1-3. (a) Ne a mea ka fesoasoani mai ke tumau tatou i te fakamaoni ki te Atua i aso fakaoti konei? (e) Ne a mea ka sau‵tala tatou ki ei i te mataupu tenei?

I TE taimi ko pili mai te lotou fakaseaiga, e tumau eiloa a tino ma‵sei i te ola aka e pelā me ne “mouku ma‵sei.” (Sala. 92:7) Tela la, e sē se mea fakapoi me ko se fakatāua ne tino tulaga i mea tau amioga. I te lalolagi tenei, e mafai pefea o fai tatou e pelā me ne “tama‵liki fo‵liki e uiga ki te masei” kae ke fai pelā me ne “tino ma‵tua i te [‵tou] malamalama”?—1 Koli. 14:20.

² E maua te tali mai te tusi siki fakavae, telā e fai mai penei: “Kae ko latou kolā e ‵sala ki a Ieova e mafai o malama‵lama i mea katoa”—ko mea katoa kolā e fakafiafia atu ki a ia. (Faata. 28:5) Ne fakaasi mai foki se mafaufauga tai ‵pau i te Faataoto 2:7, 9, telā e fai mai i a Ieova “e ‵teu ne ia te poto mō tino fai mea ‵tonu.” Tela la, ko mafai ne latou o “malamalama . . . i te mea telā e amiotonu, te fakamasinoga tonu kae sao, ko te auala kātoa o te mea telā e ‵lei.”

³ Ne maua ne Noa, Tanielu mo Iopu a te poto tenā. (Eseki. 14:14) Tenā foki te mea e oko ki tino o te Atua i aso nei. Kae e a koe? E mata, a koe  e “malamalama i mea katoa” kolā e manakogina ke fakafiafia atu ki te Atua? A te kī ki ei ko te mauaga o te iloaga e uiga ki a ia. Mai te mafaufau ki te mea tenā, ke na sau‵tala nei tatou ki te (1) auala ne iloa ei ne Noa, Tanielu mo Iopu a te Atua, (2) te auala ne aoga ei ki a latou a te iloaga tenā, mo te (3) auala e mafai ei ne tatou o ati aka te fakatuanaki e pelā mo latou.

4. Ne iloa pefea ne Noa a Ieova, kae ne fesoasoani atu pefea a te iloaga tonu ki a ia?

⁴ Te auala ne iloa ei ne Noa a Ieova. E ‵tusa mo tala fakasolopito o tino i te kamataga, ne tauloto ne tāgata mo fāfine fakatuanaki a mea e uiga ki te Atua i auala tāua e tolu: mai te onoono atu ki mea kolā ne faite, nisi tino kolā ne ma‵taku ki te Atua, mo te mauaga o fakamanuiaga ona ko te ola e ‵tusa mo tulaga mo fakatakitakiga amio‵tonu a te Atua. (Isa. 48:18) Mai te mafaufau ‵loto ki mea kolā ne faite, ne mafai ei o lavea ne Noa a fakamaoniga matea me e ola tonu te Atua kae penā foki ana uiga sē matea e uke, pelā mo “tena ‵mana telā e seai sena gataga mo tena tulaga e pelā me ko te Atua.” (Loma 1:20) Tela la, ne uke atu a mea ne fai ne Noa i lō te talitonu fua ki te Atua; ne ati aka ne ia se fakatuanaki malosi e uiga ki te Atua.

5. Ne iloa ‵lei pefea ne Noa a te fuafuaga a te Atua mō tino katoa?

⁵ E maua a te fakatuanaki “mai i mea kolā e lagona.” (Loma 10:17) Ne lagona pefea ne Noa a mea e uiga ki a Ieova? E mautinoa eiloa me ne tauloto ne ia a mea e uke mai i ana kāiga. E aofia i ei tena tamana ko Lameko, telā se tagata fakatuanaki kae ne fanau mai i te taimi koi ola i ei a Atamu. (Ke onoono ki te ata i te kamataga.) E aofia foki i ei tena tupuna tagata ko Metusela, mo Ialeto, te tupuna o tena tupuna, telā ne ola mō se 366 tausaga mai tua o te fanauga a Noa. * (Luka 3:36, 37) Kāti mai tāgata konei fakatasi mo olotou avaga, ne mafai ei ne Noa o tauloto a mea e uiga ki te auala ne ola mai ei a tino i te kamataga, te fuafuaga a te Atua me ka faka‵fonu ne tino amio‵tonu a te lalolagi, mo te ‵tekeatuga i Etena—ikuga kolā ne mafai o lavea faka‵lei atu ne Noa. (Kene. 1:28; 3:16-19, 24) Ne ‵goto ki te loto o Noa a mea ne tauloto ne ia, kae fai ei ke tavini atu a ia ki te Atua.—Kene. 6:9.

