¿Mi xavojtikin lek li Jeova jech kʼuchaʼal la spasik li Noe, Daniel xchiʼuk Jobe?
«Li bochʼo chopolique mu xaʼibeic smelol li cʼusi tuqʼue; yan li bochʼo jaʼ ta saʼic Mucʼul Diose lec chaʼibeic smelol scotol» (PROV. 28:5).
KʼEJOJ: sjj 126, sn 49
1-3. 1) ¿Kʼusi xuʼ skoltautik sventa tukʼuk xkakʼ jbatik ta stojolal li Jeovae? 2) ¿Kʼusi ta jkʼelbetik skʼoplal li ta xchanobil liʼe?
TA SKOJ ti jutuk xa tajek skʼan stsuts li slajebal kʼakʼale, li chopol krixchanoetike xchʼiik noʼox «jech chac cʼu chaʼal tsʼiʼlal» (Sal. 92:7). Jech oxal, muʼyuk labal sba chkiltik ti mas xa muʼyuk tstsakik ta venta smantaltak Dios li krixchanoetike. ¿Kʼusi van stakʼ jpastik sventa ‹ololuk xkaʼi jbatik ta sventa li choplejale, pe ti yijubemuk lek jnopbentik xtok ta yaʼibel smelolal skotole›? (1 Kor. 14:20).
2 Te ta jtabetik stakʼobil li ta teksto ta Vivlia ti yichʼoj talel ta slikebal xchanobil liʼe, yuʼun xi chal li stsʼak versikuloe: «Li bochʼo jaʼ ta saʼic Mucʼul Diose lec chaʼibeic smelol scotol», jaʼ xkaltik, skotol li kʼusi xuʼ jpastik sventa jlekubtasbetik yoʼontone (Prov. 28:5). Koʼoltik li kʼusi chal Proverbios 2:7 xchiʼuk 9, xi chale: «[Li mukʼul Diose] chacʼbe lequil bijubtasel li bochʼotic tucʼ cʼusi tspasique». Vaʼun ta xlik yaʼibeik smelolal li «cʼusi lec, cʼusi tucʼ, cʼusi melel» xchiʼuk «scotol cʼusi lec ta [pasele]».
3 Li Noe, Daniel xchiʼuk Jobe la staik li pʼijilal chakʼ Diose (Ezeq. 14:14). Li steklumal Jeova avie staojik ek li pʼijilal taje. Pe li voʼot une, ¿mi xavaʼibe «smelol scotol» kʼusi skʼan xapas sventa xa lekubtasbe yoʼonton li Jeovae? Sventa xanaʼe, skʼan baʼyuk xavojtikin lek. Jech oxal, li ta xchanobil liʼe ta xkalbetik skʼoplal oxtos kʼusitik xuʼ skoltautik. Baʼyel ta jkʼeltik kʼuxi laj yojtikinik lek Jeova li Noe, Daniel xchiʼuk Jobe. Vaʼun ta jkʼeltik kʼusi sbalil la staik ti jech laj yojtikinike. Ta slajeb une ta jchantik kʼusi stakʼ jpastik sventa jechuk xchʼunel koʼontontik kʼuchaʼal li oxvoʼ viniketik taje.
LI NOEE LA SPAS KʼUSI TSKʼAN DIOS AKʼO MI NOJ TA CHOPLEJAL LI BALUMILE
4. 1) ¿Kʼuxi laj yojtikin Jeova li Noee? 2) ¿Kʼusi sbalil la stabe ti laj yojtikin lek li Jeovae?
4 ¿Kʼuxi laj yojtikin Jeova li Noee? Ti kʼu xa sjalil lik talel xkuxlejal li krixchanoetike, oy oxtos ti kʼuxi la xchanik tal ta sventa Dios li buchʼutik oy xchʼunel yoʼontonike: jaʼ kʼalal tskʼelbeik li spasbentak Jeovae, kʼalal chaʼibeik skʼoplal li tukʼil yajtuneltake xchiʼuk kʼalal chil ta xkuxlejal stukik ti oy sbalil kʼalal chchʼunik li mantaletik xchiʼuk li beiltaseletik yuʼune (Is. 48:18). Jech oxal, kʼalal tskʼelbe spasbentak Jeova li Noee, te chilbe li stalelaltake xchiʼuk jaʼ ch-akʼbat-o xchʼun ti kuxul ta melele. Laj yaʼibe smelolal ti te oy-o sbatel osil li sjuʼele «xchiʼuk ti jaʼ Dios ta melele» (Rom. 1:20). Maʼuk noʼox la xchʼun ti oy li Diose, yuʼun tsatsub lek xchʼunel yoʼonton ta stojolal xtok.
