Skip to content

Skip to table of contents

Ino Caamba Nzi Kuba Muntu Uusimide Kumuuya?

Ino Caamba Nzi Kuba Muntu Uusimide Kumuuya?

‘Leza amupe kuba amizeezo njiyonya njaakajisi Kristo Jesu.’—ROM. 15:5.

NYIMBO: 17, 13

1, 2. (a) Ino mbuti banji mbobakubona kusima kumuuya? (b) Ino mibuzyo nzi iiyandika kapati kujatikizya kusima kumuuya njotutiilange-lange?

MUCIZYI umwi ku Canada wakaamba kuti: “Kuba muntu uusimide kumuuya kwandipa kukkomana kapati, alimwi kwandigwasya kuzunda masunko aaboola buzuba abuzuba.” Mukwesu umwi ku Brazil wakaamba kuti, “Myaka iili 23 njotwakkala mucikwati cesu yali myaka yalukkomano kapati—tulalumba akaambo kakusolekesya kwesu kuba bantu ibabikkila maano kuzintu zyakumuuya.” Mpoonya aumwi mukwesu ku Philippines wakaamba kuti, “Kuba muntu uusimide kumuuya kwandipa kuba aluumuno lwamumizeezo, alimwi kwandigwasya kuyaambele kujatikizya mbondicita zintu abakwesu ibazwa mubukkale bwiindene-indene.”

2 Majwi aali boobu atondezya bubotu ibuboola akaambo kakusima kumuuya. Aboobo, tulakonzya kulibuzya kuti, ‘Ino mbuti mbondikonzya kusima kumuuya akukkomana kapati abubotu ibwaambwa kale?’ Nokuba boobo, katutanawiingula mubuzyo ooyu, tweelede kucimvwisya ncolyaamba Bbaibbele kujatikizya kuba muntu uusimide kumuuya, naa uubikkila maano kuzintu zyakumuuya. Mucibalo eeci, tulaingula mibuzyo yotatwe iiyandika kapati. (1) Ino caamba nzi kuba muntu uusimide kumuuya? (2) Ino nzikozyanyo nzi iziyootugwasya kuyaambele kutegwa tube bantu basimide kumuuya? (3) Ino mbuti kusolekesya kwesu kutegwa tube ‘amizeezo ya Kristo’ mbokuyootugwasya kuba bantu basimide kumuuya?

INO MUNTU UUSIMIDE KUMUUYA MUNTU UULI BUTI?

3. Ino mbuti bupanduluzi bwamu Bbaibbele bwamuntu uusololelwa azisusi zyanyama mbobwiindene abwamuntu uusololelwa amuuya?

3 Mwaapostolo Paulo ulatugwasya kumvwisya muntu uusimide kumuuya mbwabede kwiinda mukwaamba kwiindana kuliko akati ‘kamuntu uusololelwa amuuya’ alimwi ‘amuntu uusololelwa azisusi zyanyama.’ (Amubale 1 Bakorinto 2:14-16.) Ino nkwiindana nzi kuliko? “Muntu uusololelwa azisusi zyanyama” upandululwa kuti “tatambuli zintu zyamuuya wa Leza, nkaambo nzyabufwubafwuba kulinguwe; alimwi takonzyi kuzizyiba.” Mukwiimpana, “muntu uusololelwa amuuya” nguyooyo ‘uuzilingaula zintu zyoonse’ alimwi “uujisi mizeezo ya Kristo.” Paulo utukulwaizya kuba bantu basimide kumuuya. Ino muunzila nzi zimbi mobaindene bantu basololelwa azisusi zyanyama abasololelwa amuuya?

4, 5. Ino nzintu nzi izitondezya mbwabede muntu uusololelwa azisusi zyanyama?

4 Cakusaanguna, amulange-lange bube mbwajisi muntu uusololelwa azisusi zyanyama. Nyika ijisi bube budumide kapati ibukulwaizya kubikkila maano kuzintu zyanyama. Paulo ubupandulula kuti “imuuya ooyo lino uubeleka mubana batamvwi.” (Ef. 2:2) Imuuya ooyu uyunga bantu banji kuti babe abube budumide, nkokuti, ikwiile kutobela buyo buleya. Babikkila kapati maano kuzintu zyanyama. Akaambo kaceeco, banabunji bacita ncobayeeya kuti cililuleme mumeso aabo alimwi kunyina nobasolekesya kupona kweelana azyeelelo zya Leza. Muntu uusololelwa azisusi zyanyama uyeeya kapati zintu zyakumubili alimwi kanji-kanji ulimvwa kuti cuuno ncajisi, mali, naa zintu nzyaangulukide kucita zilayandika kapati kwiinda cintu cili coonse.

