya leswaku loko Yesu a pimanisa nkarhi wa hina ni wa Nowa a nga vulavulanga ngopfu hi madzolonga ni ku tikhoma ko biha, kambe u vulavule ngopfu hi makhombo lama nga tsanisaka vuxaka bya hina na Yehovha.—Hlaya Matewu 24:36-39.

¹⁰ Tivutise, ‘Xana ndlela leyi ndzi hanyaka ha yona yi kombisa leswaku ndza n’wi tiva hakunene Yehovha? Xana ripfumelo ra mina ri endla leswaku ndzi hanya hi milawu ya Xikwembu ni ku chumayela van’wana?’ Onge ti nhlamulo ta wena ti nga kombisa leswaku u ‘famba ni Xikwembu xa ntiyiso.’

11. (a) Ndlela leyi Daniyele a rhandza Xikwembu ha yona loko a ri muntshwa yi kombisa leswaku u kurisiwe njhani? (b) Hi tihi timfanelo ta Daniyele leti u lavaka ku ti tekelela?

¹¹ Ndlela leyi Daniyele a tiveke Yehovha ha yona. Swi le rivaleni leswaku Daniyele a leteriwe kahle hi vatswari va yena, lava n’wi dyondziseke ku rhandza Yehovha ni Rito Rakwe. Daniyele u rhandze Xikwembu vutomi byakwe hinkwabyo. Hambi loko se Daniyele a khalabyile, u hlaye Matsalwa a tlhela a anakanyisisa hi wona. (Dan. 9:1, 2) Vutivi lebyi Daniyele a ri na byona swin’we ni ku tiva ndlela leyi Xikwembu xi tirhisaneke ni Vaisrayele ha yona hi swi vona kahle eka xikhongelo xakwe lexi tsariweke eka Daniyele 9:3-19. Ha yini u nga tinyiki nkarhi wo hlaya ni ku anakanyisisa hi xikhongelo xexo kutani u xiya leswi xi ku dyondzisaka swona hi Daniyele.

12-14. (a) Daniyele u kombise vutlhari bya Xikwembu hi tindlela tihi? (b) Daniyele u katekisiwe njhani hikwalaho ka xivindzi lexi a xi kombiseke?

¹² Ndlela leyi Daniyele a vuyeriweke ha yona hi ku tiva Xikwembu. Vayuda vo tshembeka a swi nga va oloveli ku tsakisa Xikwembu eBabilona. Hi xikombiso, Yehovha u byele Vayuda leswaku va ‘lava ku rhula ka muti lowu a va yiseke eka wona evukhumbini.’ (Yer. 29:7) Kambe a ha lava leswaku va n’wi tirhela hi mbilu hinkwayo. (Eks. 34:14) I yini lexi endleke leswaku Daniyele a swi kota ku endla swilo leswi hinkwaswo? Vutlhari bya Xikwembu byi n’wi pfune ku twisisa misinya ya milawu leyi endleke leswaku a titsongahata eka valawuri. Endzhaku ka malembe yo tala Yesu u dyondzise hi misinya ya milawu leyi fanaka ni leyi.—Luka 20:25.

¹³ Anakanya hi leswi Daniyele a swi endleke loko ku pasisiwe nawu wa leswaku a ku na munhu loyi a faneleke a gandzela Xikwembu kumbe munhu un’wana handle ka hosi ku ringana masiku ya 30. (Hlaya Daniyele 6:7-10.) Daniyele a ta va a tiyimelerile a ku: ‘Masiku ya 30 a hi nchumu!’ Kambe a nga pfumelanga leswaku nawu wolowo wu n’wi sivela ku endla leswi Matsalwa ma swi vulaka.  I ntiyiso leswaku a ta va a khongele exihundleni. A swi tiva leswaku vanhu a va wu tiva nkarhi lowu a khongela Xikwembu ha wona siku ni siku. Daniyele u endle xiboho xo ka a nga tshiki ku khongela Yehovha hilaha a tolovele hakona hambileswi sweswo a swi ta vula rifu eka yena.