5. ¿Kʼuxi la xchan Noe li kʼusi oy ta yoʼonton Jeova ta sventa li krixchanoetike? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).
5 Kʼalal chchapbutik sloʼilik li yantike, xuʼ me x-ayan-o xchʼunel koʼontontik. Xi onoʼox chal li Vivliae: «Jaʼ to chakʼ xchʼunel yoʼonton jun krixchano mi laj xa ox yaʼi li kʼope» (Rom. 10:17). ¿Buchʼu van albat skʼoplal ta sventa Jeova li Noee? Jaʼ mas ep chanubtasat yuʼun li yutsʼ yalaltake, jech kʼuchaʼal li stot ti Lamek sbie, ti oy lek xchʼunel yoʼontone xchiʼuk ti jaʼo vokʼ kʼalal kuxul toʼox li Adane. Yan xtoke jaʼ li smukʼtot ti Matusalen sbie xchiʼuk li snamtal mukʼtot ti Jared sbie, ti jaʼo cham kʼalal 366 jabil xa ox yichʼoj li Noee (Luk. 3:36, 37). * Xuʼ van albat yuʼun smukʼtotak xchiʼuk syayatak ti jaʼ la spas krixchanoetik li Diose, ti oy ta yoʼonton ti akʼo xil yalab xnichʼnabike, ti akʼo snojesik li balumile xchiʼuk ti xtunik ta stojolale. Xuʼ van laj yaʼi xtok ti la stoy sbaik ta stojolal Jeova li Adan xchiʼuk Evae xchiʼuk laj yil ta sat stuk li vokoliletik la staik ta skoj taje (Gén. 1:28; 3:16-19, 24). Li kʼusitik la xchan li Noee kʼot ta yoʼonton xchiʼuk tijbat yoʼonton sventa xtun ta stojolal li Diose (Gén. 6:9).
6, 7. ¿Kʼuxi koltaat Noe ti oy spatobil yoʼontone?
6 Kʼalal jnaʼojtik ti oy kʼusi lek chtal ta tsʼakale, tstsatsub li xchʼunel koʼontontike. Li Lameke xi akʼbat snaʼ yuʼun Dios ta sventa li Noee: «Li querem liʼi jaʼ ta xacʼ jcux coʼntontic ta sventa li jvocoltique, ta sventa li tsots abtele, yuʼun li Mucʼul Diose la soques li banamile». Jnoptik xa noʼox avaʼi kʼu to yelan laj yaʼi sba Noe kʼalal laj yaʼi ti chakʼ ta aʼiel spatobil oʼontonal li sbie. Yaʼeluke xi smelolal li sbie: «Kux oʼontonal» (Gén. 5:29). Li Noee spatoj yoʼonton ta stojolal li Diose xchiʼuk xchʼunoj ek li kʼusi snaʼojik li Abel xchiʼuk Enok ta sventa li jun nitilulal ti chpechʼbe ta tekʼel sjol li chone (Gén. 3:15).
7 Li Noee xuʼ van mu xaʼibe lek smelolal skotol li albil kʼop ta Génesis 3:15, pe li kʼusi jamal lek yabinojbe skʼoplale jaʼ ti oy buchʼu chtal spojutike. Li kʼusi chal li albil kʼope xkoʼolajtik li kʼusi la xcholbe skʼoplal li Enoke, laj yal ti chichʼik lajesel yuʼun Jeova li chopol krixchanoetike (Jud. 14, 15). Akʼo mi jaʼ to chkʼot lek ta pasel ta Armajedon li kʼusi la xcholbe skʼoplal li Enoke, jaʼ tsatsubtasbat-o xchʼunel yoʼonton li Noee xchiʼuk mas to la xchʼun ti chkʼot ta pasele.
8. ¿Ta kʼusi chabiat-o Noe ti laj yojtikinik lek li Jeovae?