5 Ino nzintu nzi zimbi izikonzya kutondezya mbwabede muntu uusololelwa azisusi zyanyama? Bantu ibacita milimo iili yoonse akati ‘kamilimo yanyama’ bali akati kabantu ibasololelwa azisusi zyanyama. (Gal. 5:19-21) Lugwalo lwa Paulo lwakusaanguna kumbungano yabana Korinto lulaamba azimbi zintu izitondezya mbobabede bantu aabo ibasololelwa azisusi zyanyama. Zintu eezyi zibikkilizya: kupa kuti kube lwaandaano, kubamba tukamu-kamu, kusumpula mazwanga, kutolana kunkuta, kunyansya busilutwe, kutalyeendelezya mumakani aakulya akunywa. Iciindi nasunkwa, muntu uusololelwa azisusi zyanyama ulatyompwa akuzundwa asunko eelyo. (Tus. 7:21, 22) Juda wakaamba kujatikizya bantu ibakali kuyoosololelwa kapati azisusi zyanyama cakuti tiibakali kuyoobikkila maano “kuzintu zyakumuuya.”—Jud. 18, 19.

6. Ino nzintu nzi izitondezya mbwabede muntu uusololelwa amuuya?

6 Aboobo, ino caamba nzi kuba “muntu uusololelwa amuuya”? Muntu uusololelwa amuuya lyoonse ubikkila maano kuli Leza, calo iciimpene kapati ancacita muntu uusololelwa azisusi zyanyama. Bantu ibabikkila maano kuzintu zyakumuuya balasolekesya ‘kwiiya Leza.’ (Ef. 5:1) Eeci caamba kuti balasolekesya kuyeeya mbuli Jehova kujatikizya twaambo alimwi akubona zintu mbuli mbwazibona. Kuli mbabo, Leza mwini-mwini ncobeni. Mukwiimpana abantu basololelwa azisusi zyanyama, balasolekesya kweendelanya bukkale bwabo boonse azyeelelo zya Jehova. (Int. 119:33; 143:10) Muciindi cakubikkila maano kumilimo yanyama, muntu uubikkila maano kuzintu zyakumuuya uyanda kutondezya “mucelo wamuuya.” (Gal. 5:22, 23) Kutegwa alimwi kasalale kaambo kakuti “uubikkila maano kuzintu zyakumuuya,” amuyeeye kweezyanisya ooku: Muntu uucibwene mumakani aamakwebo waambwa kuti muntu uubikkila maano kumakwebo. Mbubwenya buyo, awalo muntu uuyandisya zintu zyakumuuya naa makani aabukombi waambwa kuti muntu uubikkila maano kuzintu zyakumuuya.

7. Ino ncinzi Bbaibbele ncolyaamba kujatikizya bantu ibabikkila maano kuzintu zyakumuuya?

7 Bbaibbele lilaamba kapati kujatikizya bantu babikkila maano kuzintu zyakumuuya. Lugwalo lwa Matayo 5:3 lwaamba kuti: “Balikkomene aabo bazyi kuti bayandika kusololelwa a Leza, nkaambo Bwami bwakujulu mbubwabo.” Lugwalo lwa Baroma 8:6 lutondezya bubotu bwakubikkila maano kuzintu zyakumuuya, nolwaamba kuti: “Kubikkila maano kuzintu zyamubili caamba lufwu, pele kubikkila maano kuzintu zyamuuya caamba buumi aluumuno.” Kwiinda mukubikkila maano kuzintu zyakumuuya, tulaba aluumuno a Leza, luumuno lwamumizeezo lino alimwi abulangizi bwabuumi butamani kumbele.

8. Ino nkaambo nzi ncociyandika kubeleka canguzu kutegwa tube bantu babikkila maano kuzintu zyakumuuya alimwi akubukwabilila bukkale oobo?

8 Nokuba boobo, tukkede munyika mbyaabi kapati. Mbwaanga tuzingulukidwe azintu zisumpula kubikkila maano kuzintu zyanyama, tweelede kubeleka canguzu kapati kutegwa tube bantu babikkila maano kuzintu zyakumuuya alimwi twamana kucita boobo tweelede kubukwabilila bukkale oobo. Ikuti naa katutazuzyi mizeezo yesu akuyeeya kwa Jehova, nyika iyoozuzya mizeezo yesu azintu zyanyama alimwi akuyeeya kwanjiyo. Ino ncinzi cikonzya kutugwasya kutegwa tutalekeli cintu cili boobu kucitika? Ino mbuti mbotukonzya kukomena kumuuya?

