1, 2. (a) Linlin tɛ mɛ gègě ka nɔ ɖó dó gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn nyínyí wu? (b) Nùkanbyɔ taji e kúnkplá gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn nyínyí é tɛ lɛ mǐ ka na gbéjé kpɔ́n?

NƆVÍ nyɔnu ɖé ɖò Canada bo ɖɔ: “Gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn e un nyí é zɔ́n bɔ un ɖó awǎjijɛ hugǎn, bɔ é lɛ́ d’alɔ mì bɔ un ɖí xwi xá tɛnkpɔn ayihɔngbe ayihɔngbe tɔn lɛ b’ɛ kpa mì.” Nɔví sunnu ɖé ɖò Brésil bo ɖɔ: “Xwè 23 e mǐ bló ɖò alɔwliwli mɛ lɛ é nyí awǎjijɛ sín hwenu titewungbe ɖé, ɖó gǎn e mǐ dó bo nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn é wutu.” Nɔví sunnu ɖé ɖò Philippines bo ɖó ayi wu ɖɔ: “Gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn e un nyí é zɔ́n bɔ un ɖó fífá ayi mɛ tɔn, bɔ é lɛ́ d’alɔ mì bɔ lee un nɔ wà nǔ xá nɔví e gosin ninɔmɛ vovo mɛ lɛ é gbɔn é lɛ́ kpɔ́n te d’eji.”

² Xógbe mɔhun lɛ nɔ ɖè gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn xlɛ́ ɖò ali e sɔgbe é ɖé nu. Enɛ wu ɔ, mǐ sixu kanbyɔ mǐɖée ɖɔ: ‘Nɛ̌ un ka sixu yì nukɔn bo nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ɖé, lobo ɖu lè nǔ ɖěɖee è ɖɔ ɖò aga lɛ é tɔn bǐ mlɛ́mlɛ́ gbɔn?’ Amɔ̌, cobonu mǐ na na xósin nú nùkanbyɔ enɛ ɔ, é byɔ ɖɔ mǐ ni mɔ nǔ jɛ nǔ e Biblu ɖɔ dó gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn alǒ mɛ e nɔ ɖó linlin gbigbɔ tɔn é wu é céɖécéɖé. Ðò xota elɔ mɛ ɔ, mǐ na na xósin nú nùkanbyɔ taji atɔn. (1) Etɛ ka nyí tinmɛ è ni nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn tɔn? (2) Kpɔ́ndéwú tɛ lɛ ka na d’alɔ mǐ, bɔ mǐ na yì nukɔn bo nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn? (3) Nɛ̌ gǎn e dó wɛ mǐ  ɖè bo na ɖó “linlin Klisu tɔn” é ka na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn gbɔn?

3. Nɛ̌ tinmɛ e Biblu na dó gbɛtɔ́ agbaza tɔn wu é ka gbɔn vo nú tinmɛ e é na dó gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn wu é gbɔn?

³ Mɛsɛ́dó Pɔlu d’alɔ mǐ, bɔ mǐ mɔ nǔ jɛ mɛ e gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ɖé nyí é wu, ɖó é ɖɔ vogbingbɔn e ɖò gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn kpo gbɛtɔ́ agbaza tɔn kpo tɛntin é. (Xà 1 Kɔlɛntinu lɛ 2:14-16.) Vogbingbɔn tɛ ka ɖò ye tɛntin? É tinmɛ ɖɔ gbɛtɔ́ agbaza tɔn kún nɔ yí gbè nú ‘nùnina Mawu tɔn e gbigbɔ ɔ nɔ na mɛ lɛ é ó; lé xlonɔ xó wɛ é nɔ mɔ xó enɛ lɛ dó mɔ na; bo kún sixu mɔ nukúnnú jɛ ye mɛ ó.’ Ðò alɔ ɖevo mɛ ɔ, gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ɔ, mɛɖé wɛ é nyí bo nɔ “ɖɔ hwɛ dó nǔ bǐ [alǒ, ‘gbéjé nǔ lɛ bǐ kpɔ́n,’ nwt]” lobo lɛ́ ɖó “linlin Klisu tɔn.” Pɔlu dó wusyɛn lanmɛ nú mǐ ɖɔ mǐ ni nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn. Ali tɛ lɛ nu gbɛtɔ́ agbaza tɔn ka gbɔn vo nú gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ɖè?

