Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

A JE NGƐ WA YI NƆ SANE WOMIHI A MI

A Gu Magbɛ Nɔ Munyuhi A Nɔ Kɛ Fiɛɛ Sane Kpakpa a Ngɛ Ireland

A Gu Magbɛ Nɔ Munyuhi A Nɔ Kɛ Fiɛɛ Sane Kpakpa a Ngɛ Ireland

NGƐ May 1910 mi ɔ, mele ko ngɛ wo ɔ nɔ kɛ yaa Ireland. Benɛ mele ɔ ngɛ Belfast Lough mele si dami he ɔ he sue ɔ, nihi nɛ a daa si ngɛ mele ɔ mi ɔ na mɔtu pu ɔ ngɛ yoku ɔmɛ a nɔ, nɛ e pee mɛ fɛu. Charles T. Russell hu piɛɛ a he. Enɛ ɔ ji si enuɔne nɛ e hia blɔ kɛ ya Ireland. Nyɛminyumu Russell na mele agboagbo enyɔ komɛ nɛ kpaako a ngɛ pee, kake ji Titanic, nɛ a tsɛɔ kake hu ke Olympic. * Baiblo Kaseli 12 daa si ngɛ mele si dami he ɔ, nɛ a ngɛ lɛ mlɛe.

Maa pee jeha 20 loko Nyɛminyumu Russell maa je blɔ hiami nɛ ɔ sisi ɔ, e susu blɔ kpakpa nɛ a ma nyɛ maa gu nɔ kɛ fiɛɛ sane kpakpa a ngɛ je kɛ wɛ ɔ he. E pee e juɛmi kaa e maa hi Amerika jee kɛ ya hi ma kpahi a nɔ slaae konɛ e ná he blɔ kɛ fiɛɛ. E je sisi ngɛ Ireland ngɛ July 1891 ɔ mi. Benɛ e ngɛ mele nɛ ji City of Chicago ɔ mi ɔ, e na Queenstown ma a ngɛ wo ɔ nya. Benɛ e na pu ɔ nɛ ngɛ si nɔe ɔ, eko ɔ, e kai níhi nɛ e fɔli de lɛ ngɛ ma nɛ ɔ nɛ e fɔli ɔmɛ je mi ɔ he. Nyɛminyumu Russell kɛ nihi nɛ a piɛɛ e he ɔ be ngɛ mahi nɛ a mi ngɛ fɛu nɛ a mi tsɔ ɔ mi, nɛ a na kaa ‘be su kɛ ha ní kpami.’

Nyɛminyumu Russell ya Ireland si kpaago sɔuu. Nihi a bua jɔ kekle munyu nɛ e tu ɔ he, nɛ be kpahi a mi nɛ e ya a, nihi babauu ya bu e munyu ɔ tue. Si enyɔne nɛ e ya lejɛ ɔ ngɛ May 1903 ɔ mi ɔ, a fia asafo mi kpehi nɛ a pee ngɛ Belfast kɛ Dublin ɔ he adafi. Be ko ɔ, Nyɛminyumu Russell de ke, nihi bu munyu ko nɛ e tu ɔ tue saminya. Munyu ɔ yi ji, “Si Womi Nɛ A Kã He Kita.” E kɔɔ hemi kɛ yemi nɛ Abraham ngɛ kɛ jɔɔmihi nɛ adesahi ma ná hwɔɔ se ɔ he.

