Skip to content

Skip to table of contents

Chambaanzi Kubikkila Maanu Muzintu Zyabukombi?

Chambaanzi Kubikkila Maanu Muzintu Zyabukombi?

‘Leza amupe mizeezo njakalaayo Kristu Jesu.’—ROM. 15:5.

NYIMBO: 1713

1, 2. (a) Kubikkila maanu muzintu zyabukombi kwakabagwasya biyeni bamwi? (b) Njiili mibuzyo njitutalange-lange muchiiyo eechi?

UMWI muchizi ukkala kuCanada wakati: “Kubikkila maanu muzintu zyabukombi kwandigwasya kuti ndibotelwe akuti ndikonzye kulwana masunko.” Umwi mukwesu uukkala kuBrazil wakati: “Twaba aminyaka iili 23 katukwetene alubo tulabotelwa akaambo kakuti tubikkila maanu muzintu zyabukombi.” Alubo umwi mukwesu uukkala kuPhilippines wakati: “Kubikkila maanu muzintu zyabukombi kwandigwasya kuti ndikkalikane mumizeezo akuti ndikonzye kubelekaamwi abakwesu bazwa kumasena asiyene-siyene.”

2 Majwi aabantu aaba atondeezya kuti kubikkila maanu muzintu zyabukombi kulagwasya. Eezi zipa kuti tulibuzye kuti, ‘Kujana ndachita biyeni kuti ndibikkile maanu muzintu zyabukombi akuti ndibotelwe mbuuli bantu baambidwe aajulu?’ Katutanasandula mubuzyo ooyu, tweelede kumvwisisisya kuti Bbayibbele limupandulula biyeni muntu uubikkila maanu muzintu zyabukombi. Muchiiyo eechi, tuyoosandula mibuzyo iitobela: (1) Chambaanzi kubikkila maanu muzintu zyabukombi? (2) Nziizili zikozyano zikonzya kutugwasya kuti tubikkile maanu muzintu zyabukombi? (3) Kuba ‘amiyeeyo yaKristu’ kutugwasya biyeni kuti tubikkile maanu muzintu zyabukombi?

MUNTU UUBIKKILA MAANU MUZINTU ZYABUKOMBI ULIBIYENI?

3. Muntu uuzulwidwa azisusi zyanyama amuntu uuzulwidwa aamuuya basiyene biyeni?

3 Mwaapostolo Pawulu wakatugwasya kumvwisisisya mbabede muntu uubikkila maanu muzintu zyabukombi kwiinda mukutondeezya kuti “muntu uusololelwa amuuya” ulisiyene ‘amuntu uusololelwa azisusi zyanyama.’ (Bala 1 BaKorinto 2:14-16, NW.) Basiyene biyeni bantu aaba? “Muntu uusololelwa azisusi zyanyama, . . . tatambuli zintu zyamuuya wa Leza, nkaambo nzyabufwubafwuba kulinguwe; alimwi takonzyi kuzizyiba.” Pesi “muntu uusololelwa amuuya” “ulazilingaula zintu zyoonse” alubo ‘ulaamiyeeyo yaKristu.’ Pawulu wakatusungwaazya kuti tubikkile maanu muzintu zyabukombi. Nziizili zimwi zintu zitondeezya kuti muntu uuzulwidwa azisusi zyanyama amuntu uuzulwidwa amuuya balisiyene?

4, 5. Nziizili zintu zichitwa amuntu uuzulwidwa azisusi zyanyama?

4 Atusaangune kulanga-langa mbabede muntu uuzulwidwa azisusi zyanyama. Bantu beendelezegwa aaSaatani, babikkila maanu kuzintu zyakumubili. Pawulu wakapandulula kuti bantu aaba bazulwidwa ‘amuuya uubeleka sunu mumyoyo yabana bakasampusampu.’ (Ef. 2:2) Muuya ooyu usungwaazya bantu kuti batobelezye zichitwa aabamwi. Eezi zyapa kuti bantu bachite zintu ziyandwa amyoyo yabo, kabataponi kweendelana azyeelelo zyaLeza. Muntu uuzulwidwa azisusi zyanyama ubikkila maanu kapati kuzintu zikonzya kupa kuti abe ampuwo naakuti uchita zintu ziyandwa amoyo wakwe.

5 Niinzi chimwi chikonzya kutondeezya mbabede muntu uuzulwidwa azisusi zyanyama? Nkuchita “milimo yanyama.” (Gal. 5:19-21) Mulugwalo lwakusaanguna ndwaakalembela mbungano yakuKkorinto, Pawulu wakaamba zintu zitondeezya milimu yanyama. Zintu eezi ziswaanizya kutamvwanana, kusalulana, kusungwaazya muuya wakupapila, kutolana kunkuta, kutalibombya kubusilutwe akuba bayindilizya kulya akunywa. Muntu uuzulwidwa azisusi zyanyama ulafwambaana kuzundwa amasunko. (Tus. 7:21,22) Juda wakati kumamanino bantu baliboobo ‘ngabazooleka kubikkila maanu muzintu zyabukombi.’—Jud. 18, 19.