ZIKOZYANYO NZYOTUKONZYA KWIIYA

9. (a) Ino ncinzi cikonzya kutugwasya kusima kumuuya? (b) Ino nzikozyanyo nzi zyabantu ibakasimide kumuuya nzyotutiilange-lange?

9 Mwana ulakonzya kusima kwiinda mukulangilila bazyali bakwe alimwi akwiiya cikozyanyo cabo cibotu. Mbubwenya buyo, tulakonzya kuyaambele kumuuya kwiinda mukulangilila akwiiya bantu basimide kapati kumuuya. Kulubazu lumwi, bantu ibasololelwa azisusi zyanyama nzikozyanyo izitucenjezya. (1Kor. 3:1-4) Bbaibbele lilijisi misyobo yoonse yobilo yazikozyanyo. Pele mbwaanga mbaakani yesu njakuyaambele katuli bantu basimide kumuuya, atulange-lange zikozyanyo zibotu izili mbozibede izyabantu mbotukonzya kwiiya. Tulalanga-langa cikozyanyo ca Jakobo, Mariya alimwi a Jesu.

Ino ncinzi ncotukonzya kwiiya kucikozyanyo ca Jakobo? (Amubone muncali 10)

10. Ino mbuti Jakobo mbwaakalitondezya kuti ulisimide kumuuya?

10 Cakusaanguna, atubone cikozyanyo ca Jakobo. Mbubwenya mbuli mbocibede kubunji bwesu mazuba aano, buumi kuli Jakobo tiibwakali buuba-uba pe. Mwanookwabo, Esau, wakali kuyanda kumujaya. Kuyungizya waawo, bausyizyala bakali kumudyaaminina kwiinda mukumucenga cakwiinduluka-induluka. Pele, nokuba kuti wakazingulukidwe abantu ibakali kusololelwa azisusi zyanyama, Jakobo wakalisimide kumuuya. Wakalijisi lusyomo muzisyomezyo izyakaambilidwe Abrahamu alimwi wakalilyaabide kulanganya banamukwasyi balo ibakali kuyooba amulimo waalubazu mukuzuzikizyigwa kwamakanze aa Jehova. (Matl. 28:10-15) Majwi aa Jakobo amilimo yakwe zitondezya kuti wakalibikkilide maano kuzyeelelo zya Leza alimwi akucita kuyanda kwakwe. Mucikozyanyo, naakakongwa a Esau, Jakobo wakaambila Leza kuti: “Ndakomba, kondifwutula . . . Yebo wakaamba kuti: ‘Ndiyookulongezya alimwi ndiyoovwuzya lunyungu lwako mbuli musenga wakulwizi.’” (Matl. 32:6-12) Cakutadooneka wakabikka lusyomo kuzisyomezyo nzyaakamusyomezya Jehova abamausyi alimwi wakali kuyanda kucita zintu kweelana akuyanda kwa Leza amakanze aakwe.

Ino ncinzi ncotukonzya kwiiya kucikozyanyo ca Mariya? (Amubone muncali 11)

11. Ino ncinzi citondezya kuti Mariya wakali muntu uusimide kumuuya?

11 Lino atulange-lange acimbi cikozyanyo, nkokuti ca Mariya. Ino nkaambo nzi Jehova ncaakasalila Mariya kuti abe banyina Jesu? Cakutadooneka, nkaambo kakuti wakali muntu uubikkila maano kuzintu zyakumuuya. Ino tuzyi buti oobo? Wakatondezya cakusalazya bumboni bwakuti wakalisimide kumuuya kwiinda mumajwi aakwe mabotu aakutembaula ciindi naakaswaya basazinyina Zekariya a Elizabeta. (Amubale Luka 1:46-55.) Majwi aa Mariya atondezya kuti wakali kuliyanda kapati Jwi lya Leza alimwi wakalaazyi kabotu Magwalo aa Chihebrayo. (Matl. 30:13; 1Sam. 2:1-10; Malk. 3:12) Alimwi, amubone kuti walo a Josefa, nokuba kuti nceciindi nobakazwa akukwatana, kunyina nobakoonana kusikila Jesu naakazyalwa. Ino eeci citondezya nzi? Citondezya kuti boonse bobilo bakabikkilide kapati maano kukuyanda kwa Jehova muciindi cakulikkomanisya lwabo beni azintu nzyobalombozya. (Mt. 1:25) Mukuya kwaciindi, Mariya wakabikkila maano kapati kuzintu izyakacitika mubuumi bwa Jesu alimwi akubikkila maano kumajwi aabusongo ngaakaamba. Kuyungizya waawo, ‘wakaayobola makani oonse aayo mumoyo wakwe.’ (Lk. 2:51) Cilasalala kuti wakabikkila maano kumakanze aa Leza kujatikizya Mesiya. Sena cikozyanyo ca Mariya tacitugwasyi kuyeeya mbotukonzya kubikka kuyanda kwa Leza mubusena bwakusaanguna mubuumi bwesu?

