1, 2. (a) Se a te kilokiloga a tino e tokouke e uiga ki te tulaga o te tino faka-te-agaga? (e) Ne a fesili tāua e tolu e uiga ki te tulaga o te tino faka-te-agaga ka sau‵tala tatou ki ei?

“A TE fai mo fai se tino faka-te-agaga ne fai ei au ke fiafia, kae ne fesoasoani mai ke fakafesagai atu mo te manuia ki mea faiga‵ta i aso katoa,” ko pati a se tuagane i Kanata. E fai mai se taina i Pasili, “Ne fia‵fia eiloa māua i tausaga e 23 o te mā olaga avaga—fakafetai ki mā taumafaiga ke fai pelā me ne tino kolā e mafau‵fau faka-te-agaga.” Kae ne tusi mai se taina i Filipaina penei, “A te fai pelā me se tino faka-te-agaga ne fai ei ke maua ne au te filemu o te mafaufau, kae ne fesoasoani mai ke momea aka te ‵lei o aku faifaiga ki taina mai fenua kese‵kese.”

² E manino ‵lei me e maua ne tatou a mea aoga i auala e uke māfai e mafau‵fau faka-te-agaga tatou. Tela la, e mafai o fakamalosi aka tatou ke ‵sili ifo ki a tatou eiloa penei, ‘E mafai pefea o gasolo au ki mua e pelā me se tino faka-te-agaga kae maua a mea aoga kolā e fakamatala atu mai luga?’ Kae koi tuai o tali aka ne tatou, e ‵tau o malamalama faka‵lei tatou i pati a te Tusi Tapu e uiga ki mea faka-te-agaga, io me ko tino kolā e mafau‵fau faka-te-agaga. I te mataupu tenei, ka tali aka ne tatou a fesili  tāua e tolu. (1) Se a te uiga ke fai pelā me se tino faka-te-agaga? (2) Ne a fakaakoakoga ka fesoasoani mai ke ga‵solo tatou ki mua i te feitu faka-te-agaga? (3) Ka fesoasoani mai pefea ‵tou taumafaiga ke maua “te mafaufau o Keliso” ke fai tatou pelā me ne tino faka-te-agaga?

3. E fakamatala mai pefea ne te Tusi Tapu a te ‵kesega i te va o te tagata faka-te-foitino mo te tagata faka-te-agaga?

³ E fesoasoani mai eiloa te apositolo ko Paulo ke malamalama tatou me se a te tino faka-te-agaga mai te fakatusatusa ne tatou a te ‵kesega i te va o te “tagata faka-te-agaga” mo te “tagata faka-te-foitino.” (Faitau te 1 Kolinito 2:14-16.) Se a te ‵kesega? A te “tagata faka-te-foitino” e fakamatala mai e pelā me sē talia ne ia “a mea a te agaga o te Atua, me ne mea va‵lea fua ki a ia; kae e se mafai o iloa ne ia a mea konā.” I te suā feitu, a “te tagata faka-te-agaga” ko te tino telā e “iloilo ne ia a mea katoa” kae maua ne ia “te mafaufau o Keliso.” E fakamalosi mai a Paulo ke fai tatou e pelā me ne tino faka-te-agaga. I auala fea e ‵kese i ei a tino faka-te-foitino mo tino faka-te-agaga?

4, 5. Ne a nisi uiga o te tino faka-te-foitino?

⁴ Mafaufau muamua ki te kilokiloga a te tino faka-te-foitino. E fakamuamua eiloa ne te lalolagi a te kilokiloga lauiloa e uiga ki te saga atu fua ki manakoga o te foitino. E fakamatala mai ne Paulo a te kilokiloga tenei e pelā me ko “te agaga telā e galue nei i tino sē faka‵logo.” (Efe. 2:2) E fakamalosi aka ne te agaga tenei a te tokoukega o tino ke talia ne latou te kilokiloga masani tenei—ke tau‵tali atu fua i te tokoukega. E ‵saga atu fua latou ki mea faka-te-foitino. Tela la, e fai ne te tokoukega a mea kolā e mafau‵fau latou me ‵lei i olotou kilokiloga kae se taumafai o ola e ‵tusa mo tulafono a te Atua. A te tino faka-te-foitino io me mafaufau faka-te-foitino, e manavase malosi faeloa ki tulaga takutakua mo kope faka-te-foitino io me fakatāua ne ia tena saolotoga.

