SISEPE hane sinze sifita mwa nukana ya Belfast Lough yezwelela mwa liwate, batu bane bayemi mwa sisepe seo babona malundu abuheha ka nako yelipazula lizazi kakusasana. Taba yeo neiezahezi mwa May ka silimo sa 1910. Bo Charles T. Russell ni bona nebali mwa sisepe seo, mi wo neli musipili wabona wabuketalizoho wa kuya kwa Ireland. Muzwale Russell hatalima kwapili fa likamba, abona lisepe zetuna zepeli zeneesa pangiwa, ili sisepe sesibizwa Titanic, sene sitibile hasamulaho, ni sisepe sesiñwi sesibizwa Olympic. * Kwabuse bwa sibaka fone kupangelwa lisepe zeo, nekuyemi sikwata sa Baituti ba Bibele, bane bamulibelela.

Ibato ba lilimo ze 20 kwamulaho, Muzwale Russell naakalile kutamanga misipili ya kuzwa kwa America kuya kwa libaka zeñwi, ilikuli ahasanye taba yende mwa lifasi kaufela. Sibaka sapili sanaapotezi neli naha ya Ireland, mwa July ka silimo sa 1891. Hanaali mwa sisepe sesibizwa City of Chicago, abona lizazi halilikela hane baatumela likamba leli mwa tolopo ya Queenstown, mi mwendi hanaafitile mwa sibaka seo, mona mone kusimuluha lubasi lwahae, naahupuzi litaba zene bamukandekelanga bashemi bahae ka za sibaka seo. Muzwale Russell ni batu banaazamaya ni bona mwa sisepe seo hane banze bafita mwa litolopo zende ni libaka zebuheha ze kwahule ni litolopo, balemuha kuli libaka zeo nelibuzwize mi “nelilibelela feela kukutulwa.”

Muzwale Russell naapotezi naha ya Ireland ha 7. Fa musipili wahae wapili, batu nebatabezi hahulu lushango lwahae, mi taba yeo neitahisize kuli fa misipili yahae yemiñwi, palo ya batu bane bato teelezanga kwa lingambolo zahae izwelepili kuekezeha. Ibato ba mwa May ka silimo sa 1903, fatamela musipili wabubeli, mikopano ya nyangela yeneezizwe mwa tolopo ya Belfast ni Dublin neizibahalizwe mwa mitende. Muzwale Russell naatalusize kuli “batu nebateelelize ka tokomelo” kwa ngambolo yenenani toho ya taba yeli, “Sepiso Yeezizwe ka Buitamo,” ili yenebonisa tumelo yanaanani yona Abrahama ni limbuyoti zebaka ikola batu kwapili.

Bakeñisa kuli mwa Ireland nekufumanehile batu babañata bane batabela, Muzwale Russell naaizo potela naha yeo fa musipili wahae wabulaalu wa kupotela kontinenti ya Yurope. Zazi leliñwi kakusasana, mwa April ka silimo sa 1908, mizwale baketalizoho nebatilo muamuhela kwa likamba la kwa Belfast. Mizwale nebazibahalize ngambolo ya nyangela yenenani toho ya taba yeli, “Kutulwa Kwa Mubuso wa Satani,” mi manzibwana a lizazi leo, nekufumanehile “batu bababato eza 300 bane batabela niti.” Mwahalaa batu bane baliteñi, nekunani muhanyezi alimuñwi, kono kapili-pili akuziswa ki Mañolo anaatalusizwe ka bukwala. Mwa Dublin, muuna yomuñwi wa muhanyezi yabizwa O’Connor, yanaali muñoli wa kopano ya YMCA, alika kukukueza bateelezi babafitelela 1,000 kuli batuhele kuteeleza kwa Baituti ba Bibele. Sekuezahalañi?