¹⁴ Yehovha u katekise xiboho xa Daniyele lexi kombiseke leswaku a ri na xivindzi hi ku n’wi ponisa leswaku a nga dlayiwi hi tihanyi. Ndlela leyi Yehovha a poniseke Daniyele ha yona yi nyikele vumbhoni hi Yena eka vanhu hinkwavo lava a va ri ehansi ka Mfumo wa Meda-Peresiya!—Dan. 6:25-27.

15. Hi nga endla yini leswaku hi va ni ripfumelo ro fana ni ra Daniyele?

¹⁵ Hi nga endla yini leswaku hi va ni ripfumelo ro fana ni ra Daniyele? Lexi nga hi pfunaka ku va ni ripfumelo leri tiyeke a hi ku hlaya Rito ra Xikwembu ntsena kambe i ku tlhela hi “kuma mongo wa rona.” (Mat. 13:23) Hi lava ku endla swilo leswi tsakisaka Yehovha, sweswo swi katsa ku twisisa misinya ya milawu ya Bibele. Kutani hi fanele hi anakanyisisa hi leswi hi swi hlayaka. Kasi xa nkoka swinene i ku khongela nkarhi na nkarhi, ngopfungopfu loko hi langutana ni miringo. Loko hi khongelela ripfumelo, vutlhari ni matimba Yehovha u ta hi nyika swona.—Yak. 1:5.

16, 17. Vutivi bya Xikwembu byi n’wi pfune njhani Yobo?

¹⁶ Ndlela leyi Yobo a tiveke Yehovha ha yona. Yobo a nga ri Muisrayele. Kambe a ri xaka ra le kulenyana ra Abrahama, Isaka na Yakobe naswona vanhu lava a va tiva Yehovha swin’we ni swikongomelo swakwe. Yobo u dyondze hi Yehovha hi ndlela yo karhi leyi nga hlamuseriwangiki. (Yobo 23:12) U te: “Ndzi twe ha wena hi mahungundlela.” (Yobo 42:5) Nakambe, Yehovha u vule leswaku Yobo u vulavule ntiyiso ha Yena.—Yobo 42:7, 8. 

¹⁷ Yobo u tlhele a vona timfanelo to tala ta Xikwembu eka ntumbuluko wa xona. (Yobo 12:7-9, 13) Hi ku famba ka nkarhi Elihu na Yehovha va tirhise ntumbuluko ku tsundzuxa Yobo ndlela leyi munhu a nga riki nchumu ha yona loko a pimanisiwa ni Xikwembu. (Yobo 37:14; 38:1-4) Marito ya Yehovha ma n’wi fikelele mbilu, hi ku titsongahata u byele Xikwembu a ku: “Se ndza swi tiva leswaku wa swi kota ku endla swilo hinkwaswo, naswona a yi kona mianakanyo leyi u nga yi fikeleriki. . . . ndza hundzuka entshurini ni le nkumeni.”—Yobo 42:2, 6.

18, 19. Yobo u swi kombise hi tindlela tihi leswaku u tiva Yehovha?

 ¹⁸ Ndlela leyi vutivi bya Xikwembu byi n’wi pfuneke ha yona Yobo. Yobo a yi twisisa kahle misinya ya milawu ya Xikwembu. A n’wi tiva kahle Yehovha naswona u hanye hi ku pfumelelana ni misinya ya milawu ya yena. Anakanya hi mhaka leyi: Yobo a swi tiva leswaku a nga ta vula leswaku u rhandza Xikwembu loko hi hala tlhelo a nga va khomi kahle vanhu van’wana. (Yobo 6:14) A nga tivoni a antswa ku tlula van’wana kambe u kombise leswaku wa khathala hi lava fuweke ni hi swisiwana. U te: “Xana xona lexi xi ndzi endleke ekhwirini a hi xona xi [va] endleke?” (Yobo 31:13-22) Swi le rivaleni leswaku Yobo a nga pfumelanga leswaku rifuwo rakwe ri cinca ndlela leyi a titeka ha yona ni ndlela leyi a teka van’wana ha yona. Yobo a hambane swinene ni vanhu vo tala lava fuweke va namuntlha!

