1, 2. (a) Ana abale ni alongo apatile umbone wamtuli ligongo lyakuŵa ŵausimu? (b) Ana citutagulilane yiwusyo yapi pakwamba ya kuŵa mundu jwausimu?

MLONGO jwine jwaŵecete kuti, “Kuŵa mundu jwausimu kungamucisye kuŵa jwakusangalala, soni kupilila yakulingwa.” M’bale jwine jwatite, “Mbele ndili mu ulombela kwa yaka 23. Nambo ndaŵi josopeji jiŵele jakusangalasya ligongo lyakunonyela mnope yindu yausimu.” M’bale jwinesoni jwatite, “Kuŵa mundu jwausimu kungamucisye kola mtendele wa mumtima, soni kutama mwakamulana ni abale ŵakulekanganalekangana.”

² Yisyasyo yatukolasileyi yikulosya umbone wakuŵa mundu jwausimu. Ligongo lya yeleyi, mpaka tuliwusye kuti, ‘Ana mpaka ndende yamtuli kuti mbe jwausimu ni cakulinga cakuti sangalaleje mpela ŵandu ŵatwakolasile mwinaniŵa?’ Nambo mkanitujanje ciwusyoci, kwende tutande kaje kumanyilila yajikusasala Baibulo pakwamba ya mundu jwausimu. Mu ngani ajino, citujanje yiwusyo yitatu yekulungwakulungwa ayi, (1) Ana mundu jwausimu akusatenda yamtuli? (2) Ana yisyasyo yapi yampaka yitukamucisye kuti tuŵe ŵausimu? (3) Ana kulingalinga kwetu kuti tukole “nganisyo sya Klistu” mpaka kutukamucisye mwamtuli kuti tuŵe ŵausimu?

3. Ana Baibulo jikusalekanganya mwamtuli pasikati pa mundu jwakucilu ni mundu jwausimu?

³ Ndumetume Paulo jwatukamucisye kumanyilila kulekangana kwakupali pasikati pa “mundu jwausimu” ni “mundu jwakucilu.” (Aŵalanje 1 Akolinto 2:14-16.) Ana kulekangana kwakwe kuli papi? Paulo jwasasile kuti, “Mundu jwakucilu jwangapocela yindu ya msimu wa Mlungu, ligongo akusayiwona kuŵa yangali mate, soni nganaŵa ayimanyilile.” Nambo “mundu jwausimu” ali mundu ‘jwakusawungunya yindu yosope’ soni akusakola “nganisyo sya Klistu.” Pelepatu Paulo jwatulimbikasisye kuti tuŵeje ŵandu ŵausimu. Ana mundu jwausimu ni jwakucilu akusalekangana m’matala gane gapi?

4, 5. Ana mpaka tummanyilile mwamtuli mundu jwakucilu?

⁴ Ana mundu jwakucilu akusaganisya mwamtuli? Mundu jwakucilu akusaŵa jwakulinonyela, jajili ndamo jakuwanda mnope m’cilamboci. Ndumetume Paulo jwasasile kuti ndamo jeleji ‘jikukamula masengo mwa ŵanace ŵangapikanila.’ (Aef. 2:2) Ŵandu ŵakulinonyela akusiŵatendekasya ŵane kuti akuyeje yiliyose yakutenda ŵandu m’cilamboci. Jemanjaji ŵangapikanila malamusi ga Mlungu nambo akusagamba kutenda yiliyose yakusaka. Mundu jwakulinonyela akusasacilila kuŵa jwakumanyika, jwakusicila nambosoni akusanonyela kuputila ngondo ufulu wakwe. Jwalakweju akusayiwona yeleyi kuŵa yakusosekwa mnope kupunda cilicose.