4, 5. Etɛ lɛ ka nɔ dó gesí gbɛtɔ́ agbaza tɔn?

⁴ Mǐ ni ɖɔ xó dó nùwalɔ mɛ e nyí gbɛtɔ́ agbaza tɔn é tɔn jí hwɛ̌. Gbɛ̀ ɔ sín nùwalɔ lɛ nɔ jinjɔn jlǒ agbaza tɔn lɛ jí. Pɔlu tinmɛ ɖɔ é wɛ nyí “[gbigbɔ] e ɖò azɔ̌ wà wɛ dìn ɖò gbɛtɔ́ e ma nɔ setónú nú Mawu ǎ lɛ mɛ é.” (Efɛ. 2:2) Gbigbɔ enɛ ɔ nɔ sísɛ́ mɛ gègě bɔ ye nɔ ɖó linlin e gbɛtɔ́ lɛ ɖó kpaà é, enɛ wɛ nyí ɖɔ ye nɔ xwedó nǔ e wà wɛ mɛ bǐ ɖè é kpowun. Ye nɔ sɔ́ ayi ɖó jlǒ agbaza tɔn lɛ jí. Enɛ wu ɔ, ye mɛ habǔ nɔ wà nǔ e jlɔ́ ɖò nukún yeɖesunɔ tɔn mɛ lɛ é, bo nɔ dó gǎn ɖebǔ bá zán gbɛ̀ sɔgbe xá nugbodòdó Mawu tɔn lɛ ǎ. Gbɛtɔ́ agbaza tɔn, alǒ, mɛ e ɖó linlin agbaza tɔn é ɔ, mɛɖé wɛ bɔ susu kpo nǔɖokan lɛ kpo gbé nyinya, alǒ, hunjijɛ dó nǔ e é mɔ ɖɔ emi ɖ’acɛ na lɛ é jí nɔ jɛ nukɔn n’i zɛ xwé wu.

⁵ Nǔ ɖevo tɛ ka nɔ lɛ́ dó gesí gbɛtɔ́ agbaza tɔn? Mɛ ɖěɖee nɔ dó ta “nǔ nyanya e gbɛtɔ́ nɔ wà lɛ” é ɖebǔ mɛ é ɔ, gbɛtɔ́ agbaza tɔn wɛ n’i. (Ga. 5:19-21) Ðò wema nukɔntɔn e Pɔlu sɛ́dó agun Kɔlɛnti tɔn é mɛ ɔ, é slɛ́ jijɔ ɖevo ɖěɖee mɛ e ɖó linlin agbaza tɔn lɛ é nɔ ɖó lɛ é. Jijɔ enɛ lɛ wɛ nyí: kínklán sín kàn xixo, nu ɖiɖó ɖ’emɛ, zo fíflɔ́ dó glɔ nú gǔfínfɔ́n, hwɛgun e nɔví nɔví lɛ nɔ dɔn yeɖée yì é, sísí ma ɖó nú tito tatɔ́ nyínyí tɔn gɔ́ nú nùɖuɖu kpo ahan kpo sísɔ́ ɖó tɛn nukɔntɔn ɔ mɛ. Nú gbɛtɔ́ agbaza tɔn mɔ tɛnkpɔn ɔ, awakanmɛ nɔ kú i bɔ é nɔ jó gbè. (Nùx. 7:21, 22) Judi ɖɔ dó mɛ ɖěɖee na vɔ́da lɛ é wu ɖɔ ye na vɔ́da kaka bɔ ‘gbigbɔ kún na ɖu ɖò ye jí ó.’​—Ju. 18, 19.