6, 7. Ne fakamalosi aka pefea ne te fakamoemoega a te fakatuanaki o Noa?

⁶ A te fakatuanaki e fakamalosigina ne te fakamoemoega. Kae mafaufau la ki lagonaga o Noa i te taimi ne iloa ei ne ia i tena igoa, telā e fakauiga ki te “Malōlō; Fakamafanafanaga,” e maua mai ei te fakamoemoega! (Kene. 5:29, fml.) E auala i se fakamalosiga, ne fai mai a Lameko: “Ka aumai ne te tino tenei [Noa] ki a tatou a te fakamafanafanaga mai . . . logo‵mae e maua ne tatou i ‵tou galuega ‵mafa, me ko oti ne fakamalaia ne Ieova a te laukele.” Ne fakamoemoe eiloa a Noa ki te Atua. E pelā mo Apelu mo Enoka kolā ne ola mai mua o ia, ne talitonu a Noa ki te “fanau” telā ka tuki pala ne ia te ulu o te gata, telā e fakauiga ki te faka‵saoga.—Kene. 3:15.

⁷ E tiga eiloa ne seki mafai o malamalama faka‵lei a Noa i fakamatalaga e uiga ki te valoaga i te Kenese 3:15, e mautinoa eiloa me ne lavea ne ia te fakamoemoega e uiga ki te faka‵saoga. E se gata i ei, ne fetaui ‵lei a te folafolaga i Etena mo te fekau telā ne folafola atu ne Enoka, telā ne ‵valo mai ne ia te fakamasinoga a te Atua ki luga i tino amio ma‵sei. (Iuta 14, 15) E mautinoa eiloa me i te fekau a Enoka, telā a tena fakaotiga ka fakataunu i te taimi o Amaketo, ne fakamalosi atu eiloa ki te fakatuanaki mo te fakamoemoega o Noa!

8. I auala fea ne puipui ei a Noa ne te iloaga tonu e uiga ki te Atua?

⁸ Te auala ne maua ei ne Noa a mea aoga mai te iloaga tonu e uiga ki te Atua. Ne maua ne Noa te fakatuanaki mo te poto mai te Atua ona ko te iloaga tonu, telā ne puipui ei a ia mai mea fakama‵taku, maise loa i te feitu faka-te-agaga. E pelā me se fakaakoakoga, ona ko Noa ne “sa‵sale fakatasi  mo te Atua tonu,” ne seki sasale, io me ne fai taugasoa a ia mo tino sē amioatua. Ne seki fakavalea a ia ne temoni kolā ne ‵fuli ki tino faka-te-foitino, kae fakamalosi ne latou a tino ki olotou ata‵mai fakaofoofogia—kāti mai te taumafai ke ifo atu a tino ki a latou. (Kene. 6:1-4, 9) Kae ne iloa foki ne Noa me ne ‵tau o fanafanau kae faka‵fonu ne tino a te lalolagi kātoa. (Kene. 1:27, 28) Tela la, ne ‵tau o iloa ne ia me i faifaiga fakatauavaga i te va o fāfine mo temoni kolā ne ‵fuli ki tino faka-te-foitino se mea sē ‵tau kae ‵se. E mautinoa eiloa me ne iku atu a fesokotakiga konā ki te fa‵nau mai ne latou a tama‵liki kolā e ‵lasi fakaa‵tea. E se leva, kae ne fakailoa atu ne te Atua ki a Noa me ka aumai ne Ia te lolo ki luga i te lalolagi. Ne fakamalosi aka ne te fakatuanaki o Noa e uiga ki te faka‵pulaga tenā ke faite ne ia se vaka, ke faka‵sao ei a ia mo tena kāiga.—Epe. 11:7.

9, 10. E mafai pefea o fakaakoako tatou ki te fakatuanaki o Noa?