Akɛnɛ nihi fuu a bua jɔ munyu ɔ he he je ɔ, benɛ Nyɛminyumu Russell hia blɔ si etɛne kɛ ya Yuropa a, e kpale ya Ireland. April 1908 mɔtu ko ɔ, nyɛmimɛ nyumuhi enuɔ ba kpee lɛ ngɛ Belfast wo ɔ nya. Jamɛ a gbɔkuɛ ɔ, “tue buli maa pee 300 nɛ a juɛmi ka si” ya bu magbɛ nɔ munyu ko nɛ a fia he adafi ɔ tue. Munyu ɔ yi ji, “A Ma Kpata Satan Nɔ Yemi ɔ Hɛ Mi.” Benɛ nyumu ko ngɛ atsinyɛ jee ɔ, Nyɛminyumu Russell kɛ Ngmami ɔ tsu ní saminya, nɛ nyumu ɔ ma e nya. Benɛ Baiblo Kaseli ɔmɛ ya Dublin ma a mi ɔ, nyumu ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke O’Connor nɛ e ji womi ngmalɔ kɛ ha YMCA (Nihewi Nɛ A Ji Kristofohi A Kuu) ɔ bɔ mɔde kaa e ma puɛ tue buli 1,000 kɛ se ɔmɛ a juɛmi konɛ a te si kɛ wo Baiblo Kaseli ɔmɛ. Se mɛni ba?

Nyɛ ha nɛ wa susu níhi nɛ eko ɔ, e ya nɔ jamɛ a ligbi ɔ he, konɛ waa le nɔ́ nɛ ba. Nyumu ko nɛ e bua jɔ Baiblo mi anɔkuale ɔ he ɔ na magbɛ nɔ munyu nɛ a fia he adafi ngɛ The Irish Times ɔ mi ɔ, nɛ e ya eko. E gbo dengme wawɛɛ loko e na he ko nɛ e hi. Nyumu ɔ bu munyu tulɔ nɛ e yi bwɔmi hiɛ futaa, nɛ e to kpɛni, nɛ e wo kootu yumu klɔii ɔ tue saminya. E na kaa munyu tulɔ ɔ ngɛ yae nɛ e ngɛ bae, nɛ e ngɛ e nine jee ngɛ kpoku ɔ nɔ. Bɔ nɛ munyu tulɔ ɔ ngɔ ngmamihi kɛ tsɔɔ ngmamihi a mi ha a ha nɛ nyumu ɔ nu Baiblo ɔ mi anɔkuale ɔ sisi. E ngɛ mi kaa munyu tulɔ ɔ tu we munyu kɛ wui klama mi mohu lɛɛ, se nɔ fɛɛ nɔ nu e gbi ngɛ tsu ɔ mi. E tu munyu ngmlɛfia kake kɛ fã sɔuu. Benɛ be su kaa nihi ma bi sane ɔ, O’Connor kɛ e huɛmɛ ɔmɛ kɛ lɛ je atsinyɛ. Se e da Baiblo ɔ nɔ kɛ ha a sane bimi ɔmɛ a heto. Tue buli ɔmɛ fia a dɛ kɛ tsɔɔ kaa a fĩ munyu tulɔ ɔ se. Benɛ lejɛ ɔ jɔ ɔ, nyumu ɔ nɛ e suɔ nɛ e le Baiblo mi anɔkuale ɔ ya nyɛmimɛ ɔmɛ a ngɔ konɛ e kase níhi fuu. Nihi ye odase kaa nihi babauu gu blɔ nɛ ɔ nɔ kɛ ba le anɔkuale ɔ.

Benɛ Nyɛminyumu Russell sɛ mele ko nɛ a tsɛɛ ke Mauretania a mi kɛ je New York kɛ yaa Belfast si eywiɛne ngɛ May 1909 ɔ mi ɔ, e ngɔ Nyɛminyumu Huntsinger kɛ ya. Nyɛminyumu nɛ ɔ he sɔɔ kɛ ní ngmami, enɛ ɔ he ɔ, Nyɛminyumu Russell kɛ lɛ ya konɛ e hi Hwɔɔmi Mɔ ɔ mi munyu ɔmɛ tsɛe ha lɛ nɛ e hi ngmae. Nihi 450 ya bu Nyɛminyumu Russell munyu ɔ tue ngɛ Belfast. Nihi maa pee 100 ná we sɛ, lɔ ɔ he ɔ, a da si.