6. Etɛ lɛ è ka nɔ dó tuùn gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ɖé?

⁶ Dìn ɔ, etɛ ka nyí tinmɛ gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn tɔn? Gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ɖé nɔ kpɛn dó Mawu sín akpáxwé, é gbɔn vo nú gbɛtɔ́ agbaza tɔn. Mɛ ɖěɖee ɖó linlin gbigbɔ tɔn lɛ é nɔ dó gǎn bo nɔ “wà nǔ [Mawu] ɖɔhun.” (Efɛ. 5:1) Enɛ wɛ nyí ɖɔ ye nɔ dó gǎn bo nɔ ɖó linlin e Jehovah nɔ ɖó dó nǔ lɛ wu é, bo nɔ lɛ́ kpɔ́n nǔ lɛ lee Jehovah nɔ kpɔ́n gbɔn é. Mawu nyí mɛ nùjɔnǔ tɔn ɖé nú ye. Ye gbɔn vo nú mɛ ɖěɖee nɔ ɖó linlin agbaza tɔn lɛ é, ɖó ye nɔ dó gǎn bɔ nǔwiwa yetɔn lɛ bǐ nɔ sɔgbe xá nugbodòdó Jehovah tɔn lɛ. (Ðɛh. 119:33; 143:10) Mɛ ɖěɖee ɖó linlin gbigbɔ tɔn lɛ é nɔ sɔ́ ayi ɖó azɔ̌ agbaza tɔn lɛ jí ǎ, é nyɔ́ wà ɔ, ye nɔ dó gǎn bo nɔ ɖè “nǔ e [gbigbɔ mímɛ́] nɔ na mɛ ɔ” xlɛ́. (Ga. 5:22, 23) Bonu xógbe gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ɔ na dó zawě ganji ɔ, lin tamɛ dó nùjlɛdonǔwu elɔ wu: Lee mɛ e tuùn ajɔ̌ wě ganji é ɔ, è sixu ylɔ ɛ ɖɔ ajɔ̌tɔ́ gbɔn é ɔ, mɔ̌ wɛ è sixu ylɔ mɛ e nɔ sɔ́ ayi tɔn ɖó nǔ gbigbɔ tɔn lɛ jí é ɖɔ gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn gbɔn é nɛ.

7. Etɛ Biblu ka ɖɔ dó mɛ e ɖó linlin gbigbɔ tɔn é wu?

⁷ Biblu ɖɔ xó ɖagbe tawun dó mɛ e ɖó linlin gbigbɔ tɔn lɛ é wu. Matie 5:3 ɖɔ: “Awǎjijɛnɔ wɛ nú mɛ ɖěɖee tuùn ɖɔ emi ɖó hudo nǔ gbigbɔ tɔn lɛ tɔn é, ɖó yetɔn wɛ nyí Axɔsuɖuto jixwé tɔn.” [nwt.] Hlɔmanu lɛ 8:6 xlɛ́ lè e ɖò gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn nyínyí mɛ é bo ɖɔ:  “Enyi ayixa mɛtɔn ɖò hwɛhuhu sín nǔ lɛ jí ɔ, kú wɛ é nɔ kplá mɛ yì; ayixa mɛtɔn ka ɖò [gbigbɔ] sín nǔ lɛ jí ɔ, é nɔ kplá mɛ bɔ è nɔ mɔ gbɛ̀, bo nɔ mɔ fífá.” Gbɔn ayi sísɔ́ ɖó nǔ gbigbɔ tɔn lɛ jí gblamɛ ɔ, mǐ nɔ nɔ fífá mɛ xá Mawu kpo mǐɖesunɔ kpo dìn, bo nɔ lɛ́ ɖó nukúnɖiɖo gbɛ̀ mavɔmavɔ tɔn ɖò sɔgudo.

