跳到內容

跳到目錄

MALAHECIAY DEMAK NO MITA

Pakapapotalay Kimad Mitenakay to Ngaˈayay a Lihaf i Aielan

Pakapapotalay Kimad Mitenakay to Ngaˈayay a Lihaf i Aielan

ISAKA 1910 miheca ka limaan folad, micomoday talalomaˈ no Pelefaste Minato koya tataˈangayay a tamina, talafafekangay i papotal no tamina ko mikalicay tamdaw, mitapal to matediay no cidal no dafak a kangdaway a taporoporoan. Ci Cares Loso ilalomaˈay nangra, o sakina lima ningra tayra i Aielan koni. Maˈarawayho nangra ko tosa misangaˈanho a tamina, oyaan Titanik ato Olimpik a tamina. * Iti:raw no pisangaˈan to tamina, iraay ko maedeng mamoetepay a Micekiway to Fangcalay Cudad a Tamdaw mitala i minato tora tatayra milisoˈ a salikaka ci Loso.

ˈAyaw no 20 miheca, mikilimayto ko salikaka ci Loso to hapakayraan a patenak to ngaˈayay lihaf i polong no hekal, ikor mihalakaay cingra to tatayra i papotal no Padaka, mitaliyok a milisoˈ to kitakitakit. Isaka 1891 miheca ka pitoan folad, misatapangay i Aielan ci Loso to sakina cecay ningra a mitaliyok a milisoˈ. Midakaway to Cikake Tamina, tangasa i Kowenston cingra i, mitapalay to mamicelem a cidal matedi i salawac no riyar, alatek itiya maharatengay ningra ko kapifanaˈ no wina wama to nika kapah no salakatay a niyaroˈ nangra. Mitaˈlifay cangra to masolimetay ato makapahay a niyaroaroˈ, maˈaraw to nika “marahrahto, o papanayento” ko omah.

Salikaka Loso kina pitoay a milisoˈ to Aielan. Toya sakina cecay ningra a milisoˈ, mikidatay to hemek no tamdaw to soˈlinay kimad, mankora, to ikoikor a pilisoˈ ningra, iraayto ko pina soˈot anca pina patek a tamdaw ko mitengilay to kimad ningra. Isaka 1903 miheca ka limaan folad to sakina tosa a pilisoˈ ningra, milimasmasan no salikaka i Pelefaste ato Tuplin a mikimad cingra, o sinpong no itiraay mipalosiyangay toni kimad. O lalangian no kimad i, “Miketonay to Sowal a Mikiˈok”, sanay. O pakayniay nika pakasoˈlin ni Apraham ato mamalifok no tamdamdaw a sapalemed kora mikimadan, “misamacayay a mitengil” ko tamdaw itiya, sanay pasowal ko salikaka ci Loso.

Tona ˈalomanay ko mahemekay to soˈlinay kimad, toya sakina tolo a pilisoˈ ni Loso to Iwropa i, mihaopan ningra ko Aielan. Isaka 1908 miheca ka sepatan folad tangasaayto i minato no Pelefaste, lalimaay ko faˈinayan salikaka a militemoh cingranan. Itiya o mipalosiyangan a lalangian no kimad ningra i, “Mamahidefek ko Hekal ni Satan,” sanay, toya dadaya “maedeng iraay ko 300 a mafanaˈay miharateng a tamdaw” tayra mitengil. Ilalomaˈ nangra na iraay ko cecay misafelitay ko harateng a tamdaw, kawra kalikiay a masemeren ko falocoˈ to nika fanaˈ no mikimaday kalasaka dademak to sinael a mitadatad. Kawra itini i Tuplin iraay ko tada maliyangay a tamdaw, oya mitatiliday no kapot no kapah no kiyokay ci Okana hananay. Sapiowingaw cingra toya 1,000 a mitengilay mapolong a micoli to Micekiway to Fangcalay Cudad a Tamdaw, malaˈosiay ko misahalakaan ningra han?