8 ¿Kʼusi sbalil la stabe Noe ti laj yojtikinik lek li Jeovae? Ayan-o xchʼunel yoʼonton, la sta li pʼijilal chakʼ Diose xchiʼuk jaʼ chabiat sventa mu sokes ti kʼu yelan xil sba xchiʼuk li Jeovae. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Noee ‹oy ta yoʼonton tspas li kʼusi tskʼan Diose›, jech oxal, muʼyuk la xchiʼinan li buchʼutik muʼyuk chichʼik ta mukʼ Diose. Muʼyuk laj ta loʼlael xtok kʼalal yalik tal ta balumil li chopol anjeletik xchiʼuk ti la skʼatajes sbaik ta krixchanoetike. Pe li yan krixchanoetike labal tajek sba laj yilik ta skoj ti toj tsotsike xchiʼuk xuʼ van la skʼan laj yichʼik ta mukʼ (Gén. 6:1-4, 9). Li Noe xtoke snaʼoj ti xi albatik yuʼun Jeova li krixchanoetike: «Bolanic; epajanic. Nojesic li banamile» (Gén. 1:27, 28). Jaʼ yuʼun, snaʼoj ti muʼyuk lek xchiʼuk ti mu staleluk ti xnupun xchiʼuk ti xnichʼnajik li chopol anjeletike. Laj yil ti jaʼ jeche, yuʼun mas toj tsotsik xchiʼuk toj mukʼtik lokʼ li xnichʼnabtakike. Ta mas tsʼakale, pʼijubtasat yuʼun li Diose, albat ti chakʼ talel jun nojelal ta voʼe; la xchʼun ti jech chkʼot ta pasele xchiʼuk la spas jun arka ti jaʼ kolik-o xchiʼuk li yutsʼ yalale (Evr. 11:7).
9, 10. ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik xchʼunel yoʼonton li Noee?
9 ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa jechuk xchʼunel koʼontontik kʼuchaʼal li Noee? Jaʼ ti lekuk jnaʼ xijchanunaj li ta Skʼop Diose, oyuk sbalil xkiltik li kʼusi ta jchantike xchiʼuk kakʼtik ti akʼo spatutike xchiʼuk ti jaʼuk sbeiltasutik kʼalal oy kʼusi ta jnop ta jpastike (1 Ped. 1:13-15). Li pʼijilal chakʼ Dios xchiʼuk li xchʼunel koʼontontike ta me xchabiutik li ta spetsʼtak Satanase xchiʼuk li ta xchopol balumile (2 Kor. 2:11). Li chopol balumil liʼe chakʼ ti jaʼuk skʼanik mas choplejal li krixchanoetike, ti xmulivajike xchiʼuk ti jaʼuk spasik li kʼusi chopol tskʼan yoʼontonike (1 Juan 2:15, 16). Maʼuk noʼox, yuʼun xuʼ smakbe sat xtok li buchʼutik kʼun noʼox xchʼunel yoʼontonike; xuʼ van xlik snopik ti skʼan to tajek xvul li skʼakʼalil Jeovae. Kʼalaluk la skoʼoltas Jesus li jkʼakʼaliltik xchiʼuk li skʼakʼalil Noee, maʼuk mas laj yalbe skʼoplal li choplejal xchiʼuk li mulivajel tspasike, moʼoj, jaʼ laj yalbe skʼoplal ti toj xiʼel kʼalal muʼyuk xa mas ta koʼontontik li mantale (kʼelo Mateo 24:36-39).
10 Xiuk jakʼbe jbatik sventa xkakʼtik venta mi oy ta koʼontontik spasel li kʼusi tskʼan Diose: «¿Mi xvinaj ta jkuxlejal ti xkojtikin lek li Jeovae? Li xchʼunel koʼontone, ¿mi tstij koʼonton sventa jchʼunbe smantal li Jeovae xchiʼuk ti xkalbe batel li yantike?».
KʼALAL TE OY TA BABILONIA LI DANIELE LAJ YAKʼ TA ILEL TI YICHʼOJ LI PʼIJILAL CHAKʼ DIOSE
11. 1) ¿Kʼu yelan li chanubtasel laj yichʼ Daniele? 2) ¿Kʼusi stalelaltak chakʼan chachanbe li Daniele?
11 ¿Kʼuxi laj yojtikin Jeova li Daniele? Toj lek chanubtasat yuʼun li stot smeʼe, yuʼun chanubtasat ta skʼanel li Jeovae xchiʼuk li Skʼope. Muʼyuk bu chʼay yuʼun li kʼanelal taje. Yuʼun kʼalal ep xa ox sjabilal li Daniele, nopem xaʼi-o ti tsabe lek smelolal li Chʼul Tsʼibetike (Dan. 9:1, 2). Li Daniel xtoke xojtikin lek li Diose xchiʼuk snaʼoj li kʼusi spasoj ta stojolal li Israele, ¿kʼuxi jnaʼojtik taje? Jaʼ te chkiltik li ta kʼupil sba orasion la spas ta Daniel 9:3 kʼalal ta 19. Jaʼ yuʼun, ¿kʼu chaʼal mu xa chakʼbe yorail junchibuk minuto sventa xachan li orasion taje xchiʼuk ti xanopbe skʼoplale? Kʼelo kʼusi xuʼ xachanbe li sloʼilal Daniele.