8. Etɛwu é ka byɔ gǎndido cobɔ è na kpéwú bo nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn bo lɛ́ nɔ mɔ̌ sɔyi?

⁸ Amɔ̌, gbɛ̀ nyanya ɖé mɛ wɛ mǐ ɖè. Ðó jlǒ agbaza tɔn lɛ lɛlɛ̌ dó mǐ wutu ɔ, é byɔ ɖɔ mǐ ni dó gǎn tawun, bá mɔ tɛn dó nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn, bɔ é nyí mǐ nyí mɔ̌ gudo ɔ, mǐ ɖó na dó gǎn bo nɔ mɔ̌ sɔyi. Enyi mɛɖé ma sɔ́ nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ǎ ɔ, dò ɖé na jɛ wǔ tɔn bɔ jɔhɔn nyanya gbɛ̀ elɔ tɔn na wá sú dò enɛ. Etɛ ka sixu d’alɔ mǐ bɔ nǔ mɔhun ma na jɛ ǎ? Nɛ̌ mǐ ka sixu yì nukɔn ɖò gbigbɔ lixo gbɔn?

9. (a) Etɛ ka sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na yì nukɔn ɖò gbigbɔ lixo? (b) Kpɔ́ndéwú gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn tɛ lɛ tɔn mǐ ka na gbéjé kpɔ́n?

⁹ Vǐ ɖé sixu zin, enyi é nɔ kpɔ́n mɛjitɔ́ tɔn lɛ lobo nɔ dó gǎn bo nɔ xwedó kpɔ́ndéwú ɖagbe yetɔn ɔ nɛ. Mɔ̌ ɖokpo ɔ, mǐ sixu yì nukɔn ɖò gbigbɔ lixo, enyi mǐ nɔ kpɔ́n mɛ e ɖó hlɔnhlɔn ɖò gbigbɔ lixo lɛ é, lobo nɔ xwedó kpɔ́ndéwú yetɔn ɔ nɛ. Amɔ̌, mɛ ɖěɖee ɖó linlin agbaza tɔn lɛ é sín kpɔ́ndéwú ɖó na gb’akpá nú mǐ. (1 Kɔ. 3:1-4) Kpɔ́ndéwú ɖagbe kpo nyanya kpo bǐ wɛ ɖò Biblu mɛ. Amɔ̌, ɖó nǔ e gbé nya wɛ mǐ ɖè é wɛ nyí ɖɔ mǐ na nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn wutu ɔ, mi nú mǐ ni sɔ́ ayi ɖó kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖěɖee mǐ sixu xwedó lɛ é jí. Mǐ na gbéjé kpɔ́ndéwú Jakɔbu, Mali kpo Jezu kpo tɔn kpɔ́n.

10. Nɛ̌ Jakɔbu ka ɖexlɛ́ ɖɔ emi nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn gbɔn?

¹⁰ Jɛ nukɔn hwɛ̌ ɔ, mǐ ni ɖɔ xó dó Jakɔbu wu. Lee é nyí gbɔn nú mǐ mɛ gègě ɖò égbé é ɔ, gbɛ̀ bɔkun nú Jakɔbu ɖebǔ ɖò hwetɔnnu ǎ. É ɖó na dɛ ɖò nɔví tɔn e nɔ sɔ́ ayi ɖó nǔ agbaza tɔn lɛ jí bo ɖò biba na hu i wɛ é nu. Gɔ́ nú enɛ ɔ, é ɖó na lɛ́ dɛ ɖò zǎn e asì tɔn tɔ́ ɖò zinzan ɛ dó wà nǔ wɛ magbokɔ é nu. Amɔ̌, gbɛtɔ́ agbaza tɔn lɛ lɛlɛ̌ dó  Jakɔbu có, é ka nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn. É ɖi nǔ nú akpá e Mawu dó nú Ablaxamu é, bo dó gǎn bo kpé nukún dó xwédo tɔn e na wá w’azɔ̌ bunɔ ɖé, ɖò linlin Jehovah tɔn sín jijɛnu mɛ é wu. (Bǐb. 28:10-15) Xó e Jakɔbu nɔ ɖɔ lɛ é kpo nǔ e é nɔ wà lɛ é kpo nɔ xlɛ́ ɖɔ nugbodòdó Mawu tɔn lɛ kpo jlǒ tɔn kpo ɖò ayi tɔn mɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, hwenu e Jakɔbu mɔ ɖɔ Esawu ɖò gbě emitɔn nya wɛ é ɔ, é ɖɔ nú Mawu ɖɔ: “Kɛnklɛn bo hwlɛn mì . . . Flín ɖɔ hwiɖesu wɛ ɖɔ nú mì ɖɔ emi na wà ɖagbe nú mì, emi na bló bɔ vǐ ce lɛ na sukpɔ́ bɔ è na sixu xà ye ǎ, nyɛ̌kɛ́n e ɖò xutó ɔ ɖɔhun.” (Bǐb. 32:7-13) É ɖi nǔ nú akpá e Jehovah dó nú é kpo tɔ́gbó tɔn lɛ kpo é, bo jló na wà nǔ sɔgbe xá jlǒ Mawu tɔn kpo linlin tɔn kpo.