12. (a) Ino muunzila nzi Jesu mwaakakozyene a Bausyi? (b) Ino mbuti mbotukonzya kwiiya cikozyanyo ca Jesu? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)

12 Pele, kubantu boonse ibakapona, ino ngwani wakali cikozyanyo cilibedelede cakuba muntu uusimide kumuuya? Cakutadooneka ngu Jesu. Mubuumi bwakwe boonse alimwi amulimo, wakatondezya kuti wakali kuyanda kwiiya Usyi wakwe, Jehova. Wakali kuyeeya, kulimvwa, akucita zintu mbuli Jehova alimwi wakapona kweelana akuyanda kwa Leza azyeelelo zyakwe. (Joh. 8:29; 14:9; 15:10) Mucikozyanyo, amubone mbuli lubomba lwa Jehova mbwaakalupandulula musinsimi Isaya, mpoonya mweelanye bupanduluzi oobo ancaakaamba imulembi wa Makani Mabotu Marko kujatikizya mbwaakali kulimvwa Jesu. (Amubale Isaya 63:9; Marko 6:34.) Sena tuli mbuli Jesu, tulilibambilide ciindi coonse kutondezya lubomba ciindi notwajana bantu ibayanda lugwasyo? Kuyungizya waawo, Jesu wakalilyaabide kumulimo wakukambauka akuyiisya makani mabotu. (Lk. 4:43) Kulimvwa kuli boobu koonse alimwi amilimo nzitondezyo zyakuba muntu uusimide kumuuya.

13, 14. (a) Ino ncinzi ncotukonzya kwiiya kuzikozyanyo zyamazuba aano zyabantu ibabikkila maano kuzintu zyakumuuya? (b) Amupe cikozyanyo.

13 Kunze aazikozyanyo zyamu Magwalo, kuli zikozyanyo zinji zyamazuba aano zyabantu ibabikkila maano kuzintu zyakumuuya balo ibayaambele kapati mukutondezya bube mbuli bwa Kristo. Ambweni mwakabubona busungu bwabo mumulimo wakukambauka, muuya wabo mubotu wakusamausya, lubomba lwabo, naa bube bumbi bubotu. Mbubwenya mbuli ndiswe abalo, bakalwana kulezya kwabo alimwi akutalondoka kumwi kabasola kuba abube oobo bwabunaleza. Ba Rachel, imucizyi waku Brazil, wakaamba kuti: “Ndakali kwaayanda mafasyoni aamunyika. Aboobo, tiindakali kusama cabulemu. Pele kwiiya kasimpe kwakandipa kubeleka canguzu kutegwa ndibe muntu uusimide kumuuya. Tiicakali cuuba-uba kucinca, pele ndakakkomana kapati alimwi ndakacizyiba cini ncotuponena.”

14 Ba Reylene, baku Philippines, bakajisi buyumuyumu bwiindene. Bakali kubikkila maano kulwiiyo lwaatala alimwi akujana mulimo uuvwolwa mali manji kutegwa zintu kazibeendela kabotu mubuumi. Bakaamba kuti: “Ndakaleka kubikkila maano kumbaakani zyangu zyakumuuya. Pele ndakazyiba kuti kuli cintu cimwi icakabulide mubuumi bwangu, cintu iciyandika kapati kwiinda mulimo wangu. Aboobo, ndakatalika alimwi kubikkila maano kukubelekela Jehova.” Kuzwa ciindi eeco, ba Reylene bali cikozyanyo cibotu cakusyoma cisyomezyo ca Jehova cijanwa mulugwalo lwa Matayo 6:33, 34. Bakaamba kuti: “Ndilisinizyide kuti Jehova uyoondilanganya!” Ambweni kuli zikozyanyo zyabantu bali boobo mbomuzyi mumbungano yanu. Sena tatukulwaizyigwi kwiiya bantu ibali boobo ibasyomeka ciindi nobatobela Kristo?—1Kor. 11:1; 2Tes. 3:7.