12-14. 1) ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Daniel li pʼijilal chakʼ Diose? 2) ¿Kʼusi sbalil la sta Daniel ti laj yakʼ ta ilel stsatsal yoʼonton xchiʼuk ti tukʼ laj yakʼ sbae?
12 ¿Kʼusi sbalil la stabe Daniel ti laj yojtikinik lek li Jeovae? Li tukʼil judaetike mu kʼunuk laj yaʼiik ti te xnakiik li ta jteklum Babilonia ti noj ta choplejale. Albatik yuʼun Jeova ti junuk noʼox yoʼontonik xchiʼuk li jbabiloniaetik kʼalal jaʼo te ikʼbilik batele (Jer. 29:7). Pe albatik xtok ti jaʼuk noʼox xtunik ta stojolal ta sjunul yoʼontonike (Éx. 34:14). ¿Kʼuxi van laj yut Daniel sventa xchʼun li chib mantaletik taje? Jaʼ koltaat yuʼun li pʼijilal chakʼ Diose, laj yaʼibe smelolal ti jaʼ mas tsots skʼoplal ti xchʼunbe smantal li Jeovae, maʼuk li ajvaliletike. Kʼalal jal xa ox jelaveme, li Jesus eke la stunes jun beiltasel ti jaʼ jech xkoʼolaje (Luk. 20:25).
13 Jnopbetik skʼoplal li kʼusi la spas Daniel kʼalal laj yichʼ akʼel jun mantal li ta Babiloniae. Laj yalik ti jaʼ noʼox xuʼ skʼanbeik vokol li ajvalile xchiʼuk ti mu xuʼ skʼoponik 30 kʼakʼal li sdiosike (kʼelo Daniel 6:7-10). Xi la snop jechuk li Daniele: «Maʼuk ti jech-o xa tskʼanike, jaʼ noʼox uni 30 kʼakʼal». Pe maʼuk mas tsots skʼoplal laj yil li mantal laj yakʼike, jaʼ mas ep sbalil laj yil li yichʼel ta mukʼ Diose. Xuʼ ta mukul la spas orasion ti jechuke, pe te ta sjol ti ilbil yuʼun krixchanoetik ti jujun kʼakʼal snaʼ spas orasione. Jech oxal, mi jsetʼuk laj yakʼ ta ilel ti chikta sba ta yichʼel ta mukʼ li Jeovae akʼo mi laj yakʼ-o ta vokol li xkuxlejale.
14 ¿Kʼusi sbalil la sta Daniel ti laj yakʼ ta ilel stsatsal yoʼonton xchiʼuk ti tukʼ laj yakʼ sbae? Jaʼ ti pojat yuʼun Jeova sventa mu xlaj ta tiʼel yuʼun li leonetike. Li skʼelobil juʼelal liʼe toybat-o skʼoplal li Jeovae, yuʼun kʼot ta xchikin skotol krixchanoetik ti bu kʼalal smakoj li yosilal Medopersiae (Dan. 6:25-27).
15. ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa jechuk xchʼunel koʼontontik kʼuchaʼal li Daniele?
15 ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa jechuk xchʼunel koʼontontik kʼuchaʼal li Daniele? Skʼan xkaʼibetik lek smelolal li Skʼop Diose (Mat. 13:23). Skʼan jnopbetik skʼoplal xtok li kʼusi ta jchantike, yuʼun jaʼ tskoltautik sventa jechuk jnopbentik jech kʼuchaʼal li Jeovae xchiʼuk li beiltaseletik yuʼune. Skʼan me nopolik noʼox jpastik orasion ta sjunul koʼontontik, pe mas to jech skʼan jpastik kʼalal oy kʼusi tsots ta jnuptan ta jkuxlejaltike. Jech oxal, mi ta jkʼanbetik kipaltik xchiʼuk jpʼijiltik li Jeovae, xuʼ me jpat koʼontontik ti ta onoʼox xakʼbutik ta slekil yoʼontone (Sant. 1:5).