⁹ Te auala e ati aka ei ne tatou te fakatuanaki e pelā mo Noa. A te kī ko te fai mo tino a‵koga ‵lei o te Muna a te Atua, ke faka‵goto ki te loto a mea e tauloto ne tatou, kae ke fakamafulifuli kae takitaki tatou ne te iloaga tenā. (1 Pe. 1:13-15) Kae ka puipui tatou ne te fakatuanaki mo te poto mai te Atua mai aofaga ‵poto a Satani penā foki mo te agaga masei o te lalolagi tenei. (2 Koli. 2:11) E fakamalosi aka ne te agaga tenā a te fiafia ki fakasauaga mo amioga fakatauavaga sē ‵tau. Kae fakamalosi aka ne ia a tino ke ‵saga atu ki manakoga o te foitino. (1 Ioa. 2:15, 16) E mafai foki o fakamalosi aka ne ia a tino vāi‵vai i te feitu faka-te-agaga ke sē ‵saga atu ki te fakamaoniga me ko pili mai te aso lasi o te Atua. Mafaufau la ki te taimi ne faka‵pau ei ne Iesu ‵tou aso nei ki taimi o Noa, ne seki saga atu a ia ki fakasauaga mo amioga ma‵sei, kae ki te fakamataku o te tulaga faka-te-agaga.—Faitau te Mataio 24:36-39.

¹⁰ Fesili ifo ki a koe eiloa, ‘E mata, e fakaasi atu i te auala e ola ei au me e iloa ‵lei ne au a Ieova? E mata, e se fakamalosi fua au ne toku fakatuanaki ke ola e ‵tusa mo tulaga amio‵tonu o te Atua kae ke folafola atu foki ne au ki tino?’ E mafai o fakaasi mai i au tali i a koe e ‘sa‵sale fakatasi mo te Atua tonu.’

11. (a) Se a te mea e fakaasi mai i te taviniga a Tanielu ki te Atua e pelā me se talavou, e uiga ki tena putiakaga? (e) Ne a uiga o Tanielu e mafai o fakaakoako koe ki ei?

¹¹ Te auala ne iloa ei ne Tanielu a Ieova. E mautinoa eiloa me ne akoako faka‵lei a Tanielu ne ana mātua, ke alofa ki a Ieova mo Tena Muna tusia. E se gata i ei, ne tumau eiloa te alofa tenā i a Tanielu i tena olaga kātoa. I te taimi foki ko matua ei a ia, ne iloa ne tatou me ne sukesuke ‵loto foki a ia ki te Tusi Tapu. (Tani. 9:1, 2) Ne fakaata faka‵lei mai a te iloa ‵lei ne Tanielu a te Atua e aofia i ei Ana faifaiga ki Isalaelu, mai te ‵talo a te pelofeta tenei mo tena loto kātoa telā ne fakamau i te Tanielu 9:3-19. Kaia e se fakamāumāu ei ne nai taimi ke fai‵tau ki te ‵talo tenā kae mafaufau ‵loto ki ei, kae fakamau ki lalo a manatu o koe e uiga ki a Tanielu?

12-14. (a) I auala fea ne fakaasi atu ei ne Tanielu a te poto mai te Atua? (e) Ne fakamanuiagina pefea a Tanielu ona ko tena loto malosi o fakamaoni ki te Atua?

¹² Mea aoga ne maua ne Tanielu mai te iloaga tonu e uiga ki te Atua. E pelā me se tino Iutaia fakamaoni, ne uke ‵ki eiloa a tofotofoga o te olaga i te fakai fapaupau o Papelonia. E pelā me se fakaakoakoga, ne fai atu a Ieova ki tino Iutaia: “‵Sala ke maua se va filemu mo te fakai ne ave fakapagota ne au koutou ki ei.” (Iele. 29:7) Kae i te taimi foki tenā, ne manako eiloa a ia ke tapuaki katoatoa atu latou ki a ia. (Eso. 34:14) Se a te mea ne fai ei ke mafai o fakapaleni faka‵lei ne Tanielu a fakatonuga konā e lua? Ne fesoasoani atu eiloa a te poto mai te Atua ke malamalama a ia i te akoakoga fakavae e uiga ki pulega. I senitenali mai tua ifo, ne akoako atu foki ne Iesu a te akoakoga fakavae tenā.—Luka 20:25.

¹³ Mafaufau la ki te mea ne fai ne Tanielu i te taimi ne fai ne ofisa ma‵luga se fakatonuga ke fakatapu so se tino e ‵talo ki so se atua io me se tagata i tafa o te tupu mō se 30 aso. (Faitau te Tanielu  6:7-10.) Ne mafai o fai ne Tanielu a fakamasakoga, mai te fai atu: ‘E ‵lei fua me se tolusefulu aso!’ Kae ne seki talia ne ia ke fakaseaoga ne te fakatonuga a te tupu a tena tapuakiga ki te Atua. E tonu, ne mafai fua o ‵talo atu a ia mo te poto ko te mea ke se lavea a ia ne tino. Ne iloa ne ia me ne lauiloa eiloa a te tuu masani tenei. Tela la, faitalia me fakamataku ki tena ola, ne fakaiku aka ne Tanielu ke se saga atu a ia ki te fakamalosiga tenā ko te mea ke gutugutulua a ia i tena tapuakiga.