⁵ Ana mundu jwakucilu akusatenda yindu yine yapi? Mundu jwakucilu ndaŵi syosope akusatenda “masengo ga cilu.” (Aga. 5:19-21) M’cikalata cakwe cakwawula kwa Aklistu ŵa mumpingo wa ku Kolinto, ndumetume Paulo jwasasile ndamo sinesoni. Ndamo syakwe mpela, kulimbikasya ungapikangana, kwawusyana ku koti, kwanyosya ŵakulongolela, soni kuyiwona yakulya ni yakumwa kuŵa yakusosekwa mnope kupunda cilicose. Mundu jwakucilu pasimene ni yakulingwa, akusagwa mwangasawusya. (Miy. 7:21, 22) Yuda jwasasile kuti ŵandu ŵakucilu ngasakola msimu wa Yehofa.—Yuda 18, 19.

6. Ana mpaka tummanyilile mwamtuli mundu jwausimu?

⁶ Nambi wuli pakwamba ya “mundu jwausimu”? Mundu jwausimu akusatenda yakusasaka Mlungu. Jwalakwe akusalingalinga kuti “amsyasyeje Mlungu.” (Aef. 5:1) Yeleyi yikugopolela kuti mkanatende cilicose akusawungunya kaje kuti apate nganisyo sya Yehofa, kaneko ni kutenda yindu mwakamulana ni yalijiganyisyeyo. Ŵandu ŵausimu akusamjegamila mnope Mlungu. Mwakulekangana ni ŵandu ŵakucilu, jemanjaji akusalinjilila kuti yakutenda yawo yikamulaneje ni malamusi ga Yehofa. (Sal. 119:33; 143:10) M’malo mwakuŵika nganisyo syawo syosope pa masengo ga cilu, ŵandu ŵausimu akusalingalinga kulosya “ndamo syawukusakoposya msimu weswela.” (Aga. 5:22, 23) Kuti tupikanicisye cenene pakwamba ya “mundu jwausimu” tuganicisye cisyasyo aci. Jwakusumisya yindu tukusamkolanga kuti jwamalonda. Mwakulandana ni yeleyi, nombe najo mundu jwakusanonyela yausimu kapena kuti kulambila Mlungu tukusati ali mundu jwausimu.

7. Ana Baibulo jikusasala yamtuli pakwamba ya mundu jwausimu?

⁷ Baibulo jikusasala umbone wakuŵa mundu jwausimu. Lilemba lya Matayo 5:3 likusati, “Ŵakusangalala ali ŵandu ŵakusamanyilila yakusosecela yawo yausimu, pakuŵa Ucimwene wakwinani uli wa jemanjajo.” Nombe nalyo lilemba lya Aloma 8:6 likusasala kuti, “Kuŵika nganisyo pa yindu ya cilu kukusayikasya ciwa, nambo kuŵika nganisyo pa yindu ya msimu kukusayikasya umi ni mtendele.” Kuganicisya mnope yindu yausimu kukusatukamucisya kuŵa pamtendele ni Mlungu, kola mtendele wamumtima, nambosoni tukusakola cembeceyo cakupata umi wangamala.

8. Ligongo cici tukusosekwa kulimbicila kuti tuŵe mundu jwausimu nambosoni kuti usimuwo ukamala?

 ⁸ Nambope, tukutama mundaŵi jakusawusya, ligongo ŵandu ŵajinji m’cilamboci akusalosya ndamo sya cilu. M’yoyo, tukusosekwa kutenda mtawu kuti tuŵe ŵandu ŵausimu nambosoni kutenda yiliyose yampaka tukombole kuti tukawujila panyuma. Tukuŵeceta yeleyi ligongo lyakuti usimu wa mundu pawugambile kumala, nikuti msimu wacilamboci ukusatanda kumlamulila. Nambo ana cici campaka citukamucisye kuti yeleyi yikatutendecela? Ana mpaka tutende yamtuli kuti tukule mwausimu?

9. (a) Ana cici campaka citukamucisye kuti tukule mwausimu? (b) Ana citutagulilane yisyasyo ya ŵandu ŵapi ŵausimu?