LI JOBE LA XCHʼUN LI BEILTASELETIK KʼALAL JUN NOʼOX YOʼONTON XCHIʼUK KʼALAL OY SVOKOLE
16, 17. ¿Kʼuxi laj yojtikin lek Jeova li Jobe?
16 ¿Kʼuxi laj yojtikin Jeova li Jobe? Akʼo mi maʼuk j-israelal vinik li Jobe, pe xuʼ van oy kʼusi la xchan ta stojolal li Abraan, Isaak xchiʼuk Jakob ti jaʼik snamtal utsʼ alale. Yuʼun li oxib viniketik taje akʼbat snaʼik yuʼun Jeova ti kʼu yelan stalelale xchiʼuk li kʼusi oy ta yoʼonton tspas ta sventa li krixchanoetike. Akʼo mi mu jnaʼtik lek kʼuxi kʼot ta pasel, li Jobe toj ep kʼusi la xchan ta sventa li kʼusitik akʼbat snaʼik li snamtal utsʼ alale (Job 23:12). Li Jobe xi laj yalbe li Jeovae: «Leʼ volje chabje tale ta jchiquin noʼox laj caʼay acʼoplal» (Job 42:5). Li Jeovae jamal laj yal ti jech onoʼox ta melel li kʼusitik laj yal Job ta stojolale (Job 42:7, 8).
Kʼalal ta jkʼelbetik li spasbentak Jeovae xchiʼuk kʼalal chkilbetik li stalelaltake, stsatsub-o li xchʼunel koʼontontike. (Kʼelo parafo 17).
17 Kʼalal tskʼelbe spasbentak Jeova li Jobe, te tstabe ta kʼelel li stalelaltake (Job 12:7-9, 13). Li Jeova xchiʼuk li jun yajtunel ti Eliú sbie la stunesik ta mas jelavel li kʼusitik pasbil sventa svulesbeik ta sjol Job ti batsʼi bikʼitutik tajek ta stojolal li Diose (Job 37:14; 38:1-4). Li kʼusi laj yichʼ albel li Jobe kʼot ta yoʼonton, jaʼ yuʼun xi laj yalbe li Jeovae: «Ta jnaʼ ti scotol xuʼ avuʼune; muʼyuc bochʼo xuʼ tsmac li cʼusi chapal avuʼune». Xi to laj yale: «Ta jsutes coʼnton ta atojol; liʼ ta xcacʼ jba ta pucuctic, ta tantic» (Job 42:2, 6).
18, 19. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Job ti xojtikin ta melel li Jeovae?
18 ¿Kʼusi sbalil la stabe Job ti laj yojtikinik lek li Jeovae? Ta skoj ti xojtikin lek Jeova li Jobe xchiʼuk ti xaʼibe lek smelolal li beiltaseletik yuʼune, jaʼ koltae sventa jaʼuk spas li kʼusi leke. Kalbetik junuk skʼelobil, li stuke snaʼoj ti mu stakʼ xal ti skʼanoj Dios mi muʼyuk bu chkʼuxubin li yantike (Job 6:14). Jech oxal, akʼo mi jkʼulej o mi povre li yan krixchanoetike, jaʼ jech laj yil kʼuchaʼal yutsʼ yalaltak; maʼuk ti mas xa mukʼ chaʼi sba ta stojolalike. Xi laj yale: «Yuʼun jun noʼox li Dios ti la spasun jchiʼuque» (Job 31:13-22). Jamal xvinaj ti muʼyuk la stoy sba Job ta skoj li skʼulejal xchiʼuk ti lek ojtikinbile. Mu xkoʼolaj stalel kʼuchaʼal li jkʼulejetik xchiʼuk li buchʼutik tsots yabtelik avie.