11. Etɛ ka xlɛ́ ɖɔ Mali nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ɖé?

¹¹ Dìn ɔ, mi nú mǐ ni ɖɔ xó dó kpɔ́ndéwú ɖevo jí, enɛ wɛ nyí Mali tɔn. Etɛwu Jehovah ka sɔ́ Mali b’ɛ wá huzu nɔ Jezu tɔn? É ɖò wɛn ɖɔ mɛɖé wɛ bo ɖó linlin gbigbɔ tɔn lɛ. Nɛ̌ mǐ ka wà gbɔn bo tuùn mɔ̌? Xógbe kpikpa tɔn ɖagbe e é zán hwenu e é yì xwé Zakalíi kpo Elizabɛti kpo ee nyí hɛnnumɔ tɔn lɛ é tɔn gbè é ɖexlɛ́ nyí wɛn ɖɔ é nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn. (Xà Luki 1:46-55.) Xó e Mali ɖɔ lɛ é xlɛ́ ɖɔ wǎn e é yí nú Xó Mawu tɔn é gɔ́ngɔ́n, bɔ Akpáxwé Biblu Tɔn E È Wlan Dó Ebléegbe Mɛ É lɛ́ má ɛ ganji. (Bǐb. 30:13; 1 Sam. 2:1-10; Mal. 3:12) Lɛ̌ ɖó ayi wu ɖɔ yɔyɔ̌ wɛ Jozɛfu kpo Mali kpo da yeɖée có, ye ka ɖóxó xá yeɖée kaka cobo jì Jezu ǎ. Etɛ enɛ ka xlɛ́? Enɛ xlɛ́ ɖɔ jlǒ Jehovah tɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú ye mɛ wè lɛ hú jlǒ yeɖesunɔ tɔn lɛ sín dò súsú. (Mat. 1:25) Ee hwenu ɖò yiyi wɛ é ɔ, Mali xwè sɔ bo ɖó ayi nǔ e jɛ ɖò gbɛzán Jezu tɔn mɛ lɛ é wu, bo lɛ́ sɔ́ ayi ɖó nùnywɛxó e é ɖɔ lɛ é jí. Gɔ́ na ɔ, é “hɛn nǔ e jɛ nɛ lɛ bǐ ayi mɛ.” (Luk. 2:51) É ɖò wɛn ɖɔ linlin Mawu tɔn e kúnkplá Mɛsiya ɔ é nɔ ɖu ayi mɛ n’i. Kpɔ́ndéwú Mali tɔn na d’alɔ mǐ, bɔ mǐ na lin tamɛ dó lee mǐ sixu sɔ́ jlǒ Mawu tɔn ɖó tɛn nukɔntɔn mɛ ɖò gbɛzán mǐtɔn mɛ gbɔn é jí à cé?

12. (a) Ali tɛ nu Jezu ka ɖi Tɔ́ tɔn ɖè? (b) Nɛ̌ mǐ ka sixu xwedó kpɔ́ndéwú Jezu tɔn gbɔn? (Kpɔ́n ɖiɖe e ɖò bǐbɛ̌mɛ é.)

