KWARĨ Mĩĩ 1910 na meri nĩ gũkinya yakinyaga gĩcukĩro-inĩ kĩa meri kĩa Belfast Lough, handũ iria rĩingĩrĩte thĩ nyũmũ, na athii arĩa maarĩ thĩinĩ nĩ monaga irĩma wega imũrĩkĩtwo nĩ ũtheri wa rũcinĩ. Harĩ andũ arĩa maarĩ meri-inĩ ĩyo, ũmwe wao aarĩ Charles T. Russell na ĩyo yarĩ thabarĩ yake ya gatano bũrũri-inĩ wa Ireland. Mbere ya Mũrũ wa Ithe witũ Russell haarĩ na meri igĩrĩ nene ciathondekagwo, ĩrĩa yathũkangire yetagwo Titanic na ĩngĩ yetagwo Olympic. * Mbere ya harĩa meri ciathondekagĩrũo, kwarĩ na Arutwo a Bibilia arĩa maarũgamĩte harĩa meri ciaingagĩrĩrũo metereire akinye.

Mĩaka 20 mbere ĩyo, Mũrũ wa Ithe witũ Russell nĩ aacaragia njĩra ĩrĩa njega biũ ya gũtheremia ũhoro mwega thĩinĩ wa thĩ yothe na agĩtua itua rĩa gũthiĩ thabarĩ cigana ũna kĩrũmanĩrĩrio nja wa Amerika. Nĩ aathire thabarĩ yake ya mbere bũrũri-inĩ wa Ireland Julaĩ 1891. Arĩ meri-inĩ yetagwo City of Chicago nĩ eeroragĩra riũa rĩkĩratha hũgũrũrũ-inĩ cia Queenstown na no gũkorũo nĩ aaririkanire ũrĩa aciari ake maamwĩrĩte ũhoro wĩgiĩ kwao. Na rĩrĩa Mũrũ wa Ithe witũ Russell hamwe na arĩa maarĩ nake meri-inĩ ĩyo maahĩtũkaga taũni ĩyo yarĩ theru na thaka, nĩ maamenyire atĩ “mĩgũnda yetereire kũgethwo.”

Russell aathire Ireland maita mũgwanja. Nĩ ũndũ nĩ aakũririe wendi mũnene ngoro-inĩ cia andũ iceera-inĩ rĩake rĩa mbere, andũ magana na rĩngĩ makiri makĩambĩrĩria gũkaga gũthikĩrĩria mĩario yake rĩrĩa aaceera. Thabarĩ yake ya kerĩ Mĩĩ 1903, mĩcemanio ĩrĩa angĩekire taũni-inĩ ya Belfast na Dublin nĩ yamenyithanirio ngathĩti-inĩ cia kũu. Russell oigire atĩ “athikĩrĩria nĩ maamũtegeire matũ ta mbawa” rĩrĩa aaragĩrĩria kĩongo, “The Oath-Bound Promise” kĩgiĩ wĩtĩkio wa Iburahimu na irathimo iria andũ magaakenera.

Tondũ andũ bũrũri-inĩ ũcio nĩ meendaga kwĩruta ũhoro wa ma, Russell nĩ aabangire gũceera rita rĩa gatatũ bũrũri-inĩ ũcio. Rũcinĩ rũmwe kũrĩ Ĩpuro 1908, ariũ a Ithe witũ atano taũni-inĩ ya Belfast nĩ maamũgeithirie rĩrĩa oimaga meri-inĩ. Mĩario ĩrĩa yaanĩrĩirũo mũno yarĩ na kĩongo “The Overthrow of Satan’s Empire,” nĩ yarutirũo hwaĩ-inĩ ũcio na “andũ ta 300 nĩ maathikĩrĩirie.” Mũndũ ũmwe gatagatĩ-inĩ kao wakararagia ũhoro ũcio nĩ aateithirio na njĩra ya ũũgĩ kũgerera Maandĩko. Ningĩ taũni-inĩ ya Dublin nĩ kwarĩ na mũndũ ũngĩ werutanĩirie mũno gũkararia wetagwo Mr. O’Connor, ũrĩa warĩ mwandĩki wa YMCA na nĩ aageririe kũhĩngĩca andũ makĩria ma 1,000 mokĩrĩre Arutwo a Bibilia. Gwathiire atĩa?