6. Ulibiyeni muntu uuzulwidwa amuuya?

6 Ulibiyeni “muntu uusololelwa amuuya”? Ubikkila maanu muzintu zyabukombi. Bantu bazulwidwa amuuya ‘batobelezya Leza.’ (Ef. 5:1) Eezi zyaamba kuti babeleka changuzu kuti babone zintu mbuuli mbazibona Jehova. Basyoma kuti Leza mpali chachoonzyo. Kusiyana abantu bazulwidwa azisusi zyanyama, bapona kweendelana azyeelelo zyaJehova. (Int. 119:33; 143:10) Muntu uzulwidwa amuuya tabikkili maanu kuzisusi zyanyama pesi ubeleka changuzu kuti abe ‘amichelo yamuuya.’ (Gal. 5:22, 23) Kuti tumvwisisisye mbabede “muntu uusololelwa amuuya” atuyeeye chikozyano chitobela: Muntu uuyandisya zyabbizinesi waambwa kuti ubikkila maanu kuli zyabbizinesi. Nkinkaako muntu uuyandisya zintu zyabukombi waambwa kuti ubikkila maanu kulinzizyo.

7. Ngaali magwalo atondeezya kuti kubikkila maanu muzintu zyabukombi kulagwasya?

7 Bbayibbele litondeezya kuti kubikkila maanu muzintu zyabukombi kulagwasya. Lugwalo lwaMatayo 5:3, NW, lwaamba kuti: “Balikkomene aabo bazyi kuti bayandika kusololelwa a Leza, nkaambo Bwami bwakujulu mbubwabo.” Alubo lugwalo lwaBaRoma 8:6, lwaamba kuti: “Miyeeyo yanyama ndufu, anukuti miyeeyo yamuuya mbuumi, alimwi nduumuno,” eezi zitondeezya kuti kubikkila maanu muzintu zyabukombi kulagwasya. Kubikkila maanu muzintu zyabukombi kuyootugwasya kuti tube aluumuno luzwa kuli Leza akuti tukajane buumi butamani.

8. Nkamboonzi nitweelede kubeleka changuzu kuti tubikkile maanu muzintu zyabukombi?

8 Nikuba boobo, tupona abantu bachita zintu zibi. Tweelede kubeleka changuzu kuti tubikkile maanu muzintu zyabukombi nkaambo tukkala abantu uuzulwidwa azisusi zyanyama. Kuti muntu taabikkila maanu muzintu zyabukombi, “muuya” wanyika ulakonzya kumunyongania. Niinzi chikonzya kutugwasya kuti tutanyonganisigwi amuuya ooyu? Kujana twachita biyeni kuti tubikkile maanu muzintu zyabukombi?

ZIKOZYANO NZITUKONZYA KUTOBELEZYA

9. (a) Niinzi chikonzya kutugwasya kuti tubikkile maanu muzintu zyabukombi? (b) Nziizili zikozyano nzitutalange-lange muchiiyo eechi?

9 Mwana ulakonzya kuchita zintu zibotu kwiinda mukutobelezya chikozyano chabazyali bakwe. Andiswe tulakonzya kubikkila maanu muzintu zyabukombi kwiinda mukutobelezya zikozyano zyabamwi bantu bakachita oobo. Pesi bantu bazulwidwa aamuuya wanyika, nzikozyano zituchenjezya. (1 Kor. 3:1-4) MuBbayibbele muli zikozyano zyabantu bakali kuzulwidwa azisusi zyanyama abakali kuzulwidwa aamuuya. Pesi tuyanda kwiiya atala azikozyano zyabantu bakali kubikkila maanu muzintu zyabukombi ambutukonzya kubatobelezya. Tulalanga-langa chikozyano chaJakkobo, Mariya aJesu.

