NGKE e rororake te kaibuke tewaana n te rawa i Belfast Lough, ao bwatintia ae te kurubu ae uarereke ake a teitei i aon te kaibuke, a nori tabuki aika kiriin aika rabunakinako n ootan te ingabong. E riki anne ni Mei 1910. Iai temanna te mwaane i buakoia ae Charles T. Russell, are ai ana kanimaua ni mwananga nako Ireland. Iai kaibuke ni bwatintia aika bubura aika uowaa mai moan Brother Russell, aika tabe ni kabaaki bwa te Titanic are iinako ni moani mwanangana ao te Olympic. * Ao mai moan riki te tabo ni kaba, ai bon Taan Reirei n te Baibara aika rangi ni bati aika tei i aon te uaabu bwa a tataningaa waeraken teuaei.

Tao 20 te ririki imwain anne, e ukoukora te anga ae te kabanea n tamaroa Brother Russell ibukini kabutan te rongorongo ae raoiroi ni katobibia te aonnaba. E baireia bwa e na mwamwananga nakon aaba ake i tinanikun Amerika. E nako Ireland ni moani mwanangana n Turai 1891. Ngke e toka n te kaibuke ae te City of Chicago, e a nora bungintaai ngke e a uakaan ma te matabaiawa i Queenstown ao tao e bae n uringa aia taeka ana karo ibukin abaia. Ngke a rinanoni kaawa ma marenaua aika kanikan Brother Russell ma raona ni mwananga, a a noria bwa te tabo aei kaanga ai aron te tawaana ae e a “tauraoi ao n tataningaa taiakina.”

Bon itiua ana tai Brother Russell n roko i Ireland. Ibukina bwa e ueke te kan ongora irouia aomata ni moani mwanangana, a a roko bubua ma bubua aomata n ongora, ao ni mwanangana ake imwina riki a a roko nga ma nga. Ni kauouani mwanangana ni Mei 1903, a katanoataaki n nuutibeeba taekani botaki ibukia aomata nako ake a na karaoaki i Belfast ao i Dublin. E taekinna Russell bwa “a kakauongo raoi aomata ake a roko” n te reirei ae “Te Berita ae Aanaki n te Taetae n Tuea,” ae taekan ana onimaki Aberaam ao kakabwaia ibukia aomata n taai aika a na roko.

Ibukina bwa a rangi ni bati ake a kan ongora i Ireland, e baireia Russell bwa e na roko naba iai ni katenuani mwanangana nako Eurobe. Ngke e ruo nakon te uaabu i Belfast n te ingabong teuana n Eberi 1908, a a butimwaeia taari mwaane aika niman. N te tairiki anne, a katikaki nanoia “taan ongora aika wanawana aika tao 300 mwaitiia” n te kabwarabwara ibukia aomata nako, are e katanoataaki ae “Kataenikaian Ana Embwaea Tatan.” Iai temanna i buakoia ae kakaaitara ma e kabonganaaki te Baibara ni kaekaaki iai. Iai temanna riki te tia kakaaitara ae rangi n imanono i Dublin ae Mr. O’Connor, ae te tia koroboki n te botaki ae te YMCA. E kataia ni kairi nanoia taan ongora aika 1,000 tabun bwa a na kaaitaraia Taan Reirei n te Baibara. Ma tera ae riki?

Ti na oki rikaaki ao ni manga iangoa te bwai ae kona n riki n te botaki anne. E iangoia temanna te mwaane ae kani kakaaei ana koaua te Baibara bwa e na kaea te kabwarabwara ibukia aomata ae katanoataaki n te nuutibeeba ae The Irish Times. E kuri n aki reke ana kaintekateka n te tabo ni botaki bwa e a onrake irouia aomata. E kakauongo raoi nakon te tia kabwarabwara ae iaia irana, e buai, ao e bwaina te kooti ae roroo ae mwarairai. Ngke e anga ana kabwarabwara, e ririaki n te  tabo ni kabwarabwara, e kateitea kain ana taeka, ao e kabwarabwaraa te kibu teuana imwin teuana, ike e a reke raoi iai otan te mwaane aei n ana koaua te Baibara. E ngae ngke e aki kamanena te bwai n taetae te tia kabwarabwara, ma e butanako bwanaana n te tabo ni botaki, ao a bane taan ongora ni kakauongo raoi i nanon teuana ma te iterana te aoa. Imwina, n tain tabekan titiraki ma kaekaaia ao e a kaitaraaki iroun O’Connor ma raona, ma e mwaatai ni katea bukin te rongorongo man te Baibara. A bane kaain te botaki ni kaota aia boutoka n aia uboubo. Ngke e a toki te kauntaeka, e a kawariia taari te mwaane are kan ongora arei bwa e kan reiakina riki ae bati. Ni kaineti ma aia rongorongo taani mataku, a bati ake a reiakina te koaua n te aro aei.

E kitana New York ni Mei 1909 Brother Russell n te kaibuke ae te Mauretania n ana kaaua ni mwananga, ao e airi ma ana tia koroboki ae Brother Huntsinger, bwa a aonga ni kamanena aia tai ni borau n rinanon ao ni wareki kaongora n te Taua-n-Tantani. E karaoa te kabwarabwara ibukia aomata Brother Russell i Belfast ao a roko kaain te tabo anne aika 450, ma a teitei 100 bwa e a aki reke nneia.

Te kanimaua ni mwananga are e taekinaki mai moa bon titeboo naba ma anne. Imwin te kabwarabwara ibukia aomata nako i Dublin, ao te tia rabakau n te Aro ae rangi ni kinaaki are e kairia O’Connor, a kaekaaki ana titiraki man te Baibara ao a rangi ni kimwareirei iai taan ongora. N te bong are imwina, a a toka taani mwamwananga aikai n te booti ae butimwaaka n nako Liverpool ao a a tokara te kaibuke ae e tanoata taekana ae te Lusitania, n nako New York. *

A boni karaoaki naba kabwarabwara ibukia aomata nako ake a katanoataaki n ana kaonoua ao n ana kaitiua ni mwananga Brother Russell n 1911. Ni moan iteran te ririki, a butimwaeaki 2,000 aomata ake a ongora n te kabwarabwara ae “Te Maiu Are Imwin te Mate” irouia 20 Taan Reirei n te Baibara. E roko naba O’Connor i Dublin ma temanna riki te mitinare are tatabeki titiraki, ma a uboubo taan ongora ngkana a kaekaaki ana titiraki man te Baibara. N tain te kabuebue n te ririki naba anne, a bati ake a roko bwa a na ongora ni kaawa ake a kawaraki. E a manga kataia naba O’Connor ma taani kamangao aika 100 mwaitiia ni katoka te taromauri i Dublin, ma a boni boutokaa te tia kabwarabwara taan ongora.

E ngae ngke n taai akanne e kakaraoi kabwarabwara ibukia aomata nako Brother Russell, ma e bon ataia bwa “te mwakuri aei e aki boto i aon ana mwakuri te aomata,” bwa “tiaki mairouia aomata te mwakuri aei, bwa boni mairoun te Atua.” Kabwarabwara ibukia aomata nako ake a katanoataaki boni katauraoaia aomata imwain te Botaki Ibukia Aomata Nako ao e rangi n angaraoi iai tataekinani koaua man te Baibara. Tera mwina? A ibuobuoki kabwarabwara ibukia aomata nako ni kabutanakoa te rongorongo ae raoiroi, ike a a bwebwerake iai ekaretia ni kaawa aika rangi ni bati i Ireland ni kabutaa.—Rongorongora rimoa i Buritan.