⁵ Se a foki te mea e mafai o fakaata mai ne ia se tino faka-te-foitino? A tino kolā e aofia i “galuega o te foitino” e ‵to katoa i te vaega tenei. (Kala. 5:19-21) A te tusi muamua a Paulo ki te fakapotopotoga i Kolinito e fakaasi mai i ei se aofaki o nisi uiga o latou kolā e maua ne latou te kilokiloga faka-te-foitino. Konei a mea e aofia i ei: fakamalosi aka ne latou a mavae‵vaega, ‵kau atu ki se feitu, fakamāfua aka a kinauga, ave a nisi tino ki fono fakamasino, fakaasi atu te sē lava o te loto fakafetai ki te tulaga o te tagata e pelā me ko te ulu, kae ‵kai kae inu malosi. Kafai e fepaki mo tofotofoga, e faigofie eiloa o loto vāivāi kae takavale a te tino telā e mafaufau faka-te-foitino. (Faata. 7:21, 22) Ne faipati eiloa a Iuta ki tino kolā ka fakamaseigina ke oko ki te tulaga telā ko “seai se lotou malosi faka-te-agaga.”—Iuta 18, 19.

6. Ne a mea e fakaata mai i ei se tino faka-te-agaga?

⁶ Kae se a la te uiga ke fai pelā me se “tagata faka-te-agaga”? A te tagata faka-te-agaga e manako o fakapilipili atu ki te Atua, e ‵kese mo te tino faka-te-foitino. A tino kolā e mafau‵fau faka-te-agaga e taumafai ke “fakaakoako . . . ki te Atua.” (Efe. 5:1) E fakauiga eiloa te mea tenei ki taumafaiga e fai ne latou ke maua a mafaufauga o Ieova e uiga ki mea kae ke ‵kilo atu ki ei mai te kilokiloga a ia. A te Atua se tino tonu ki a ia. E ‵kese eiloa olotou mafaufau mai te tino telā e mafaufau faka-te-foitino, me e taumafai latou o fakafetaui aka olotou auala katoa mo tulafono a Ieova. (Sala. 119:33; 143:10) I lō te saga tonu atu ki galuega o te foitino, e taumafai eiloa te tino telā e mafaufau faka-te-agaga o fakaasi atu a “fuataga o te agaga.” (Kala. 5:22, 23) Ke tai malamalama faka‵lei i te tugapati “mafaufau faka-te-agaga,” ke mafaufau ki te fakatusaga tenei: A te tino telā e atamai i mea fakapisinisi o te olaga nei e taku pelā me se tino telā e ‵lei tena mafaufau i mea fakapisinisi. I se auala tai ‵pau, a te tino telā e fakatāua malosi ne ia a mea faka-te-agaga io me ko mea fakalotu e taku pelā me se tino faka-te-agaga.

7. Ne a pati a te Tusi Tapu e uiga ki tino kolā e mafau‵fau faka-te-agaga?

⁷ E faipati malosi eiloa te Tusi Tapu e uiga ki tino kolā e mafau‵fau faka-te-agaga. E fai mai te Mataio 5:3, penei: “E fia‵fia a latou kolā e iloa ‵lei ne latou  olotou manakoga faka-te-agaga, me ka fai mō latou te Malo o te lagi.” E fakaasi mai i te Loma 8:6 a te feitu ‵lei o te mafaufau faka-te-agaga, telā e fai mai: “Me i te mafaufau faeloa ki mea faka-te-foitino e fakauiga eiloa ki te mate, kae ko te mafaufau faeloa ki te agaga e maua mai i ei te ola mo te filemu.” Mai te ‵saga tonu atu ki mea faka-te-agaga, e maua eiloa ne tatou i ei a te filemu o te Atua penā foki mo tatou i te taimi nei mo te fakamoemoega ke ola ki te se-gata-mai i aso mai mua.

8. Kaia e manakogina i ei a taumafaiga ke ati aka kae fakatumau ‵tou feitu faka-te-agaga?

⁸ Kae e ola eiloa tatou i se koga fakamataku. Ona ko te mea e sikomia tatou ne kilokiloga faka-te-foitino, e manakogina a taumafaiga e uke ke fakamalosi aka te feitu faka-te-agaga kae puipui tatou māfai e maua ne tatou te kilokiloga tenā. Kafai te tino ko se mafaufau faka-te-agaga, ko tuku atu ne ia se avanoaga ke ulu mai te “ea” masei o te lalolagi tenei. Se a te mea e mafai o fesoasoani mai ke puipui tatou mai te feitu tenā? E mafai pefea o ga‵solo tatou ki mua i te feitu faka-te-agaga?

9. (a) Se a te mea e mafai o fesoasoani mai ke ga‵solo tatou ki mua i te feitu faka-te-agaga? (e) Ne a fakaakoakoga a tino faka-te-agaga ka sau‵tala tatou ki ei?