¹⁴ Ne fakamanuia ne Ieova te loto lagona mo te loto malosi o Tanielu mo tena fakaikuga mai te fakasao i se auala fakavavega mai te mate i se auala matagā. A te ‵tonuga loa, ne fai eiloa te fakaikuga tenā e pelā me se molimau fakaofoofogia e uiga ki a Ieova ki toe koga ‵mao o te Emupaea o Pelesia!—Tani. 6:25-27.

15. E mafai pefea o ati aka ne tatou a te fakatuanaki e pelā mo Tanielu?

¹⁵ Te auala ke ati aka te fakatuanaki e pelā mo Tanielu. A te kī ki te fakatuanaki malosi e se ko te faitau fua ki te Muna a te Atua kae ke “malamalama” i ei. (Mata. 13:23) E ma‵nako tatou ki mafaufauga o Ieova e uiga ki mea, e aofia i ei a te malamalama i akoakoga fakavae mai te Tusi Tapu. Tela la, ne ‵tau o mafaufau ‵loto tatou ki mea e fai‵tau ne tatou. E tāua foki ke ‵talo faeloa mo te loto kātoa, maise eiloa māfai e fe‵paki tatou mo mea faiga‵ta io me ko nisi tofotofoga faiga‵ta. Kafai e ‵talo tatou ki te Atua i te fakatuanaki ke maua te poto mo te malosi, ka tuku mai eiloa ne Ieova mo te kaimalie a mea konā ki a tatou.—Iako. 1:5.

16, 17. Ne maua pefea ne Iopu a te iloaga tonu e uiga ki te Atua?

¹⁶ Te auala ne iloa ei ne Iopu a Ieova. A Iopu e sē se tino Isalaelu. Kae ko ia se kāiga ‵mao o Apelaamo, Isaako mo Iakopo, kae ne fakaasi atu ne Ieova ki a latou a fakamatalaga e uiga ki a ia mo tena fuafuaga mō tino katoa. Ne tauloto ne Iopu a muna‵tonu tāua e uke. (Iopu 23:12) “Ne ‵logo oku taliga e uiga ki a koe, kae nei ko lavea ne au koe ki oku mata,” ko ana muna. (Iopu 42:5) E se gata i ei, ne fai mai a Ieova me i a Iopu e faipati ki te mea tonu e uiga ki a ia.—Iopu 42:7, 8.

¹⁷ Ne matea foki ne Iopu a uiga sē matea e uke o te Atua i ana mea ne faite. (Iopu 12:7-9, 13) Fakamuli ifo, ne fakaaoga ne Eliu mo Ieova a mea ne faite ke fakamasaua atu ki a Iopu e uiga ki te sili o te Atua māfai e fakatusa ki te tagata. (Iopu 37:14; 38:1-4) Ne ‵goto ki te loto o Iopu a pati a Ieova, me ne fai atu a ia mo te loto maulalo ki te Atua, penei: “Nei la, ko iloa ne au me mafai ne koe o fai a mea katoa kae seai se mea ne mafaufau koe o fai e se  mafai o fai ne koe . . . . Au ko salamō i te ‵pefu mo te lefu.”—Iopu 42:2, 6.

18, 19. I auala fea ne fakaasi atu ei ne Iopu me ne iloa tonu ne ia a Ieova?

¹⁸ Te auala ne maua ei ne Iopu a mea aoga mai te iloaga tonu e uiga ki te Atua. Ne tu ‵kese eiloa te atamai o Iopu e uiga ki akoakoga fakavae a te Atua. Ne iloa tonu ne ia a Ieova, kae ne fakagalue ne ia a te iloaga tenā. Mafaufau la: Ne iloa ne Iopu me sē mafai o fai atu i a ia e alofa ki te Atua kae se atafai a ia ki ana taina. (Iopu 6:14) Ne seki fakamaluga aka ne ia a ia eiloa i nisi tino kae ne fakaasi atu ne ia te alofa fakataina ki tino katoa, tino mau‵mea mo tino ma‵tiva. “E a, e seki faite foki latou ne te Atua telā ne faite ne ia au i te moegatama?” ne fai mai a ia. (Iopu 31:13-22) E manino ‵lei me ne seki talia ne Iopu tena maumea mo ana koloa ke ‵fuli fakakotua ei tena kilokiloga e uiga ki a ia eiloa pelā foki mo nisi tino. Ko oko eiloa i te ‵kese mai te tokoukega o tino ma‵luga kae mau‵mea o te lalolagi tenei!