¹² Amɔ̌, ɖò gbɛtɔ́ e ko nɔ gbɛ̀ kpɔ́n lɛ é bǐ mɛ ɔ, mɛ̌ ka nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn nukúnɖeji bǐ ɔ? É ɖò wɛn ɖɔ Jezu wɛ. Ðò gbɛzán tɔn kpo sinsɛnzɔ́ tɔn kpo bǐ mɛ ɔ, é xlɛ́ ɖɔ emi jló na wà nǔ Jehovah e nyí Tɔ́ emitɔn jixwé tɔn ɔ é ɖɔhun. Linlin tɔn, lee nǔ nɔ cí n’i é kpo nǔwiwa tɔn lɛ kpo cí Jehovah tɔn ɖɔhun, bɔ é nɔ lɛ́ zán gbɛ̀ sɔgbe xá jlǒ Mawu tɔn kpo nugbodòdó tɔn lɛ kpo. (Jaan 8:29; 14:9; 15:10) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, sɔ́ lee Jehovah sè wuvɛ̌ xá mɛ gbɔn, bɔ gbeyiɖɔ Ezayíi tinmɛ é jlɛ́ dó lee nǔ cí nú Jezu bɔ Wɛnɖagbe-Wema wlantɔ́ Maki ɖɔ é wu. (Xà Ezayíi 63:9; Maki 6:34.) Nú mǐ xò gò mɛ ɖěɖee ɖó hudo alɔdo tɔn lɛ é ɔ, mǐ ka nɔ wà nǔ Jezu ɖɔhun bo nɔ ɖò gbesisɔmɛ hwebǐnu bo na sè wuvɛ̌ xá ye à? Gɔ́ na ɔ, Jezu sɔ́ éɖée bǐ jó nú wɛnɖagbejijlazɔ́ ɔ kpo nǔ kpinkplɔn mɛ lɛ kpo. (Luk. 4:43) Lee nǔ nɔ cí n’i é kpo nǔwiwa tɔn lɛ bǐ kpo nɔ xlɛ́ ɖɔ gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn wɛ n’i.

13, 14. (a) Etɛ kpɔ́ndéwú gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn azǎn mǐtɔn gbè tɔn lɛ ka sixu kplɔ́n mǐ? (b) Nǎ kpɔ́ndéwú ɖé.

¹³ Gbɔn vo nú kpɔ́ndéwú Biblu tɔn lɛ ɔ, gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn gègě ɖevo lɛ lɛ́ ɖè ɖò azǎn mǐtɔn gbè, bo yì nukɔn tawun ɖò jijɔ Klisu tɔn lɛ ɖiɖexlɛ́ mɛ. Vlafo a ko ɖó ayi kanɖodonǔwu yetɔn ɖò sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ, lee ye nɔ yí mɛ gbɔn b’ɛ jiwǔ é, wuvɛ̌sexámɛ yetɔn alǒ jijɔ ɖagbe ɖevo e ye ɖó lɛ é wu. Mǐ ɖɔhun ɔ, ye ko xò hun xá gǎnmaɖó yetɔn lɛ kpo nùwanyido yetɔn lɛ kpo, hwenu e ye ɖò tintɛnkpɔn wɛ bá sɔnǔ nú jijɔ Mawu tɔn enɛ lɛ é. Rachel, ee nyí nɔví nyɔnu ɖé ɖò Brésil é ɖɔ: “Un yí wǎn nú nǔsisɔ e ɖò zo jí ɖò gbɛ̀ ɔ mɛ lɛ é. Wǎgbɔ tɔn ɔ, un sɔ́ nɔ sɔnǔ ɖó jlɛ̌ jí ganji ǎ. Amɔ̌, nugbǒ ɔ kpinkplɔn sísɛ́ mì, bɔ  un dó gǎn e jɛxa é bo huzu gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn. Huzuhuzu lɛ biblo bɔkun nú mì ǎ, amɔ̌, gbɛ̀ ce wá ɖó nu hugǎn.”