Twiiyaanzi kuzwa kuchikozyano chaJakkobo? (Langa fuka 10)

10. Jakkobo wakatondeezya biyeni kuti wakali kubikkila maanu muzintu zyabukombi?

10 Atusaangune kulanga-langa chikozyano chaJakkobo. Jakkobo wakali kuswaana mapenzi mubuumi bwakwe mbuuli ndiswe. Wakali kukkala amukulanaakwe Esawu wakali kuyanda kumujaya. Kuyungizya waawo, wakeelede kuba amoyo mulamfu kuli wisizyala wakali kumudyaminina. Nikuba kuti Jakkobo wakali kukkala abantu ‘basololelwa azisusi zyanyama’ pesi wakali kuzulwidwa aamuuya. Wakali kuchisyoma chisyomezyo chakasyomezegwa Abrahamu alubo wakalipeda kuti akwabilile lunyungu mwakali kuyoozwa muntu wakali kuyoozuzikizya makanze aJehova. (Matl. 28:10-15, NW) Michito yakwe anzyaakali kwaambuula zyakali kutondeezya kuti wakali kupona kweendelana akuyanda kwaLeza. Muchikozyano, naakali kuyoowa Esawu wakakomba kuli Jehova kati: “Kondivuna . . . Pele webo wakaamba kuti, Ncobeni njookubamba kabotu akuvuzya lunyungu lwako lube mbuli musenga wakunkomwe yalwizi.” (Matl. 32:6-12) Wakasyoma zisyomezyo zyaJehova alubo wakali kupona kweendelana amakanze aLeza.

Twiiyaanzi kuzwa kuchikozyano chaMariya? (Langa fuka 11)

11. Niinzi chitondeezya kuti Mariya wakali kubikkila maanu muzintu zyabukombi?

11 Lino atulange-lange chikozyano chaMariya. Nkamboonzi Jehova naakasala Mariya kuti abe banyina aJesu? Nkaambo Mariya wakali kubikkila maanu muzintu zyabukombi. Tuzizi biyeni eezi? Eezi wakazitondeezya kwiinda muzintu nzyaakali kwaambuula naakaswaya Zekkariya aElizabbeti. (Bala Luka 1:46-55, NW.) Majwi ngakaamba Mariya atondeezya kuti wakali kuyanda Jwi lyaLeza akuti wakalaazi kabotu Magwalo achiHebbrayo. (Matl. 30:13; 1 Sam. 2:1-10; Malk. 3:12, NW) Alubo Mariya aJosefa teebakaswaanana pe kusikila Jesu naakazyalwa. Eezi zitondeezyaanzi? Zitondeezya kuti bakali kubikkila maanu mukuchita kuyanda kwaJehova kwiinda nzibakali kuyanda. (Mt. 1:25) Mariya wakali kuzibikkila maanu zintu zyoonse zyakali kuchitika mubuumi bwaJesu alubo wakali kuzibikkila maanu nzyaakali kuyiisya Jesu. Bbayibbele lyaamba kuti Mariya ‘wakaayobola woonse makani aaya mumoyo wakwe.’ (Lk. 2:51) Wakali kwaabikkila maanu makanze aaLeza ali atala aMesiya. Chikozyano chaMariya chitugwasya kubona kuti tweelede kubikka kuyanda kwaLeza mubusena bwakusaanguna mubuumi bwesu.

12. (a) Jesu wakachitobelezya biyeni chikozyano chaWisi? (b) Kujana twachitobelezya biyeni chikozyano chaJesu? (Langa chifanikisyo chili kumatalikilo achiiyo.)

12 Jesu wakatondeezya kuti wakali kubikkila maanu muzintu zyabukombi kwiinda bantu boonse. Naakali aanyika, wakali kutobelezya chikozyano chaJehova muzintu zyoonse nzyaakali kuchita alubo wakali kuchita kweendelana akuyanda kwaWisi. (Joh. 8:29; 14:9; 15:10) Muchikozyano, langa mbalimvwa Jehova mulugwalo lwaIsaya alubo ukozyanisye amakani aakalembwa aMarko atala ambaakali kulimvwa Jesu. (Bala Isaya 63:9; Marko 6:34.) Tulabagwasya na bamwi akubeetelela mbuuli mbaakali kuchita Jesu? Kuyungizya waawo, Jesu wakali kubeleka changuzu mumulimu wakukambawuka alubo wakali kuyiisya bantu. (Lk. 4:43) Zyoonse eezi zitondeezya kuti wakali kubikkila maanu muzintu zyabukombi.

13, 14. (a) Twiiyaanzi kuzikozyano zyabantu bakabikkila maanu muzintu zyabukombi? (b) Wamba chikozyano.

13 Nikuba mazubaano kuli zimwi zikozyano zyabakombi baJehova bakabikkila maanu muzintu zyabukombi kwiinda mukuba amiyeeyo njakalaayo Kristu. Bantu aaba balisungweete mumulimu wakukambawuka, balasangalizya, balabeetelela bamwi alubo bali abube bulikabotu. Bakabeleka changuzu kuti baleke michito mibi kuti babe abube buyandwa aaLeza. Umwi muchizi uukkala kuBrazil uutegwa Rachel wakati: “Ndakali kuyanda kutobelezya mafashoni aanyika. Eezi zyakali kupa kuti ndizwaate munzila iitali kabotu. Pesi kwiiya kasimpe kwakandigwasya kuti ndibeleke changuzu kuti ndibe muntu uuzulwidwa aamuuya. Kuchincha teekwakali kuuba pe pesi lino ndilikubotelwa alubo ndipona buumi buli ampindu.”