⁹ Mwanace akusasosekwa kulijiganya kwa acinangologwe nambosoni kujigalila yisyasyo yawo kuti aŵe jwaganisya cenene. Mwakulandana ni yeleyi, m’wejisoni mpaka tukule mwausimu pakulijiganya yisyasyo ya ŵandu ŵakulimba mwausimu. Nambo yisyasyo ya ŵandu ŵa ndamo sya cilu yili yakutukalamusya. (1 Akoli. 3:1-4) M’Baibulo mwana yisyasyo yosopeyi. Pakuŵa cakulinga cetu cili cakuti tukule mwausimu, kwende tulole yisyasyo yambone ya ŵandu ŵatukusosekwa kwasyasya. Citutagulilane cisyasyo ca Yakobo, Maliya nambosoni ca Yesu.

10. Ana Yakobo jwalosisye mwamtuli kuti jwaliji mundu jwausimu?

¹⁰ Kwende tutande ni Yakobo. Ŵajinji mwa m’weji tukutama umi wakusawusya, wangalekangana ata panandi ni muwaŵelele wa Yakobo. Esawu, juŵaliji mkulugwe, ŵasakaga kum’wulaga. Akwegwe ŵakwe Yakobo ŵalume ŵaŵele ali mkumlambusya kwa ndaŵi jelewu. Atamose ŵandu ŵeleŵa ŵakwete ndamo sya cilu, nambo Yakobo jwaliji jwausimu. Jwalakwe jwakulupililaga mnope cilanga caŵapelece Yehofa kwa Abulahamu. Jwalakwe jwamanyililaga kuti liŵasa lyakwe licikamucisya kuti cakulinga ca Yehofa cikwanilicikwe, m’yoyo jwalipelece pakulisamalila.  (Gen. 28:10-15) Yakuŵeceta ni yitendo ya Yakobo ndaŵi syosope yalosyaga kuti jwamanyililaga malamusi ga Mlungu nambosoni lisosa lyakwe. Mwambone, woga pawamkamwile Yakobo ligongo lyakuti Esawu ŵayikaga kukum’wulaga, jwapopesile kwa Mlungu kuti, “Ngwacondelela kuti angulupusye . . . Wawo ŵasalile kuti, ‘Cinjimsamalila cenene, mkakayicila kose, soni cinjitupiya ŵanace ŵenu mpela msanga wa kunyasa.’” (Gen. 32:6-12) Yakobo jwakulupililaga yilanga yaŵatesile Yehofa kwa jwalakwejo soni kwa acinangologwe, mwamti jwaliji jwakusacilila kutenda yindu mwakamulana ni lisosa lya Mlungu nambosoni cakulinga cakwe.

11. Ana cici cacikulosya kuti Maliya jwaliji mundu jwausimu?

¹¹ Sambano kwende tulole cisyasyo ca Maliya. Ligongo cici Yehofa ŵamsagwile Maliya kuti aŵe mamagwe Yesu? Mwangakayicila, lyaliji ligongo lyakuti jwaliji mundu jwausimu. Ana tukumanyilila camtuli yeleyi? Tukumanyilila yeleyi kutyocela pa maloŵe gakumlumba Yehofa gaŵaŵecete Maliya paŵapite kunyumba ja Sekaliya ni Elisabeti, ŵaŵaliji acalongo acimjakwe. (Aŵalanje Luka 1:46-55.) Yaŵaŵecete Maliya yikulosya kuti jwaganonyelaga mnope Maloŵe ga Mlungu soni kuti ŵagamanyililaga cenene Malemba Gacihebeli. (Gen. 30:13; 1 Sam. 2:1-10; Mal. 3:12) Nambosoni Maliya paŵalombene ni Yosefe nganagonanaga mpaka paŵapagwile Yesu. Yeleyitu yikulosya kuti Mlungu jwaliji jwakusosekwa mnope paumi wawo kupunda yakumbila ya cilu cawo. (Mat. 1:25) Yesu paŵakulaga, Maliya ŵalolecesyaga yindu yayatendekwaga paumi wa Yesu, soni jwapikanicisyaga maloŵe ga lunda gaŵaŵecetaga jwalakwejo. Nambosoni Maliya “jwasunjile mwakusamala maloŵe gosopega mumtima mwakwe.” (Luk. 2:51) Jwalakwe jwasacililaga kuciwonaga cakulinga ca Mlungu cakwayana ni Mesiya cili cikwanilicikwe. Ana m’wejisoni mpaka tumsyasye Maliya mwakutenda yakusasaka Mlungu ndaŵi syosope?