¹⁴ Nǔ ɖevo wɛ Reylene ee nɔ nɔ Philippines é ɖí xwi xá. É sɔ́ ayi ɖó wema kpinkplɔn ɖaxó kpo azɔ̌ e na kpé kwɛ é kpo gbé nyinya jí, bá mɔ tɛn dó yì nukɔn ɖò gbɛmɛ. É ɖɔ: “Un wá jɛ ayi ɖè sín nǔ e gbé nya wɛ un ɖè ɖò gbigbɔ lixo lɛ é jí jí. Amɔ̌, un wá jɛ ayi ɖ’ewu jí ɖɔ nùɖé jɛ hwihwedo mì jí ɖò gbɛzán ce mɛ, nùɖé wɛ bo ɖò taji tawun hú azɔ̌ ce. Wǎgbɔ tɔn ɔ, un lɛ́ wá sɔ́ ayi ce ɖó Jehovah sinsɛn jí.” Sín hwenɛnu ɔ, Reylene nyí kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖò nùɖiɖi ɖiɖó nú akpá e Jehovah dó ɖò Matie 6:33, 34 mɛ é linu. É ɖɔ: “Un ganjɛwu bǐ mlɛ́mlɛ́ ɖɔ Jehovah na kpé nukún dó wǔ yè!” Vlafo a tuùn mɛɖé lɛ ɖò agun towe mɛ, bɔ ye zé kpɔ́ndéwú mɔhun ɖ’ayǐ. Akpàkpà nɔ sɔ́ mǐ bɔ mǐ na xwedó kpɔ́ndéwú gbejinɔtɔ́ enɛ lɛ e ɖò Klisu xwedó wɛ é tɔn à cé?​—1 Kɔ. 11:1; 2 Tɛ. 3:7.

15, 16. (a) Bo na dó cí Klisu ɖɔhun ɔ, etɛ é ka byɔ ɖɔ mǐ ni wà? (b) Nɛ̌ mǐ ka sixu jó mǐɖée dó nú “linlin Klisu tɔn” gbɔn?

¹⁵ Nɛ̌ mǐɖesunɔ mɛtún ɔ ka sixu wà nǔ Klisu ɖɔhun gbɔn? Ðò 1 Kɔlɛntinu lɛ 2:16 mɛ ɔ, Biblu ɖɔ ɖɔ mǐ ni ɖó “linlin Klisu tɔn.” Ðò Hlɔmanu lɛ 15:5 mɛ ɔ, è byɔ mǐ ɖɔ “[mǐ] ni ɖó linlin ɖokpo ɔ e Klisu Jezu ɖó é.” Enɛ wu ɔ, bo na dó cí Klisu ɖɔhun ɔ, mǐ ɖó na tuùn nǔ e jí é nɔ lin tamɛ dó é kpo mɛ alɔkpa e é nyí é kpo ganji. Enɛ gudo ɔ, mǐ ɖó na xwedó afɔdomɛ tɔn. Jezu sín ayi ɖò kancica e ɖò é kpo Mawu kpo tɛntin é jí. Enɛ wɛ zɔ́n bɔ nú mǐ cí Jezu ɖɔhun ɔ, mǐ na cí Jehovah ɖɔhun hugǎn. Hwɛjijɔ enɛ lɛ wɛ zɔ́n bɔ é wá ɖò wɛn ɖɔ é nyí nǔ taji ɖɔ è ni kplɔ́n bo nɔ lin tamɛ lee Jezu nɔ wà gbɔn é.