Tikolen ita milomal ko iti:yaayho, saharatengen koya pakayraan itiya. Iraay ko cecay mahemekay to Fangcalay Cudad a faˈinayan, maˈaraw ningra ko Sinpong no Aielan palosiyang tora kimad i, tayraay mirienang. Matomesay ko tamdaw, awaayto ko kamaroˈan. Misamacayay mitengil toya kohecalay ko ngisngis ato fokes, cirikoˈay to kohetingay kafafang a mikimaday. Mikimad cingra i, sarakarakat sanay mikawing to kamay a mikimad, masieroday ko pikimad ningra, mihacecay a mitadtad to sinael. Ora tayraay a faˈinayan hato fohat sanay ko falocoˈ, cipinangto to soˈlinay kimad no Fangcalay Cudad. Itiya awaayho ko mayku ato laepa, kawra o ngiha ni Loso pafeselay a matengil tora kasaˈopoan, ngangaˈay a misamacay a mitengil to cecay ira ko kalitosa a tatokian ko ˈalomanay. Mahererek ko kimad, ngaˈayay misadak to salicay ko tamdaw, itiya ci Okana ato widang ningra misadakay to salicay, tano Fangcalay Cudad a pacaˈof ci Loso to salicay nangra, mipaepaay to kamay ko ˈalomanay to nika pihai nangra. Mahererekto kora pilicayan a toki i, oya mahemekay to Fangcalay Cudad a faˈinayan, miharatengay to sakafanaˈaw to adihayay a sifanaˈ no Fangcalay Cudad. O sowal no iraay itiya a tamdaw, pakayniay to matiniay a toki minanam to soˈlinay kimad ko ˈalomanay tamdaw sanay.

Isaka 1909 a miheca ka limaan a folad, mikalicay ko salikaka ci Loso to Mawretania Tamina miliyas to Niwyok, malingad to sakina sepat ningra a mitaliyokay a milisoˈ. Toniya rakat ningra, miataan ci Hancinke ya mafanaˈay misakaliki a mitilid a salikaka, mitilid to tano sowalan ni Loso a lalakaw no Mikecolay. Itini toni pilisoˈ ningra to Pelefaste, salikaka ci Loso misadakay to pakapapotalay a kimad, itiya 450 ko mitengilay a tamdaw, awaay ko kamaroˈan no 100 a tamdaw, tireng sanayto cangra mitengil to kimad.

Salikaka ci Loso mikalicay to Lusitania Tamina

To sakina lima a mitaliyokay pilisoˈ no salikaka mahecaday tora iˈayaway, tano Fangcalay Cudad a pacaˈof to pisalalicay no tamdaw. Maherek a mikimad to pakapapotalay kimad i Tuplin i, miataan ni Okana ko masowalay ko ngangan a misasingsiay no kiyokay, misadak to salicay, tano Fangcalay Cudad ko salikaka a pacaˈof, lipahakay ko mitengilay a tamdaw. To cila romiˈad, mikalicay cangra to tatayra i Lifepo no Ingkelan a tamina, ikor mikalicay to Lusitania Tamina minokay tayra i Niwyok. *

Sinpong no Aielan palosiyangay to mikimaday a saˈopo, Saka 5 Folad, 1910

Isaka 1911 miheca, misatapangay ko salikaka ci Loso to sakina enem ato sakina pito a mitaliyokay a pilisoˈ, o pakapapotalay a kimad itiya mapalosiyangay a matenak. To kacanglahan noya miheca, 20 a Micekiway to Fangcalay Cudad a Tamdaw, itiniay i Pelefaste militemoh to 2,000 tamdaw tayra mitengil to kimad, o lalangian no kimad itiya i, “Ikor no mapatay ko tamdaw”, sanay. Ci Okana miataay to matayalay no kiyokay tayra i Pelefaste a misalalicayan to salikaka, kawra mahemekay ko ˈalomanay tano Fangcalay Cudad ko salikaka pacaˈof. Tangasa kafarawfawan, adihayayto ko milisoˈan no salikaka, ˈalomanay ko tayraay mirienang. Ci Okana atoya 100 a tamdaw miliyaway a misahalaka a mikalisanga to pikimad i Tuplin, kawra midamaay ko ˈalomanay tora kimad.

Soˈliˈlin o salikaka ci Loso ko mikimaday to adihayay a kimad, kawra mafanaˈay cingra “ora demak cowa ko nano demak no tamdaw, nao demak no Kawas.” O mihaenan palosiyang a pakapapotalay kimad, o tinakoanto no aniniay a pakapapotalay kimad a saˈopo. Itiyaay saˈopo pairaan ko toki no salikaka a pacaˈof to soˈlinay kimad. Samaanayto ko minaroˈan hani? O pakapapotalay a kimad, patenakay to ngaˈayay lihaf, hanaca mapatirengay ko adihayay a kasakopang i Aielan.—O safanaˈ no naitiniay i fenpo no Ikok.

^ 3段 Caay pakaala to tosa a miheca, matekengayto ko Titanik Tamina.

^ 9段 Isaka 1915 miheca ka limaan folad, ya Lusitania Tamina makowangay no fakotang a matekeng ingata no kakatimolan no Aielan.