Halulikeñi kueza inge bane baliteñi kwa mukopano wo kuli luutwisise zeneezahezi. Luungeñi kuli mutu yabata kuituta niti ya mwa Bibele ufumaneha kwa ngambolo ya nyangela yezibahalizwe mwa mutende wa The Irish Times. Ulika ka taata kufumana fakuina mwa muyaho mokutezi batu. Mutu yo uteeleza ka tokomelo kwa ngambolo yefiwa ki muuna wa limbi, wa mulelu omutelele, ili yaapezi koti yetelele yensu. Mubuleli ufa  ngambolo yahae inze azamaya-zamaya fa libulelelo ka kulukuluha, mi uitusisa Mañolo ashutana-shutana kutalusa lisupo zetusa mutu yo kuutwisisa niti ya mwa Bibele. Nihaike kuli hakuna lipangaliko za mulumo, linzwi la mubuleli lifita kwa maneku kaufela a muyaho wo, mi batu bazwelapili kumuteeleza ka tokomelo ka nako yeeza hora ni licika. Mi ka nako ya lipuzo ni likalabo, uhanyezwa ki O’Connor ni batu bahae, kono mubuleli yo ufa mabaka a mwa Bibele abonisa buniti bwa taba yabulela. Bateelezi babonisa kuli balumelelana ni mubuleli ka kukwashela. Hasamulahonyana, mutu yo yatabela kuziba niti uatumela mizwale kuli bamutaluseze litaba zeñata. Litaba zeñozwi ki batu bane baliteñi ka nako yeo, libonisa kuli batu babañata nebaitutile niti ka nzila yeo.

Muzwale Russell hazwa kwa New York mwa May ka silimo sa 1909, naakwezi sisepe sesibizwa Mauretania, mi fa musipili wabune wo, naaile ni Muzwale Huntsinger yanaaziba kutaipa, kuli ka nako ya musipili wabona wa mwa liwate, amutusange kuñola litaba za mwa Tawala ya Mulibeleli zanaaka mutalusezanga. Kwa ngambolo yanaafile Muzwale Russell mwa tolopo ya Belfast, nekufumanehile batu ba 450, mi ku bona bao, bababato eza 100 nebanani kuyema bakeñisa kuli sibaka nesitaezi.

Nekubile cwalo ni fa musipili wahae wabuketalizoho, otalusizwe kwa makalelo a taba ye. Hamulaho wa ngambolo ya mwa Dublin, caziba yatumile wa litaba za bulapeli yanaamemilwe ki O’Connor abuza lipuzo, mi lipuzo zahae zaalabiwa ka kuitusisa Mañolo, ili taba yenetabisize bateelezi. Habusa, Muzwale Russell ni bazamai babañwi bakwela sisepe sene sishimbanga mañolo sene sibaisize kwa Liverpool, mi kwateñi bayo kwela sisepe sene situmile hahulu sesibizwa Lusitania kuliba kwa New York. *

Lingambolo za nyangela hape nelizibahalizwe ni fa musipili wa Muzwale Russell wabu 6 ni wabu 7, ili ka 1911. Kwa makalelo a maliha, Baituti ba Bibele ba 20 bane bafumaneha mwa Belfast, ni batu babañwi babatabela ba 2,000, nebateelelize kwa ngambolo yenenani toho ya taba yeli, “Bupilo Hamulaho wa Lifu.” Mwa Dublin, O’Connor hape naatile ni muluti yomuñwi wa bulapeli yanaatilo buzaka lipuzo, kono bateelezi nebatabezi likalabo za mwa Mañolo zenefilwe, mi babonisa tabo yabona ka kukwashela. Ka nako ya mbumbi mwa silimo sesiswana seo, Baituti ba Bibele nebapotezi litolopo zeñwi, mi teñi ko hape, kwafumaneha batu babañata. O’Connor ni bahanyezi babañwi ba 100 nebalikile kupaleliswa mukopano omuñwi one uezelizwe mwa Dublin, kono bateelezi bayemela mubuleleli ka kutiya.

Nihaike kuli Muzwale Russell ki yena yanaafanga hahulu lingambolo za nyangela ka nako yeo, naaziba kuli “hakuna mutu yali wa butokwa hahulu kufita babañwi,” kakuli “wo haki musebezi wa mutu; ki musebezi wa Mulimu.” Lingambolo za nyangela zenezibahazwanga—zona zeneyolilwe ki Mukopano wa Nyangela—nelitusize hahulu batu kuziba niti ya mwa Mañolo. Ki lifi zende zenezwile mwateñi? Lingambolo za nyangela neliitusisizwe kuhasanya taba yende, mi nelitahisize kuli kutomiwe liputeho zeñata mwa mileneñi ya mwa naha kaufela ya Ireland.—Zezwa mwa sifalana saluna mwa Britain.