¹⁶ Nɛ̌ mǐ ka sixu wà mɔ̌ gbɔn? Ahwanvu Jezu tɔn lɛ mɔ nùjiwǔ e é bló lɛ é, sè xóɖiɖɔ e é xwlé mɛ lɛ é, mɔ lee é wà nǔ xá gbɛtɔ́ alɔkpa lɛ bǐ gbɔn é kpo lee é nɔ zán nugbodòdó Mawu tɔn lɛ gbɔn é kpo. Ye ɖɔ: ‘Nǔ e é wà ɔ bǐ wɛ mǐ mɔ.’ (Mɛ. 10:39) Loɔ, mǐdɛɛ lɛ sixu mɔ ɛ tlɔlɔ ǎ. Amɔ̌, Jehovah gbɔn wanyiyi gblamɛ bo na Wɛnɖagbe-Wema lɛ mǐ, bɔ gbɔn tan enɛ lɛ gblamɛ ɔ, é na cí nú mǐ ɖɔ mɛ alɔkpa e Jezu nyí é mɔ wɛ mǐ ɖè cɔɔ lě ɖɔhun. Gbɔn wema Matie, Maki, Luki kpo Jaan kpo tɔn xixa kpo tamɛ linlin dó ye jí kpo gblamɛ ɔ, linlin Klisu tɔn lɛ jó mǐɖée dó na wɛ mǐ ɖè nɛ. Mɔ̌ mɛ ɔ, mǐ sixu “zé afɔ dó afɔdo [Klisu] tɔn lɛ mɛ” bo “ɖó ninɔmɛ ɖokpo ɔ ɖò ayixa mɛ” éɖɔhun.​—1 Pi. 2:21; 4:1.

17. Nɛ̌ tamɛ linlin Klisu ɖɔhun ka na d’alɔ mǐ gbɔn?

¹⁷ Nɛ̌ kpinkplɔn bo lin tamɛ kpɔ́n Klisu ɖɔhun ka sixu d’alɔ mǐ gbɔn? Lee nùɖuɖu hunsin ɖagbe tɔn nɔ na hlɔnhlɔn agbaza gbɔn é ɔ, mɔ̌ wɛ linlin Klisu tɔn bíbɛ́ gɔ́ ayi mǐtɔn nɔ na hlɔnhlɔn mǐ ɖò gbigbɔ lixo gbɔn. Kpɛɖé kpɛɖé ɔ, mǐ nɔ wá tuùn nǔ e Klisu na ko wà ɖò ninɔmɛ ɖebǔ mɛ é. Enɛ nɔ wá d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ wá gbeta e na zɔ́n bɔ mǐ na ɖó ayixa ɖagbe, bɔ nǔ mǐtɔn na nyɔ́ Mawu nukúnmɛ lɛ é kɔn. A ka yí gbè ɖɔ lè enɛ lɛ na mǐ hwɛjijɔ e wu mǐ na “sɔ́ Aklunɔ Jezu Klisu dó awu ɖɔhun” lɛ é à?​—Hlɔ. 13:14.

18. Etɛ lɛ a ka kplɔ́n dó gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn nyínyí wu ɖò xota elɔ mɛ?

¹⁸ Mǐ ko ba dò nú nǔ e è ni nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn nyí é. Mǐ lɛ́ mɔ ɖɔ mɛ ɖěɖee nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn lɛ é sín kpɔ́ndéwú ɖagbe lɛ sixu kplɔ́n nǔ mǐ. Gudo mɛ dìn ɔ, mǐ kplɔ́n nǔ dó lee “linlin Klisu tɔn” ɖiɖó nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ yì nukɔn bo nɔ huzu gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ɖé gbɔn é wu. É ɖò mɔ̌ có, é lɛ́ kpò akpáxwé gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ɔ tɔn gègě ɖevo lɛ bɔ mǐ ɖó na gbéjé kpɔ́n. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, nɛ̌ mǐ ka sixu gbéjé bǎ e mɛ mǐ nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ɖó é kpɔ́n gbɔn? Nǔ ɖevo tɛ lɛ mǐ ka sixu wà bo nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn? Bɔ nɛ̌ gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn e mǐ nyí é ka nɔ d’alɔ mǐ ɖò gbɛzinzan mǐtɔn ayihɔngbe ayihɔngbe tɔn mɛ gbɔn? Xota e bɔ d’ewu é na na xósin nú nùkanbyɔ enɛ lɛ?