19 Li Jobe maʼuk tsots skʼoplal laj yil li kʼusitik oy yuʼune xchiʼuk maʼuk bat ta yoʼonton, jaʼ mas tsots skʼoplal laj yaʼi ta xkuxlejal li Jeovae. Ti jaʼuk mas tsots kʼoplal laj yil li skʼulejale, xkoʼolaj ti jaʼ laj yichʼ ta mukʼ li jecheʼ diosetike, xi laj yal stuke: «[Ti jechuk la jpase] jaʼ la jvaʼlupatin comel li mucʼul Dios ta vinajele» (kʼelo Job 31:24-28). Jech xtok, li Jobe toj chʼul chil kʼalal chnupun jun vinik xchiʼuk jun antse, xi laj yale: «Li vuʼune calojbe coʼnton o ti muʼyuc ta jpichʼ-oʼnta tsebetique» (Job 31:1). Li vaʼ orae xuʼ saʼ jayvoʼ yajnil li viniketike, jech oxal, ti skʼanuk yoʼonton li Jobe, xuʼ ox la saʼ yan yajnil ek. * Pe mu jechuk la spas, yuʼun jaʼ la xchʼun ti kʼu yelan xchapanoj onoʼox Jeova li ta nichimaltik Edene: ti jun noʼox yajnil laj yakʼbe li Adane (Gén. 2:18, 24). Jutuk mu 1,600 jabil ta tsʼakale, li Jesuse chanubtasvan ek ti skʼan jchʼuntik li beiltasel ta sventa li nupunel xchiʼuk ti skʼan jpʼajtik li mulivajele (Mat. 5:28; 19:4, 5).
20. Kʼalal xkojtikintik lek li Jeova xchiʼuk smantaltake, ¿kʼuxi tskoltautik kʼalal ta jtʼuj kamigotik xchiʼuk kʼalal ta jchʼay koʼontontike?
20 ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa jechuk xchʼunel koʼontontik kʼuchaʼal li Jobe? Jaʼ ti xkojtikintik lek li Jeovae xchiʼuk ti jaʼuk sbeiltasutik ta jkuxlejaltik li kʼusi xkojtikintike. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Jeovae chopol tajek chil «li bochʼo jaʼ noʼox puru utsʼintavanej oy ta yoʼntonique» xchiʼuk mu skʼan ti jchiʼintik «li jʼepalcʼopetique» (kʼelo Salmo 11:5; 26:4). Jaʼ yuʼun, xiuk jakʼbe jbatike: «¿Kʼusi chakʼ jchan li tekstoetik ta sventa li kʼusi tsnop Jeovae? ¿Kʼusi ti mas tsots skʼoplal skʼan xkile? ¿Mi chkakʼ akʼo skoltaun sventa jtʼuj lek li buchʼutik chkamigoin ta Internete xchiʼuk li kʼusi ta jchʼay-o koʼontone?». Li stakʼobil chkakʼbetike jaʼ te chvinaj mi xkojtikintik lek li Jeovae. Jaʼ yuʼun, mi ta jkʼan sakutik li ta chopol balumil liʼe, skʼan ‹jchanubtas li jnopbentike›. Pe maʼuk noʼox sventa jnaʼtik stʼujel li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopole, moʼoj, jaʼuk sventa mu boluk xkakʼ ta ilel jtalelaltik xchiʼuk ti oyuk smelolal skotol li kʼusi ta jpastike (Evr. 5:14; Efes. 5:15).
21. ¿Kʼusi tskoltautik sventa jlekubtasbetik yoʼonton li Jeovae?
21 Li Noe, Daniel xchiʼuk Jobe ta sjunul yoʼonton la saʼik li Jeovae. Jech laj yakʼ sba ta saʼel li Jeova eke xchiʼuk la skoltaan sventa xaʼibeik «smelol scotol», jaʼ xkaltik, skotol li kʼusi xuʼ spasik sventa slekubtasbeik yoʼontone. Jaʼ yuʼun muyubajik ta melel xchiʼuk lek ta chanbel ti kʼu yelan tukʼ echʼike (Sal. 1:1-3). Xiuk jakʼbe jbatike: «¿Mi xkojtikin lek li Jeova jech kʼuchaʼal la spasik li Noe, Daniel xchiʼuk Jobe?». Li avie xuʼ xa mas xkojtikintik lek li Jeovae, yuʼun ep xa kʼusi yakʼoj jnaʼtik ta sventa li stalelaltake (Prov. 4:18). Jech oxal, jchantik lek li Vivliae, jnopbetik skʼoplal li kʼusi ta jchantike xchiʼuk jkʼanbetik xchʼul espiritu li Jeovae. Mi jech la jpastike, muʼyuk me ta jchanbetik stalelal li chopol balumile, ta jtunes lek li jpʼijiltike xchiʼuk tstsatsub batel jujun kʼakʼal ti kʼu yelan xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae (Prov. 2:4-7).
^ par. 5 Li snamtal mukʼtot Noe ti Enok sbie la spasbe li kʼusi tskʼan yoʼonton Jeova eke. Pe kʼalal skʼan toʼox 69 jabil xvokʼ li Noee «iʼicʼat batel yuʼun li Diose» (Gén. 5:23, 24).