⁹ E mafai eiloa o gasolo aka te tamaliki o matua ‵lei mai te kilokilo atu ki ana mātua kae tautali i la fakaakoakoga ‵lei. I se auala tai ‵pau, e mafai foki tatou o ga‵solo ki mua mai te kilo‵kilo kae fakaakoako ki tino kolā e ma‵losi faka-te-agaga. I te suā feitu, a fakaakoakoga a tino kolā e mafau‵fau faka-te-foitino e fai pelā me ne fakaakoakoga kolā e fakaasi mai ke fakaeteete tatou i ei. (1 Koli. 3:1-4) E aofia i te Tusi Tapu a vaegā fakaakoakoga konei. Kae ona ko te mea e fakamoe‵moe tatou ke ga‵solo ki mua e pelā me ne tino faka-te-agaga, ke na onoono nei tatou ki nāi fakaakoakoga ‵lei o tino kolā e mafai o tau‵tali tatou i ei. Ka sau‵tala nei tatou ki te fakaakoakoga a Iakopo, Malia mo Iesu.

10. Ne fakaasi atu pefea ne Iakopo i a ia se tagata faka-te-agaga?

¹⁰ Muamua la, mafaufau ki te fakaakoakoga a Iakopo. E pelā mo te tokoukega o tatou i aso nei, ne seki faigofie te olaga o Iakopo. Ne ‵tau o fakafesagai  atu a ia ki tena taina faka-te-foitino ko Esau, telā ne manako o tamate a ia. Kae se gata i ei, ne ‵tau o saga atu a ia ki te tamana o tena avaga telā ne fakaloiloi faeloa ne ia tou tagata. Kae e tiga eiloa ne sikomia a ia ne tino “faka-te-foitino,” ne fai eiloa a Iakopo pelā me se tagata faka-te-agaga. Ne fakatuanaki a ia ki te tautoga ne fai ki a Apelaamo kae ne saga katoatoa atu a ia ki te tausiga o tena kāiga telā ka maua ne latou se tauliaga fakapito i te fakataunuga o te fuafuaga a Ieova. (Kene. 28:10-15) E fakaasi mai i pati mo faifaiga a Iakopo me ne ‵piki ‵mau i tena mafaufau a tulafono mo te loto o te Atua. E pelā me se fakaakoakoga, i te taimi ne fakamatakutaku ei a ia ne Esau, ne fai atu a Iakopo ki te Atua: “Au e ‵talo atu ke fakasao aka au . . . Kae ne fai mai koe: ‘Ka fai faka‵lei eiloa au ki a koe, kae ka fai ne au au tama ke tokouke e pelā mo one i te tai kolā e se mafai o lau.’” (Kene. 32:6-12) Ne fakatuanaki eiloa a ia ki folafolaga a Ieova ki a ia mo ana tupuga kae ne manako eiloa o gasuesue e ‵tusa mo te loto mo te fuafuaga a te Atua.

11. Ne a fakaasiga e iloa atu i ei i a Malia se tino faka-te-agaga?

¹¹ Nei la ke mafaufau ki te suā fakaakoakoga, ko Malia. Kaia ne filifili ei ne Ieova a Malia ke fai mo fai te mātua o Iesu? E mautinoa eiloa me i a ia se tino telā ne mafaufau faka-te-agaga. E iloa pefea ne tatou te mea tenā? Ne fakaasi mai ne ia a fakamaoniga e uiga ki tena tulaga faka-te-agaga i ana pati tavae i te taimi ne asi atu ei ki te fale o tena kāiga ko Sakalia mo Elisapeta. (Faitau te Luka 1:46-55.) E fakaasi mai i fakamatalaga a Malia me ne ‵poko ‵ki a tena alofa mō te Muna a te Atua kae ne masani ‵lei tou fafine mo Tusitusiga i te ‵gana Epelu. (Kene. 30:13; 1 Samu. 2:1-10; Mala. 3:12) Masaua foki me e tiga eiloa ne fatoā avaga a ia mo Iosefa, ne kalo keatea a ia mai faifaiga fakatauavaga mo tou tagata mai mua o fanau a Iesu. Se a te mea e fakaasi mai i te mea tenei? E fakaasi mai i ei me ne manava‵se malosi eiloa lāua ki te loto mo tulafono a Ieova i lō te fakama‵liega o lā manakoga faka-te-foitino. (Mata. 1:25) I te gasologa o taimi, ne kilokilo faka‵lei atu foki a Malia ki mea ne ‵tupu i te olaga o Iesu kae ‘tausi faka‵lei ne ia a pati katoa konei i tena loto.’ (Luka 2:51) E manino ‵lei me ne fiafia malosi a ia ki te fuafuaga a te Atua telā e isi sena sokoga ki te Mesia. E mata, e se fesoasoani mai te fakaakoakoga a Malia ke mafau‵fau tatou ki auala e mafai ei ne tatou o fakamuamua a te loto o te Atua mo ana tulafono i ‵tou olaga?