12. (a) Ana Yesu jwasyasyaga Atatigwe m’litala lyapi? (b) Ana mpaka tumsyasye mwamtuli Yesu? (Alole ciwulili cacili kundanda kwa nganiji.)

¹² Nambo pa yisyasyo yosope ya ŵandu ŵausimu, Yesu ali cisyasyo cambone mnope. Paumi wakwe ni paundumetume wakwe wosope jwalosisye kuti ŵasyasyaga Atatigwe, Yehofa. Kaganisye kakwe, muŵapikanilaga mumtima soni katende kakwe ka yindu kaliji mpela ka Yehofa nambosoni jwatendaga yindu mwakamulana ni lisosa lya Mlungu soni malamusi gakwe. (Yoh. 8:29; 14:9; 15:10) Mwambone, kwende tulole kulandana kwakupali pasikati pa yaŵasasile Yesaya pakwamba ya canasa ca Yehofa, ni yaŵasasile Maliko pakwamba ya canasa ca Yesu. (Aŵalanje Yesaya 63:9; Maliko 6:34.) Patusimene ni ŵandu ŵakusosekwa cikamucisyo, ana tukusitwatendela canasa mpela muŵatendelaga Yesu? Sonitu Yesu jwalipelekaga mnope pamasengo gakwiganya ni kulalicila ngani syambone. (Luk. 4:43) Yeleyi ni yakusatendaga mundu jwausimu.

13, 14. (a) Ana tukulijiganya cici pa yisyasyo ya ŵandu ŵausimu ŵa masiku agano? (b) Apelece cisyasyo.

¹³ Konjecesya pa yisyasyo ya m’Malembayi, panasoni yisyasyo yejinji ya ŵandu ŵausimu ŵa masiku agano. Jemanjaji akusalingalinga kulosya ndamo mpela sya Yesu. Komboleka kuti tukumanyilila yakusatenda ŵandu ŵeleŵa, mpela kulimbicila kwawo pa undumetume, kwapocela cenene ŵandu, canasa cawo kapenasoni ndamo sine syambone. Jemanjaji ali ŵangali umlama mpela m’weji, nambope akulingalinga kuti akole ndamo syelesi. Mwambone, Mlongo jwine jwa ku Brazil jwasasile kuti, “Mkaninalijiganye usyesyene, nanonyelaga kucikuya cilambo pangani ja kawale. Yakuyicisya yakwe, nawalaga mwangalicimbicisya. Nambo kulijiganya usyesyene kungamucisye kucenga ni kuŵa mundu jwausimu. Paliji pana ngondo kuti yeleyi yikombolece, nambope apano ngusangalala kuti ngumtumicila Yehofa.”

¹⁴ Mlongo jwine jwakwete cakusawusya cakulekangana ni celeci. Atamose kuti jwaliji mu  usyesyene, nambo jwaŵisile mtima wakwe pamajiganyo gapenani ni cakulinga cakuti capate masengo gambone. Jwalakwe jwatite, “Nalesile kuyiwona yakulinga yangu yausimu kuŵa yakusosekwa. Nambo kaneko natandite kulipikana kuti ngupelembela cindu cine cakusosekwa mnope kupunda masengo.” Mlongoju jwacenjile kaganisye kakwe mwamti sambano akuyiwona kuti kutumicila Yehofa kuli cindu cakusosekwa mnope paumi wakwe. Apano akusakulupilila mnope maloŵe ga pa Matayo 6:33, 34, kuti Yehofa camkamucisyeje. Jwalakwe jwatite, “Ngangukayicila ata panandi kuti Yehofa cangamucisyeje!” Ngatukukayicila kuti mumpingo mwawo mwanasoni abale ni alongo ŵakutenda yeleyi. Patukwawona jemanjaji ali mkumsyasya Yesu, ana nganituŵa ŵakusacilila kujigalila cisyasyo cawo?—1 Akoli. 11:1; 2 Ates. 3:7.