¹⁹ Yobo u papalate ku gandzela swikwembu swihi na swihi swa mavunwa hi mbilu ya yena hinkwayo. A swi tiva leswaku “Xikwembu xa ntiyiso lexi nga le henhla” xi venga vugandzeri bya mavunwa ku katsa ni ku rhandza ngopfu rifuwo. (Hlaya Yobo 31:24-28.) Vukati a a byi teka byi ri lebyi kwetsimaka. Nakambe u endle twanana ni mahlo yakwe leswaku a nga languti wansati hi ndlela leyi nga fanelangiki. (Yobo 31:1) Tsundzuka leswaku a ku ri nkarhi lowu Xikwembu se a xi pfumelele vanhu ku teka tshengwe. Hikwalaho Yobo a ta va a teke nsati wa vumbirhi loko a swi lava. * Swi le rivaleni leswaku Yobo a swi teka swi ri swa nkoka leswi Xikwembu xi swi endleke entangeni wa Edeni loko xi catisa wanuna ni wansati vo sungula. (Gen. 2:18, 24) Endzhaku ka malembe ya 1 600 Yesu u dyondzise vayingiseri vakwe ku yingisa misinya ya milawu leyi fanaka emhakeni ya vukati ni le timhakeni ta masangu.—Mat. 5:28; 19:4, 5.

20. Xana vutlhari lebyi humaka eka Xikwembu ni milawu ya xona swi nga hi pfuna njhani ku hlawula vanghana ni vuhungasi lebyinene?

²⁰ Hi nga endla yini leswaku hi va ni ripfumelo ro fana ni ra Yobo? Lexi nga hi pfunaka i ku va ni vutlhari lebyi humaka eka Yehovha ni ku byi pfumelela leswaku byi hi kongomisa eka leswi hi swi endlaka siku ni siku. Hi xikombiso mupisalema Davhida u tsale leswaku Yehovha u “venga un’wana ni un’wana la rhandzaka madzolonga,” nakambe Davhida wa hi lemukisa leswaku hi nga vi vanghana va “vanhu lava nga riki na ntiyiso.” (Hlaya Pisalema 11:5; 26:4.) Xana Matsalwa lawa ma ku pfuna njhani leswaku u anakanya ku fana ni Xikwembu? Xana Matsalwa lawa ma ku pfuna njhani ku tiva leswi u faneleke u swi endla loko u tirhisa Internet, loko u hlawula vanghana ni vuhungasi? Tinhlamulo ta wena ti ta ku pfuna ku vona loko u n’wi tiva kahle Yehovha. Leswaku hi tshama hi nga ri na xisandzu emisaveni leyi yo biha hi fanele hi letela ‘matimba ya hina ya ku twisisa’ leswaku hi ta kota ku hambanisa leswinene ni leswo biha, vutlhari ni vuphukuphuku.—Hev. 5:14; Efe. 5:15.

21. I yini leswi nga hi pfunaka leswaku hi “twisisa hinkwaswo” leswi lavekaka leswaku hi tsakisa Tata wa hina wa le tilweni?

²¹ Leswi Nowa, Daniyele na Yobo va lavisiseke Yehovha hi timbilu ta vona hinkwato u endle leswaku va n’wi kuma. U va pfune leswaku va “twisisa hinkwaswo” leswi lavekaka leswaku va n’wi tsakisa. Kutani va ve xikombiso lexinene xa vanhu vo lulama naswona va kume ntsako evuton’wini bya vona. (Ps. 1:1-3) Tivutise, ‘Xana ndzi tiva Yehovha hilaha Nowa, Daniyele na Yobo a va n’wi tiva hakona?’ Namuntlha hi nga swi kota ku tiva Yehovha ku tlula ndlela leyi vona a va n’wi tiva ha yona! (Swiv. 4:18) Kutani ri dyondze swinene Rito ra Xikwembu. Anakanyisisa ha rona. Nakambe khongelela moya lowo kwetsima. Hikwalaho u ta va kusuhi swinene ni Tata wa wena wa le tilweni. Naswona u ta hanya hi ku ya hi ku pfumelelana ni vutlhari ni ku twisisa emisaveni leyi yo biha.—Swiv. 2:4-7.