12. (a) Ne fakaakoako atu pefea a Iesu ki tena Tamana? (e) E mafai pefea o tau‵tali tatou ki te fakaakoakoga a Iesu? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.)

¹² Kae mai tino katoa kolā ne ola, ko oi te ‵toe fakaakoakoga tu ‵kese o se tino faka-te-agaga? Ko Iesu. I tena olaga kātoa mo tena galuega talai, ne fakaasi mai ne ia me ne manako a ia o fakaakoako ki tena Tamana, ko Ieova. Kae ne fakaakoako a ia ki a Ieova mai te auala ne mafaufau ei a ia, ana lagonaga mo ana faifaiga, kae ola e ‵tusa mo te loto mo tulafono a te Atua. (Ioa. 8:29; 14:9; 15:10) E pelā me se fakaakoakoga, masaua la a lagonaga atafai o Ieova kolā ne fakamatala mai ne te pelofeta ko Isaia, kae fakatusatusa te fakamatalaga tenā ki pati a te tino tusi Evaegelia ko Maleko e uiga ki lagonaga o Iesu. (Faitau te Isaia 63:9; Maleko 6:34.) E mata, e fai tatou pelā mo Iesu, mai te toka ‵lei o fakaasi atu te alofa atafai māfai e fetaui tatou mo tino kolā e ma‵nako ki se fesoasoani? E se gata i ei, ne saga katoatoa atu a Iesu ki te faiga o te galuega talai mo te akoako atu o te tala ‵lei. (Luka 4:43) E fakaasi mai i vaegā lagonaga mo faifaiga penā a te tino faka-te-agaga.

13, 14. (a) Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai fakaakoakoga i aso nei e uiga ki tino kolā e mafau‵fau faka-te-agaga? (e) Taku mai se fakaakoakoga.

¹³ I tafa o fakaakoakoga konei mai te Tusi Tapu, e uke aka a nisi fakaakoakoga i aso nei o tino kolā e mafau‵fau faka-te-agaga kolā ne taumafai malosi o fakaata mai ne latou a uiga e pelā mo Keliso. Kāti ne lavea ne koe te lotou loto finafinau i te galuega talai, te lotou uiga talimalo tu ‵kese, te lotou a‵lofa atafai, io me ko nisi uiga ‵lei o latou. E penei mo tatou, ne taua atu foki latou ki olotou vāivāiga mo te tulaga sē ‵lei katoatoa i te taimi e taumafai ei o ati aka ne latou a uiga fakaatua konei. Ne fai mai a  Rachel, se tuagane mai Pasili, penei: “Ne fiafia au ki teuga fakagali‵gali o te lalolagi. Tela la, ne seki pei au ki gatu mata ‵tau. Kae ona ko te tauloto ki te munatonu, ne fakamalosi mai ei ke fai ne au a taumafaiga ke fai pelā me se tino faka-te-agaga. E se faigofie a te faiga o fakamafuli‵fuliga, kae ne kamata o maua ne au se olaga fiafia kae aoga.”

¹⁴ Ne tai ‵kese eiloa te tofotofoga o Reylene, mai Filipaina. Ne saga malosi atu a ia o kausaki ki akoakoga ma‵luga mo se galuega ‵togi ‵lei ko te mea ke maua se olaga tai ‵lei atu. E fai mai tou fafine: “Ne kamata o matafitafi atu oku fakamoemoega faka-te-agaga. Kae ne kamata o lavea ne au me ko seai se fiafia i toku olaga, se mea telā e sili fakafia atu i te tāua i lō taku galuega. Tela la, ne ‵fuli taku kilokiloga kae ne saga tonu atu au ki te taviniga ki a Ieova.” Talu mai te taimi tenā, ne fai eiloa a Reylene e pelā me se fakaakoakoga aoga e uiga ki te fakatuanaki ki te folafolaga a Ieova telā e maua i te Mataio 6:33, 34. E fai mai tou fafine: “E mautinoa ‵lei me ka tausi au ne Ieova!” Kāti e iloa foki ne koe a nisi fakaakoakoga penā i tau fakapotopotoga. E mata, e se fakamalosi mai te mea tenā ke fakaakoako tatou ki tavini fakamaoni kolā e tau‵tali atu i te Keliso?—1 Koli. 11:1; 2 Tesa. 3:7.

