Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

KUFUMA MUNKALAÑA JETU

Mpanji Yawantu Amavulu Yinashikiji Nsañu Yayiwahi muIreland Mwejima

Mpanji Yawantu Amavulu Yinashikiji Nsañu Yayiwahi muIreland Mwejima

CHASHIKILEÑA watu kuchikumu chakaluñalwiji kaBelfast Lough, iku adi mumbundu, antu amakwawu emeni hewulu dawatu amweni itañwa dinakutoñeka hatupidi-pidi nabudidi. Mwadiña muMay 1910. Hakachi kawu, hadiña Charles T. Russell, nawa aka dikadiña kapampa kamuchitanu kuya kuIreland. Manakwetu Russell watachikili kumona hatuñilileñawu matu ayedi amaneni ahakaluñalwiji, watachi awuteneneña nawu Titanic, wajiyili mukuhita kwampinji niwukwawu wateneneñawu nawu Olympic. * Kuswinaku hohu chanti kuchikumu kufuma hatuñilileñawu awa matu, aTudizi aBayibolu emeni nakumuhembelela.

Henohu kunashali yaaka 20, Manakwetu Russell watoñojokeleña njila yayiwahi yakutandishilamu nsañu yayiwahi mukaayi kejima, dichi wafuukwilihu kwendelaña matuña amakwawu kufuma kuAmerica. Ituña datachi dendeleliyi dadiña daIreland, muJuly 1891. Hadiñayi muMusumba waChicago, wamweni chahumineña itañwa kuQueenstown nawa watela wanukili chamulejeleñawu anvwali jindi mukala mwadiña nakushakamawu hakusambila. Manalwetu Russell niakwawu adiñayi nawu chahitileñawu amweneña matawuni ninyikala yayiwahi, amweni iluña nawu “dadiwahi nawa dinashiki hakudimuna.”

Manakwetu Russell wendeleli ituña daIreland mapampa 7. Nsañu yahosheliyi hayiliku katachi, yatela yasañumwini antu amavulu kumutiyilila hayiliku mpinji yikwawu. Hayiliku kamuchiyedi, muMay 1903, kupompa kwawantu amavulu kwadiña muBelfast niDublin akwitiyakesheli muyipapilu yansañu. Russell wahosheli nindi “antu mwizaza amweneni nakutiyilila” kumutu wampanji wahosheleña nawu “Chikaninu Chakusanyika” kutalisha hachikuhwelelu chaAbarahama ninkisu yakatambwilawu antu kumbidi.

Chineli wawaniniku antu amwekesheleña mpwila, Russell washili ituña daIreland hamatuña endeleleñayi kamuchisatu kuEurope. Amanakwetu atanu amwimushili chasulukiliyi kuchikumu chakaluñalwiji kaBelfast nantetemena muApril 1908. Mpanji yatiyakesheliwu yadiña namutu nawu, “Kufumishahu waWanta waSatana,” yaletesheli namelela kwinzi antu 300.” Mukwakudikaña wumu mwizaza amushinjilili kuhitila mukuzatisha chiwahi jiNsona. MuDublin mukwakudikaña wasweja Mr. O’Connor, nsoneki waYMCA, wakeñeleña kuletesha antu akubadika ha 1,000 kubula kutiyilila aTudizi aBayibolu. Chumanyi chamwekeni?

Twayenu tufuntishi yitoñojoka yetu kunyima kulonda twiluki yuma yamwekeni hayina mpinji. Iyala wumu wadiña nampwila yakudiza chalala chamuBayibolu nafuukulihu kuya nakutiyilila kumpanji yatiyakesheliwu muchipapilu chansañu chaThe Irish Times. Nakañanyi kuwana hakushakama mwizaza munenzali antu. Iyala nakutiyilila nakanañachima kudi nhoshi wudi nanvu, wevu wawulehi nawa wunavwali ikochi diyila dakuluka. Mpinji yinakuhanayi nhoshi mpanji, nakuhitañana kuchinañamu iku nakuhosha nakwinyeka, nakunuñañesha jinsona jejima chiwahi nakushinkula matu aniwu iyala kulonda yatiyi chalala chamuBayibolu. Chakubula kuzatisha yozelu yamazu, ilaña izu danhoshi dinakutiyakana mwitala dejima, nakuleñela antiyilili kutiyilila hadi ora yimu nachikunku. Chinashiki mpinji yakwihula malwihu niñakwilu, hiyakumutadikisha kudi O’Connor niamabwambu jindi ilaña nayakuli mukubabala kuzatisha Bayibolu. Izaza dinemani nakusakilila mwanahoshiyi. Ipumba chidinamani, iyala wudi nampwila hakuya nakudimona nawamanakwetu kulonda yadiziliku yuma yikwawu. Kwesekeja nachahoshaña antu adiñaku, antu amavulu adizileña chalala muniyi njila.

Hakufuma kuNew York muMay 1909 wakandamini watu waMauretania halwendu lwamuchiwana, Manakwetu Russell wasendeli nsoneki, Manakwetu Huntsinger, kulonda hampinji yinakuzambukawu kaluñalwiji yamuzatisheña kutaña yibaaba yaKaposhi Kakutalila. Mpanji yahaniniyi Manakwetu Russell muBelfast yakokweli antu 450 amudina iluña, chakwila antu 100 emeni muloña kwadiña kwosi hakushakama.

Manakwetu C. T. Russell nakukandama muwatu waLusitani

Lwendu lwamuchitanu lutwashimuna hakusambila, lwadiña chochimu. Hanyima yakuhana mpanji muDublin, muntu wadiza jakwitiya wenjili naO’Connor, amwakwilili malwihu indi kufuma muNsona, nawa izaza dazañaleli. Ifuku dalondelelihu, amanakwetu akandamini watu waswayi wayileña kuLiverpool kulonda akakandaminiku watu waLusitania afunti kuNew York. *

Mpanji yawantu amavulu anakuyitishakesha hayipapilu yansañu yaThe Irish Times, May 20, 1910

Mpanji jayileñayi nakuhana Manakwetu Russell mulwendu lwamu 6 ni 7 mu 1911 ajitiyakesheli. Muchishika, aTudizi aBayibolu 20 muBelfast atambwilili enyi 2,000, atiyilili kumpanji yadiña namutu nawu “Muntu Neyi Nafwi Watwalekañahu Kuhanda?” O’Connor wenjili cheñi namukwawu muDublin nakwihula malwihu, ilaña izaza datiyili kuwaha chayakwileñawu kuzatisha Nsona. Muchilaaka chikwawu muchaaka chochimu endeleleli matawuni amakwawu, nawa antu amavulu apompeli. O’Connor niakwawu 100 akeñeleña kuluwañesha cheñi kupompa muDublin, ilaña izaza damuhakwililiku nhoshi chakadi woma.

Hela chakwila Manakwetu Russell diyi wavulileña kuhana mpanji hayina mpinji, ilaña welukili nindi “kwosi muntu wabadika mukwawu,”chineli “iwu mudimu wamuntu wanyi; himudimu waNzambi.” Kutiyakesha mpanji jahanineñawu hakupompa kwakwashileña antu amavulu kutiya chalala chamuNsona. Yumanyi yafuminimu? Mpanji jawantu amavulu jakwashili kutiyakesha nsañu yayiwahi, nawa yipompelu yayivulu anayituñi munyisumba yamuIreland.—Kufuma munkalaña jetu muBritain.

^ para. 3 Chimwahitili yaaka yiyedi, watu waTitanic wajiyili.

^ para. 9 Watu waLusitania wajiyilili kuchikumu kukabeta kambwela kaIreland muMay 1915.