Ir al contenido

Ir al índice

ÑA̱ XA̱A̱ KU̱U TÁ YA̱CHI̱

Discurso público ña̱ chi̱ndeé táʼan xíʼinna ña̱ na̱kunda̱a̱-inina xa̱ʼa Ndióxi̱ chí Isla ña̱ Irlanda

Discurso público ña̱ chi̱ndeé táʼan xíʼinna ña̱ na̱kunda̱a̱-inina xa̱ʼa Ndióxi̱ chí Isla ña̱ Irlanda

TÁ XA̱A̱ kúyatinna kuxa̱a̱na yuʼú tá mar Belfast Lough, na̱ ku̱a̱ʼa̱n ini tú barco yóʼo xítona livikaví ku̱a̱ʼa̱n túvi. Ña̱yóʼo ku̱uña yo̱o̱ mayo ña̱ ku̱i̱ya̱ 1910. Ta ta̱ ku̱a̱ʼa̱n ini tú barco yóʼo kúú ta̱ Charles Taze Russell, ta xa̱a̱ ña̱ yichi̱ u̱ʼu̱n kúú ña̱ ku̱a̱ʼa̱nra isla Irlanda yóʼo. Ta xi̱nira kúva̱ʼa u̱vi̱ tú barco náʼnu: tú Titanic, xíʼin tú Olympic, * u̱vi̱ saá túyóʼo ndi̱ʼi-xa̱ʼanú. Ta chí xiyo nu̱ú xa̱a̱ra xa̱a̱ ndátu u̱xu̱ u̱vi̱ na̱ káʼvi Biblia miíra.

Xa̱a̱ o̱ko̱ ku̱i̱ya̱ chí sa̱tá ta̱ hermano Russell sa̱ndákoora ñuu Estados Unidos ta ni̱xa̱ʼa̱nra inka ñuu ña̱ va̱ʼa natúʼunra xa̱ʼa tu̱ʼun Ndióxi̱ iníísaá ñuyǐví. Ñuu ña̱ ni̱xa̱ʼa̱nra yichi̱ nu̱ú kúú ñuu Irlanda tá yo̱o̱ julio ku̱i̱ya̱ 1891. Tá ndíka̱a̱ra ku̱a̱ʼa̱nra ini tú barco City of Chicago xítora ku̱a̱ʼa̱n kíʼvi ñu̱ʼu ta kúyatinra kuxa̱a̱ra chí costa ña̱ Queenstown (vitin naníña Cóbh). Saá nda̱kaʼánra xa̱ʼa ña̱ na̱túʼun na̱ yivára xíʼinra xa̱ʼa ñuu nu̱ú ke̱ena. Tá xi̱xa̱ʼa̱nra xi̱xitora ñuu liviní kán, miíra xíʼin na̱ ku̱a̱ʼa̱n xíʼinra xi̱nina ña̱ íyoní na̱ yiví na̱ kúni̱ sakuaʼa xa̱ʼa Ndióxi̱.

Ta̱ Russell u̱xa̱ yichi̱ ni̱xa̱ʼa̱nra ñuu Irlanda. Tá ni̱xa̱ʼa̱nra ña̱ yichi̱ nu̱ú ku̱a̱ʼání na̱ yiví ku̱tóo ña̱ na̱túʼunra, ña̱kán tá ndi̱kóra ña̱ savaka yichi̱ yáʼa ciento na̱ yiví á sava nda̱a̱ mil na̱ xi̱xa̱ʼa̱n xi̱niso̱ʼo discurso ña̱ ta̱xira. Tá ni̱xa̱ʼa̱nra ña̱ yichi̱ u̱vi̱ tá yo̱o̱ mayo ña̱ 1903, ni̱xi̱yo reunión chí Belfast xíʼin Dublín, ta ku̱a̱ʼá periódico ka̱naña nu̱ú. Ta̱ Russell ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa “na̱ ni̱xa̱ʼa̱n kán ña̱ va̱ʼaní xi̱niso̱ʼona” ña̱ discurso ña̱ naní “La promesa bajo juramento”, ña̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nña xa̱ʼa ta̱ Abrahán ña̱ va̱ʼaní xi̱kandíxara Ndióxi̱ ta ni̱ka̱ʼa̱ntuña xa̱ʼa ña̱ va̱ʼa ña̱ ni̱ʼíyó chí nu̱únínu.