Nyɛminyumu C. T. Russell nɛ e ngɛ mele nɛ a tsɛɛ ke Lusitania a mi

Si enuɔne ɔ hu nɛ e ya a, níhi ya nɔ jã nɔuu. Benɛ Nyɛminyumu Russell tu magbɛ nɔ munyu ɔ ta ngɛ Dublin ɔ, jami he ní lelɔ ko nɛ e he biɛ nɛ O’Connor kɛ lɛ ya lejɛ ɔ bi sanehi, nɛ Nyɛminyumu Russell ha lɛ heto kɛ je Baiblo ɔ mi. Enɛ ɔ ha nɛ tue buli ɔmɛ a bua jɔ. E nɔ jena a, Nyɛminyumu Russell kɛ Baiblo kaseli ɔmɛ sɛ mele ko nɛ a kɛ maneɔ sɛ womi ɔ mi kɛ ya Liverpool, nɛ a ya sɛ mele ko nɛ e he biɛ nɛ a tsɛɛ ke Lusitania a mi kɛ ya New York. *

Magbɛ nɔ munyu ko nɛ a fia he adafi ngɛ The Irish Times ɔ mi ngɛ May 20, 1910

Benɛ Nyɛminyumu Russell hia blɔ kɛ ya Ireland si ekpane kɛ si kpaagone ngɛ jeha 1911 ɔ mi ɔ, a fia e magbɛ nɔ munyu ɔmɛ a he adafi. Ngɛ gbiɛ be mi ɔ, Baiblo Kaseli 20 nɛ a ngɛ Belfast ɔ fɔ nihi 2,000 nine nɛ a ba bu magbɛ nɔ munyu ko tue. Magbɛ nɔ munyu ɔ yi ji, “Hwɔɔ Se.” O’Connor kɛ osɔfo ko ba Dublin benɛ a ngɛ magbɛ nɔ munyu nɛ ɔ tue ɔ, nɛ a ba bi sanehi. Se hetohi nɛ a da Ngmami ɔ nɔ kɛ ha mɛ ɔ ha nɛ tue buli ɔmɛ fia a dɛ. Ngɛ gbo be mi ngɛ jamɛ a jeha a mi ɔ, Nyɛminyumu Russell ya tu magbɛ nɔ munyu ngɛ ma komɛ hu a nɔ, nɛ nihi fuu ya bu lɛ tue. O’Connor kɛ basabasa peeli 100 ya Dublin ekohu konɛ a ya gbɛ kpe ɔ. Se tue buli ɔmɛ kɛ kã fĩ munyu tulɔ ɔ se.

E ngɛ mi kaa jamɛ a be ɔ mi ɔ, Nyɛminyumu Russell ji nɔ nɛ pɔɔ magbɛ nɔ munyu ɔ tumi mohu lɛɛ, se e kplɛɛ nɔ kaa “adesa ko be nɛ e ma nyɛ ma de ke e he hia pe nɔ fɛɛ nɔ,” ejakaa “Mawu ní tsumi ji nɛ ɔ, pi adesa nɔ́.” Munyu nɛ a tuɔ ngɛ magbɛ nɔ jamɛ a be ɔ mi ɔ lɛ ba plɛ pee magbɛ nɔ munyu nɛ wa le mwɔnɛ ɔ nɛ. A gu blɔ nɛ ɔ nɔ kɛ tsɔɔ nihi babauu Ngmami ɔ mi anɔkuale ɔmɛ. Mɛni je mi kɛ ba? A gu magbɛ nɔ munyuhi a nɔ kɛ fiɛɛ sane kpakpa a ngɛ Ireland, nɛ a to asafohi fuu a sisi ngɛ mahi fuu a mi.​—A je ngɛ wa yi nɔ sane womihi a mi ngɛ Britain.

^ kk. 3 Maa pee jeha enyɔ mi ɔ, mele ngua nɛ a tsɛɛ ke Titanic ɔ mu.

^ kk. 9 Ngɛ May 1915 ɔ mi ɔ, oplɛmi ko ná Lusitania ngɛ Ireland wo ɔ nya ngɛ woyi je, nɛ e mu.