Rekei tũcokie meciria maitũ na thutha tuone nĩ kĩĩ kĩngĩatũmire gũkorũo gũthiĩte ũguo. Mũthuri ũmwe wendaga kũmenya ũhoro wa ma nĩ aathiire gũthikĩrĩria mĩario ya andũ othe ĩrĩa yanĩrĩirũo kũgerera ngathĩti ya The Irish Times. Ndaahotire kuona ha gũikara kũu gwacemanagio. Mũthuri ũcio nĩ aathikĩrĩirie Mũrũ wa Ithe witũ Russell ũrĩa warĩ na mbuĩ na nderu nene na wekĩrĩte igooti iraihu rĩirũ.  Russell akĩruta mĩario ĩyo nĩ aaceeraceeraga hau mbere akĩonanagia na ciĩko, akahũthĩra Maandĩko, na akahingũra ngoro ya mũthuri ũcio nĩguo ataũkĩrũo nĩ ma cia Bibilia. O na atekũhũthĩra indo cia kũnenehia mũgambo, nĩ aaiguĩkaga wega nyũmba-inĩ ĩyo, na agataha meciria ma athikĩrĩria ake kwa ihinda rĩa ithaa rĩmwe na nuthu. Ningĩ gĩcunjĩ-inĩ gĩa ciũria na macokio, nĩ aakararirio nĩ O’Connor na arata ake no akĩhũthĩra Bibilia kũruta ihooto ciake. Athikĩrĩria nĩ maakenirio nĩ ũrĩa aarutire ihooto. Rĩrĩa maũndũ macio maahorerire, mũndũ ũcio nĩ aathiire kũrĩ ariũ a Ithe witũ nĩguo amenye ũhoro makĩria. Kũringana na arĩa meeyoneire maũndũ macio, andũ aingĩ meerutire ũhoro wa ma na njĩra ĩyo.

Rĩrĩa oimaga New York Mĩĩ 1909 arĩ meri-inĩ ya Mauretania agĩthiĩ Ireland rita rĩa kana, Russell nĩ aathire na Mũrũ wa Ithe witũ Huntsinger nĩguo amwandĩkĩre icunjĩ cia ngathĩti ya Watch Tower makĩringa iria. Russell nĩ aarutire mĩario ya andũ othe Belfast kũrĩ andũ 450, na andũ 100 harĩ acio mationire ha gũikara.

Iceera rĩake rĩa gatano rĩrĩa rĩgwetetwo kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ, rĩahaanaga o ta rĩu. Thutha wa mĩario ĩrĩa aarutire Dublin, mũhunjia ũmwe warehetwo nĩ O’Connor nĩ aaheirũo macokio ma ciũria ciake na andũ arĩa maarĩ kuo magĩkena mũno. Mũthenya ũyũ ũngĩ, athii nĩ maaingĩrire meri ĩrĩa yathiaga Liverpool na magĩcoka makĩoya ĩngĩ yoĩkaine mũno yetagwo Lusitania nĩguo mathiĩ New York. *

Iceera rĩa gatandatũ na rĩa mũgwanja, Russell nĩ aarutire mĩario ĩrĩa yaanĩrĩirũo mwaka-inĩ wa 1911. Mweri wa Ĩpuro, Arutwo a Bibilia 20 taũni-inĩ ya Belfast nĩ maanyitire ũgeni andũ 2,000 arĩa maathikĩrĩirie mĩario yarĩ na kĩongo “Hereafter.” O’Connor marĩ na mũhunjia ũngĩ nĩ maathire Dublin kũrĩa gwacemanĩtio na makĩambĩrĩria kũria ciũria no athikĩrĩria nĩ metĩkanĩirie na maũndũ marĩa maathomagwo kuuma Maandĩko-inĩ. Mweri wa Oktomba na Novemba mwaka-inĩ o ũcio, taũni ingĩ nĩ ciathiirũo na andũ aingĩ nĩ meyumĩragia gũthikĩrĩria. O rĩngĩ O’Connor hamwe na andũ 100 mataarĩ na muoroto mwega, nĩ maageririe gũthũkia mũcemanio warĩ taũni-inĩ ya Dublin, no athikĩrĩria nĩ maanyitire mwaria mbaru.

O na gũtuĩka Mũrũ wa Ithe witũ Russell nĩwe warutaga mĩario mahinda maingĩ, nĩ aamenyire atĩ “kĩmenyi ũmwe ndatũũraga” tondũ “ũyũ ti wĩra wa mũndũ no nĩ wĩra wa Ngai.” Mĩario ĩyo yanagĩrĩrũo kabere nĩ yaheaga andũ aingĩ mweke wa gũthikĩrĩria ma cia Bibilia. Kwarĩ na moimĩrĩro marĩkũ? Mĩario ĩyo nĩ yateithirie gũtheremia ũhoro ũrĩa mwega na ciũngano ikĩambĩrĩria taũni-inĩ nyingĩ bũrũri-inĩ wa Ireland.—Kuuma Mũthithũ-inĩ Witũ bũrũri-inĩ wa Britain.