Xa̱ʼa ña̱ va̱ʼaní xi̱niso̱ʼona chí Irlanda, ña̱kán ndi̱kó tuku ta̱ Rusell ña̱ yichi̱ u̱ni̱ tá xa̱a̱ ndi̱ʼi ni̱xa̱ʼa̱nra chí Europa. Chí nu̱ú kíxa̱a̱ tú barco chí Belfast, u̱ʼu̱n na̱ hermano ki̱ta nda̱kiʼin-ñaʼá tá xi̱taan ña̱ yo̱o̱ abril ña̱ 1908. Mií ki̱vi̱ saá tá xi̱kuaa ta̱xira iin discurso ña̱ xi̱naní “La derrota del imperio de Satanás”. Ki̱ʼva “u̱ni̱ ciento na̱ ni̱xa̱ʼa̱n xi̱niso̱ʼoña”. Iin táta ku̱a̱ʼání ña̱ ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunra, ta nda̱kuiinna yuʼúra xíʼin Biblia. Chí Dublín iin ta̱a ta̱ ndeéní ini ta̱ táta OʼConnor, secretario xi̱kuura ña̱ Asociación Cristiana de Jóvenes, xi̱kuni̱ra chika̱a̱ra xi̱ní yáʼa mil na̱ yiví na̱ ni̱xa̱ʼa̱n kán, ña̱ ná ndako̱ona contra xíʼin na̱ káʼvi Biblia. Ta, ¿ndáaña ku̱u?

Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱ ku̱u ki̱vi̱ saá. Iin ta̱a ta̱ kúni̱ sakuaʼa xa̱ʼa Biblia ki̱tara ku̱a̱ʼa̱nra ña̱ va̱ʼa kuniso̱ʼora iin discurso ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa nu̱ú periódico ña̱ naní The Irish Times. Tá ni̱xa̱a̱ra xa̱a̱ chútúva na̱ yiví ta ni kǒo níni̱ʼíra tayi̱ koora. Ki̱xaʼára xíniso̱ʼora ña̱ discurso, iin ta̱a ta̱ xa̱a̱ chée ta̱ íyo yixí yaa xi̱ní xíʼin yixí yaa yuʼú, ndíxira iin ti̱ko̱to̱ káni, ta xíka ndaʼa̱ra nátúʼunra ta iin ku̱a̱ʼa̱n va̱xira xíkara. Viíkaví xíniñúʼura texto ña̱ nátúʼunra xíʼinna, ta̱a ta̱ ni̱xa̱a̱ yóʼo va̱ʼakaví kúnda̱a̱-inira vitin. Ni kǒo micrófono xíniñúʼura, xa̱ʼa ña̱ va̱ʼaní ndée káʼa̱nra, ndiʼina va̱ʼakaví xíniso̱ʼona ta xa̱a̱ iin hora sava ku̱a̱ʼa̱nra nátúʼunra xíʼinna. Tándi̱ʼi, tá ki̱xaʼána ndáka̱tu̱ʼunna, ta̱ OʼConnor xíʼin na̱ migora ki̱xaʼána kéʼéna pregunta xíʼin ta̱ ta̱xi discurso yóʼo, ta ta̱yóʼo va̱ʼaní nda̱kuiinra yuʼúna xíʼin Biblia. Na̱ ndóo xíniso̱ʼo kán, ka̱ni ndaʼa̱na xa̱ʼa ña̱yóʼo. Tá xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa ndiʼi ña̱yóʼo, ta̱a ta̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa tá xa̱ʼa, ku̱yatinra nu̱ú na̱ hermano ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ kúni̱kara kunda̱a̱-inira xa̱ʼa Biblia. Ku̱a̱ʼána káchina, saá kúú ña̱ sa̱kuaʼana xa̱ʼa Biblia.

Tá mayo 1909, ta̱ hermano Russell ke̱era chí Nueva York ta ki̱tara ku̱a̱ʼa̱nra xíʼin tú barco Mauretania ña̱ va̱ʼa xa̱a̱ra chí Irlanda, xa̱a̱ ña̱ yichi̱ ku̱mí kúú ña̱yóʼo. Ta̱ ni̱xa̱ʼa̱n xíʼinra vitin kúú ta̱ hermano Huntsinger, ta̱yóʼo xíni̱ra taquigrafía. Ña̱kán va̱ʼa káʼa̱n ta̱ hermano Russell xíʼinra tá ku̱a̱ʼa̱nna yichi̱ ña̱ ná taara tutu ña̱ naní Tutu Ña̱ Nátúʼun xíʼinyó. Tá xa̱a̱ ni̱xa̱a̱na chí Belfast, ta̱ Russell ta̱xira iin discurso nu̱ú 450 na̱ yiví, ta ki̱ʼva 100 kúú na̱ kǒo níni̱ʼí tayi̱ koona chi loʼoní lugar yóʼo.

Ta̱ hermano Russell ndíka̱a̱ra ini tú barco Lusitania.