14 Reylene, uukkala kuPhilippines wakali apenzi lisiyene alyaRachel. Wakali kubikkila maanu kulwiiyo lwaajulu kuti ajane mulimu uupa kuti afole mali nyingi. Wakati: “Ndakasaanguna kutachita kabotu muzintu zyabukombi. Ndakabona kuti ndakali ndasweekelwa chintu chiyandikana loko. Nkinkaako, ndakachincha akusaanguna kubikkila maanu muzintu zyabukombi.” Kuzwa waawo, Reylene wakatondeezya kuti ulachisyoma chisyomezyo chaJehova chili muli Matayo 6:33, 34. Wakati: “Ndilaachoonzyo chakuti Jehova takandilekelezyi pe!” Amwi kuli bachita oobu mumbungano yanu. Tweelede kutobelezya zikozyano zyabantu batobelezya Kristu.—1 Kor. 11:1; 2 Tes. 3:7.

‘BAAMIYEEYO YAKRISTU’

15, 16. (a) Kujana twamutobelezya biyeni Kristu? (b) Kujana twatondeezya biyeni kuti tuli ‘amiyeeyo yaKristu’?

15 Kujana twamutobelezya biyeni Kristu? Lugwalo lwa1 BaKorinto 2:16 lwaambuula atala akuba ‘amiyeeyo yaKristu.’ Alubo lugwalo lwaBaRoma 15:5 lutondeezya kuti tweelede kuba ‘amizeezo njakalaayo Kristu Jesu.’ Kuti tutobelezye Kristu tweelede kuziba mbaakali kuyeeya abube bwakwe. Mpawo tweelede kutobelezya mikondo yakwe. Jesu wakali kubikkila maanu kubweenzinyina mbwalaabo aWisi. Nkinkaako, kutobelezya chikozyano chaJesu kulikozyenie akutobelezya Jehova. Eezi zitondeezya kuti kulayandikana kutobelezya chikozyano chaJesu.

16 Kujana twazichita biyeni eezi? Basikwiiya baJesu bakabona zigambyo nzyaakachita, bakamuswiilila naakali kuyiisya, bakabona nzila njaakali kubajataayo bantu basiyene-siyene alubo bakabona mbaakali kwaabelesya malayilile aaLeza. Bakati: “Tuli bakamboni bazintu zyoonse nzyaakacita.” (Inc. 10:39) Mazubaano, tatukonzyi kumubona Jesu. Mubbuku lyaMatayo, Marko, Lukka alyaJohane kulembedwe bube mbwaakali aabo Jesu. Tulakonzya kuziba miyeeyo yaKristu kwiinda mukubala akuyeeyesesya atala amabbuku aaya. Eezi zipa kuti ‘tutobele mumikondo yakwe’ akuti ‘tuliyumye’ mbuuli Kristu.—1 Pet. 2:21; 4:1.

17. Kuba amiyeeyo yaKristu kutugwasya biyeni?

17 Kuba amiyeeyo yaKristu kutugwasya biyeni? Mbukunga kulya kupa kuti mubili usime, kuba amiyeeyo yaKristu kutugwasya kuti tubikkile maanu muzintu zyabukombi. Kuti twaswaana zyiimo zisiyene-siyene tuyootobelezya chikozyano chaKristu. Eezi ziyootugwasya kuti tusale kabotu akuti manjezeezya eesu akkale kaasalala akuti tuchite zintu zibotezya Leza. Zili antanganana kuti zilongezyo nzitujana zipa kuti ‘tulisamike ziyanza zyaMwaami Jesu Kristu.’—Rom. 13:14.

18. Wayiyaanzi muchiiyo eechi?

18 Twayiya mbukwaamba kubikkila maanu muzintu zyabukombi. Twayiya kuzwa kuzikozyano zyabantu bakabikkila maanu muzintu zyabukombi. Alubo twayiya kuti kuba ‘amiyeeyo yaKristu’ kulakonzya kutugwasya kuti tubikkile maanu muzintu zyabukombi. Nikuba boobo, kuchili zimwi zintu nzitweelede kulanga-langa zitugwasya kuti tubikkile maanu muzintu zyabukombi. Muchikozyano, kujana twalibona biyeni kuti tubikkila maanu muzintu zyabukombi? Nziizili zimwi nzitweelede kuchita? Alubo kubikkila maanu muzintu zyabukombi kutugwasya biyeni mubuumi? Mibuzyo eeyi iyoosandulwa muchiiyo chitobela.