¹⁹ Ne ‵teke atu a Iopu ki vaega katoa o te ifo ki tupua—ke oko foki loa ki tena loto. Ne iloa ne ia me i te tapuakiga ‵se e aofia i ei a te tapuaki atu ki koloa faka-te-foitino, e fai eiloa e pelā me ko fakafiti ne koe a “te Atua tonu i luga.” (Faitau te Iopu 31:24-28.) Ne kilo atu a ia ki te avaga e pelā me se fesokotakiga ‵malu i te vā o te tagata mo te fafine. Ne fai foki ne ia se tautoga mo ana mata ke se kilo atu mo ana manakoga sē ‵lei ki se tamafine ‵ma. (Iopu 31:1) Masaua la me tenei te taimi ne talia ei ne te Atua ke mafai o silia atu mo te tasi au avaga. Tela la, ne mafai eiloa ne Iopu o fai ke lua ana avaga. * Kae e mautinoa eiloa me ne masaua ne ia te fakatokaga a te Atua e uiga ki te avaga i Etena, kae ne manako eiloa a ia o ola e ‵tusa mo te fakatonuga tenā. (Kene. 2:18, 24) I se 1,600 tausaga mai tua ifo, ne akoako ne Iesu Keliso ana tino fakalogo‵logo ke tau‵tali ki akoakoga fakavae amio‵tonu e uiga ki te avaga mo faifaiga fakatauavaga.—Mata. 5:28; 19:4, 5.

20. E fesoasoani mai pefea te iloaga tonu e uiga ki a Ieova mo ana tulafono ki te filifiliga o taugasoa ‵lei mo fakafiafiaga aoga?

²⁰ Te auala ke ati aka ne tatou a te fakatuanaki e pelā mo Iopu. A te kī foki ki ei, ko te mauaga o te iloaga tonu e uiga ki a Ieova kae ke talia ke takitaki ne ia koe i tou olaga kātoa. E pelā me se fakaakoakoga, e fai mai te faisalamo ko Tavita me i a Ieova e “takalialia . . . ki so se tino telā e fiafia ki amioga fakasaua,” kae ne fakailoa mai a Tavita ke fakaeteete i te ‵kau fakatasi “mo tāgata kolā e uiga fakaloiloi.” (Faitau te Salamo 11:5, 26:4.) Se a tou malamalama i tusi fai‵tau konā e uiga ki mafaufauga o te Atua? E fakamalosi aka pefea ne te iloaga tenā a mea kolā e ‵tau o fakamuamua ne koe, te fakaaogaga o te itaneti, mo te filifiliga o taugasoa mo fakafiafiaga? E mafai o fesoasoani atu au tali ke lavea ne koe te auala e iloa ‵lei ei ne koe a Ieova. Ke mo a ma isi ne ‵tou pona i te lalolagi faigata kae masei tenei, e ‵tau mo tatou o akoako faka‵lei a te ‘malosi o ‵tou mafaufau’ ko te mea ke mafai ne tatou o fakavasega aka te mea tonu mai te mea ‵se, penā foki te poto mo te valea.—Epe. 5:14; Efe. 5:15.

21. Se a te mea ka fai ei ke mafai ne tatou o “malamalama i mea katoa” e ‵tau o iloa ne tatou ke fakafiafia atu ei ki te ‵tou Tamana faka-te-lagi?

²¹ Ona ko te mea ne salasala ne Noa, Tanielu mo Iopu a Ieova mo olotou loto kātoa, ne talia ne ia ke iloa ne latou a ia. Ne fesoasoani atu a ia ki a latou ke “malamalama i mea katoa” kolā e manakogina ke fakafiafia atu ki a ia. Tela la, ne fai latou mo fakaakoakoga ‵lei o te amiotonu, kae ne iku manuia olotou olaga. (Sala. 1:1-3) Tela la, fesili ifo ki a koe eiloa, ‘E mata, e iloa ‵lei ne au a Ieova e pelā mo Noa, Tanielu, mo Iopu?’ A te ‵tonuga loa, fakafetai ki te gasolo ki luga o te mainaga faka-te-agaga, ko mafai ei ne koe o iloa faka‵lei a ia! (Faata. 4:18) Tela la, ke na sukesuke ‵loto ki te Muna a te Atua. Mafaufau ‵loto ki mea i loto i ei. ‵Talo mō te agaga tapu. Ka fakapilipili malosi atu koe ki tou Tamana faka-te-lagi. Kae ka gasuesue eiloa koe mo te iloa mo te poto i te lalolagi sē amioatua tenei.—Faata. 2:4-7.