Tá ni̱xa̱ʼa̱nra ña̱ yichi̱ u̱ʼu̱n, ña̱ xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa chí nu̱ú kíxaʼá ña̱ artículo yóʼo. Tá ku̱u ña̱ yichi̱ ku̱mí saá ku̱utu vitinva. Tándi̱ʼi ta̱xi ta̱ hermano Russell iin discurso chí Dublín, iin ta̱ ka̱ʼvi va̱ʼa ta̱ ni̱xa̱ʼa̱n xíʼin ta̱ OʼConnor ndiʼi pregunta ña̱ xi̱kuumiíra xa̱ʼa Biblia va̱ʼa na̱kunda̱a̱-inira xa̱ʼaña. Ni̱kusi̱íní-ini na̱ ni̱xa̱ʼa̱n xi̱niso̱ʼo discurso yóʼo. Tá inka ki̱vi̱ ta̱ Russell xíʼin na̱ ni̱xa̱ʼa̱n xíʼinra nda̱ana barco ta ku̱a̱ʼa̱nna chí Liverpool, tándi̱ʼi nda̱a tukuna tú barco Lusitania ta ku̱a̱ʼa̱nna chí Nueva York. *

Tá 20 tí yo̱o̱ mayo ña̱ 1910, nu̱ú periódico The Irish Times ni̱ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa ña̱ koo iin discurso público.

Tá ku̱i̱ya̱ 1911 ta̱ Russell tuku ni̱xa̱ʼa̱nra ña̱ yichi̱ i̱ñu̱ xíʼin yichi̱ u̱xa̱ chí Irlanda, ta ta̱xira ku̱a̱ʼá discurso, xa̱a̱ ya̱chi̱ka ni̱ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa ña̱yóʼo ña̱ kooña. Tá abril ña̱ 1911, 20 na̱ káʼvi Biblia nda̱kiʼinna 2,000 na̱ yiví na̱ ni̱xa̱a̱ chí Belfast ña̱ kuniso̱ʼona discurso ña̱ naní “La vida después de la muerte”. Ta̱ OʼConnor ni̱xa̱a̱ra chí Dublín xíʼin inka ta̱ xáʼa̱n xíʼinra veʼe-ñu̱ʼura, ta u̱vi̱ saána ke̱ʼéna pregunta. Na̱ ni̱xa̱ʼa̱n xi̱niso̱ʼo discurso kán, ni̱kusi̱íní-inina xa̱ʼa ña̱ va̱ʼa nda̱kuiinna xíʼin Biblia ña̱ ni̱nda̱ka̱tu̱ʼun u̱vi̱ saá ta̱a yóʼo. Loʼo tiempo ni̱ya̱ʼa ta ta̱ Russell ni̱xa̱ʼa̱nra inkaka ñuu, ta ku̱a̱ʼánína ni̱xa̱a̱ xi̱niso̱ʼo discurso ña̱ ta̱xira. Ta̱ OʼConnor xíʼin inka 100 na̱ kítáʼan xíʼinra ki̱xaʼána kini íxaana ña̱ kǒo xíínna taxina kuniso̱ʼo inkana ña̱ reunión kán, soo na̱ ndóo xíniso̱ʼo discurso nda̱kiʼinna tu̱ʼun ta̱ Russell.

Tá tiempo saá ta̱ hermano Russell kúú ta̱ xi̱ndisochíñu ña̱ ta̱xira discurso público, soo miíra ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo “ni iinyó kǒo xíniñúʼuní ña̱ keʼéyó ña̱yóʼo” chi “ña̱yóʼo su̱ví chiñu na̱ yiví kúúña, chiñu Ndióxi̱va kúúña”. Discurso ña̱ ni̱xi̱yo tiempo saá ta̱xiña yichi̱ nu̱úna ndáa ki̱ʼva kooña, saákaví ki̱xaʼána kéʼéna ña̱ reunión pública. Ña̱yóʼo va̱ʼaní chi̱ndeé táʼanña xíʼin na̱ hermano ña̱ va̱ʼa na̱túʼunna xíʼin inkana xa̱ʼa Ndióxi̱. Xa̱ʼa ña̱yóʼo ku̱a̱ʼá ñuu nda̱koo congregación, ta tu̱ʼun Ndióxi̱ ni̱xaxaña iníí chí ñuu Irlanda. (Ña̱ xa̱a̱ ku̱u tá ya̱chi̱ chí Gran Bretaña).

^ párr. 3Titanic ni va̱ása níxa̱a̱nú u̱vi̱ ku̱i̱ya̱ ta ndi̱ʼi-xa̱ʼanú.

^ párr. 9Lusitania iin bomba ni̱xa̱a̱ ka̱niñaʼá tá yo̱o̱ mayo ña̱ ku̱i̱ya̱ 1915 yatin chí costa sur ña̱ Irlanda.