15, 16. (a) Ke fai pelā mo Keliso, ne a mea e ‵tau o fai ne tatou? (e) E mafai pefea o talia ne tatou a “te mafaufau o Keliso”?

¹⁵ E mafai pefea ne tatou taki tokotasi o fakaakoako atu ki a Keliso? E fai mai te Tusi Tapu i te 1 Kolinito 2:16 e uiga ki te mauaga o “te mafaufau o Keliso.” Kae fakasino atu te Loma 15:5 ki te mauaga o te “kilokiloga telā ne maua foki ne Keliso Iesu.” Tela la, ke fai pelā mo Keliso, e ‵tau o iloa ne tatou ana mafaufauga penā foki mo ana uiga mo faifaiga. Ko tau‵tali ei tatou i ana kalafaga. Ne saga tonu atu a Iesu ki tena fesokotakiga mo te Atua. Tela la, a te fai o tatou pelā mo Iesu e fai ei ke fakaakoako atu tatou ki a Ieova. Tenā te pogai e tāua ei ke mafau‵fau tatou e pelā mo Iesu.

¹⁶ E mafai pefea ne tatou o fai te mea tenei? Ne lavea ne soko o Iesu ana vavega, lagona ne latou ana lāuga, onoono ki te auala ne saga atu ei a ia ki tino katoa, kae mafaufau ‵loto ki te auala ne fakagalue ei ne ia a fakatakitakiga mai te Atua. Ne fai mai latou: “Ko molimau matou ki mea katoa kolā ne fai ne ia.” (Galu. 10:39) Kae e penei mo tatou, e seki mafai o molimau ‵tonu ne tatou ana mea ne fai. Kae ne fakatoka ne Ieova mo te alofa a tala i Evagelia telā e fai ei ke lavea ‵lei ne tatou a uiga totino o Iesu. Mai te fai‵tau kae mafaufau ‵loto ki tusi o te Tusi Tapu ko Mataio, Maleko, Luka mo Ioane, ko talia i ei ne tatou a te mafaufau o Keliso. Kae ko mafai ei ne tatou o “tau‵tali fakapili‵pili atu i ana kalafaga” kae “puipui [‵tou] mafaufau ki te vaegā manatu tenā” e pelā mo Keliso.—1 Pe. 2:21; 4:1.

17. Ka fesoasoani mai pefea ki a tatou a te mafaufau e pelā mo Keliso?

¹⁷ Ka fesoasoani mai pefea a te tauloto ke mafaufau pelā mo Keliso? E pelā mo te kai ki mea‵kai e fakamalosi i ei te foitino, a te fagai o ‵tou mafaufau ki mafaufauga o Keliso e fakamalosi ne ia tatou i te feitu faka-te-agaga. Fakamuli loa, ka iloa ‵lei ne tatou a mea ka fai ne Keliso i so se tulaga. I te faiga tenei, ka fesoasoani mai i ei ke fai ne tatou a fakaikuga kolā e fai ei ke ‵ma ‵tou loto lagona kae maua te taliaga a te Atua. E mata, e mafaufau koe me ka maua ne tatou a mea aoga mai te “fakapei ki luga i a [tatou] a uiga o te Aliki ko Iesu Keliso”?—Loma 13:14.

18. Ne a mea ne tauloto ne koe mai te sau‵talaga e uiga ki te fai mo fai se tino faka-te-agaga?

¹⁸ Ne sau‵tala tatou ki te uiga o te fai pelā me se tino faka-te-agaga. Ne lavea foki ne tatou me e mafai o tauloto tatou mai fakaakoakoga ‵lei o tino faka-te-agaga. Tela la, ne tauloto tatou me i te auala ke maua “te mafaufau o Keliso” e fesoasoani mai ke ga‵solo tatou ki mua e pelā me ne tino faka-te-agaga. Kae e isi aka ne nāi vaega o uiga faka-te-agaga e ‵tau o sau‵tala tatou ki ei. E pelā me se fakaakoakoga, e mafai pefea ne tatou o iloilo aka te ma‵losi o ‵tou feitu faka-te-agaga? Ne a mea e uke e mafai ne tatou o fai ke ati aka ‵tou feitu faka-te-agaga? Kae ka pokotia pefea ‵tou tulaga faka-te-agaga i ‵tou olaga i aso takitasi? Ka fesoasoani mai te suā mataupu ke tali aka ne tatou a fesili konei.