AMUBE ‘AMIZEEZO YA KRISTO’

15, 16. (a) Kutegwa tube mbuli Kristo, ino ncinzi ncotweelede kucita? (b) Ino mbuti mbotukonzya kubikka “mizeezo ya Kristo” mumizeezo yesu?

15 Ino mbuti swebo kutugama mbotukonzya kumwiiya Kristo? Bbaibbele kulugwalo lwa 1 Bakorinto 2:16 lyaamba kuba ‘amizeezo ya Kristo.’ Alimwi lugwalo lwa Baroma 15:5 lwaamba “kuba amizeezo njiyonya njaakajisi Kristo Jesu.” Aboobo, kutegwa tube mbuli Kristo, tweelede kuzyiba mbuli mbwaakali kuyeeya alimwi abwini mbobwakabede bube bwakwe. Mpoonya tweelede kutobela ntaamu zyakwe. Mizeezo ya Jesu ibikkilide kapati maano kucilongwe cakwe a Leza. Aboobo ikuba mbuli Jesu kutupa kuba mbuli Jehova. Akaambo katwaambo ootu, cilasalala kuti cilayandika kapati kwiiya kuyeeya mbuli Jesu.

16 Ino inga twacita buti oobo? Basikwiiya ba Jesu bakaabona maleele aakwe, bakaiswiilila milumbe yakwe, bakalangilila mbwaakali kubalanganya bantu bamisyobo-misyobo, alimwi bakabona mbwaakali kuzibelesya njiisyo zyabunaleza. Bakaamba kuti: “Tuli bakamboni bazintu zyoonse nzyaakacita.” (Mil. 10:39) Nokuba boobo, swebo tatukonzyi kumubona cacigaminina. Pele caluyando Jehova watupa zibalo zya Makani Mabotu izikonzya kupa kuti bube bwa Jesu buboole mumizeezo yesu. Kwiinda mukubala alimwi akuzinzibala kuyeeya mabbuku aamu Bbaibbele aa Matayo, Marko, Luka a Johane, tubikka mizeezo ya Kristo mumizeezo yesu. Aboobo tulakonzya ‘kwiitobelesya mikondo yakwe’ alimwi ‘tulaliyumya amuzeezo ngoonya ooyu’ mbubwenya mbuli Kristo mbwaakabede.—1Pet. 2:21; 4:1.

17. Ino mbuti kuyeeya mbuli Kristo mbokuyootugwasya?

17 Ino mbuti kwiiya kuyeeya mbuli Kristo mbokuyootugwasya? Mbubwenya mbuli cakulya ciyaka mubili mbocuuyumya mubili, kusanina mizeezo yesu akuyeeya kwa Kristo kutupa kuyuma kumuuya. Asyoonto-syoonto, tulatalika kuzyiba ncaakali kukonzya kucita Kristo mubukkale buli boonse. Eeci ciyootugwasya kusala munzila iiyoopa kuti manjezyeezya eesu kaasalala alimwi akukkomaninwa a Leza. Sena tamuzumini kuti lugwasyo luli boobu lutupa twaambo tubotu ‘twakulisamika Mwami Jesu Kristo’?—Rom. 13:14.

18. Ino ncinzi ncomwaiya mumubandi ooyu kujatikizya kuba muntu uusimide kumuuya?

18 Twalanga-langa ncocaamba kuba muntu uusimide kumuuya. Alimwi twabona kuti tulakonzya kwiiya kuzikozyanyo zibotu zyabantu ibakasimide kumuuya. Kumamanino, twaiya kuba ‘amizeezo ya Kristo’ mbokukonzya kutugwasya kuyaambele katuli bantu basimide kumuuya. Nokuba boobo, kuli mbazu zimbi izili mbozibede zyakusima kumuuya nzyotweelede kulanga-langa. Mucikozyanyo, ino inga twazyiba buti kuti tulisimide kumuuya? Ino ncinzi acimbi ncotukonzya kucita kutegwa tusime kumuuya? Alimwi ino kusima kumuuya kubujatikizya buti buumi bwesu buzuba abuzuba? Cibalo citobela ciyootugwasya kwiingula mibuzyo eeyi.