15, 16. (a) Kuti tuŵe mpela Klistu, ana tukusosekwa kutenda cici? (b) Ana tukusosekwa kutenda cici kuti nganisyo syetu siŵeje syakulandana ni “nganisyo sya Klistu”?

¹⁵ Ana mpaka tumsyasye wuli Klistu? Pa 1 Akolinto 2:16, Baibulo jikusasala yakuti tukole “nganisyo sya Klistu.” Soni lilemba lya Aloma 15:5 likusatulimbikasya kuti tukole “nganisyo mpela syaŵakwete Klistu Yesu.” M’yoyo, kuti tuŵe mpela Klistu, tukusosekwa kulijiganya nganisyo syakwe, mwakusapikanila mumtima, soni mwakusatendela yindu. Kaneko tukusosekwa kutendaga yakulandana ni yeleyo. Nganisyo syosope sya Yesu sikusaŵaga paunasi wakwe ni Mlungu. M’yoyo, kumsyasya Yesu mpaka kutukamucisye kumŵandicila mnope Yehofa. Pelepatu umbone wakumsyasya Yesu ukuwonecela mwangasawusya.

¹⁶ Nambo ana mpaka tutende mwamtuli yeleyi? Ŵakumkuya ŵa Yesu ŵayiweni yosope yaŵatendaga jwalakwejo. Ŵayiweni yakusimonjesya yaŵatesile, ŵapikene yosope yaŵajiganyaga, ŵam’wonaga ali mkwatendela yambone ŵandu ŵakulekanganalekangana, soni ŵam’weni kuti ŵatendaga yakusasaka Yehofa. Jemanjaji ŵatite, “M’weji tuli mboni sya yindu yosope yaŵatesile.” (Mase. 10:39) Masiku agano nganituŵa tum’weni Yesu. Nambo tukwete mabuku ga Ngani Syambone gagakusatukamucisya kummanyilila cenene. Kuŵalanga ni kuganicisya mwakusokoka mabuku ga m’Baibulo ga Matayo, Maliko, Luka, soni Yohane mpaka kutukamucisye kumanyilila cenene nganisyo sya Yesu. Yakuyicisya yakwe tucikombola ‘kuya sajo syakwe mwakusamala’ soni tucikola “nganisyo” mpela syaŵakwete jwalakwejo.—1 Pet. 2:21; 4:1.

17. Ana kuganisya mpela Klistu mpaka kutukamucisye mwamtuli?

¹⁷ Ana kuganisya mpela Klistu mpaka kutukamucisye mwamtuli? Tukumanyilila kuti kulya yakulya yambone kukusalimbisya cilu cetu. M’yoyosoni kulijiganya kaganisye ka Klistu mpaka kulimbisye usimu wetu. Mwapanandipanandi, tucitanda kumanyilila yakatesile Yesu pa cakutendekwa cilicose. Pambesi pakwe, yicitukamucisya kusagula yakutenda yakumsangalasya Mlungu nambosoni ngasitulijimba magambo. Ana umbone welewu ngawukutulimbikasya kuti twasyasyeje Ambuje Yesu Klistu?—Alo. 13:14.

18. Ana alijiganyisye yamtuli pangani jakuŵa mundu jwausimu?

¹⁸ Mu nganiji, tulijiganyisye yakusatenda mundu jwausimu. Tuyiwenisoni kuti yisyasyo ya ŵandu ŵausimu mpaka yitukamucisye. Pambesi pakwe, tulijiganyisye kuti kola “nganisyo sya Klistu” mpaka kutukamucisye kuŵa mundu jwausimu. Nambope panasoni yindu yine yatukusosekwa kulijiganya pangani jakuŵa ŵandu ŵausimu. Mwambone, ana mpaka tumanyilile mwamtuli naga tuli ŵakulimba mwausimu? Ana mpaka tutende yamtuli kuti usimu wetu ukamala? Ana kuŵa mundu jwakulimba mwausimu mpaka kutukamucisye wuli lisiku lililyose? Ngani jakuyicisya jicitukamucisya kupata kwanga kwa yiwusyoyi.